امروز فیلم‌هایی که درباره مسائل قضایی و قانونی کشور باشند نسبت به سال‌های قبل بیشتر شده‌اند و این اتفاق را می‌توان در جشنواره فجر مشاهده کرد. خصوصاً  همانطور که گفته شد این فیلم‌ها بعد از حضور در جشنواره نامزد دریافت جوایز در بخش‌های اصلی و فرعی می‌شوند که عموماً این موضوع را مسئولین جشنواره‌ای در این قالب تبیین می‌کنند که باید چتر سلیقه‌ها را روی تمام علایق و سلایق پهن کرد.

به گزارش تسنیم، اما صحبت با کارگردانانی که در حال تولید فیلم‌ سینمایی درباره مسائل و دستگاه قضایی‌اند بیشتر ما را درباره اینکه چگونه می‌توان فیلمی ساخت که در عین انتقاد به قوه قضائیه و فساد در سیستم قضایی، مبانی فقهی را زیر سؤال نبرد و اصلاح‌گر باشد، آشنا می‌کند.

جواد اردکانی کارگردانی که سال قبل قرار بود فیلم‌ سینمایی «قوه غذاییه» را بسازد به تازگی عنوان فیلم خود را عوض کرده است، سوژه خوبی برای بررسی این مسأله بود. وی از برخی از فشارها برای تغییرات در فیلمش که در حال نقد مصلحانه قوه قضاییه است از مسئولین امر ناراحت بود.

با فساد باید بی‌تعارف مقابله کرد

اردکانی در ابتدا با اشاره به صحبت‌های رهبر انقلاب درباره فیلم‌های سینمایی مرتبط با دستگاه و مسائل قضایی گفت:  رهبر انقلاب در سال‌های اخیر به صورت‌های گوناگون تأکید کرده‌اند که موضوع برخورد با فساد در تمام بخش‌های کشور باید اجرایی شود. دستگاه قضا نیز دارای مفاسدی است که امروز شاهد محاکمه یکی از مفاسد بزرگ آنیم. این یعنی همان مقابله بی‌تعارف با مفاسد که رهبری به آن اشاره کردند.
رئیس قوه قضاییه به تازگی اشاره کرد که اگر نظام قضایی ما اصلاح شود مشکلات زیادی در بخش‌های دیگر نظام نیز درست می‌شود. سینما و هنر اینجا نقش بسیار مهمی در اشاره به مفاسد و آگاهی دادن به مسئولین دلسوز نظام دارد. کاملاً با این نظر موافقم که باید فیلم‌های سینمایی به گونه‌ای ساخته شود که ضمن آنکه این مفاسد را نشان می‌دهد تضعیف نکند و تصویر نادرست از دستگاه قضایی نشان ندهیم و البته در عین حال نباید این عدم تضعیف منجر به چشم‌پوشی از مفاسد در سیستم شود.

آقای رئیسی در ضمن اشاره کرد که در سیستم قضایی کشور درصد بسیار پایینی فساد وجود دارد؛ این سخن به نظر من کمی خوشبینانه است اما اگر همین درصد را ضرب در قضات و پرونده‌ها کنیم رقم زیادی می‌شود. مفاسد در نظام قضایی باعث شده است که اعتماد عمومی و همراهی مردمی که با این مشکلات زندگی می‌کنند با نظام کم بشود. رهبر انقلاب حدود 10 تا 15 سال قبل دستور دادند که قوه قضاییه با تشکیل گروه‌هایی خودش و مشکلاتش را بشناسد و در صدد علاج آن‌ها برآید. بعد از این تیم‌هایی تشکیل شد و دقیقاً با تلاش‌های زیادی این کار را انجام دادند. این مفاسد در سیستم مقولاتی است که باعث نگرانی برای دلسوزان نظام است و نباید رسانه نسبت به آنان سکوت کند.

جمع نقد و اصلاح در فیلم‌های مرتبط با قوه قضاییه

این کارگردان سینمای کشور که با تسنیم گفت و گو کرده است؛ در ادامه با اشاره به جشنواره سینمایی عمار به عنوان رخداد هنری و مردمی کشور بیان کرد که عمار یک حرکت انقلابی در بخش نقد درون گفتمانی است، اما معنایش این نیست که نقد نکنیم و مشکلات را نبینیم بلکه باید ببینیم اما به گونه‌ای که اصلاح کند نه اینکه افکار را مغشوش کند و آسیب بزند. این جشنواره و فیلمسازان مردمی باید با واقع‌بینی و شفافیت و جدیت مفاسد را نشان دهند و با واقع‌بینی این مسائل را به گوش مردم و مسئولین برسانند. در این حالت نه تنها عموم مردم از سیستم قضایی و نظام رویگردان نمی‌شوند بلکه به آن اعتماد می‌کنند؛ در غیر این صورت به وضعیتی دچار می‌شویم که الان گرفتار آنیم.

به نظر من ما باید در عرصه سینما و فیلمسازی جمع بین «نقد و اصلاح» کنیم که در عین اینکه تضعیف نباشد، نقد و اصلاح دیده شود. این تکلیفی است که رهبری و امام (ره) بر دوش هنرمندان گذاشته‌اند که تصویری واقع‌بینانه ترسیم کنیم که رنج‌های مردم را بیان کند و در ضمن باعث دوری مردم از ارزش‌ها نشود.

وزارت ارشاد سخنان رهبری را درست درک نکرده است

اردکانی با نقد به سازمان سینمایی و بخش‌های نظارتی آن اظهار کرد که وزارت ارشاد سخنان رهبری را در این زمینه به درستی درک نکرده است. ارشاد فکر نکند که نباید به قوه قضاییه کوچک‌ترین نقدی شود، اگر این رویکرد در ارشاد وجود دارد اشتباه است. اتفاقاً مشکلات آنقدر در سیستم قضایی هست که باید نقد شود؛ مشکلی که وجود دارد این است که هنرمندان ما به جای آنکه مشکلات و مسائل آن را نقد کنند، اساس و مبانی قضایی را زیر سؤال می‌برند. به نظرم ارشاد باید روی مورد دوم حساس باشد تا اینکه فیلمی درباره یک قاضی و یا یک مسئول قضایی و مشکلات اداری آن ساخته نشود. اصلاً مسأله این نیست. می‌توان فیلمی هم ساخت که به نقد فساد یک قاضی اشاره شود اما چرا باید مبانی فقهی و قضایی ما زیر سؤال برود؟

زمانی که حکم الهی زیر سؤال می‌رود، مخاطب نسبت به آن دچار تردید می‌شود و حالت بدبینی نسبت به آن ایجاد می‌شود. شاید فیلمی اصلاً اشاره‌ای به قوه نداشته باشد، بلکه ریشه را بزند، به اعتقاد من باید مدافع احکام اسلامی باشیم نه مهاجم آن. به شما می‌گویم که به دلیل این رویکرد اشتباه مدیران اجرایی بازهم به این فیلمنامه‌ها اجازه ساخت می‌دهند و ما باز هم شاهد زیر سؤال بردن مبانی قضایی و فقهی خود خواهیم بود. متأسفانه ما در نظام نظارتی سال‌ها است که این اشکال را داریم که سطح ماجرا را پوشش می‌دهند و عمق را رها می‌کنند.

اگر اوج حامی آقازاده نبود باز هم ساخته می‌شد؟

وی در بخش دیگری از صحبت خود درباره سریال آقازاده که اخیراً از شبکه نمایش خانگی پخش شد صحبت کرد و گفت: سریال آقازاده در حال انتقاد مستقیم به مقام قضایی و عناصر فاسد در سیستم است. آقازاده نباید توبیخ شود که چرا گفتی که مقام قضاییِ فاسد وجود دارد. این یک واقعیت است. من از اینکه چنین سریالی بدون سیاه‌نمایی در حال نقد جدی به سیستم قضایی است خوشحالم اما سؤال مهمی هم دارم: اینکه اگر سازمان هنری اوج حامی و پشتوانه این سریال نبود باز هم این سریال ساخته می‌شد؟ رفتار سلیقه‌ای با فیلم‌ها و سریال‌هایی که در این باره ساخته می‌شود بسیار زننده است. در حال حاضر فیلمی که سال قبل در حال تولید آن بودم با عنوان قوه غذاییه به دلیل صلاحدید مقامات بالادستی عوض شد و عنوان دیگری انتخاب کردم. اما همین یکی دو روز باز به من گفتند که عنوان فعلی را نیز باید عوض کنم و در حال جستجو برای عنوان جدید دیگری‌ام.

بخش فرهنگی قوه قضاییه خنثی است

اردکانی ادامه داد بخش رسانه‌ای و فرهنگی قوه قضائیه بسیار منفعل و خنثی است نه نسبت به فیلم‌هایی که تند و غیر منطقی آن را و مبانی فقهی را زیر سؤال می‌برد حرفی می‌زند و نه نسبت به ساخت فیلم‌های سینمایی که نقاط قوت کارهای درخشانی که در مبارزه با فساد انجام داده است را بیان می‌کند. با این حساب نه درد مردم را درست منعکس می‌کند و نه دانش عمومی مردم را ارتقا می‌بخشد و نه از خود دفاع می‌کند؛ واقعاً قوه قضائیه در زمینه فرهنگی، هنری و رسانه‌ای چه کار می‌کند؟! البته معدود کارهایی هم در تلویزیون دیده می‌شود اما به شدت ناکافی است.

نباید قوه قضائیه بنشیند کنار دست هنرمند تا او با هزینه از جیب شخصی خودش در این وضعیت بد اقتصادی فیلم بسازد بلکه باید یاری‌رسان هنرمندانی باشد که می‌خواهند در سیستم قضایی فیلم تولید کنند. او دارد کاری را می‌کند که وظیفه شما است و شما آن را انجام نداده‌اید.

امیدوارم سایر اصحاب رسانه نیز به این مسأله ورود کنند. قوه قضائیه به همان اندازه که دوست دارد چیزهایی را  بشنود که می‌پسندد، باید انتقادات و مطالبات جدی را هم بشنود و هم خود در راستای این مطالبات کار جدی کند.