سرویس فرهنگی   شهدای ایران:ضعف وزارت ارشاد در مدیریت شبکه نمایش خانگی و نگرانی جامعه درباره محتوای آثار تضعیف نقش حاکمیتی این نهاد را به دنبال داشت و این ضعف با ورود ساترا همچنان چالش بزرگ ساختاری در فرهنگ کشور است
 روز  دوشنبه غلامرضا موسوی، عضو فعال اتحادیه تهیه‌کنندگان سینما از این سخن گفت که معاون اجتماعی ساترا تأکید کرده مجوز تولید فیلم و سریال با وزارت ارشاد است، اما چند ساعت بعد علی سعد به این سخنان واکنش نشان داد و گفت: در این جلسه تصمیم‌گیری جدیدی نشده است و ما هم تأکید کردیم همانطور که پیش از این مقرر بوده یکی از الزامات سریال‌ها برای پخش و توزیع در سرویس‌های صوت و تصویر، داشتن مجوز تولید از ارشاد یا صداوسیماست و ما طبق همان دستورالعمل سابق عمل می‌کنیم.

اگرچه همچنان درباره نوع نظارت ساترا در حوزه نمایش خانگی ابهاماتی وجود دارد، اما به نظر می‌رسید جلساتی که این مرکز با نمایندگان تهیه‌کنندگان سینما برگزار کرده است به کاهش ابهامات کمک کرده و مسیری را پیش پای سینمای خانگی می‌گذارد که نگرانی‌ها در این حوزه کمتر شود و روند ارائه مجوز با شفافیت بیشتری تحقق پیدا کند.


رفت و برگشت یک خبر

سخنان رئیس اتحادیه تهیه‌کنندگان درباره جلسه با سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا) از این حکایت داشت که گویا این مرکز جایگاه وزارت ارشاد در ارائه مجوز به سریال‌های نمایش خانگی را به رسمیت شناخته و صرفاً بر نقش نظارتی خود روی پلتفرم‌ها تأکید دارد. دلیل عقب‌نشینی غیرمنتظره ساترا در بحث مجوز هر چه باشد، به نظر می‌رسد نتیجه این تصمیم برای سینمای خانگی اتفاق مهمی است، چون نقش دولت در ارائه مجوز منطقی‌تر به نظر می‌رسد و آنچه سینماگران تمایل داشتند نیز این بود که وزارت ارشاد به عنوان نهاد حاکمیتی همچنان در ارائه مجوز به تولیدات نمایش خانگی مبسوط‌الید باشد.


غلامرضا موسوی، رئیس اتحادیه تهیه‌کنندگان سینمای ایران با اشاره به اقدامات این اتحادیه برای رفع مسئله و چالش مجوز آثار در نمایش خانگی به ایلنا گفت: به دعوت معاون اجتماعی ساترا به اتفاق آقایان مجتبی فرآورده و سیدجمال ساداتیان نشستی داشتیم. موضوع واگذاری پروانه تولید و نمایش فیلم‌ها و سریال‌ها بر اساس اطلاق «ویدئوی درخواستی» به وزارت ارشاد بود. بحث‌های مفصلی شد. دو نکته توسط معاون اجتماعی ساترا تأکید شد؛ مجوز تولید فیلم و سریال با وزارت ارشاد است و مجوز نمایش هم با ارشاد، اما سریال‌ها برای نمایش در پلتفرم‌ها نیاز به مجوز ساترا دارند.


موسوی در ادامه با اشاره به اعتراض تهیه‌کنندگان نسبت به برخی دوگانگی‌ها گفت: اختلاف ما به عنوان اتحادیه تهیه‌کنندگان سینما با ساترا نیز همین بود. ما معتقد بودیم ساترا باید به پروانه نمایش ارشاد برای سریال‌ها همچون فیلم احترام بگذارد. پیشنهاد دادیم دو نفر به انتخاب ساترا به شورای بازبینی سریال‌های ارشاد اضافه و مشکل حل شود که قرار شد نشست‌ها ادامه یابد. با توجه به آنچه پیش آمد، همکاران تهیه‌کننده برای تولید سریال نیاز به مجوز ارشاد دارند. در نهایت امیدواریم با پذیرش پیشنهاد اتحادیه، مشکل بازبینی و تأمین نظر اهالی سینما حل شود.


قصور وزارت ارشاد در وضعیت پیش آمده

به نظر می‌رسد در اینکه نظام در مقطعی به این جمع‌بندی رسید اختیار ارائه مجوز آثار تولیدی شبکه نمایش خانگی را که صراحتاً در قانون آمده در اختیار وزارت ارشاد است از وزارت ارشاد سلب کند و به سازمان دیگری بسپارد، مشخصاً به کوتاهی بسیار بزرگی که مسئولان سازمان سینمایی در سال‌های گذشته مرتکب شدند، برمی‌گردد. متأسفانه وزارت ارشاد به نقش نظارتی و حاکمیتی و البته تقویتی خود در زمینه تولیدات نمایش خانگی عمل نکرده و این حیطه را به طور کلی واگذار کرده و نتیجه آن آثاری است که در کیفیت و محتوای آن ضعف‌های زیادی وجود دارد و نهاد خانواده در این بلبشوی فرهنگی بیش از همه دچار آسیب می‌شود. در واقع ضعف مفرط وزارت ارشاد در مدیریت شبکه نمایش خانگی و به این دلیل که این شبکه به طور مستقیم با نهاد خانواده در ارتباط است و طیف گسترده‌ای از جامعه را دربرمی‌گیرد و سلامت روانی جامعه به واسطه بخشی از آثار در معرض تهدید قرار گرفته، فضا را برای خلع ید دولت از ارائه مجوز باز کرد ولی حقیقت ماجرا این است که بی‌تدبیری مفرط دولت، فرهنگ را دچار نوعی ولنگاری و دغدغه‌مندان و دلسوزان جامعه را به شدت دچار نگرانی کرده است.

همین بی‌تدبیری‌ها سبب شد تا ساترا به بحث رده‌بندی سنی محصولات نیز ورود کند و رده سنی ۱۸+ برای سریال «قورباغه» در هفته گذشته بحث‌هایی را موجب شد. ساترا البته به تدوین سندی نیز در حمایت از کودکان برای استفاده از محتوای پلتفرم‌ها اقدام کرده است. ساترا در سند حمایت از کودکان در رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر علاوه بر ضوابط محتوایی و حفظ محرمانگی و حریم خصوصی الزاماتی مانند ایجاد ابزار کنترل والدین، جداسازی دسترسی کودک و بزرگسال به محتوای یک رسانه، حساب مخصوص کودکان، فرآیند گزارش‌دهی ویژه، تفکیک قابل شناخت محتوای تبلیغات تجاری و تناسب تبلیغات و ممنوعیت‌های تبلیغات را پیش‌بینی کرده است.

همه این‌ها نشان می‌دهد نقشی را که سازمان سینمایی وزارت ارشاد آن را رها کرده و مسئولیتش را نمی‌پذیرد، لاجرم نهادی، چون ساترا به دست گرفته و به شکلی نیابتی در حال انجام آن است. در اینکه این مسئله به لحاظ حقوقی چقدر مبنا دارد، مسئله‌ای است قابل بحث، اما در ایجاد این شرایط به طور قطع وزارت ارشاد مسئولیت و نقش اصلی را دارد. انفعال و بی‌عملی سازمان سینمایی مسئله‌ای است که از روایت محمدرضا عباسیان، مدیرعامل اسبق مؤسسه رسانه‌های تصویری از جلسه مشترک نمایندگان مجلس و نمایندگان وزارت ارشاد و همچنین ساترا قابل مشاهده است. «از قضا در همان جلسه هم که برگزار شد مسئولان سازمان سینمایی هیچ حرفی برای گفتن نداشتند و ساکتان اصلی جلسه نمایندگان وزارت ارشاد بودند که به نظرم اصلاً اتفاق خوبی نیست که متولیان فرهنگی نمی‌توانند از عملکردشان دفاع کنند.»

اینکه چرا وزارت ارشاد از سویی فضای مدیریت نمایش خانگی را رها کرده و از سویی دیگر از نقش و وظیفه حاکمیتی خود نیز دفاعی نمی‌کند، مسئله‌ای عجیب است، البته به طور عادی می‌توان این را به ضعف نگاه کارشناسی و تخصصی در دولت و سرگرم بودن به مسائل حاشیه‌ای، چون شوآف درباره شفافیت مالی مربوط دانست.