قطعاً جان ده ها میلیون انسان در ایران و میلیاردها انسان در کره زمین ارزش این را دارد که به صرف احتمال تأثیر هم که شده، بر روی این دارو آزمایش و تحقیق صورت گیرد و نتیجه آن به مردم گزارش شود.
گروه جامعه شهدای ایران:
با گذشت چند ماه از شیوع بیماری کرونا، همه دنیا در تکاپوی یافتن راهی
برای معالجه آن هستند. از همین رو در ایران و سراسر دنیا راه های گوناگونی
برای درمان این بیماری امتحان شده است. در این میان، تجربه های شخصی برخی
بیماران در داخل کشور و گزارش های غیر رسمی که اتفاقاً در فضای مجازی نیز
به وفور یافت می شود، از تأثیر گذاری برخی از داروها در درمان کرونا خبر می
دهند. هر چند که وزارت بهداشت به عنوان عالی ترین نهاد متولی سلامت در
کشور، تاکنون هیچ یک از این موارد را به عنوان درمان کرونا معرفی نکرده
است.
یکی از این داروها که اتفاقاً سر و صدای زیادی هم در فضای مجازی و حقیقی،
بین مردم داشته است، دارویی معروف به داروی امام کاظم است. قطعاً اظهار نظر
در مورد این داروها به همین سادگی نیست، اما برای بسیاری از مردم این سؤال
وجود دارد که آیا واقعاً این دارو برای پیشگیری و یا درمان کرونا کاربرد
دارد یا خیر؟
علت برخی مخالفت ها با آزمایش این دارو چیست؟
دکتر سید محمد خادم الحسینی، دکترای پرستاری و عضو هیئت علمی دانشگاه، اوایل اردیبهشت ماه امسال، ضمن حضور در یک مناظره که خبرگزاری مهر نیز جزئیات آن را منتشر کرد، اظهار کرد: «بنده به همراه یک تیم پژوهشی چندین سال است که بر روی این دارو کار می‌کنیم و پیش از بیماری کرونا این دارو بر روی بیماران ریوی پاسخگو بوده است. در حال حاضر نیز این دارو را روی شماری از بیماران کرونایی به طور غیررسمی آزمایش کرده‌ایم و خوشبختانه باعث درمان شده است، اما متأسفانه تاکنون نتوانسته‌ایم مجوزی برای انجام پژوهش‌های علمی و تحقیقاتی رسمی و ورود آن به چرخه درمان بیماران کرونایی دریافت کنیم».
از سوی دیگر، برخی دیگر از پزشکان نیز در مورد این دارو، نظرات مثبتی دارند و یا حداقل منکر اثرگذاری آن در درمان کرونا نشده اند و سکوت کرده اند. هر چند که برخی دیگر نیز بدون آزمایش و تحقیق و تنها به دلیل لجاجتی که با مباحث مربوط به طب گیاهی دارند، با این دارو مخالف هستند.
بررسی علمی مفردات این دارو
در ترکیبات این دارو، شکر نیشکر، هلیله سیاه، مصطکی (برای زمستان) و رازیانه (برای تابستان) وجود دارد. هر چند در مورد این دارو، هنوز مراکز رسمی کشور، تحقیق و یا پژوهشی را - به هر دلیلی - ارائه نداده اند، اما در مورد مفردات آن به صورت جداگانه و در ضمن بررسی خاصیت گیاهان، پژوهش هایی صورت گرفته است.
مثلاً بهمن ماه سال گذشته، ایسنا گزارشی منتشر کرد مبنی بر اینکه دانشمندان منچستر انگلیس فاش کردند که مواد ضدویروسی جدیدی از شکر تولید کردند که می‌تواند در مقابله با بیماری‌های ویروسی مانند کرونا مؤثر باشند. تحقیقی که نتیجه همکاری دانشمندان دانشگاه منچستر، دانشگاه ژنو (UNIGE) و انستیتوی فناوری فدرال سوئیس (EPFL) در لوزان است. این در حالی است که یکی از ترکیبات داروی معروف شده به داروی امام کاظم، شکر نیشکر است.
همچنین برخی تحقیقات و پژوهش های منتشر شده، اثرات ضد ویروسی هلیله سیاه و مصطکی را تأیید کرده اند.
از سوی دیگر، نتایج مطالعات آزمایشگاهی که منتشر شده اند نیز گواه بر این مدعی هستند که رازیانه اثرات قوی ضد ویروسی از خود نشان می دهد. حتی برخی گزارش ها می گوید که رازیانه، به عنوان یک ترکیب طبیعی آنتی‌بیوتیکی در برابر عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی است.
آیا تبلیغ این دارو دکان باز کردن است؟!
برخی افراد، وقتی سخن از این نوع داروها می شود، جملاتی نظیر «سوء استفاده از احساسات دینی مردم»، «دکان باز کردن»، «شیادی» و ... به زبان می آورند. این در حالی است که اگر مردم به طور دقیق از دستور تهیه این دارو مطلع شوند و به شرط آشنایی کامل با مفردات آن، حتی می توانند درون خانه نیز آن را تهیه کنند. از سوی دیگر، در حال حاضر در بازار غیر رسمی، این دارو به قیمت زیر ۱۰ هزار تومان به فروش می رسد. قطعاً این قیمت به هیچ وجه قابل مقایسه با قیمت داروی رمدسیویر، که در مردادماه امسال، هر ویال یک میلیون و 200 هزار تومان و قیمت داروی فاویپیراویر که به ازای هر ورق قرص حدود 100 هزار تومان، از سوی معاون برنامه ریزی و نظارت ستاد فرماندهی مقابله با کرونای استان تهران اعلام شد، نیست.
همچنین برخی گزارش های مردمی که به دست جهان نيوز رسیده، حاکی از آن است که بعضی بیماران کرونایی به دلیل استفاده از داروهای با نرخ نجومی، صدها میلیون تومان برای درمان کرونا هزینه کرده اند! که البته جا دارد وزارت بهداشت و نهادهای نظارتی به صورت جدی پیگیر این موضوع شوند تا اگر تخلفات و یا مفاسدی وجود داشته، جلوی آن گرفته شود.
ضعف سند؟!
یکی از اشکالاتی که منتقدین به این دارو مطرح می کنند، ضعف سند روایتی است که متضمن بیان این دارو است.
اما اولاً در علم حدیث، ضعف سند، به تنهایی دلیل بر جعلی بودن یک حدیث نیست. به عبارت دیگر نمی توان با قطعیت گفت که چنین حدیثی از زبان معصوم صادر شده است، اما از طرفی هم نمی توان گفت که قطعاً از سوی معصوم صادر نشده است. یعنی در بسیاری از اوقات، پنجاه درصد احتمال می دهیم که این حدیث از زبان امام معصوم صادر شده باشد. این احتمال را بگذارید کنار دستورات و فرضیات پزشکی که از سوی دانشمندان غربی تجویز می شود و ما صد درصد یقین داریم که از سوی معصومین صادر نشده است. حال چگونه حاضر می شویم که برای آزمایش و تحقیق در دومی با شور و شعف قدم برداریم اما در مورد اولی، هزار و یک اشکال بتراشیم؟!
و ثانیاً، اگر مبنا را بر این قرار دهیم که دانش پزشکی جزو دانش های تجربی است، در آن صورت به نظر می رسد که طرح این نوع مباحث، اساساً یک نوع انحراف از مسیر است. زیرا هدف از دانش پزشکی، حفظ سلامتی، پیشگیری و درمان بیماری ها است. حال اگر دستورالعملی از جانب معصومین علیهم السلام و با نام آنها به دست ما برسد – فارغ از اینکه قطعی الصدور است یا نه – حداقل ارزش این را دارد که در کنار سایر فرضیه ها قرار داده شده و در بوته آزمایش و تحقیق و پژوهش قرار گیرد!
حتی اگر صدور قطعی از ناحیه معصوم نیز نداشته باشد، از این منظر که یک تجربه بشری است و در متون قدیمی نیز وجود دارد و چه بسا بارها از سوی حکما استفاده شده و نتیجه نیز داده باشد، قطعاً بی ارزش نیست.
نکته پایانی اینکه تحقیق و آزمایش در مورد این دارو به چند دلیل می تواند باشد. مثلاً برای پاسخ به این سؤال که این دارو جنبه پیشگیری دارد یا درمان و یا هر دو؟ آیا این دارو برای همه افراد، همه سنین و همه مناطق قابل استفاده است یا اینکه در استفاده از آن محدودیت هایی وجود دارد؟ نحوه استفاده از آن در پیشگیری و درمان به چه صورت مؤثرتر است؟ و سؤالات دیگری که برای پاسخ به آنها حتماً باید روش های تجربی مورد استفاده قرار گیرد.
قطعاً با کلی گویی هایی نظیر «این دارو مجوز ندارد» و یا «مستندی در اختیار نداریم» و ... به هیچ وجه پاسخ به این سؤالات داده نخواهد شد. قطعاً جان ده ها میلیون انسان در ایران و میلیاردها انسان در کره زمین ارزش این را دارد که به صرف احتمال تأثیر هم که شده، بر روی این دارو آزمایش و تحقیق صورت گیرد و نتیجه آن به مردم گزارش شود.
علت برخی مخالفت ها با آزمایش این دارو چیست؟
دکتر سید محمد خادم الحسینی، دکترای پرستاری و عضو هیئت علمی دانشگاه، اوایل اردیبهشت ماه امسال، ضمن حضور در یک مناظره که خبرگزاری مهر نیز جزئیات آن را منتشر کرد، اظهار کرد: «بنده به همراه یک تیم پژوهشی چندین سال است که بر روی این دارو کار می‌کنیم و پیش از بیماری کرونا این دارو بر روی بیماران ریوی پاسخگو بوده است. در حال حاضر نیز این دارو را روی شماری از بیماران کرونایی به طور غیررسمی آزمایش کرده‌ایم و خوشبختانه باعث درمان شده است، اما متأسفانه تاکنون نتوانسته‌ایم مجوزی برای انجام پژوهش‌های علمی و تحقیقاتی رسمی و ورود آن به چرخه درمان بیماران کرونایی دریافت کنیم».
از سوی دیگر، برخی دیگر از پزشکان نیز در مورد این دارو، نظرات مثبتی دارند و یا حداقل منکر اثرگذاری آن در درمان کرونا نشده اند و سکوت کرده اند. هر چند که برخی دیگر نیز بدون آزمایش و تحقیق و تنها به دلیل لجاجتی که با مباحث مربوط به طب گیاهی دارند، با این دارو مخالف هستند.
بررسی علمی مفردات این دارو
در ترکیبات این دارو، شکر نیشکر، هلیله سیاه، مصطکی (برای زمستان) و رازیانه (برای تابستان) وجود دارد. هر چند در مورد این دارو، هنوز مراکز رسمی کشور، تحقیق و یا پژوهشی را - به هر دلیلی - ارائه نداده اند، اما در مورد مفردات آن به صورت جداگانه و در ضمن بررسی خاصیت گیاهان، پژوهش هایی صورت گرفته است.
مثلاً بهمن ماه سال گذشته، ایسنا گزارشی منتشر کرد مبنی بر اینکه دانشمندان منچستر انگلیس فاش کردند که مواد ضدویروسی جدیدی از شکر تولید کردند که می‌تواند در مقابله با بیماری‌های ویروسی مانند کرونا مؤثر باشند. تحقیقی که نتیجه همکاری دانشمندان دانشگاه منچستر، دانشگاه ژنو (UNIGE) و انستیتوی فناوری فدرال سوئیس (EPFL) در لوزان است. این در حالی است که یکی از ترکیبات داروی معروف شده به داروی امام کاظم، شکر نیشکر است.
همچنین برخی تحقیقات و پژوهش های منتشر شده، اثرات ضد ویروسی هلیله سیاه و مصطکی را تأیید کرده اند.
از سوی دیگر، نتایج مطالعات آزمایشگاهی که منتشر شده اند نیز گواه بر این مدعی هستند که رازیانه اثرات قوی ضد ویروسی از خود نشان می دهد. حتی برخی گزارش ها می گوید که رازیانه، به عنوان یک ترکیب طبیعی آنتی‌بیوتیکی در برابر عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی است.
آیا تبلیغ این دارو دکان باز کردن است؟!
برخی افراد، وقتی سخن از این نوع داروها می شود، جملاتی نظیر «سوء استفاده از احساسات دینی مردم»، «دکان باز کردن»، «شیادی» و ... به زبان می آورند. این در حالی است که اگر مردم به طور دقیق از دستور تهیه این دارو مطلع شوند و به شرط آشنایی کامل با مفردات آن، حتی می توانند درون خانه نیز آن را تهیه کنند. از سوی دیگر، در حال حاضر در بازار غیر رسمی، این دارو به قیمت زیر ۱۰ هزار تومان به فروش می رسد. قطعاً این قیمت به هیچ وجه قابل مقایسه با قیمت داروی رمدسیویر، که در مردادماه امسال، هر ویال یک میلیون و 200 هزار تومان و قیمت داروی فاویپیراویر که به ازای هر ورق قرص حدود 100 هزار تومان، از سوی معاون برنامه ریزی و نظارت ستاد فرماندهی مقابله با کرونای استان تهران اعلام شد، نیست.
همچنین برخی گزارش های مردمی که به دست جهان نيوز رسیده، حاکی از آن است که بعضی بیماران کرونایی به دلیل استفاده از داروهای با نرخ نجومی، صدها میلیون تومان برای درمان کرونا هزینه کرده اند! که البته جا دارد وزارت بهداشت و نهادهای نظارتی به صورت جدی پیگیر این موضوع شوند تا اگر تخلفات و یا مفاسدی وجود داشته، جلوی آن گرفته شود.
ضعف سند؟!
یکی از اشکالاتی که منتقدین به این دارو مطرح می کنند، ضعف سند روایتی است که متضمن بیان این دارو است.
اما اولاً در علم حدیث، ضعف سند، به تنهایی دلیل بر جعلی بودن یک حدیث نیست. به عبارت دیگر نمی توان با قطعیت گفت که چنین حدیثی از زبان معصوم صادر شده است، اما از طرفی هم نمی توان گفت که قطعاً از سوی معصوم صادر نشده است. یعنی در بسیاری از اوقات، پنجاه درصد احتمال می دهیم که این حدیث از زبان امام معصوم صادر شده باشد. این احتمال را بگذارید کنار دستورات و فرضیات پزشکی که از سوی دانشمندان غربی تجویز می شود و ما صد درصد یقین داریم که از سوی معصومین صادر نشده است. حال چگونه حاضر می شویم که برای آزمایش و تحقیق در دومی با شور و شعف قدم برداریم اما در مورد اولی، هزار و یک اشکال بتراشیم؟!
و ثانیاً، اگر مبنا را بر این قرار دهیم که دانش پزشکی جزو دانش های تجربی است، در آن صورت به نظر می رسد که طرح این نوع مباحث، اساساً یک نوع انحراف از مسیر است. زیرا هدف از دانش پزشکی، حفظ سلامتی، پیشگیری و درمان بیماری ها است. حال اگر دستورالعملی از جانب معصومین علیهم السلام و با نام آنها به دست ما برسد – فارغ از اینکه قطعی الصدور است یا نه – حداقل ارزش این را دارد که در کنار سایر فرضیه ها قرار داده شده و در بوته آزمایش و تحقیق و پژوهش قرار گیرد!
حتی اگر صدور قطعی از ناحیه معصوم نیز نداشته باشد، از این منظر که یک تجربه بشری است و در متون قدیمی نیز وجود دارد و چه بسا بارها از سوی حکما استفاده شده و نتیجه نیز داده باشد، قطعاً بی ارزش نیست.
نکته پایانی اینکه تحقیق و آزمایش در مورد این دارو به چند دلیل می تواند باشد. مثلاً برای پاسخ به این سؤال که این دارو جنبه پیشگیری دارد یا درمان و یا هر دو؟ آیا این دارو برای همه افراد، همه سنین و همه مناطق قابل استفاده است یا اینکه در استفاده از آن محدودیت هایی وجود دارد؟ نحوه استفاده از آن در پیشگیری و درمان به چه صورت مؤثرتر است؟ و سؤالات دیگری که برای پاسخ به آنها حتماً باید روش های تجربی مورد استفاده قرار گیرد.
قطعاً با کلی گویی هایی نظیر «این دارو مجوز ندارد» و یا «مستندی در اختیار نداریم» و ... به هیچ وجه پاسخ به این سؤالات داده نخواهد شد. قطعاً جان ده ها میلیون انسان در ایران و میلیاردها انسان در کره زمین ارزش این را دارد که به صرف احتمال تأثیر هم که شده، بر روی این دارو آزمایش و تحقیق صورت گیرد و نتیجه آن به مردم گزارش شود.
