حجت‌الاسلام حاج شیخ ناصرالدین کمرهای فرزند مرحوم آیتالله حاج میرزا خلیل کمرهای و از شاگردان مرحوم طالقانی دار فانی را وداع گفت.
به گزارش شهدای ایران، حجت‌الاسلام حاج شیخ ناصرالدین کمرهای فرزند مرحوم آیتالله حاج میرزا
خلیل کمرهای (قدس‌سره)، پس از عمری مجاهدت در راه دین اسلام، (22 شعبان
1442ق) بر اثر بیماری کرونا در سن هشتاد و شش سالگی درگذشت.
عمده‌ی تحصیلات وی در حوزه‌ی علمیه‌ی قم و تهران سپری شد. در تهران در مدرسه‌ی عالی سپهسالار تحصیل کرد و در نزد بزرگانی چون آیات سیّد محمدکاظم عصّار، سیّد محمود طالقانی و مرحوم والد معظمشان تلمذ کرد. وی پس از رحلت مرحوم والد، علاوه بر اقامه‌ی جماعت در مسجد فخرالدوله‌ی تهران، به تدریس در دانشگاه اشتغال داشت و در طول حیات طیبه‌‌ی خویش، منشأ خدمات عام‌المنفعه‌ی بسیاری شد.
کامیار صداقت ثمرحسینی، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی ضمن بیان برخی ویژگی‌های اخلاقی مرحوم کمرهای به نکاتی اشاره کرد که در ادامه، آن را می‌خوانید:
مرحوم شیخ ناصرالدین کمرهای، که در لحظه‌ی شریف گرفتن وضو به رحمت خدا رفت، اهتمامی بسیار به بازنشر تألیفات مرحوم والدشان نظیر «شرح نهج‌البلاغه»؛ «عنصر شجاعت یا فداکاری هفتاد و تن» و «م‍ل‍ک‍ه اسلام: فاطمه زه‍را (علیها‌السلام)» داشت. تدوین و تنظیم ده‌ها کتاب از تألیفات مرحوم والدشان، چون «ارمغانی از کنگره‌ی هزاره شیخ طوسی (ره) در مشهد مقدس»؛ «سروش مقدس»؛ «بیت‌المقدس و تحول قبله» و «رابطه‌ی عالم اسلام» از خدمات علمی آن مرحوم است. نکاتی را که حجت‌الاسلام کمرهای در حاشیه‌ی آن کتاب‌ها نگاشته است، اهمیت بسیاری دارند؛ نظیر گزارشی که در کتاب بیت‌المقدس از ماجرای سفر معروف آیتالله کمرهای به مصر و دیدار پیش از سفر با آیت‌الله‌العظمی سیّد حسین بروجردی (قدس سرهما) ثبت کرده است. مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین کمرهای به‌خوبی به اهمیت نظرات ارزشمند والدشان درباره‌ی تاریخ اسلام، صلح و تقریب میان مذاهب اسلامی، مبارزه با جریان‌های افراطی و تکفیری، محیط زیست (بخش جالب‌توجهی از کتاب قبله اسلام)، خانواده و نظایر آن‌ها واقف بود و بازنشر آن‌ها را به مثابه‌ی وظیفه‌ای در راستای پاسخ به نیازهای حقیقی جامعه می‌دانست.
همگان او را به خصلت‌های حسنه‌ای چون خلوص نیّت، خیرخواهی، دقت نظر، تواضع و برخورد کریمانه می‌شناختند. راقم این سطور در معیّت ایشان سفرهای متعددی به قم و طالقان (منزل تاریخی آیتالله طالقانی) و نیز خمین و خوانسار داشت و از نزدیک، ویژگی‌های ممتاز اخلاقی را در ایشان دیده است. وی از کوچک‌ترین لحظات برای بیان نکات عمیق قرآنی و اخلاقی استفاده می‌کرد؛ برای مثال، در حین سفر در ماشین بحثی را در باب حکمت تکرار آیه شریفه‌ی «فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ» در سوره‌ی الرحمن مطرح کرد. می‌فرمود از آنجایی که قرآن ایمان‌آفرین است، ایجاد ایمان گاهی نیازمند به تکرار است. البته این نکته در کتاب «افق وحی» مرحوم والدشان مورد بحث قرار گرفته است. یا یکی از اسرار قصه برادران حضرت یوسف (علیه‌السلام) را در عبارت «فَخُذْ أَحَدَنَا مَكَانَهُ» (یوسف: 78) می‌دانست. همان برادرانی که زمانی با خودبینی و خودخواهی درصدد قتل برادرشان یوسف افتادند، اینک می‌گفتند: «یکی از ما را به‌جای برادرمان نگاهدار»؛ یعنی آن‌ها دچار تحول روحی عمیقی شده بودند. وقتی روحیه خودخواهی از میانشان رفت، شب تاریکشان نیز به پایان رسید. آن فداکاری و تحول روحی غبارها را کنار زد و بوی یوسف به مشام یعقوب نبی (علیهما‌السلام) رسید. از این‌گونه نکات قرآنی و اخلاقی بسیار می‌گفتند و همراهی با ایشان بسیار مغتنم بود.
در خوانسار زمانی که در معیت ایشان خدمت مرحوم آیتالله سید مهدی ابن‌الرضا خوانساری قدس سره رسیدم، لحظه لحظه دیدار آن دو عالم بزرگوار مملو از درسهای اخلاقی برایمان بود. ان شاء الله توفیق یار شود تا در یادنامه‌ای به تفصیل خاطرات ایشان منتشر شود.
لازم به ذکر است که مرحوم حجت‌الاسلام کمرهای در سال 1364 شمسی یادنامه‌ای با عنوان «عنصر تلاش و ک‍وش‍ش: ن‍گ‍اه‍ی به زن‍دگ‍ی آیتالله حاج میرزا خلیل کمرهای» به مناسبت اول‍ی‍ن س‍ال‍گ‍رد درگذشت ولد معظمشان منتشر کرد. بعدها با روی گشاده و مهربانی خاطرات خود را در اختیار این کمترین داد که در کتاب «در احوال و اندیشه‌های آیتالله علّامه حاج میرزا‌خلیل کمرهای (قدس سره) بر اساس خاطراتِ حجت‌الاسلام و المسلمین حاج شیخ ناصرالدین کمرهای» (نشر فرهنگ مشرق زمین با همکاری مرکز اسناد فرهنگی آسیا: 1395) منتشر شد.
در هفدهم اردیبهشت‌ماه 1396 شمسی مراسم باشکوهی توسط مرکز اسناد فرهنگی آسیا در پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد که آن مرحوم به همراه دکتر مهدی محقق؛ آیتالله محسن اراکی و استاد منوچهر صدوقی سها به معرفی شخصیت علمی و معنوی آیتالله میرزا خلیل کمرهای پرداختند.
از درگاه خداوند منّان مغفرت و رحمت واسعه برای آن مرحوم؛ و صبر جمیل و اجر جزیل برای بیت معظم آیتالله کمرهای و همه‌ی دوستداران ایشان مسألت دارم.
رحمة الله علیه رحمة واسعه و اسکنه فی فسیح جناته.
عمده‌ی تحصیلات وی در حوزه‌ی علمیه‌ی قم و تهران سپری شد. در تهران در مدرسه‌ی عالی سپهسالار تحصیل کرد و در نزد بزرگانی چون آیات سیّد محمدکاظم عصّار، سیّد محمود طالقانی و مرحوم والد معظمشان تلمذ کرد. وی پس از رحلت مرحوم والد، علاوه بر اقامه‌ی جماعت در مسجد فخرالدوله‌ی تهران، به تدریس در دانشگاه اشتغال داشت و در طول حیات طیبه‌‌ی خویش، منشأ خدمات عام‌المنفعه‌ی بسیاری شد.
کامیار صداقت ثمرحسینی، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی ضمن بیان برخی ویژگی‌های اخلاقی مرحوم کمرهای به نکاتی اشاره کرد که در ادامه، آن را می‌خوانید:
مرحوم شیخ ناصرالدین کمرهای، که در لحظه‌ی شریف گرفتن وضو به رحمت خدا رفت، اهتمامی بسیار به بازنشر تألیفات مرحوم والدشان نظیر «شرح نهج‌البلاغه»؛ «عنصر شجاعت یا فداکاری هفتاد و تن» و «م‍ل‍ک‍ه اسلام: فاطمه زه‍را (علیها‌السلام)» داشت. تدوین و تنظیم ده‌ها کتاب از تألیفات مرحوم والدشان، چون «ارمغانی از کنگره‌ی هزاره شیخ طوسی (ره) در مشهد مقدس»؛ «سروش مقدس»؛ «بیت‌المقدس و تحول قبله» و «رابطه‌ی عالم اسلام» از خدمات علمی آن مرحوم است. نکاتی را که حجت‌الاسلام کمرهای در حاشیه‌ی آن کتاب‌ها نگاشته است، اهمیت بسیاری دارند؛ نظیر گزارشی که در کتاب بیت‌المقدس از ماجرای سفر معروف آیتالله کمرهای به مصر و دیدار پیش از سفر با آیت‌الله‌العظمی سیّد حسین بروجردی (قدس سرهما) ثبت کرده است. مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین کمرهای به‌خوبی به اهمیت نظرات ارزشمند والدشان درباره‌ی تاریخ اسلام، صلح و تقریب میان مذاهب اسلامی، مبارزه با جریان‌های افراطی و تکفیری، محیط زیست (بخش جالب‌توجهی از کتاب قبله اسلام)، خانواده و نظایر آن‌ها واقف بود و بازنشر آن‌ها را به مثابه‌ی وظیفه‌ای در راستای پاسخ به نیازهای حقیقی جامعه می‌دانست.
همگان او را به خصلت‌های حسنه‌ای چون خلوص نیّت، خیرخواهی، دقت نظر، تواضع و برخورد کریمانه می‌شناختند. راقم این سطور در معیّت ایشان سفرهای متعددی به قم و طالقان (منزل تاریخی آیتالله طالقانی) و نیز خمین و خوانسار داشت و از نزدیک، ویژگی‌های ممتاز اخلاقی را در ایشان دیده است. وی از کوچک‌ترین لحظات برای بیان نکات عمیق قرآنی و اخلاقی استفاده می‌کرد؛ برای مثال، در حین سفر در ماشین بحثی را در باب حکمت تکرار آیه شریفه‌ی «فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ» در سوره‌ی الرحمن مطرح کرد. می‌فرمود از آنجایی که قرآن ایمان‌آفرین است، ایجاد ایمان گاهی نیازمند به تکرار است. البته این نکته در کتاب «افق وحی» مرحوم والدشان مورد بحث قرار گرفته است. یا یکی از اسرار قصه برادران حضرت یوسف (علیه‌السلام) را در عبارت «فَخُذْ أَحَدَنَا مَكَانَهُ» (یوسف: 78) می‌دانست. همان برادرانی که زمانی با خودبینی و خودخواهی درصدد قتل برادرشان یوسف افتادند، اینک می‌گفتند: «یکی از ما را به‌جای برادرمان نگاهدار»؛ یعنی آن‌ها دچار تحول روحی عمیقی شده بودند. وقتی روحیه خودخواهی از میانشان رفت، شب تاریکشان نیز به پایان رسید. آن فداکاری و تحول روحی غبارها را کنار زد و بوی یوسف به مشام یعقوب نبی (علیهما‌السلام) رسید. از این‌گونه نکات قرآنی و اخلاقی بسیار می‌گفتند و همراهی با ایشان بسیار مغتنم بود.
در خوانسار زمانی که در معیت ایشان خدمت مرحوم آیتالله سید مهدی ابن‌الرضا خوانساری قدس سره رسیدم، لحظه لحظه دیدار آن دو عالم بزرگوار مملو از درسهای اخلاقی برایمان بود. ان شاء الله توفیق یار شود تا در یادنامه‌ای به تفصیل خاطرات ایشان منتشر شود.
لازم به ذکر است که مرحوم حجت‌الاسلام کمرهای در سال 1364 شمسی یادنامه‌ای با عنوان «عنصر تلاش و ک‍وش‍ش: ن‍گ‍اه‍ی به زن‍دگ‍ی آیتالله حاج میرزا خلیل کمرهای» به مناسبت اول‍ی‍ن س‍ال‍گ‍رد درگذشت ولد معظمشان منتشر کرد. بعدها با روی گشاده و مهربانی خاطرات خود را در اختیار این کمترین داد که در کتاب «در احوال و اندیشه‌های آیتالله علّامه حاج میرزا‌خلیل کمرهای (قدس سره) بر اساس خاطراتِ حجت‌الاسلام و المسلمین حاج شیخ ناصرالدین کمرهای» (نشر فرهنگ مشرق زمین با همکاری مرکز اسناد فرهنگی آسیا: 1395) منتشر شد.
در هفدهم اردیبهشت‌ماه 1396 شمسی مراسم باشکوهی توسط مرکز اسناد فرهنگی آسیا در پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد که آن مرحوم به همراه دکتر مهدی محقق؛ آیتالله محسن اراکی و استاد منوچهر صدوقی سها به معرفی شخصیت علمی و معنوی آیتالله میرزا خلیل کمرهای پرداختند.
از درگاه خداوند منّان مغفرت و رحمت واسعه برای آن مرحوم؛ و صبر جمیل و اجر جزیل برای بیت معظم آیتالله کمرهای و همه‌ی دوستداران ایشان مسألت دارم.
رحمة الله علیه رحمة واسعه و اسکنه فی فسیح جناته.
