به گزارش شهدای ایران، وزارت صنعت، معدن و تجارت با دارا بودن بیشترین سهم اقتصادی کشور، دارای تعامل بسیار گسترده ای با سایر بخش های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه کشور است و از آنجا که بخش صنعت، معدن و تجارت می تواند سهم بسزایی در ساماندهی معیشت جامعه داشته باشد  لذا می تواند یکی از اصلی ترین پیشران های اقتصادی کشور باشد. به همین دلیل سکانداری این وزارتخانه مهم باید بر عهده فردی باشد که آشنایی کامل با وضع موجود در عرصه های مختلف صنعتی و بازرگانی داشته باشد تا بتواند با برنامه ریزی دقیق و درست، آینده روشنی را برای اقتصادی ایران رقم بزند.

سیدرضا فاطمی امین وزیر پیشنهادی وزات صنعت، معدن و تجارت مسئولیت های اجرایی زیادی بر عهده داشته که از جمله مسئولیت های وی می توان به عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، رئیس ستاد تحول صنایع و معادن و مشاور و مدیر سرمایه گذاری و مشارکت های آستان قدس رضوی و همچنین قائم مقام آستان قدس رضوی می توان اشاره کرد.

فاطمی امین قبل از ادغام وزارت بازرگانی با وزارت صنایع و معادن، نقش پررنگی در صنایع و معادن داشته و از سال 87 در پست های مختلفی به عنوان مشاور وزیر، رئیس ستاد تحول صنایع و معادن، عضو هیئت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، معاون برنامه ریزی و توسعه وزارت صنایع و معادن حضور داشته و تا پایان دولت دهم در وزارت صنعت، معدن و تجارت مشغول به کار بود.

فاطمی امین در نگارش برنامه‌های اقتصادی سید ابراهیم رئیسی نیز نقش داشت و از سوی رئیسی به عنوان وزیر پیشنهادی صنعت، معدن و تجارت برای گرفتن رای اعتماد به مجلس معرفی شد.

برای آشنایی با برنامه های وزیر صمت در کابینه دولت سیزدهم گفت وگویی تفصیلی با سیدرضا فاطمی امین انجام دادیم که در ادامه می خوانید:

* برای گذار از تحریم نباید به دنبال اقدامات مقطعی و وصله‌پینه‌ای باشیم

فارس: شما تقریبا 8 سال پیش از معاونت وزارت صنعت معدن و تجارت خارج شدید و امروز به عنوان کسی که قرار است مسئولیت این وزارتخانه را برعهده بگیرد به مجلس معرفی شده اید. فکر می کنید وضعیت کشور و ساختار وزارت صمت چه تغییری نسبت به زمانی که از آن خارج شدید داشته است؟ آیا در این شرایط خاص و با وجود محدودیت های موجود در کشور برای اداره یک وزارتخانه حساس مانند وزارت صمت که مساله صنعت، تولید و نظارت بر بازار کالاهای اساسی در حیطه وظایف آن قرار دارد به روز شده اید و اطلاعات دقیق در اختیار دارید؟

فاطمی امین: اینکه در 8 سال گذشته و حتی 10 سال اخیر چه اتفاقات جدیدی افتاده است، کجا بودیم و اکنون کجا هستیم موضوع بسیار مهمی است. در سال 90 که در وزارت صمت بودم تحریم ها قوت گرفت و به اوج رسید و در سال های 92 و 93 به یک سکون تقریبی رسید و دوباره در سال 97 اوج گرفت.

نکته مهم در تحریم ها این است که تحریم ها روی نقاط آسیب پذیر اقتصاد کشور دست گذاشته اند اما علیرغم این موضوع ما به جای رویکرد منفعلانه در مقابل تحریم‌ها، باید بر روی اقدمات زیر ساختی برای مهار اثرات منفی تحریم ها تمرکز کنیم و با این اقدامات اثرات تحریم ها را خنثی کرده و یا اینکه به حداقل برسانیم.

در این باره به ذکر مثالی می پردازم، کشور ما یک کشور زلزله خیز است. بنابراین هنگامی که زلزله ای در یکی از نقاط کشور اتفاق می افتد و آسیب هایی را وارد می کند و باعث خرابی می شود نباید بگوییم که زلزله باعث این خرابی ها شده است بلکه باید بدانیم که عدم فراهم آوردن زیرساخت های مقابله با زلزله در ساختمان سازی ها موجب خرابی شده است و لذا به نوعی بخشی از این مشکلات بر عهده خودمان است.

بنابراین طی 10 سال اخیر 2 بار اوج گیری تحریم ها تا قله و تبعات ناشی از آن در اقتصاد کشور نشان داد که ما در بعضی جاها دچار مشکل هستیم و راه حل هم این نیست که دوباره مانند 10 سال گذشته ادامه مسیر را بصورت وصله پینه‌ای طی کنیم و نباید ادامه مسیر بگونه‌ای باشد که برای کاهش اثرات منفی تحریم ها، یک کار کوچک، مقطعی و غیر نظام‌مندی را انجام دهیم که به صورت جزئی، مسکنی برای گذر از بحران پیش رو باشد، به اقتصاد تزریق کنیم، بلکه باید اقداماتی اساسی برای اصلاح زیرساخت های مقابله با تحریم‌ها و کم اثر کردن آن انجام دهیم.

بنابراین ما کارهای اساسی برای اصلاح زیر ساخت‌ها داریم که به آن می پردازیم. یکی از کارهای ما یک کار میان مدت است که باید از همین روزها و هفته های اول آغاز به کار وزارت‌خانه انجام شود که به 3 الی 4 محور آن اشاره خواهم کرد تا با انجام این کارها از اوایل یا اواسط سال 1401 دیگر دچار این مشکلات نباشیم و این مهم امکان پذیر است چون تجربه عملیاتی موفق موارد مشابه را در سال های گذشته داشته ایم.

*  دلایل موفقیت در اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها در بخش صنعت

یکی از این تجربه ها، تجربه هدفمندی یارانه ها بود که بنده از سال 87 تا اوایل 90 در این قضیه فعال بودم. در آن برهه با توجه به اجرای طرح هدفمندی یارانه ها و ایجاد شوک قیمتی در حامل های انرژی و بروز تغییرات بسیار جدی در بخش صنعت، معدن بطور دقیق بخش صنعت و معدن را تحلیل کردیم، آسیب‌ها را شناختیم و لذا وقتی هدفمندی یارانه ها در بخش صنعت و معدن انجام شد و قیمت نفت کوره و گاز چند برابر شد، صنعت به کارش ادامه داد و با تغییرات شدید قیمت حامل‌های انرژی رشد و حرکت روبه جلو صنعت متوقف نشد؛ علت این بود که یک شناخت دقیق و عمیق از سازوکارهای تولیدی به دست آمد و تحلیل کردیم که کجاها آسیب پذیر خواهیم بود و لذا روی همان نقاط آسیب متمرکز شدیم و آن ها را تقویت کردیم و به این صورت از اجرای طرح هدفمندی در بخش صنعت عبور کردیم و بعد از تجربه هدفمندی سال 90 و 91 بر روی برنامه های راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت متمرکز شدیم.

لذا بطور خلاصه می گویم که یک تجربه کاملا عملیاتی در مواجهه با یک شوک قیمتی و بعد هم یک مبحث مطالعاتی گسترده، آن تجارب را به نوعی مستند کرد و به دیدگاه تبدیل کرد، البته چه خوب می شد که اگر دیدگاه هایی که ما در برنامه راهبردی صنعت، معدن و تجارت در سال 90 شروع کردیم و 92 منتشر شد اجرایی می شد زیرا بسیاری از پیش بینی های ما اتفاق افتاد که اگر لازم شد در ادامه در مورد آنها صحبت می کنم.

فارس: توضیح دهید که در بخش صنعت چه پیش بینی‌هایی کردید که در سال‌های بعد اتفاق افتاد؟

فاطمی امین: به عنوان مثال ما آن جا پیش بینی کرده بودیم که اگر به دنبال اشتغال زایی هستیم باید به سمت صنایع الکترونیک، ماشین آلات الکتریکی، ماشین آلات صنعتی و تجهیزات صنعتی برویم زیرا آینده دنیاست و جالب است که بدانید الان حجم تجارت جهانی در ماشین آلات و تجهیزات صنعتی و الکترونیک بالاتر از نفت است یعنی آن روندی را که پیش بینی می کردیم محقق شد.

اگرچه گردش مالی نفت بسیار بالا است اما اشتغال ایجاد نمی کند. وقتی حجم تجارت تجهیزات الکترونیکی از نفت بیشتر می شود فقط به این معنا نیست که کالای بیشتری فروخته می شود بلکه در واقع اشتغال بیشتری هم ایجاد می کند.

فارس: بالاخره اینها به صنایع های تک نزدیک است و تولید در این بخش به شکلی که شما به آن اشاره می کنید نیازمند زیرساخت های خاصی است، آیا کشورمان ظرفیت این کارها را دارد؟

فاطمی امین: بله، قطعا کشورمان از این ظرفیت برخوردار است. ما در برخی صنایع مانند صنایع حوزه تجهیزات پزشکی واقعا پیشرفته هستیم بطوری که تولیدات این بخش در کشور صادر هم می شود همچنین در بسیای از بخش ها مانند لوازم خانگی، دارای ظرفیت بسیار خوبی هستیم.

یکی از بحث هایی که ما روی آن تاکید کرده بودیم تاکید بر زنجیره تامین بود، در چند سال اخیر که توفیق داشتم در آستان قدس مسئولیت مدیرعاملی سازمان اقتصادی را بر عهده داشته باشم اقداماتی را برای تولید دانه های روغنی انجام دادیم به این شکل که برای تولید روغن از کلزا زمینی به مساحت 12 هزار هکتار اختصاص دادیم و بیش از هزار کشاورز درگیر این کار شدند. همچنین صادرات بسیار گسترده ای در اقلام مختلف مانند مواد پتروشیمی و مواد غذایی انجام دادیم.

* اتصال زنجیره ارزش تولید برای سودآور شدن تولیدات کشاورزی

فارس: تولید دانه های روغنی و بخصوص کلزا یکی از مشکلات جدی کشور است، دقیقا بفرمایید که در این زمینه چه اقدامای انجام دادید. یعنی دقیقا چه اقداماتی انجام دادید که زنجیره تامین کامل شد؟

فاطمی امین: من در مورد کلزا مثال زدم اما مثال های دیگری نیز وجود دارد مانند خودرو، لوازم خانگی و حتی سایر محصولات کشاورزی مانند گوجه فرنگی، سیب و امثال آنها از فرآیند تامین مواد اولیه مورد نیاز این کالاها تا تولید و فرآوری آن ها حلقه هایی وجود دارد که برای بهره وری بیشتر باید حلقه های این زنجیره به هم متصل باشند و جدا بودن این حلقه ها از یکدیگر به نوبه خود منجر به بروز لطماتی می شود.

بطوری که کشاورز گاهی برای تولید دچار کمبود نقدینگی می شود و گاهی هم برای تامین بذر و کود دچار مشکل می شود، گاهی نیز برای تامین نقدینگی مورد نیاز وثیقه لازم را ندارد و لذا این مشکلات به این دلیل است که پیش بینی دقیقی از وضعیت ندارند. ضمن اینکه براساس نیاز بازار ممکن است تولید نکند و یک سال که محصولی مانند سیب زمینی فروش خوبی دارد در سال بعد نیز نسبت به تولید بیشتر همان محصول اقدام کند در حالی که این افزایش بیشتر تولید ممکن است بازار را بهم بریزد و محصول تولیدی کشاورز بدون مشتری بماند و در نهایت نیز با از بین رفتن محصول کشاورز پول، انرژی و تمام زحمات صرف شده برای آن تولید به هدر رود. زنجیره تامین مانند نخ تسبیحی است که هر یک از حلقه های موثر از تولید، فرآوری، بسته بندی، لجستیک و بازار را به صورت موثر و براساس سود متوازن و عادلانه در طول زنجیره به سمت هماهنگی  وهم افزایی سوق می­دهد.

لذا وقتی زنجیره تامین از ابتدا تا انتها یکپارچه و هماهنگ می شود، یک نفر خارج از دولت و از همان بخش خصوصی در راس امور قرار می گیرد و ارتباط بین حلقه های زنجیره را ایجاد می کند و نیاز حلقه های مختلف زنجیره تامین تا توزیع را فراهم می کند و حتی فروش محصول را تضمین می کند.

پس اگر در مورد اولویت های تولید این برنامه اجرایی می شد ما می توانستیم سهم قابل توجهی را در ایجاد اشتغال داشته باشیم این در حالی است که متاسفانه این روزها ما با بیکاری فارغ التحصیلان مواجه هستیم، لذا برای جذب این فارغ التحصیلان حتما باید به سمت تولیداتی با فناوری بالا و تولیدات دانش بنیان حرکت کنیم. زیرا حرکت به سمت صنایع با تکنولوژی بالا نیازمند دانش فارغ التحصیلان دانشگاهی از جمله طراحی صنعتی، مکانیک و مدیریت پروژه است و با این کار اشتغال ایجاد می شود اما در خط تولید یک صنعت معمولی واقعا نیازمند افراد تحصیل کرده نیستم و با تحصیلات ابتدایی هم یک سرکارگر می توان مثلا خط تولید کالایی مانند رب گوجه فرنگی را مدیریت کند.

خلاصه اینکه ما بر مبنای یک کار عمیق صنعتی در سال های قبل، مثلا در سال 85 طرح نوسازی خودروهای فرسوده را اجرا کردیم و بعد در وزارت صمت پس از اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها طرح تحول اقتصادی  مطرح شد و این تجارب با یک کار مطالعاتی به هم پیوند خورد تا به یک اولویت در تولید و صادرات رسیدیم که اکنون زمان نشان داد که آن اقدامات درست بود. لذا اینکه می گویم ما می توانیم به این دلیل است که یک پشتوانه اجرایی و مطالعاتی وجود دارد که این را تصدیق و تایید می کند.

فارس: این پشتوانه مطالعاتی به روز شده است و اکنون از کارایی لازم برخوردار است؟

فاطمی امین: بله،  اگرچه این مطالعات در گذشته انجام شده بود اما دوباره در سال گذشته با جمعی تقریبا 20 نفره این مطالعات در حوزه  های مختلف تامین مالی، نظام قیمت گذاری، مالیات، کشاورزی، صنعت فولاد و ... به هنگام شد لذا اکنون دستمان پر است و دانسته ها و اطلاعات ما در این حوزه ها مبتنی بر مقاله و ایده پردازی نیست بلکه مبتنی بر تجاربی است که موفق هم بوده اند.

اگر بررسی از اخبار مطرح شده در رسانه ها در سال های 89 و 90 انجام شود خواهید دید که در آن سال ها اخبار منفی از وضع تضعیف شده صنعت و یا بهم ریختگی در اوضاع معدن و شوک قیمتی در تولیدات نداریم و اگر هم باشد بسیار محدود و در حد یک یا چند مورد خاص است.

تجربه اجرایی هم هست یعنی شرکت هایی که با آن منطق و سازوکارهایی که پیشنهاد شد وجود دارند که صورت های مالی دارند و عملکردشان، کارکردشان و سودآوری شان مشخص است. بنابراین  ما پروژه های تعریف شده ای داریم که مبتنی بر یک تجربه موفق است که باید به سرعت آن ها را اجرایی کنیم.

* تدوین 12 برنامه اصلی در قالب 36 پروژه برای وزارت صمت

فارس: رأس برنامه های شما در مورد وزارت صنعت، معدن و تجارت چیست؟

فاطمی امین: ما باید در دو افق برنامه ریزی کنیم، یکی افق کوتاه مدت است لذا در اینجا باید یک سری اقداماتی را انجام دهیم که در یک دوره 6 الی 7 ماهه یعنی در نهایت تا پایان سال 1400 به نتیجه برسد و یکی هم افق میان مدت است و در این افق باید همزمان با افق کوتاه مدت کارهایی را شروع کنیم تا در دو سال آینده به نتایج مورد نظر برسد. در کوتاه مدت ما بر روی 3 محور برنامه ریزی کرده ایم و در بخش میان مدت نیز بر روی 36 پروژه  و اقدام برنامه ریزی انجام داده ایم.

فارس: برای بلند مدت هم برنامه دارید؟

فاطمی امین: میان مدت یک دوره 4 ساله است و بلند مدت معمولا یک دوره 10 ساله را در برمی گیرد.برنامه هایی که ما طراحی کرده ایم 12 برنامه اصلی است که شامل 36 اقدام و پروژه می شود که اکثریت این پروژه‌ها در یک سال اول اجرا می شود و آغاز این اقدامات از یک ماه آینده یعنی شهریور امسال خواهد بود یعنی به موازاتی اینکه برنامه های کوتاه مدت را آغاز می کنیم برنام های میان مدت را نیز آغاز خواهیم کرد لذا اگرچه به لحاظ زمانی تاثیرگذاری اش متفاوت است اما آغاز این دو برنامه ها همزمان خواهد بود.

کشور ما با چالش هایی مواجه است که باید در برنامه های کوتاه مدت در وزارت صمت به آن ها پرداخته شود که یکی از این سه چالش مهم اقتصادی کشور مساله ارز و نرخ آن است که باید نرخ آن ثبات داشته باشد و قابل پیش بینی باشد و این موضوع به نفع مردم و کسب و کارها است. دومین چالشی که باید در کوتاه مدت به آن پرداخته شود، مساله تنظیم بازار است که همه مردم با آن مواجهند و سومین چالش نیز موضوع کسری بودجه است که البته این مساله خیلی در وزارت صمت قابل حل نیست و کار ویژه ای در وزارت صنعت، معدن و تجارت برای حل این معضل و چالش قابل انجام نیست.

اما دو موضوع و چالش مهم نرخ ارز و تنظیم بازار باید به صورت جدی در کوتاه مدت به آن پرداخته شود و علاوه بر این دو موضوع، باید به موضوع صادرات و رفع موانع تولید نیز پرداخته شود.

بنابراین ما در کشور با سه مساله اصلی در حوزه اقتصاد مواجه هستیم که اگر این سه مساله و چالش که دو موضوع آن یعنی مساله نرخ ارز و تنظیم بازار به وزارت صمت مرتبط می شود به تعادل برسد بخش عمده ای از مشکلات اقتصادی کشور حل می شود.

ما برنامه‌ریزی کرده‌ایم که در نیمه دوم سال جاری 5 میلیارد دلار صادراتمان را نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش دهیم. این افزایش صادرات، رونق تولید و فعال شدن ظرفیت های تعطیل  نیمه تعطیل بنگاه های اقتصادی و کارخانجات کشور را در پی دارد که همین فعال شدن ظرفیت ها منجر به حفظ و ایجاد اشتغال پایدار خواهد شد.

* برنامه ریزی برای افزایش 5 میلیارد دلاری صادرات در نیمه دوم سال 1400

فارس: چنین افزایشی عدد قابل توجهی ست و دسترسی به آن دشوار است. برای افزایش 5 میلیارد دلاری صادراتی در نیمه دوم سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل، چگونه برنامه ریزی کرده اید و با چه برنامه ای قرار است به این هدف برسید؟

فاطمی امین: کشورهای هدف صادراتی ایران را بر اساس حجم بازار، روابط سیاسی، نزدیکی جغرافیایی و... به 4 دسته تقسیم کرده ایم و در مورد این 4 دسته به طور کامل تحقیق کرده ایم که این کشورها چه محصولاتی لازم دارند و ما چه محصولاتی می توانیم به آنها صادر کنیم. مثلا در بررسی ها به این نتیجه رسیده ایم که برخی از کشورها نیازمند مصالح ساختمانی هستند، البته اگرچه از سال آینده تولید انبوه مسکن در کشور آغاز خواهد شد اما فعلا این مساله آغاز نشده و لذا می  توان نسبت به صادرات مصالح ساختمانی برنامه ریزی کرد.

در حال حاضر بخشی از واحدهای تولید کننده مصالح ساختمانی تعطیل و نیمه تعطیل اند و لذا در اینجا این ظرفیت وجود دارد و می توانیم با راه اندازی این واحدها، تولید را افزایش دهیم. وقتی ما می گوییم 5 میلیارد دلار صادرات را بیشتر می کنیم به این معنا نیست که این صادرات از محصولاتی که مورد نیاز مردم است انجام می شود و در نتیجه کمبود در بازار ایجاد می شود بلکه نسبت به استفاده از ظرفیت غیرفعال فکر کرده ایم و عملا برنامه‌ریزی می‌کنیم تا همانند کشورهای رقیب نظیر ترکیه تولید مشخص و برنامه‌ریزی شده برای صادرات داشته باشیم، نه از تولید مورد نیاز کشور صادرات صورت پذیرد.

درباره توسعه صادرات مصالح ساختمانی، اسامی کشورهایی که می توانیم این کالاها را به آنها صادر کنیم احصا کرده ایم و حتی با بازرگانان و واحدهای تولیدی نیز صحبت کرده ایم که اتفاقا بسیار استقبال هم کرده اند فقط کاری که باید انجام دهیم این است موانع را باید از سر راه تولید و صادرات برداریم.

اینکه چگونه می توان صادرات را افزایش داد بحث مستقلی است و توضیح در رابطه با آن نیازمند زمان بیشتری است و در فرصت امروز مجال صحبت درباره آن نیست اما یکی از راه ها استفاده از روش تهاتر کالاست و باید این بخش را تقویت کنیم. همچنین باید سفارتخانه ها در این زمینه تمرکز بیشتری داشته باشند و یک سری مسائل نیز به صندوق ضمانت صادرات مرتبط می شود و لذا همانطور که اشاره شد این بحث بسیار مفصل است و باید بصورت مجزا در یک جلسه در مورد آن صحبت کرد. در برنامه ما کلیه چالش های مالی، بانکی، لجستیک، پیمان های گمرکی و تعرفه ها، ضرورت ها و ظرافت‌های بازاریابی در کشورهای اولویت دار شناسایی شده  و الزامات آن احصا گردیده است.

افزایش صادرات دو اثر مثبت دارد، اول اینکه با افزایش درآمد ارزی، بازار ارز کشور متوازن می شود. البته ممکن است بدون افزایش درآمد ارزی، تا حدودی بتوان با اقدامات نظارتی نرخ ارز را کنترل کرد اما این کنترل موقتی خواهد بود ضمن اینکه تغییر نرخ ارز بازار انتظاری دارد یعنی اگر قیمت ارز 5 هزار تومان افزایش یابد با توجه به اثرات تورمی و انتظارات روانی ناشی از آن افزایش قیمت کالاها شاید به اندازه افزایش 10 هزار تومانی قیمت ارز باشد.

پس به لحاظ اینکه افزایش قیمت ها را مدیریت کنیم و مردم فضای ثبات و آرامش را احساس کنند، قطعا باید به موضوع صادرات توجه ویژه ای داشته باشیم.

نکته دوم اینکه در چند سال گذشته به دلیل تورم بالا، قدرت خرید مردم کم شده است یعنی بسیاری از محصولات در کشور قابل تولید است اما نکته مورد اهمیت این است که چه کسی باید این تولیدات را خریداری کند. لذا برای بازیابی صادرات باید یک دوره حداقل یک و نیم ساله باید صادرات ویژه داشته باشیم و به عبارتی جهش صادراتی را رقم بزنیم.  بنابراین با جهش صادراتی، واحدهای تولیدی فعال و اشتغال ایجاد می شود و خود اشتغال قدرت خرید مردم را افزایش می دهد و در نتیجه گردش اقتصادی ایجاد می شود و لذا توسعه صادرات یکی از برنامه های کوتاه مدت ما است که برای آن برنامه ریزی هایی انجام شده است.

* اجرای برنامه کوتاه مدت برای کنترل تورم و تنظیم بازار

برنامه کوتاه مدت دوم، بحث تنظیم بازار است. در تنظیم بازار ما هم روی بحث موجودی کالا و هم بحث قیمت ها توجه می کنیم. بطور کلی قیمت ها متاثر از نقدینگی، نرخ ارز و وضعیت تولید است. برای رونق تولید یک سری مشوق داریم که به آن هم اشاره می‌کنم.

بنابراین همانطور که گفتم نقدینگی، نرخ ارز و تولید بر روی قیمت ها اثر می گذارد. تولید هم با برنامه رفع موانع تولید توسعه می یابد. نرخ ارز با برنامه توسعه صادرات مدیریت می شود و نقدینگی هم که البته در اختیار وزارت صمت نیست و جزء مباحث کلان کشور است اما در وزارت صمت باید با تمرکز بر نظام توزیع، تاثیر نقدینگی را بر افزایش قیمت ها کاهش دهیم.

 فارس: این کار را چگونه انجام خواهید داد؟

فاطمی امین: همان طور که اشاره شد سه عامل اصلی بر تورم تاثیرگذار است که یکی نرخ ارز است که در برنامه صادرات به آن خواهیم پرداخت، دومی تولید است که با رفع موانع تولید به آن کمک می کنیم و سومی نقدینگی است که نقدینگی مولفه های متعددی دارد اما می توان با اقداماتی تاثیر نقدینگی را بر قیمت ها کاهش داد.

فارس: لطفا دقیقا بفرمایید چه اقداماتی برای کنترل سه عامل موثر بر تورم انجام خواهید داد؟

فاطمی امین: یکی از اقدامات ما تکمیل سامانه جامع تجارت است و با تکمیل این سامانه امکان ردیابی و مدیریت جریان کالا را خواهیم داشت و می  توانیم با کنترل موجودی کالاها جلوی احتکار کالا را بگیریم و وقفه هایی که در تولید بوجود می آید را شناسایی کنیم.

یک بحث دیگر هم برمی گردد به قواعد و مقرراتی که باید اجرا شوند،  در حوزه کلی فروشی، فروشندگان دارای درصد کاملا مشخصی به عنوان سود فروش هستند که ملزم به رعایت آن هستند اما این درصدها به درستی رعایت نمی شود و  ابزاری هم برای کنترل نداریم و لذا گاهی مشاهده می شود که یک فروشنده به جای 5 درصد 10 درصد سود فروش اعمال می کند و فروشنده دیگر بجای 5 درصد 20 درصد سود فروش کالا را اعمال می کند، بنابراین یکی از مباحث مورد توجه ما نظارت بر اجرای این قوانین و مقررات است.

در حوزه مقررات قیمت گذاری در حال انجام یک سری کارها هستیم به عنوان مثال قیمت تولید کننده بر روی کالا نصب شود. ما الان شاهد هستیم که نظام توزیع که فشار را بر نظام تولید منتقل می کند مثلا سعی می کند تا در حد امکان کالا را ارزان تر از تولید کننده خریداری کند و سود بیشتری کسب کند و گاهی اوقات حدود 30 تا 40 درصد از افزایش قیمت ها به نفع نظام توزیع است و لذا این مساله باید اصلاح شود و با اصلاح نظام قیمت گذاری کار قابل انجام است.

موضوع دیگر اینکه ما باید بر روی برخی اقلام و کالاها مانند مواد پتروشیمی ، فولاد و سیمان که قیمت آنها بطور ویژه بر روی قیمت کالاهای دیگر اثر دارد تمرکز کنیم. به عنوان مثال در روزهای اخیر شاهد افزایش قیمت سیمان هستیم و لذا یک فروشنده قطعات یدکی با مشاهده افزایش قیمت سیمان و با احساس اینکه افزایش قیمت  سیمان باعث افزایش تورم می شود قیمت فروش کالاهای خود را نیز افزایش می دهد و این در حالی است که سیمان هیچ ربطی با افزایش قیمت قطعات یدکی ندارد اما اثرات روانی افزایش قیمت سیمان  و انتظارات تورمی ناشی از آن، باعث افزایش قیمت سایر کالاها می شود.

بنابراین ما برای کنترل قیمت ها باید چند کار را انجام دهیم اول اینکه سامانه جامع تجارت را که یک سامانه اطلاعاتی است را کامل کنیم تا براساس این سامانه کاملا موجودی کالا و قیمت ها قابل رصد باشد و دوم اینکه قواعد و مقرراتی را به لحاظ قیمت گذاری اعمال کنیم که ابزار اجرایی آن همان سامانه اطلاعاتی است و سوم بر بازارهای عمده که قیمت آنها همان قیمت مرجع است متمرکز شویم که این مقوله نیز روش های خاص خود را دارد که از جمله آن عرضه کالا در بورس را دارد و چهارم اینکه کار ویژه ای در خصوص احصاء نواقص در نظام توزیع انجام شود البته اصلاح کامل نظام توزیع زمان بر است و جزء پروژه های میان مدت ما است. البته فارغ از برنامه میان مدت می توان برخی کارهای کوچک دیگری را نیز انجام داد.

ما برای اینکه قیمت برخی کالا ها را مدیریت و تنظیم کنیم، کالاها را به دو دسته تقسیم کرده ایم. یک دسته از کالاها، کالاهایی مثل مواد تولیدی پتروشیمی ها، فولاد و سیمان است که قیمت این کالا بر روی قیمت بسیاری از کالاها تاثیرگذار است. همچنین برای کنترل قیمت سایر کالاها از جمله لوازم خانگی، مواد شوینده و سایر اقلامی که مردم بصورت روزانه مصرف می کنند نیز با تولید کنندگان این بخش ها صحبت ها و مذاکراتی انجام داده ایم تا نه تنها قیمت ها را ثابت نگه داریم بلکه با برخی اقدامات قیمت ها را نیز کاهش دهیم.

* از تجربه هدفمندی برای کنترل تورم استفاده می‌کنیم

فارس: چنین برنامه‌ای برای کنترل قیمت واقعا قابل اجراست؟

فاطمی امین: بله؛ قابل اجراست.  برای کنترل و تنظیم قیمت برخی کالاها می توان از تجربیات آذر 89 و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها استفاده کرد. با اجرای طرح هدفمندی یارانه ها در آن زمان ادعا کردیم که قیمت برخی اقلام در دی ماه به 10 درصد زیر قیمت شهریور 89 می رسد و این اتفاق هم افتاد.

فارس: یکی از راهکارها در آن زمان، الزام شرکت های بالادستی برای کنترل قیمت های فروش داخل بود. و من بخاطر دارم که مدیرعامل یکی از پتروشیمی ها آن زمان در اتاق بازرگانی التماس می کرد که اجازه افزایش قیمت بدهید، لذا اکنون با توجه به اینکه عرضه کننده ها نسبت به آن زمان بسیار متنوع شده اند آیا می توان قیمت ها را کنترل کرد؟

فاطمی امین: ما به دنبال این هستیم که حداقل قیمت برخی کالاها نه همه کالاها تا پایان امسال کنترل شود زیرا به هر حال نمی توان تورم را صفر کرد بنابراین در گام اول کافی است تا با کنترل قیمت برخی اقلام، پیام های مثبتی را به جامعه بدهیم.

بنابراین به دنبال این هستیم تا در برخی از اقلام مصرفی مردم مانند تولیدات صنایع غذایی، شوینده ها، لوازم خانگی و .... به رفع موانع تولید و تامین مالی تولید کنندگان بپردازیم و از طرفی با توسعه صادرات زمینه تولید بیشتر آن را فراهم کنیم تا حداقل از افزایش قیمت ها جلوگیری شود و بعد از آن نیز با ادامه این اقدامات به کاهش قیمت این کالاها کمک شود.

بنابراین در حوزه تنظیم بازار سعی می کنیم تا با جلوگیری از افزایش قیمت ها برخی کالاها و یا اگر افزایش قیمتی دارد  بگونه ای باشد که افزایش قیمت آن کالاها کمتر از نرخ تورم باشد، به جامعه آرامش و امید را ببخشیم. قطعا در کوتاه مدت نمی توان تورم را کم کرد اما می توان با کنترل قیمت برخی کالاها در حوزه مواد غذایی و حتی مسکن کارآمدی خودمان را به نمایش بگذاریم و موفقیت در این بخش قطعا پیام مثبتی را به دنبال خواهد داشت.

برای رفع موانع تولید، در چند ماه اخیر یک بسته ای در وزارت صمت تهیه شده که اگر در بررسی نهایی در آن نقصی مشاهده نشود آن را اجرایی خواهیم کرد.

یکی از عوامل دیگر موفقیت در تنظیم بازار، توسعه شرکت های مدیریت زنجیره تامین با استفاده از توان و پتانسیل های بخش خصوصی است، لذا اگر مدیریت زنجیره های تامین توسعه یابد به جای تعامل و نظارت بر هزاران واحد تولیدی، توزیعی، لجستیکی و فروشگاهی، با تعداد مشخصی مدیر زنجیره روبرو خواهیم بود که از طریق آنها میتوانیم براساس سامانه‌های گفته شده و نظارت دقیق بر رفتارها و عملکردهای مدیر زنجیره تنظیم گری های لازم را انجام بدهیم.

علاوه بر این یک سری از موانع تولید، موانعی عمومی است که رفع آنها برای همه مفید است مثل بازگشت ارزش افزوده کالاهای صادراتی اما در مورد برخی دیگر از موانع مانند تامین مالی و مشکلات خاص یک صنعت، اولویت را به صنایعی می دهیم که با زندگی مردم ارتباط بیشتری دارند.

* مبادی واردات کالاهای اساسی را متنوع می‌کنیم

فارس: با توجه به وقت محدود شما فکر می کنم در این جلسه نمی توان در مورد برنامه های میان مدت صحبت کرد لذا به سراغ سوالی در خصوص تامین کالاهای اساسی می روم. یکی از موضوعات مهم کشور تامین کالاهای اساسی است و همانطور که بطور دقیق می دانند با توجه به اهمیت این حوزه اگر شما فقط با تامین به موقع کالاهای اساسی و مواد غذایی مورد نیاز مردم مدتی قیمت کالاها را ثابت نگه دارید این موضوع آرامشی را در کشور حاکم خواهد کرد. با توجه به اهمیت این موضوع آیا شما دارای برنامه خاصی برای تامین کالاهای اساسی هستند، بخصوص با توجه به اینکه آقای روحانی کالاهای اساسی و مورد نیاز کشور را طی سال های اخیر فقط از یک کانال آمریکا انجام می شود. آیا برنامه ای برای تغییر این کانال وارداتی یا حداقل تنوع بخشی دارید؟

فاطمی امین: قطعا تنوع بخشی برای واردات کالاهای اساسی و مورد نیاز کشور، نکته بسیار مهمی است و لذا تا وقتی که در کشورهایی مثل هند، روسیه، قزاقستان  به وفور غله، جو و ذرت و ...  وجود دارد عجیب است که ما این نوع کالاها را برای مثال عمدتا از برزیل وارد کنیم. البته منظور از عجیب بودن، ابهام نیست، زیرا اقدام به واردات از این کشورها قطعا براساس سازوکاری انجام شده است که نمی خواهم به آن بپردازم اما کاملا هم امکان پذیر است که کالاهای اساسی را از مسیرهای دیگری وارد کنیم. ضمن اینکه از نظر امنیت ملی و امنیت غذایی نیز برای تامین کالاهای اساسی باید با چند کانال در ارتباط باشیم تا در صورتی که به هر دلیل یکی از کشورها نتوانست نیاز ما را تامین کند، تامین آن کالا از طریق سایر کشورهای دارنده آن کالا امکان پذیر باشد. لذا در مجموع تنوع بخشی به مبادی وارداتی مهم است.

اما در مورد واردات کالاهای اساسی به غیر از این موضوع در حوزه های دیگر از قبیل مباحث مربوط به انتقال ارز و جابه جایی پول هم دچار چالش هایی هستیم که کاملا قابل حل است و یکی از روش های رفع این موانع و مشکلات تهاتر کالا است که بر روی آن برنامه ریزی شده و حتی پروژ ه هایی نیز شناسایی شده است.

لذا در مجموع طی یک ماه اخیر که بحث انتخاب وزرا مطرح بود ما سعی کردیم تا با وزرا و معاونین وزیر تمام دستگاه های مرتبط با وزارت صمت از جمله وزارت کشاورزی، وزارت اقتصاد و صمت و همچنین رئیس گمرک و ... تعامل کنیم و با توجه به همکاری های خوب ، اکنون یک نقشه راه دقیق طراحی شده است و ما الان می دانیم که چه باید بکنیم. لذا اقدماتی را که باید انجام دهیم احصا کرده ایم و حتی زمان بندی لازم در مورد آن اقدامات انجام شده است و به محض اینکه دولت جدید مستقر شود بدون فوت وقت کارها قابل انجام است.

* فارس: بنابراین مشکلی برای تامین کالاهای اساسی وجود ندارد؟ و می  توان به سرعت بازار کالاهای اساسی را آرام کرد؟

فاطمی امین: برآورد ما این است که این کار قابل انجام است و به دلیل اینکه این موضوع با معیشت مردم در ارتباط است دولت روی این موضوع تاکید دارد.

* فارس: برای کارها و اقدماتی که به آنها اشاره کردید وارد مقدمات اجرایی شده اید؟

فاطمی امین: بله تا حدودی و در برای برخی اقدامات نیز هماهنگی هایی انجام شده و بنظر جای نگرانی نیست.

فارس: استراتژی توسعه صنعتی را چطور تدوین خواهید کرد؟

فاطمی امین: این بحث خیلی مفصل است و بطور کامل در مورد آن در این جلسه نمی توان توضیح داد. اما راهبرد توسعه صنعتی دارای دو اولویت است که یکی اولویت تولید و صادرات است لذا در بحث اولویت تولید از آنجا که باید منابع به آن تخصیص یابد بسیار مهم است یعنی وقتی می گوییم که اولویت ما در کشور تولید و صادرات سیمان است باید یک منابعی به آن اختصاص یابد و وقتی می گوییم اولویت تولید و صادرات ما تجهیزات صنعتی است منابع دیگری باید به آن تخصیص داد که البته اینها آشکارند زیرا قبلا بر روی آن کار شده است. اولویت دوم نیز فراهم ساختن زیرساختی است تا کسب و کار بتواند در آن موفق باشد.

بزرگترین ثروت یک کشور سازمان ها و کسب و کارهای آن است نه آدم های آن زیرا وقتی سازمان ها متشکل می شوند در قالب یک کسب و کار خروجی دارند پس نکته مهم این است که اولویت را تعیین و باید به دنبال این باشیم که کسب و کارهایی که در جامعه شکل گرفته یا قرار است شکل بگیرند چه امکانات، تسهیلات و تنظیم گری نیاز دارند و دولت نیز سعی کند که در راستای اولویت ها قواعد و مقررات را تنظیم کند. بنابراین برای پیشرفت راهبرد صنعتی اولویت ها، تنظیم قوانین و مقررات، تسهیل فرآیند کسب و کار و همچنین نظارت بر کسب و کارها نیاز است.

در پایان لازم به ذکر است موضوعات معدن، خودرو، توازن توسعه منطقه‌ای و آمایش سرزمینی، اصلاح و بهبود وضعیت شهرک های صنعتی، توسعه مطلوب بنگاه های کوچک و متوسط، مدیر پروری و تربیت مدیران زبده جوان و انقلابی، تامین مالی و... از جمله موارد بسیار مهم و پیچیده بخش مسکن صنعت، معدن و تجارت است که ما برای هریک از این بخش‌ها برنامه ریزیی عملیاتی داشته و با بهره گیری از نیروهای پرتوان و متخصص و کارآزموده نسبت به پیاده سازی دقیق و موثر این برنامه ها اقدام خواهیم نمود.