به گزارش سرویس سیاسی پایگاه خبری شهدای ایران؛بعد از کودتاى 28 مرداد 1332، شاه که در پى شکست کودتاى اول (25 مرداد) از طریق بغداد به رم گریخته بود در 31 مرداد به تهران بازگشت و درصدد برآمد با کمک اربابان انگلیسى و امریکایى خود قدرت را بیش از پیش قبضه کند.

با آغاز سال تحصیلى و بازگشایى دانشگاه‏ها در مهرماه، بر اثر خیزش‏هاى مردمى و تحرکات دانشجویى، اوضاع سیاسى رو به وخامت بیشتر نهاد. دانشجویان با راه اندازى تظاهرات، پخش اعلامیه و تعطیل کردن کلاس‏هاى درس، آشکارا خشم و نفرت خود را نسبت به دیکتاتورى حاکم ابراز داشتند. اولین تظاهرات یکپارچه مردم علیه رژیم کودتا در تاریخ 16 مهر 1332، اتفاق افتاد و دانشگاه و بازار به طرفدارى از تظاهرکنندگان اعتصاب کردند.

همان روز دانشجویان تظاهرات آرامى را در محیط دانشگاه برپا کردند. متعاقب آن فرماندارى نظامى وحشت‏زده چند افسر را به همراه چند دستگاه کامیون پر از سرباز به سوى دانشگاه گسیل داشت. سربازان مسلح در جاى جاى دانشگاه تهران موضع گرفتند و همه جا را زیر نظر گرفتند. دراین روز نیروهاى نظامى دست به اقدام کم‏سابقه‏اى زدند و در داخل محیط دانشگاه شمارى از دانشجویان را به اتهام اخلال در امنیت عمومى و برهم زدن نظم دستگیر کردند.

در 16 آبان سال 1332، دولت کودتا باوجود آگاهى از حاکم بودن احساسات ضد انگلیسى بر افکار عمومى براى تجدید روابط ایران و انگلستان، که در جریان ملى سازى نفت قطع شده بود، مخفیانه شروع به مذاکرات کرد و در 14 آذر همان سال تصمیم دو دولت را مبنى بر "مبادله بدون تأخیر سفیر" اعلام داشت.

از همان روز اعلام رسمى تجدید روابط ایران و انگلیس، که با وعده ورود قریب‏الوقوع "دنیس رایت" به عنوان کاردار سفارت انگلیس در تهران همراه بود، ناآرامى‏ها و تظاهرات پراکنده‏اى در چند نقطه پایتخت از جمله بازار و دانشگاه تهران به وقوع پیوست و در پس آن عده‏اى از معترضین در دانشگاه و بازار دستگیر شدند. هم‏زمان با بروز این ناآرامى‏ها، روز 17 آذر براى ورود نیکسون، معاون رئیس جمهور وقت امریکا، به تهران تعیین و اعلام شد و دانشجویان مبارز دانشگاه نیز تصمیم گرفتند که هنگام ورود نیکسون، نفرت و انزجار خود را به دستگاه کودتا و استکبار جهانى نشان دهند.

رژیم شاه براى مسلط شدن بر اوضاع و حفظ سلامت سفر نیکسون دراقدامى کم سابقه نیروهاى لشکر 2 زرهى را به دانشگاه اعزام کرد. صبح 16 آذر، دانشجویان هنگام ورود به دانشگاه هوشیارانه سعى داشتند کمترین بهانه‏اى به دست بهانه جویان ندهند، اما جو کاملاً ملتهب بود. ساعت اول بدون حادثه مهمى گذشت و چون بهانه‏اى به دست نیروهای امنیتی نیامد، به داخل دانشکده‏ها هجوم آوردند و از دانشکده‏هاى پزشکى، داروسازى، حقوق و علوم سیاسى عده زیادى و حتى استادان را دستگیر کردند و مورد ضرب و شتم قرار دادند.

رئیس وقت دانشگاه تهران براى اینکه جلوى ناآرامى‏ها را بگیرد کل دانشگاه تهران را تعطیل کرد. حضور نظامیان در صحن دانشکده فنى باعث شد که بین نظامیان و دانشجویان زد و خورد شود. با یورش سربازان مسلح و حمله آنان با سرنیزه، عده‏اى از دانشجویان مجروح شدند. برخى دانشجویان در واکنش به این اقدام نیروهاى نظامى به شعار دادن روى آوردند. در این زمان رگبار گلوله باریدن گرفت و در همان لحظه اول عده زیادى هدف گلوله قرار گرفتند. مصطفى بزرگ نیا به ضرب سه گلوله از پا درآمد. مهندس مهدى شریعت رضوى که ابتدا هدف قرار گرفته و به سختى مجروح شده بود و ناله مى‏کرد دوباره هدف گلوله قرار گرفت. احمد قندچى حتى یک قدم هم به عقب برنداشت و از گلوله‏باران اول مصون مانده بود که یکى از نیروهای گارد شاهنشاهى با رگبار مسلسل سینه او را شکافت و بدین‏گونه سه دانشجوى شهید به نام‏هاى شریعت رضوى، قندچى و بزرگ‏نیا جاودانه تاریخ ایران شدند.

شهید چمران که خود شاهد این واقعه بوده در رابطه با حادثه 16 آذر مى‏گوید: " وقایع آن روز چنان در نظرم مجسم است که گویا همه را به چشم مى‏بینم، صداى رگبار مسلسل در گوشم طنین مى‏اندازد، سکوت موحش بعد از رگبار، بدنم را مى‏لرزاند، آه بلند و ناله جانگداز مجروحین را در میان این سکوت دردناک مى‏شنوم. دانشکده فنى خون‏آلود را در آن روز و روزهاى بعد به رأى‏العین مى‏بینم."

بدین گونه حادثه 16 آذر 1332، به عنوان نماد استکبارستیزى و مبارزه با استبداد و عدالت خواهى دانشجویان در تاریخ ایران ثبت شد.

از آن پس، همه ساله در دانشگاه تهران و دیگر دانشگاه‏هاى سراسر کشور مراسم و تظاهراتى به یاد شهیدان آن روز برپا مى‏شود.
یکى از شاخصه‏هاى بارز 16 آذر 1332، تشخیص و تحلیل درست و ایفاى نقش صحیح جریان دانشجویى در راستاى مصالح ملى در آن برهه از زمان بود. در شرایط کنونى نیز دانشجویان با سرلوحه قرار دادن آرمان‏هاى اسلامى و ملى خویش وظیفه دانش‏پژوهى، تعمق، نوآورى علمى و تلاش در جهت اعتلاى اقتصادى و فرهنگى کشور را هرگز از منظر خویش دور نخواهند ساخت.
 
رهبر معظم انقلاب در این خصوص مى‏فرمایند: " ... جوان، آن هم دانشجو، در محیط علمى باید ذهنش و زبانش باز باشد،  ... درگیر کردن مجموعه‏هاى دانشجویى با هم، نقشه خطرناکى است که کشیده شده است. این نقشه را کشیده‏اند. باید مراقب باشید. مى‏خواهند تشکل‏هاى دانشجویى را به جان هم بیندازند... راه مواجهه هم همین است که مجموعه‏هاى دانشجویى افراد دانشجو و تشکل‏هاى دانشجویى، حالت مدارا و تحمل داشته باشند... توصیه بعدى، مسئله درس خواندن و پرداختن علمى است. حقیقتاً درس بخوانید. حقیقتاً باید در محیط‏هاى دانشجویى، جستجوى دانش باشد. آدم مى‏بیند در بعضى از محیط‏هاى دانشجویى، دانشجو به معناى واقعى دانش جو نیست، یعنى در جست و جوى دانش نیست، یک چیز حفظى و سر هم بندى است. نگذارید این جورى شود. حقیقتاً جوینده دانش باشید و دانش را فقط خواندن متن و فراگرفتن متون ندانید. دانشجو بایستى پرسشگر، متعمق، اشکال کننده به استاد، جستجو کننده از زوایا و گوشه کنارهاى بحث علمى بار بیاید."(1)

دفاع از اسلام و انقلاب از وظایف و مسئولیت‏هاى مهمى است که حضرت امام(ره) آن را بر دوش طلاب علوم دینى و دانشجویان دانشگاه‏ها گذاشته‏اند و یکى از جلوه‏هاى مهم این دفاع مقدس را پاسدارى از اصول تغییرناپذیر "نه شرقى و نه غربى" معرفى کرده‏اند.

" ... امروز دانشگاه و حوزه از هر محلى بیشتر به اتحاد و یگانگى احتیاج دارند. فرزندان انقلاب به هیچ وجه نگذارند ایادى امریکا و شوروى در آن دو محل حساس نفوذ کنند. ... حوزه علمیه و دانشگاه باید چهارچوب‏هاى اصیل اسلام ناب محمدى(ص) را در اختیار تمامى اعضا قرار دهند..