شهدای ایران: موسی حقانی، رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر و محقق تاریخ در گفت و گو با خبرنگار سیاسی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ با انتقاد از اقدام برخی رسانه ها در هجمه علیه برخی چهره های انقلابی همچون آیت الله کاشانی در آستانه سالروز کودتای 28 مرداد گفت: طی چند سال گذشته هر سال درآستانه سالگرد کودتای 28 مرداد شاهد یک موج تخریبی علیه مرحوم آیت الله کاشانی هستیم که تقریبا می توان گفت هیچ کدام از ادعاهای رسانه ای که تلاش در شبهه افکنی مبارزات نهضت دارند مستندات قابل اتکایی ندارند.

وی با بیان اینکه چند سال قبل شایعه کردند که آیت الله کاشانی از «اردشیر زاهدی» پول گرفته بود و اسنادی را هم شبکه بی بی سی منتشر کرد ادامه داد: بعد از این ادعا زاهدی خود در مصاحبه ای این ادعا را رد کرد و گفت این مسئله هیچ ارتباطی به کودتا ندارد. آیت الله کاشانی به اندازه ای اعتبار داشت که اگر اراده می کرد کسانی که به او باور داشتند بسیار بیشتر از این مبالغ پول در اختیار او می گذاشتند.

این استاد دانشگاه گفت: «مارک گازیوروسکی» سالهای پیش ادعایی را مطرح کرد مبنی براینکه قرار بود 10 هزار دلار به آیت الله کاشانی بدهند اما وقتی از او سوال شد که چه کسی قرار بود این رقم را بدهد و آیا داده شد یا نه اظهار بی اطلاعی می کند، این ادعاها فقط در حد یک شایعه برای تخریب چهره آیت الله کاشانی صورت می گیرد.

ارتباط اشرف پهلوی با آیت الله کاشانی از اساس کذب است

حقانی با اشاره به اقدام اخیر روزنامه شرق در انتشار مطلبی با عنوان «نقش اشرف پهلوی در کودتای 28 مرداد» و دعوت مرحوم آیت الله کاشانی از وی برای کودتا در ایران گفت: این ادعای روزنامه شرق هم از موارد بی اساسی است که در همان جنگ نرم آمریکا و انگلیس علیه ملت و نهضت ملی شدن صنعت نفت در سال 32 به راه انداخته بودند گنجانده می شود.

وی ادامه داد: اساسا اشرف پهلوی با شخصیت فردی و وضعیتی که داشت نمی توانست هیچ ربطی به آیت الله کاشانی داشته باشد.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه یک نشریه آلمانی تحت استفاده آمریکا و انگلیس در جریان جنگ نرم در مطلبی با هدف ایجاد اختلاف بین رهبران نهضت ادعا کرد که آیت الله کاشانی از اشرف پهلوی دعوت کرد به ایران برگردد گفت: آیت الله کاشانی در چه موضوعی از اشرف دعوت کرد که به ایران بیاید و مثلا بخواهد در این کودتا با پیش فرض اینکه آیت الله کاشانی در کودتا مشارکت داشته حضور پیدا کند.

حقانی گفت: ایستگاه های سازمان «سیا» و «اینترجنس سرویس» (سازمان جاسوسی) به خصوص در قبرس مقالات متعددی را تهیه می کردند و از طریق سفارت آمریکا به صورت پست سیاسی به ایران می فرستادند تا در بین نشریات آن زمان به چاپ برسد.

این محقق تاریخ ادامه داد: 10 سال پس از کودتای 28 مرداد 32 که تقریبا یک سال و اندی بود که آیت الله کاشانی مرحوم شده بود در نشریه «خواندنی ها» ترجمه این مقاله به چاپ رسید. خواندنی ها نشریه‌ای بود که در مقطعی به ارگان رسمی ساواک تبدیل شد، ساواک هر زمان می خواست شخصیتی را تخریب کند از طریق این نشریه به اهداف خود می رسید.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه 20 مرداد 42 که این مقاله در «خواندنی ها» به چاپ رسید کمتر از دو ماه از حماسه 15 خرداد 42 گذشته بود تصریح کرد: دقیقا در شرایطی که رژیم با روحانیت و مرجعیت شیعه درگیر شده است به دنبال سوژه هایی برای تخریّب روحانیت بود و آیت الله کاشانی را حتی یک سال و نیم بعد از فوت دوباره مورد هجوم قرار داد.

گره زدن سرنوشت نهضت به مذاکره با آمریکا عامل اختلاف روحانیت مبارز با مصدق بود

حقانی با اشاره به شخصیت مبارزاتی آیت الله کاشانی که همواره مورد حمله جریانات خاص در داخل و خارج از کشور قرار گرفته گفت: آیت الله کاشانی یک چهره ضد استعماری است و اتفاقا هم ضد استعمار انگلیس وهم ضد امپریالسیم آمریکاست و شاید یکی از دلایلی که آیت الله کاشانی با دکتر مصدق به اختلاف رسید فقط به خاطر این بود که دکتر مصدق نسبت به آمریکایی ها بسیار خوش بین بود و به نحوی سرنوشت نهضت را به مذاکره با آمریکایی ها و کمک به آنها گره زده بود.

وی با اشاره به اینکه شخصیت آیت الله کاشانی یک شخصیت ضد بیگانه است تصریح کرد: مرحوم کاشانی با صراحت می گفت «سگ زرد برادر شغال است»، آمریکا مانند انگلیس است. امام خمینی (ره) هم این عبارت را در سال 42 نسبت به این دولتها داشت. در حقیقت این باور روحانیت شیعه است.

معاون پژوهشی موسسه مطالعات تاریخ ایران گفت: بیگانه ستیزی آیت الله کاشانی و پیشگامی وی در نهضت تا جایی بود که تنها 3 روز بود از تبعید لبنان برگشته بود در مصاحبه ای عنوان کرد ما اجازه نمی دهیم نفت ایران از گلوی انگلیس پایین برود. با حضور مرحوم کاشانی بود که نهضت جنبه مردمی گسترده پیدا کرد و عملا به اهداف خود دست پیدا کرد یعنی از زمانی که نفت ملی شد انگلیسی ها نتوانستند نفت ایران را ببرند و این به خاطر حضور این شخصیت بزرگ ضد استعماری بود.

حقانی با بیان اینکه استعمار و امپریالیسم در این فضا تمام تلاش خود را به کار بسته بود تا آیت الله کاشانی را تخریب کند گفت: عمده آمریکایی هایی که درباره ملی شدن صنعت نفت کتاب چاپ کردند در نقد دولت آمریکا به خاطر مشارکت در کودتا اعلام می کنند که ما با دکتر مصدق به مراتب بهتر از روحانیون می توانستیم کار کنیم حتی به مراتب بهتر از شاه زیرا شاه را فاقد پایگاه مردمی می دانستند در حالی که مصدق هم پایگاه مردمی داشت و هم به دنبال روابط حسنه با آمریکایی ها بود.

این استاد دانشگاه ادامه داد: آمریکایی ها اعتراف کردند که بزرگترین اشتباه ما این بود که مصدق را قربانی کردیم و شاه را برگزیدیم و این باعث شد که روحانیون در سال 57 موفق شوند قدرت را در اختیار بگیرند.

وی با اشاره به اینکه کاملا روشن است چرا به آیت الله کاشانی حمله می کنند و مصدق را به وی ترجیح می دهند، افزود: موضع آیت الله کاشانی نسبت به انگلیس و آمریکا روشن است و به همین خاطر موج حمله به وی همچنان وجود دارد.

حقانی تصریح کرد: این اعتراف آمریکا بسیار مهم است که هم به دخالت در ایران اعتراف می کنند و هم به اشتباه خود در حذف مصدق به نفع شاه همین باعث شد که نیروهای مذهبی قدرت را در اختیار بگیرند اینها از نیروهای مذهبی در ملی شدن صنعت نفت می ترسیدند چون نیروهای مذهبی نه زیر بار آمریکا می رفت و نه زیر بار انگلیس.

منتقدان آیت الله کاشانی همسو با جنگ نرم آمریکا و انگلیس

معاون پژوهشی موسسه مطالعات تاریخ ایران با طرح یک سوال از مدعیان اینگونه اظهارات گفت: اگر آیت الله کاشانی در کودتا 28 مرداد مشارکت داشت و اشرف پهلوی را به ایران دعوت کرده بود چرا «رشیدیان» که هماهنگ کننده کودتا بود و از ایران رفت توانست هماهنگی ها را در خارج از کشور انجام داده و دوباره برگردد. فردی که ممنوع الخروج بود از شخص دکتر حسین فاطمی  وزیر امور خارجه دکتر مصدق ویزای خروج گرفت. همه می دانستند که او جز تیم کودتاست و برای توطئه می رود.

وی گفت: دولت دکتر مصدق از فروردین 32 به طور کامل اطلاع داشت که قرار است در ایران کودتا شود. در خرداد 32 وزیر کشور دکتر مصدق در کرج سخنرانی کرد و نسبت به وقوع کودتا هشدار داد ، وقتی تا این اندازه نسبت به کودتا اشراف اطلاعاتی داشتند چرا اجازه دادید یکی از عوامل اصلی کودتا از کشور خارج شده و ماموریت خود را انجام داده و برگردد.

حقانی ادامه داد: چرا از روز 25 خرداد تا 28 مرداد دولت دکتر مصدق کاملا در برابر کودتا منفعل عمل کرد. در روز 28 مرداد می توانستند با یک فراخوان مردم را به خیابان ها می کشید حتی برخی از اعضای کابینه به او پیشنهاد دادند که پیام رادیویی بدهید و مردم را به خیابان فرابخوانید و مردم در آن شرایط حتما به خیابان می آمدند و اجازه نمی دادند کودتا موفق شود، اما دکتر مصدق از این اقدام خودداری کرد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: چرا «محمد دفتری» را که همه می دانستند با کودتاگران همراه و همسو است، ساعت 11 صبح 28 مرداد دکتر مصدق به عنوان رئیس شهربانی خود انتخاب کرد، شهربانی باید با عوامل کودتا برخورد می کرد. دفتری هم از دکتر مصدق حکم ریاست شهربانی را داشت و هم از زاهدی، در خیابان به طرفداران دکتر مصدق حکم مصدق را نشان می داد به طرفداران زاهدی حکم زاهدی را نشان می داد. این رفتار را چه می توان دانست، بی تدبیری، همراهی با کودتا یا از دست دادن تعادل در مدیریت بحران.

حقانی گفت: بهتر از برخی رسانه های داخلی به جای استناد به مدارک جعلی و همسویی با جنگ نرم آمریکا و انگلیس و متهم کردن چهره های موجه به این سوالات پاسخ دهند.