متخصصان حوزه پهپادها پس از ساخت اولین پهپادهای یکبار مصرف در سال 1365 در طول سالهای اخیر چنان شتابی به رشد این صنعت دادند که انحصار تکنولوژی منحصربفرد آمریکا در این صنعت شکسته شد و علاوه بر ساخت پهپادهای انتحاری، 5مدل از جدیدترین پهپادها را فقط در 8 ماهه اول سال 92 در حالی رونمایی کردند که بیشترین هجمه تحریمهای غیر منطقی در همین سال بر علیه ملت و اقتصاد کشور تحمیل شده است.
به گزارش شهدای ایران به نقل ازمهر؛پهپادها امروزه جایگاه مهمی در مجموعه قدرت نظامی کشورهای مختلف دنیا
کسب کرده اند، این وسائل با تکیه بر توان اجرای عملیات در شب و روز در
مناطق دور و نزدیک بر ضد اهداف ساکن و متحرک و در تمام شرایط آب و هوایی و
امکان پروازهای هدایت شونده از دور و یا تمام خودکار، دستاوردهای نظامی و
سیاسی بسیار مهمی را در منازعات نظامی سالهای اخیر بدست آورده اند.
هواپیماهای بدون سرنشین به دلیل عدم نیاز به تأسیسات و پایگاههای بزرگ و
ثابت، سادگی تعمیر و نگهداری، به کار گیری آسان، نداشتن ضایعات انسانی در
صورت هدف قرار گرفتن (که با توجه به هزینه صدها هزار دلاری و زمان چندین
ساله آموزش یک خلبان بسیار مهم است)، امکان استفاده از فناوری پیشرفته در
ساخت و مزایای دیگر نظر مشتریان نظامی و غیرنظامی و در نتیجه شرکت های
سازنده را به خود جلب کرده و امروزه میزان سرمایه گذاری کشورهای جهان در
این زمینه بالغ بر چند میلیارد دلار است.
مطالعه روند تکاملی پیشرفت در صنعت پهپادی کشور نشان می‌دهد متخصصان این
حوزه پس از ساخت اولین پهپادهای یکبار مصرف در سال 1365 در طول سالهای اخیر
چنان شتابی به رشد این صنعت دادند که انحصار تکنولوژی منحصر به فرد آمریکا
در این صنعت شکسته شد به طوری که 5مدل از جدیدترین پهپادها را فقط در 8
ماهه اول سال 92 در حالی رونمای کردند که بیشترین هجمه تحریمهای غیر منطقی
در همین سال بر علیه ملت و اقتصاد کشور تحمیل شده است.
نکته دیگر علاوه بر ساخت پهپادهای انتحاری طوفان در کشور اینکه تمامی
پهپادهای جدید توانایی مواظبت از مرزهای دریایی و خشکی، دیده بانی از خطوط
لوله های نفتی، مخابراتی، کنترل ترافیک جاده ها، دیده بانی مناطق حادثه
دیده در زلزله، آتش سوزی و سیل، محیط بانی برای حفاظت از محیط زیست و ارسال
فیلم و عکس های دقیق در تمام طول مدت مأموریت را دارند.
ویژگیهای کلی پهپاد
به پرندهٔ هدایت پذیر از دور ، هواپیمای بدون سرنشین نیز گفته می‌شود.
هواپیماهای بدون سرنشین در ایران به «پهپاد» شهرت دارند که از حروف اول
«پرنده هدایت پذیر از راه دور» گرفته شده‌است.
اجزای اصلی یک پهپاد عبارتند از: بدنه، موتور و محموله. بدنه یک پهپاد
باید علاوه بر دارا بودن شرایط مناسب آیرودینامیکی،طوری طراحی شود که
بتواند سامانه‌های ارتباطی، جنگ‌افزارها، اشخاص و محموله ها و کلیه لوازم
مرتبط با ماموریت محوله‌اش را در خود جای دهد و نیز با شرایط جوی منطقه
ماموریت سازگار باشد.
پهپادها نیاز به نوع خاصی از موتورها دارند. منظور از محموله‌های پهپاد در
واقع تجهیزات و متعلقات اضافی است که همراه پرنده برای انجام ماموریت خاصی
فرستاده می‌شود که در پهپادهای شناسایی، دوربین فیلم برداری و عکس برداری،
در پهپادهای هدف فلر و رفلکتور و در پهپادهای تهاجمی و انتحاری مهمات
می‌باشد.
ابابیل:اولین پهپاد یکبار مصرف با قابلیت حمل 40 کیلو مواد منفجره
طرح نوین ابابیل پس از گذراندن مراحل تحقیقاتی خود در صنایع مکانیک ساصد
در مهرماه 1365 به منظور تولید انبوه به صنایع هواپیماسازی ایران(هسا)
منتقل شد. این پرنده با توجه به شرایط و ضرورتهای زمان جنگ تا سال 1368 به
صورت غیراستاندارد و یکبار مصرف با قابلیت حمل 40 کیلوگرم مواد منفجره
تولید گردید. از سال 1369 با توجه به نیازمندی های جدید نیروهای مسلح،
اقدام به طراحی دوباره تمامی بخش های بال و بدنه، سامانه های ناوبری و
هدایت و کنترل این پهپاد شد و از سال 1370 این هواپیما در خط تولید انبوه
قرار گرفت و امروزه هواپیمای بدون سرنشینی استاندارد و چند بار مصرف است.
نمونه فلزی ابابیل با تغیرات اساسی نسبت به نمونه اولیه
نمونه های فعلی ابابیل شامل نمونه بی به عنوان هدف هوایی، نوع اس برد
بلند مجهز به سامانه های ناوبری پیشرفته، GPS و خلبان خودکار و نوع تی که
از مواد مرکب ساخته شده است. ابابیل هواپیمایی بال پایین و دارای
پیشبال(کانارد) است و همین ویژگی سبب می شود تا با پدید آمدن مشخصه
ناپایداری ذاتی یا پایداری کم، مشخصات مانوری آن در سطح بالایی باشد. این
هواپیما یک سامانه چندمنظوره بوده و جهت مأموریتهای گوناگونی همچون هدف
هوایی در قالب هواپیمای شبیه سازی کننده دشمن به کار می رود.
ویژگی های کلی این پهپاد عبارتند از طراحی آیرودینامیکی مناسب، جداسازی و
مونتاژ سریع، سهولت به کارگیری و تعمیر، تحرک و انعطاف پذیری خوب، قابلیت
استفاده در محیط های دریا و خشکی، قابلیت بازیابی و استفاده چندباره، قیمت
تمام شده مناسب.
بدنه نمونه های اولیه از آلومینیوم استاندارد هوایی بود و بعداً نوع
ساخته شده از مواد مرکب نیز به تولید رسید. برد این هواپیما با سامانه
خلبان خودکار شهید نوروزی 30 کیلومتر و با سامانه 123(پایدار کننده خودکار)
و GPS به حدود 150 کیلومتر می رسد. سقف پرواز آن 14000پا(حدود 4200 متر) و
بیشینه سرعت آن نزدیک به 300 کیلومتر بر ساعت است.
از تجهیزات پروازی و کاربردی قابل نصب روی این هواپیما می توان غلاف
منعکس کننده(reflector pod) جهت افزایش انعکاس راداری برای آزمایش رادار،
فلیر یا چشمه حرارتی برای آزمایش موشک های حرارتی، دوربین ارسال تصویر و
سرجنگی را نام برد.
پرتاب این هواپیما توسط پرتابگر نیوماتیک و یا پرتابگر راکتی(JATO) و
بازیابی آن به دو صورت فرود بر روی زمین با ارابه سورتمه ای یا فرود با چتر
صورت می پذیرد. چتر آن از نوع صلیبی شکل بوده و از جمله محصولات هسا است.
سامانه های هدایت و کنترل پهپاد ابابیل عبارتند از سامانه کنترل خودکار،
سامانه ردیابی راداری، سامانه دورسنجی و سامانه مکانیابی جهانی. داده های
پروازی رسیده از هواپیما بر روی یک رایانه ذخیره شده و نمایش داده می شود.
استفاده از سامانه خلبان خودکار، ناوبر راداری، ناوبری GPS و نمایش رایانه
ای داده های پروازی، ابابیل را جهت اجرای مأموریت های گوناگون در محدوده
وسیعی توانمند ساخته است.
البته در زمینه ناوبری و هدایت این پهپاد به سامانه GPS و یا گلوناس متکی
نبوده و تنها به عنوان ایزار کمکی از چنین سامانه هایی استفاده می نماید.
حتی در صورت قطع کامل ارتباط با ایستگاه زمینی و با توجه به سوخت باقیمانده
و برنامه ریزی انجام شده و با اتکا به سامانه های ناوبری و کنترل داخل
پرنده، ابابیل در محدوده تعریف شده جهت اجرای مأموریت به پرواز ادامه می
دهد.
ابابیل نوع بی؛ برای شبیه سازی و آموزش سامانه‌های دفاع هوایی
این پرنده به عنوان هدف هوایی برای شبیه سازی و آموزش انواع سامانه های
دفاع هوایی با برد کوتاه، متوسط و بلند در نظر گرفت شده است. پرتاب آن با
پرتابگر نیوماتیکی و یا راکتی و بازیابی آن با چتر و یا فرود با ارابه فرود
سورتمه ای صورت می پذیرد. این نمونه از مداومت پروازی مناسبی برخوردار
بوده و می تواند اهداف پروازی ارتفاع پایین را به خوبی شبیه سازی نماید.
بازتابنده های راداری و حرارتی از تجهزات فرعی قابل نصب بر روی این نمونه
برای ایجاد میزان متفاوتی از بارتاب راداری یا تابش حرارتی متناسب با هدف
مدنظر است.
ابابیل اس با قابلیت ارسال تصاویر و پرواز تا ارتفاع 14000 پا
این نمونه مجهز به سامانه 123(پایدار کننده خودکار) و GPS است. سامانه
123 که از طرح های نوین بخش مهندسی الکترواویونیک هسا است با هدف پرواز
آسان با ایمنی بیشتر توسط خلبانان تازه کار و غیرحرفه ای در برد کوتاه و
بلند به منظور تأمین نیازهای اعلام شده از سوی نیروهای مسلح ساخته شده. این
سامانه دارای قابلیت های متنوعی است از جمله پرواز آسان با ایمنی بیشتر
توسط خلبان غیرحرفه ای(در برد بلند و کوتاه)، برخاست خوکار و فرود نیمه
خودکار، برنامه ریزی و هدایت روی یک مسیر دلخواه به کمک سامانه ناوبری
جهانی، امکان قطع نمودن ارتباط پایگاه با پهپاد، ارسال اطلاعات از پهپاد به
پایگاه به صورت 17 کانال مجزا شامل کانال های دیجیتال مربوط به دور موتور،
اندازه زوایای اوجگیری و غلت، مقدار سوخت، ولتاژ باتری ها، ارتفاع، سرعت
پیمایش و چند کانال آزاد.
همچنین نصب دوربین فیلمبرداری و ارسال تصویر، پرواز تا ارتفاع 14000
پا(حدود 4200 متر)، امکان عملیاتی نمودن فلیر در 32 مرحله به طور جداگانه و
پرتاب از روی پرتابگر نیوماتیک و راکتی از ویژگی های این نمونه است.
داده های ارسالی از پهپاد به پایگاه عبارتند از زاویه غلت(roll)، زوایه
اوجگیری(pitch)، ارتفاع از سطح، دور موتور، وضعیت باتری، نمودار مسیر
پرواز(trajectory)، طول و عرض جغرافیایی، فاصله از پایگاه، جهت، سرعت و
موقعیت لحظه ای پرنده و سایر اطلاعات. با توجه به این داده ها می توان
ابابیل را به مسافت های دور و خارج از دید فرستاد و سپس به پایگاه اولیه
بازگرداند. به علاوه سامانه می تواند بدون دریافت هیچگونه اطلاعات هدایتی
از ایستگاه زمینی تا مسافتی که سوخت موجود اجازه می دهد توسط GPS روی مسیر
از پیش تعیین شده حرکت نماید و پس از بازگشت در محدوده قابل تعریف قبلی
برای مثال 150 کیلومتر، دوباره شروع به گرفتن اطلاعات از ایستگاه نماید و
همچنین قادر است تا جایی که سوخت موجود است حرکت نموده و در انتهای مسیر با
چتر فرود آید و یا به هدف از پیش تعیین شده برخورد کند
ابابیل نوع تی
این پرنده مجهز به دو پایدار کننده عمودی است که پس از سپری کردن
پروازهای آزمایشی کارایی و قابلیت های خود را اثبات نموده است. ویژگی های
خاص این نمونه از ابابیل که آن را از سایر نمونه ها شاخص ساخته عبارت است
از ارتقای پایداری هواپیما و سهولت کنترل آن، افزایش بازده ملخ به دلیل
بهبود جریان ورودی و در نتیجه افزایش سرعت هواپیما، بهبود وضعیت قرار گرفتن
آنتن های ارسال اطلاعات به لحاظ قرار گرفتن در موقعیت بهتر روی بدنه،
بهبود سامانه بازیافت توسط چتر، سهولت دسترسی به بخش های گوناگون موتور.
تلاش 1
به منظور آموزش خلبانی هواپیماهای پیشرفته بدون سرنشین نیاز است که ابتدا
خلبان با این هواپیمای آموزشی تمرین نماید و هواپیمای بدون سرنشین تلاش به
این منظور طراحی و ساخته شده است.
هدایت و کنترل هواپیمای تلاش توسط رادیو کنترل PCM اجرا می شود. این
هواپیما توانایی اجرای انواع مانورهای پروازی از جمله غلت، تاب و پیچ را
دارد. از ویژگی های مهم این هواپیما، نداشتن قطعات پیچیده، ابعاد به نسبت
کوچک، سادگی مونتاژ، کارکرد پایدار و ساده و قیمت کم است. برخاست و فرود
این هواپیما بوسیله چرخ های آن اجرا می شود.
بدون سرنشین تلاش با سرعت 140 کیلومتر بر ساعت
هواپیمای هدف3000 توسط پرتابگر JATO با طول ریل صفر و یا پرتابگر نیوماتیک
پرتاب می گردد. به دنبال استقبال از هواپیمای بدون سرنشین تلاش، صنایع
هوایی قدس هواپیمای هدف3000 را که سرعت و مانورپذیری بیشتری نسبت به
هواپیمای تلاش دارد به تولید انبوه رسانده است. این هواپیما نیز به مانند
هواپیمای تلاش، توان اجرای مانورهای پروازی را به نحو مطلوبی دارد. این
پهپاد معمولاً توسط چتر بازیافت می شود و در شرایط اضطراری می تواند به
آرامی توسط خلبان در باند فرود آید.
کاربرد آن علاوه بر آموزش خلبانی پهپاد آموزش و تمرین پرسنل پدافند هوایی و
فریب دشمن در صحنه نبرد است. بیشینه سرعت هدف3000 بالغ بر 140 کیلومتر بر
ساعت، شعاع پرواز 5 کیلومتر، سقف پرواز 9000 پا(حدود 2700متر)، مداومت
پرواز 45 دقیقه بوده، مکانیزم پرتاب آن JATO و مکانیزم بازیافت چتر است.
مهاجر2توانایی پرواز در نزدیکی ناوهای هواپیمابر آمریکایی
طراحی و ساخت مهاجر 2 به منظور مراقبت هوایی و عملیات شناسایی در مناطق
دوردست و غیر قابل دسترس صورت گرفته است. این هواپیما با توجه به سطح مقطع
راداری بسیار پایین خود می تواند به مواضع دشمن نزدیک شده و اطلاعات مورد
نیاز فرماندهان نظامی از جمله اطلاعات دورسنجی و تصاویر ویدئویی را به صورت
زنده به ایستگاه دریافت کننده ارسال نماید. همانطور که نمونه هایی از
پهپادهای ایرانی با پرواز در نزدیکی ناوهای هواپیما بر آمریکایی و ارسال
تصاویر به مدت چند دقیقه و بازگشت سالم به پایگاه این توامندی را اثبات
نمودند.
ماموریت های مهاجر2 شامل مراقبت هوایی و شناسایی، بررسی وضعیت آب و هوایی،
رصد اهداف و زاویه حرکت و ارتباطات آن، کنترل ترافیک، رله ارتباطی، جنگ
الکترونیک، کنترل مرزها و اطراف آن جهت مبارزه با قاچاقیان، عکسبرداری برای
بررسی های جغرافیایی و پخش اعلامیه در مناطق دشمن است.
بدنه مهاجر2 از جنس مواد مرکب، طول آن 91/2 متر، دهانه بال 8/3 متر،
بیشینه جرم آن 85 کیلوگرم بوده و به بالاترین سرعت 210 کیلومتر بر ساعت دست
می یابد. مدت پروازی این پهپاد پر تعداد ایرانی 90 دقیقه، ارتفاع پروازی
آن 11000 پا(حدود 3300 متر) و شعاع عملیاتی آن 50 کیلومتر است. موتور
مهاجر2 توانی برابر با 25 اسب بخار داشته و سوخت آن بنزین و روغن است.
طبق آمارهای اعلام شده در تبلیغات موجود در نمایشگاه های عمومی، تا کنون
بیش از 200 فروند مهاجر تولید شده است که در یگان های مختلف نیروهای مسلح و
در سراسر کشور در حال اجرای مأموریت است.
طرح موفق مهاجر پس از مقبولیت در میان استفاده کنندگان به پایه ای برای یک
خانواده از هواپیماهای بدون سرنشین تبدیل شد. از اعضای اصلی این خانواده
باید به دو نمونه مهم مهاجر3 و 4 نیز اشاره کرد. البته طرح های دیگری نیز
از این خانواده مشتق شدند.
مهاجر3(درنا)با بیشینه سرعت 220 کیلومتری در ارتفاع 3300 متری
درنا به عنوان نسل بعد از مهاجر2 با رویکرد افزایش برد و مداومت پروازی در
دستور کار قرار گرفت و با طراحی مجدد بخش های اصلی بال و بدنه به مرحله
تولید رسید. از جمله بدنه این نمونه از فرم استوانه ای به فرم مکعبی نزدیک
شده و شکل دماغه نیز از حالت مدور در مهاجر2 متفاوت شده است. فرم بال بالا
در این نمونه باقی مانده است اما سطح افقی دم پایین تر از سطوح عمودی و پشت
ملخ موتور قرار داده شده است.
هواپیمای مهاجر3 که با نام درنا نیز معرفی شده است با سرعت پایای 180
کیلومتر در ساعت دارای تداوم پروازی 2 تا 3 ساعت است که افزایش قابل توجهی
نسبت به مهاجر2 داشته است. بیشینه سرعت درنا 220 کیلومتر بر ساعت و سقف
پرواز آن 11000 پا(حدود 3300 متر) است.
مهاجر3 برای عملیات مراقبت هوایی و شناسایی اهداف مد نظر در فاصله 100
کیلومتری طراحی و ساخته شده است. این هواپیما می تواند در شرایط گوناگون
جوی مأموریت خود را اجرا کند. کاربرد مهاجر 3 مانند سلف خود شامل مراقبت
هوایی و شناسایی، جنگ الکترونیک، رله ارتباطی، دیده بانی و هدف یابی و دادن
گرا، کنترل نوار مرزی جهت مبارزه با قاچاقچیان، کنترل ترافیک شهری،
عکسبرداری جهت تهیه نقشه های جغرافیایی است و توان ارسال تصاویر گرفته شده
به صورت بلادرنگ را دارد.
مهاجر4
با پیشرفت صنایع هوایی قدس در امر طراحی و بهسازی پهپادها و بر اساس نتایج
حاصل از نمونه های تحویل شده به نیروهای مسلح هواپیمای مهاجر4 جهت عملیات
مراقبت هوایی و شناسایی اهداف در فاصله 150 کیلومتری طراحی و ساخته شد.
اقدام به تغییر مجدد طراحی بال و بدنه منجر به افزایش بیش از پیش کارایی و
ارزش عملیاتی این نسل شد به طوریکه بیش از مهاجر3 مورد توجه قرار گرفته و
هم در یگان های ارتش و هم در سپاه عملیاتی شده است.
بیشینه جرم مهاجر4 به 175 کیلوگرم می رسد که در مقایسه با 85 کیلوگرم برای
مهاجر2 به حدود 2 برابر افزایش یافته است. همچنین مداومت پروازی این نمونه
نیز در بیشترین ارقام اعلام شده به حدود 3.3 تا 4.7 برابر مهاجر2 رسیده
است.
با توجه به برد پروازی این هواپیما که کاملاً از دید کاربر خارج می شود
امکان هدایت آن به وسیله کاربر از ایستگاه کنترل زمینی به دو صورت نیمه
خودکار و یا تمام خودکار وجود دارد. در حالت نیمه خودکار، کاربر با دیدن
اطلاعات پروازی هواپیما که در صفحه نمایش ایستگاه نشان داده می شود،
هواپیما را متناسب با مأموریت، کنترل و هدایت می نماید.
هواپیمای مهاجر4 با حداکثر سرعت گشت زنی 180 کیلومتر بر ساعت دارای مداومت
پروازی 5 تا 7 ساعت بوده(در برخی موارد 3-5 ساعت اعلام شده) و می تواند در
شرایط جوی گوناگون مأموریت خود را به بهترین صورت اجرا کند. بازیافت این
هواپیما متناسب با سفارش مشتری به وسیله چتر و یا ارابه فرود صورت می گیرد.
بیشینه سرعت مهاجر4 به حدود 200 کیلومتر بر ساعت رسیده سقف پرواز آن 15000
پا(حدود 4500 متر) عنوان شده است که نسبت به مهاجر 2 و 3 که تا 11هزار پا
توان صعود داشتند حدود 36 درصد بهبود را بیان می کند بنابر این مهاجر4
محدوده وسیع تری را می تواند پوشش دهد.
طول این هواپیمای بدون سرنشین 3.64 متر و دهانه بال 5.30 متر است که در
قیاس یا مهاجر2 حدود 70 سانتیمتر کشیده تر و 1.5 متر دهانه بال بیشتری
دارد.
تنها تا سال 1385 بیش از 30 فروند مهاجر4 و بیش از 10 فروند شاهین ساخته
شده و تا امروز تعداد زیادی از نمونه های مختلف آن به یگان های مختلف
نیروهای مسلح کشور تحویل داده شده است.
باز
هواپیمای بدون سرنشین «باز» پرنده ای با قابلیت مانور بالا جهت مأموریت
های شناسایی و هدف هوایی و همچنین آموزش خلبانی پهپاد در نظر گرفته شده
است. این هواپیما قادر است با سرعتی برابر 240 کیلومتر بر ساعت و تا ارتفاع
10هزار پا پرواز نماید.
چابک پر فرود و برخاست از روی آب
هواپیمای بدون سرنشین «چابک پر» که یکی از تولیدات هسا است جهت یادگیری
فنون اولیه خلبانی پهپاد به ویژه آموزش خلبانان نیروی دریایی در نظر گرفته
شده است. از ویژگی های آن می توان به سبکی، مانورپذیری بالا، قابلیت نشست و
برخاست از روی سطح آب به وسیله ارابه فرود سورتمه ای مخصوص اشاره نمود.
این هواپیما از نوع بال پائین بوده و قابلیت اجرای انواع عملیات نمایشی را
دارد. سادگی مونتاژ و دمونتاژ، بسته بندی و تعمیر و نگهداری آسان نیز از
دیگر ویژگی های آن است.
تیزپر
پهپاد «تیزپر» به عنوان یک نمونه کوچک و سبک از نوع بال بالا برای آموزش
های ابتدایی خلبانی و هدایت پهپادها در نظر گرفته شده است. ویژگی های منحصر
به فرد این هواپیما از جمله مانورپذیری بالا و هدایت آسان آن آشنایی با
اصول اولیه پرواز را برای فرد آموزش گیرنده راحت نموده است. بدنه تیزپر از
جنس چوب های سبک بوده و به سادگی مونتاژ و تعمیر و بسته بندی می شود.
تولید این نمونه های آموزشی و تولید بیش از 320 فروند از هواپیماهای بدون
سرنشین آموزشی تلاش 1 و 2 نشان از عزم جدی برای آموزش کاربران پهپاد در
کشور به بهترین شکل ممکن دارد. همچنین نمونه های جدید با بهره گیری از
آخرین دستاوردهای طراحی هواپیماهای بدون سرنشین طراحی شده و برای ارائه
خدمت آماده است.
پروژه شاهین
یکی از پهپادهای جدید ایرانی است که برای مأموریت آموزشی توسعه داده شده
است. پهپادهای پروژه شاهین به وضوح پیشرفت در طراحی این نوع از هواپیماها
را به نمایش می گذارند و برخورداری از ارابه فرود چرخدار می تواند نشانگر
این باشد که آموزش فرود این چنینی در آینده نزدیک و برای کاربری پهپادهای
جدید بسیار نیاز خواهد بود.
سفره ماهی پهپاد بمب افکن نیروی هوایی ارتش
پهپاد موتور جت سفره ماهی که توسط نیروی هوایی ارتش به عنوان یک پهپاد بمب
افکن در حال توسعه است از طرحی متفاوت بهره می برد. دو موتوره بودن، بال
دلتایی یکپارچه با بدنه با ریشه امتداد یافته تا نوک دماغه، سکان عمودی V
شکل و استفاده از اصول طراحی هواپیماهای پنهان کار(رادارگریز) از ویژگی های
قابل دریافت از ظاهر آن است. این پهپاد به همراه یک نمونه ی دیگر که از
نظر ظاهری شبیه به جنگنده ها به نظر می رسد از رژه 29 فروردین 1389 ارتش
جمهوری اسلامی ایران در معرض دید عموم قرار گرفته اند.
کرار: اولین پهپاد آفندی با سرعت 900 کیلومتر بر ساعت
هواپیمای بدون سرنشین کرار که در تابستان 1389 رونمایی شد اولین پهپاد
کشور است که مأموریت آفندی در طراحی آن لحاظ شده است. نگاهی به روند تغییر
کاربری پهپادها در دو دهه اخیر، نقشه راه نیروهای هوایی مهم دنیا و پروژه
های در حال اجرا در این زمینه به خوبی مشخص می کند که پهپادهای تهاجمی یکی
از مهمترنی عناصر صحنه نبردهای آینده خواهند بود. از اینرو صنعت دفاعی کشور
نیز از چندین سال پیش و پس از رسیدن بلوغ طراحی در پهپادهای کوچک و متوسط
شناسایی اقدام به طراحی و ساخت بدون سرنشین های بزرگتر، دوربردتر و با
قابلیت های جدید کردند.
کرار یکی از این پهپادها است که رونمایی شده و در نمونه های مختلفی طراحی
گردیده. از هدف پرنده سریع(برای آزمایش سامانه های موشکی) گرفته تا اجرای
عملیات ضربتی در عمق خاک دشمن در زمره مأموریت های این گونه های مختلف است.
مشخصات اعلام شده این پرنده شامل برد 1000 کیلومتر، سرعت حدود 900 کیلومتر
بر ساعت، محموله قابل حمل حدود 500 کیلوگرم و سقف پرواز حدود 25هزار تا
40هزار پا(7500 تا 12000 متر) در نمونه های مختلف است.
پیشرانه کرار از نوع توربوجت است که به همراه سایر زیرسامانه ها در داخل
کشور ساخته شده است. آیرودینامیک، طراحی هواپیما، طراحی موتور(که احتمالاً
از نوع طلوع4 بهینه شده است)، سامانه های سوخت، تحلیل سازه، مخابرات، هدایت
و ناوبری و الکترونیک از جمله زمینه های تخصصی به کار گرفته شده در طراحی و
ساخت کرار است.
سامانه خلبان خودکار، توانایی برنامه ریزی مجدد در حین پرواز و تغییر
مأموریت، بسته شدن امکان ارتباط برای جلوگیری از نفوذ دشمن در سامانه هدایت
و کنترل، برخورداری از سامانه های پیشرفته ناوبری از سایر دیگر ویژگی های
عنوان شده برای کرار در مصاحبه های مسئولان صنعت دفاعی است.
وجود چنین هواپیمایی برای کشور یک حرکت مهم برای ارتقاء توان نیروهای مسلح کشور به شمار می رود چرا که هم در بعد راهکنشی(تاکتیکی) و هم در زمینه فناوری های بکار رفته کرار پنجره های جدیدی را گشوده است.
توانایی حمل تا چهار فروند موشک ضد کشتی کوثر با برد حدود 25 کیلومتر نشان دهنده این است که از همین ابتدا برای کرار مأموریت های دریایی نیز در نظر گرفته شده است. بنابراین با حمل این موشک به فواصل دور توسط کرار، کارایی عملیاتی این موشک افزایش می یابد. نکته دیگری که ازاین خبر اعلام شده بدست می آید این است که تعداد جایگاه های حمل محموله در کرار، 5 عدد است که یکی در زیر بدنه و چهار عدد در زیر بالها است.
هر چند کرار به جز بمب های 250 و 500 پوندی و موشک کوثر در حال حمل
تسلیحات هوا به زمین دیگری نمایش داده نشده است اما دور از انتظار نیست که
نمونه هایی از این هواپیمای بی سرنشین مجهز به موشک های کوتاه برد ضد زره و
پرتابگر راکت و یا موشک های هدایت شونده دیگر شود.
در اینصورت با افزایش تنوع مهمات و تسلیحات قابل استفاده کرار به خوبی
نقش یک پهپاد تهاجمی را ایفا خواهد کرد. با توجه به اینکه هواپیماهای تخصصی
تهاجم زمینی کشور به تعدادی سوخو-25 فراگفوت محدود می شود، برای تکمیل
تعداد چنین هواپیمایی هر 9 فروند کرار جای یک سوخو-25 را از نظر وزن محموله
قابل حمل پر خواهد کرد.
البته سوخو-25 دارای 11 جایگاه برای حمل محموله است و 9 فروند کرار 45
جایگاه بنابراین حجم تسلیحات قابل حمل با بکارگیری این پرنده افزایش می
یابد. بعلاوه 9 فروند کرار توان حضور همزمان در 9 نقطه متفاوت را دارند که
موجب پوشش بهتر مناطق مدنظر فرماندهان عملیات می شود. البته محدودیت 500
کیلوگرمی کرار باعث می شود تا همچنان به هواپیماهای بزرگتر برای حمل موشک
های نسبتاً سنگین و بزرگ هوا به زمین نیاز باشد.
بنابراین کرار می تواند برای حمله مکرر به نیروهای پراکنده و پر تعداد
زمینی دشمن که خطر بیشتری نیز برای پرنده مهاجم ایجاد می کنند پرداخته و از
ظرفیت خالی هواپیماهای دیگر مانند سوخو-25 برای ضربه زدن به اهدافی چون
پلها یا تأسیسات بزرگ در نزدیکی خطوط دشمن استفاده شود.
صاعقه
صاعقه1 هواپیمای بدون سرنشینی از نوع بال دلتا با ضریب منظری متوسط رو به
پایین است که توسط متخصصان داخلی طراحی و به صورت انبوه تولید شده و در
اختیار نیروهای مسلح قرار گرفته است. صاعقه جزو سریعترین پهپادهای ایرانی
است که همین عامل سرعت بالا آن را به ابزار مناسبی برای تمرین ادوات
توپخانه‌ای تبدیل نموده است.
بیشینه سرعت صاعقه 250 کیلومتر بر ساعت، شعاع پرواز 10 کیلومتر، سقف
پرواز 11هزار پا (حدود 3300متر) و مداومت پرواز آن حدود 60 دقیقه است.
طوفان
طوفان نوعی از پهپادهای ایرانی است که برای یافتن و انهدام دشمن با
استفاده از جستجوگر اپتیکی ساخته شده است. در این مأموریت پهپاد برای اجرای
عملیات رزمی به صورت انتحاری طراحی شده و با ابعاد کوچک ضمن پرتاب ساده از
نقاط مختلف بدون شناسایی شدن توسط دشمن به آن نزدیک شده و با سرعت بالای
خود، امکان واکنش برای دشمن را بسیار دشوار می سازد. این پهپاد با استفاده
از مواد جاذب امواج رادار و سبک ساخته شده و سطح مقطع راداری آن بسیار
پایین است. دوربین جلونگر که در دماغه این هواپیما قرار دارد تا آخرین لحظه
تصاویر را به صورت بلادرنگ ارسال می کند تا کار هدفگیری به انجام برسد.
بیشینه سرعت طوفان 250 کیلومتر بر ساعت، شعاع پروازی 100 کیلومتر، سقف
پرواز 14000 پا و مداومت پروازی آن 1-2 ساعت عنوان شده است. برد 100
کیلومتری طوفان ارزش عملیاتی قابل قبولی برای آن ایجاد نموده و با مداومت
پروازی خود زمان کافی برای جستجوی هدف و حمله به آن را فراهم می نماید.
پیکربندی این پهپاد تا حدودی نامتعارف بوده و طرحی بین پهپادهای بال دلتایی
و بال پرنده را تداعی می کند. یک موتور ملخی درونسوز که در انتهای بدنه
نصب شده نیروی حرکتی طوفان را فراهم می کند.
تاکنون دو نمونه از این هواپیما نمایش داده شده است. مکانیزم پرتاب طوفان
از نوع JATO بوده و در صورت نیاز به فرود این هواپیما به روش فرود آرام روی
زمین بازیابی می شود. با این شیوه پرتاب این پهپادهای کوچک در نزدیکی خطوط
مقدم نبرد و یا در فضای جنگ شهری به عنوان یک راه حل فوری و واکنش سریع
برای انهدام یک هدف مهم تلقی می شود.
ابعاد کوچک و سطح مقطع راداری ناچیز این پرنده و همچنین امکان خاموش کردن
موتور در نزدیکی هدف این مزیت را بوجود می آورد که که تا لحظات پایانی
اصابت، دشمن از وجود آن مطلع نشده و از سوی دیگر پس از چندین حمله این نوع
پهپادها همواره باید در اضطراب وجود این هواپیما در فضای اطراف خود باشد و
اساساً بخشی از توان دشمن معطوف به تلاش برای آگاهی از پرواز این پرنده با
مشاهده هر شیء در حال پرواز در نزدیکی خود می شود.
پهپادحماسه، سریر،یسیر،شاهد129و فطرس جدیدترین پهپادهای سال 92
پهپاد حماسه در سال حماسه
این پهپاد در همایش در اختتامیه همایش شهدای وزارت دفاع رونمایی شد قادر است اهداف را شناسایی و مراقبت و حمله را با هم انجام دهد.
پهپاد حماسه می‌تواند به انواع راکت‌ها و موشک‌ها مجهز شود و هم به لحاظ دید راداری و هم دید اپتیکی و مدت ماندگاری در هوا توان جدید ارزشمندی را به صنعت دفاعی کشور می‌افزاید.
سریر: ضد اشعه رادار و غیر قابل کشف
پهپاد سریر از جمله پهپاد های جدید قرارگاه پدافندی ارتش است و به پهپاد
سرير (H110) نیز معروف است که سامانه موشکی آن نیز طراحی همین قرارگاه بوده
و به دست متخصصان داخلی ساخته شده است و رونمایی از این پهپاد در روز ارتش
توسط قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا انجام شد.
این پهپاد قابلیت پرواز از هر طرف از دماغه‌اش را دارد یعنی زمانی که
این هواپیما برای مثال به سمت غرب پرواز می‌کند، می‌تواند با به کارگیری
موتور دیگری که در مقابل آن است، تغییر جهت داده و به سمت شرق حرکت کند.
سریر همچنین دارای قابلیت سرعت‌گیری و پنهان‌کاری بسیار بالا است که این
هواپیمای بدون سرنشین توانایی بالایی در کشف و استفاده علیه اهداف مورد
نظر و نیز تصویربرداری از مواضع دارد.
پهپاد سرير قابليت حمل و نصب دوربين و موشك هوا به هوا دارد و تاكنون
دَه‌ها فروند از آن توليد و بكارگيري شده است و از دیگر ویژگیهای این پهپاد
این است که ضد اشعه رادار است، كشف نمي‌شود وداراي بُرد بالا و طول عمر
زياد و توان درگیری با اهداف متعدد را دارد.
یسیر تصویر برداری 360 درجه‌ای از اطراف خود
پهپاد «یسیر» با ویژگی‌هایی از قبیل مداومت پروازی بالا، داشتن دوربین
بسیار قوی و توانایی شناسایی و رصد نقاط کور، امروز وارد ناوگان پهپادی
کشور می‌شود.
پس از اینکه در ساختار نیروی زمینی ارتش تحول گسترده‌ای ایجاد شد گروه
پهپاد ولی عصر (عج) از سطح یگان به سطح گروه ارتقا یافت و امروز این گروه
در مرزهای کشور، هم عملیات شناسایی و هم عملیات رزمی انجام می‌دهد.
یسیر از نظر دوربین هواپیما بزرگ‌نمایی خوبی دارد که می‌تواند به صورت
360 درجه از اطراف خود تصویربرداری کند ضمن اینکه در زمان فرود این گونه
هواپیماها می‌تواند در هر نقطه‌ای پرواز کند و در هر نقطه‌ای بنشیند.
فرمانده گروه پهپاد حضرت ولی عصر(عج) نزاجا در پاسخ به اینکه دستگاه‌های
کنترل این پهپاد را هم می‌توان در یک ماشین تعبیه کرد یا اینکه ساختمانی
برای آن لازم است، خاطرنشان کرد: به طور کلی هواپیماهای بدون سرنشین پرتابل
متحرک دارند و ایستگاه هدایت آن می‌تواند به صورت سه پایه یا خودرو جای
بگیرد و از محلی به محل دیگر برود.
سرهنگ خاکی با تاکید بر اینکه سقف پروازی این هواپیما بین 11 تا 15 هزار
پا است، در پاسخ به این سؤال که آیا سیستم‌های راداری می‌توانند این
هواپیماها را بگیرند، گفت: هواپیمای بدون سرنشین به خاطر جثه و جنس بدنه و
وضعیت طراحی آیرودینامیکی شان معمولاً رادارگریز ساخته می‌شوند و یسیر هم
این ویژگی را دارد.
وی در خصوص اینکه آیا این هواپیماها هم جعبه سیاه دارد، اظهار داشت:
ایستگاه کنترل زمینی جعبه سیاهی است که هواپیما را از لحظه "تِیک‌آف" تا
فرود تحت نظر دارد و اطلاعات آن را ذخیره می‌کند.
شاهد 129انحصار آمریکا را در تکنولوژی جدید پهپادی را شکست
طراحی و ساخت این نوع پرنده بدون سرنشین تا کنون در انحصار امریکا بود
اما از این پس ایران نیز با تلاش متخصصان نیروی هوافضای سپاه از فناوری
ساخت این نوع پهپاد قدرتمند با نام شاهد 129 برخوردار شد.
این پهپاد رزمی که از تکنولوژی بومی و کاملا ایرانی برخوردار است می
تواند سربازی قدرتمند برای دفاع از مرزهای آبی، خاکی و هوایی ایران اسلامی
باشد.
شاهد 129 توانایی حمل همزمان 8 بمب یا موشک سدید ساخت سپاه پاسداران
انقلاب اسلامی را دارد و برای اهداف ثابت و متحرک طراحی شده است.
دقت در هدفگیری با شعاع عملیاتی 1700 کیلومتر و 24 ساعت مداومت پروازی
با یک بار سوخت گیری از ویژگی های این پهپاد رزمی ایرانی است و هر فرودگاهی
می تواند محل نشست و برخاست شاهد 129 باشد.
سقف پروازی این پهپاد 24 هزار پا است که با ایستگاههای کنترل قابل حمل
زمینی در ارتباط بوده و می تواند با هزینه بسیار پایین دفاع از میهن اسلامی
را به دست گیرد.
از آنجا که هزینه هر ساعت پرواز برای پهپادهای رزمی ده هزار دلار می
باشد این پهپاد می تواند با هزینه صد هزار تومان در هر ساعت در آسمان ایران
بدرخشد.
شاهد 129 قدرت مراقبت از شعاع 200 کیلومتری خود را دارد و می توان از
این پرنده بدون سرنشین در مقابله با اشرار، تروریست ها، کشف و شناسایی
مرزهای آبی، خاکی، مسائل زیست محیطی، نقشه برداری و تهیه عکس های هوایی نیز
استفاده کرد.
دستور تولید انبوه شاهد 129 با حضور فرمانده کل سپاه در محل ساخت این پهپاد صادر شد.
فُطرس فرشته ای که کار مراقبت از مرزهای دریایی و زمینی را بر عهده دارد
نام فطرس برگرفته شده از نام یک فرشته آسمانی است با توجه به برد پروازی
این نوع هواپیماها که کاملاً از دید کاربر خارج می شوند، امکان هدایت آنها
به وسیله کاربر از ایستگاه کنترل زمینی به دو صورت نیمه خودکار و یا تمام
خودکار وجود دارد.
در حالت نیمه خودکار، کاربر با دیدن اطلاعات پروازی هواپیما که در صفحه
نمایش ایستگاه نشان داده می شود، هواپیما را متناسب با مأموریت، کنترل و
هدایت می‌نماید.
در حالت تمام خودکار، مختصات جغرافیایی نقاط از پیش تعیین شده و مسیر
پرواز توسط کاربر از طریق ایستگاه کنترل زمینی در حافظه تجهیزات الکترونیکی
هواپیما ذخیره شده و هواپیما با استفاده از سامانه GPS و ارتفاع سنج می
تواند مسیرهای از پیش تعیین شده را طی نماید. کاربر در حین پرواز می تواند
در مسیر پرواز تصحیحات مورد نظر فرمانده عملیات را اعمال کند.
با توجه به ویژگی های فنی پهپادهای قبلی، به نظر می‌رسد، پهپاد فُطرس نیز
توانایی فیلمبرداری و عکسبرداری هوایی، ارسال تصاویر ویدئویی به صورت زنده
(و امکان ضبط تصاویر در ایستگاه کنترل زمینی)، توانایی برنامه ریزی رفت و
برگشت و اجرای مأموریت به صورت رایانه ای و خلبان خودکار و ارسال دائم
اطلاعات پروازی را داشته باشد.
از این نوع هواپیما می توان در عملیات‌های مراقبت هوایی و شناسایی در قالب
عکسبرداری و فیلمبرداری هوایی از عمق مواضع دشمن، جنگ الکترونیکی، رله
ارتباطی، دیده بانی، هدف یابی و گرا دادن، کنترل ترافیک، کنترل نوار مرزی
به منظور مبارزه با قاچاق، مطالعات هواشناسی، عکسبرداری جهت تهیه نقشه های
جغرافیایی و یا دیگر مأموریت های مورد نیاز استفاده کرد.
مواظبت از مرزهای دریایی و خشکی، دیده بانی از خطوط لوله های نفتی،
مخابراتی، کنترل ترافیک جاده ها، دیده بانی مناطق حادثه دیده در زلزله، آتش
سوزی و سیل، محیط بانی برای حفاظت از محیط زیست و ارسال فیلم و عکس های
دقیق در تمام طول مدت مأموریت از قابلیت های پهپاد فُطرس است.
سردار حسین دهقان وزیر دفاع در مراسم رونمایی این پهپاد با بیان اینکه
اعتبارسنجی آن در تخصصی ترین آزمایشگاه ها و مراکز تست در کشور با موفقیت
صورت گرفته است، گفت: تست های زمینی استاندارد بین‌المللی، در سرعت کم،
متوسط و بالا و تست پروازی با موفقیت و فراتر از اهداف طراحی، حاصل شده
است.
دو ویژگی مهم و متمایز پهپاد فُطرس نسبت به نمونه‌های قبلی (که مهمترین
آنها شاهد129 است) این است که این پهپاد علاوه بر افزایش حدود 300 کیلومتری
در بُرد، مداومت پروازی در حدود 30 ساعت دارد که نسبت به نمونه شاهد، 6
ساعت افزایش پیدا کرده است.
نام قابلیتها بُرد مداومت پروازی سقف پرواز تعداد راکت و بمب
شاهد 129 1700k.m 24 ساعت 24000پا 8 فروند
فطرس 2000k.m 16تا30ساعت 25000پا نامعلوم
این موضوع، یعنی «مداومت پروازی بالا» بیانگر این است که علاوه بر طراحی
بدنه (بخصوص بالها) متخصصان صنایع هوایی به لحاظ اطمینان موتور نیز
توانسته‌اند استانداردهای لازم را کسب کنند تا این پهپادها با یک موتور
بتوانند این مدت زمان را با یک بار سوختگیری پرواز کرده و به انجام ماموریت
بپرد.
اما اخیرا سردار سلامی جانشین فرمانده سپاه از رونمایی پهپاد آر کیو 170
ایرانی در آینده نزدیک خبر داد که نمونه آمریکایی این پهپاد امکان در
اختیار داشتن قدرت دیدن، شنیدن و بوییدن از فاصله‌های بسیار دور و با وضوح
بالا را دارد.
خاصیت بکار رفته در این حسگرهای اپتیکی به نحوی است که به RQ-170 امکان
می‌دهد از ارتفاعی چندین هزار پایی، با اسکن چهره و حرکات اشخاص، افراد را
تشخیص داده و به درستی شناسایی کند که یک فروند از نمونه آمریکایی آن توسط
نیروهای مسلح در سال گذشته کنترل،هدایت و شکار شد.
این در حالی است که حسگرهای صوتی "جانور قندهار" این امکان را به پهپاد
شکار شده توسط ایران می‌دهد که امکان شنود همه امواج صوتی موجود در یک
محدوده مشخص جغرافیایی را براحتی در اختیار داشته باشد.
