شهید آیت الله «محمد صدوقی»؛ شیخ‌الشهدای انقلاب اسلامی
شهید محمد صدوقی یکی از افراد شاخص پیرو خط امام خمینی (ره) بود که به‌دلیل اقداماتش در تبلیغ نظام جمهوری اسلامی ایران مورد غضب و کینه منافقین قرار گرفت و در نهایت در ۱۱ تیر سال ۱۳۶۰ به دست عامل این سازمان به شهادت رسید.
شهدای ایران: انقلاب اسلامی ایران که در ۲۲ بهمن ماه سال ۱۳۵۷ به ثمر نشست، حاصل تلاش و مبارزات تاریخی اقشار مختلف مردم با رژیم ظالم پهلوی بود. ملت ایران در آن دوران با درکی درست از راهی که بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران برای آینده این کشور ترسیم کرده بود، به میدان آمدند و با روحیه وحدت و البته ایثار و شهادت، نظامی را که مورد حمایت کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا بود، سرنگون کرده و نظامی را مبتنی بر ارزش‌ها و قوانین اسلام روی کار آوردند.
همان‌طور که گفته شد، اقشار مختلف در پیروزی انقلاب اسلامی نقش‌آفرینی کردند، اما در این راه نباید از نقش بی‌بدیل روحانیت در آگاهی‌بخشی مردم و بازگو کردن چرایی شکل‌گیری انقلاب غافل شویم، به‌طوری که اگر روحانیون پیرو خط امام خمینی (ره) در آن دوران در مساجد، جلسات، هیئت‌ها و حسنیه‌ها سخنرانی نمی‌کردند، شاید نتیجه انقلاب طوری دیگر رقم می‌خورد. چراکه انقلاب اسلامی ایران، انقلابی اعتقادی و بر پایه قوانین و احکام اسلام بود و زمینه آمدن مردم در صحنه نیز آگاه کردن آن‌ها بود که الحق و الانصاف روحانیون به بهترین نحو ممکن نقش خود را ایفا کردند.
به همین دلیل بود که رژیم پهلوی چه در دوران رضاخان و چه در دوران محمدرضا، شدیدترین و سخت‌ترین فشارها را بر روحانیون به‌ویژه روحانیون شاخصی که بین مردم از جایگاه و منزلت بالایی برخوردار بودند، وارد می‌کرد. رژیم پهلوی نیز آگاه بود که اگر مردم به حقانیت راه امام خمینی (ره) پی ببرند کار آن‌ها تمام خواهد شد، لذا در دوران قبل از انقلاب و حتی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز به فکر حذف روحانیون شاخص افتادند. البته در دوران بعد از انقلاب اغلب این کار برعهده سازمان منافقین بود که این سازمان نیز ادامه دهنده راه رژیم پهلوی تلقی می‌شد، چراکه دستان اعضای این گروه به خون هزاران نفر از مردم بی‌گناه و بی‌دفاع آغشته بود.
بنابراین برنامه‌ریزی برای حذف روحانیون شاخص همواره یکی از برنامه‌های گروه‌های معاند و ضدانقلاب بود و آن‌ها خیال می‌کردند که با این کار می‌توانند عزم ملت ایران در ادامه دادن به راه و اندیشه امام راحل پایان دهند، اما این کار آن‌ها نه تنها اراده مردم را سست نکرد بلکه ملت ایران را بیدارتر از گذشته کرد تا مسیری را که بر مبنای قوانین اسلام پیش گرفته‌اند را ادامه دهند.
از آنجا که ۱۱ تیر ماه هر سال سالروز شهادت آیت الله محمد صدوقی چهارمین شهید محراب است، نگاهی گذرا به زندگی نامه و اقدامات ارزنده این فقیه عالی قدر در به ثمر نشستن انقلاب اسلامی انداخته‌ایم.
محمد صدوقی در هشتم صفر سال ۱۳۲۷ هجری قمری ( دوشنبه ۱۰ اسفند ۱۲۸۷ ) در یزد به دنیا آمد و دروس ابتدایی را در مکتبخانه گذراند و درحالی که تازه به سن ۹ سالگی رسیده بود، مادر و پدرش را از دست داد و در ادامه زندگی نزد پسرعمویش رفت. دروسش را تا ۲۲ سالگی در یزد و اصفهان ادامه داد تا اینکه در ابتدای ۲۳ سالگی برای ادامه دروس حوزوی وارد شهر قم شد و از محضر آیات عظام عبدالکریم حائری یزدی، سید صدرالدین صدر، محمدتقی خوانساری و محمدحجت کوه‌کمره‌ای بهره برد و به‌دلیل فضائل اخلاقی بالایی که داشت به سرعت مراحل حوزه را طی کرد و به یکی از اساتید برجسته حوزه علمیه قم تبدیل شد. به‌طوری که افرادی همچون شهید مطهری، شهید قدوسی، فاضل لنکرانی و احمد جنتی از شاگردان این فقیه والامقام بودند.
مبارزات انقلابی شهید صدوقی از دوران رضاخان آغاز شد و در زمانی که رضاخان عزم جدی برای منحل کردن حوزه‌های علمیه داشت، نقش موثری در زنده نگه داشتن حوزه‌ها ایفا کرد، اما با ورود امام خمینی (ره) به صحنه، اقدامات شهید صدوقی نیز برای حمایت از راه و اندیشه امام راحل دوچندان شد. مبارزات شهید صدوقی با رژیم پهلوی با ایراد سخنرانی در قم و آگاه کردن مردم از اقدامات ظالمانه این رژیم ادامه داشت تا اینکه در بهمن ماه سال ۱۳۳۰ به یزد بازگشت و در آنجا نیز به‌دلیل رابطه خوبی که با مردم داشت، به سرعت در دل مردم جای گرفت، به‌طوری که پیروان بسیاری پیدا کرد. ناگفته نماند که پدر و پدربزرگ شهید صدوقی نیز در گذشته در خط مقدم جبهه مبارزه حق علیه باطل قرار داشتند و با شاهان ظالم و مستبد قاجار مبارزه می‌کردند و شاید به همین دلیل هم بود که به این خاندان، لقب «پاسداران شریعت» را داده بودند.
انقلاب اسلامی در نهایت با تلاش ملت شهیدپرور ایران در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ به ثمر نشست و بعد از پیروزی انقلاب، محمد صدوقی به دستور امام به امامت جمعه یزد منصوب شد. کمک به محرومان یکی از اولویت‌های چهارمین شهید محراب بود و در نماز جمعه نیز مردم را به این امر دعوت می‌کرد، اما اقدامات عمرانی و فرهنگی بسیاری نیز در زمان ایشان در یزد انجام شد که از جمله آن می‌توان به تعمیر ۱۸ مسجد، تدسیس و تعمیر ۱۹ مدرسه علوم دینی، تأسیس سازمان‌های خیریه و بنیاد صدوق قم به مساحت ۲۲۰ هزار متر مربع اشاره کرد.
اقدامات تأثیرگذار محمد صدوقی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به نوعی بود که ضدانقلاب و گروه‌های معاند نظام کینه بسیاری از وی داشتند و چندین بار نیز اقدام به ترور ایشان کردند که البته نافرجام بود. اما سرانجام در ۱۱ تیر سال ۱۳۶۰ در ماه مبارک رمضان بعد از اقامه نماز جمعه مورد حمله انتحاری مزدور منافقان به نام «محمدرضا ابراهیم‌زاده» قرار گرفت و در سن ۷۵ سالگی دعوت حق را لبیک گفت و شربت شیرین شهادت را نوشید. بعد از این واقعه، از ایشان به عنوان «شیخ الشهدای محراب» یاد شد.
امام خمینی (ره) نیز پس از شهادت ایشان در پیامی فرمودند: «اینجانب دوستی عزیز که بیش از ۳۰ سال با او آشنا و روحیات عظیمش را از نزدیک درک می‌کردم از دست دادم. اسلام خدمت‌گزاری متعهد و ایران فقیهی فداکار و استان یزد سرپرستی دانشمند را از دست داد.»
ایشان در جای دیگری در مورد شهید محراب آیت الله صدوقی فرموده بودند: «چه کسی اولی به شهادت است در عصری که استکبار جهانی و فرزندان خلف آن در داخل و خارج، اسلام عزیز را تهدید می‌کنند؛ از امثال شهید بزرگوار ما و فقیه متعهّد و فداکار اسلام شهید صدوقی عزیز شهید بزرگی که در تمام صحنه‌های انقلاب حضور داشت و یار و مددکار مستمندان بود و وقت عزیزش را در راه پیروزی اسلام و رفع مشکلات انقلاب صرف می‌کرد و برای خدمت به خلق و انقلاب سر از پا نمی‌شناخت.»
امام خامنه‌ای نیز در تبیین شخصیت شهید صدوقی می‌فرماید: «او تسلیم و مطیع امام بود، فکر، عقیده و عملش در جهت و در خط امام بود و هیچ‌گونه رأی و فکری را بر رأی و فکر امام ترجیح نمی‌داد. به همین دلیل بود که از اول انقلاب تا آخر، مواضع ایشان یک مواضع صددرصد صحیح و درست بود. هر چند دشمنان اسلام و انقلاب در کنار ایجاد موج اسلام‌هراسی و برای جدا کردن مردم از انقلاب، اقدام به ایجاد هراس از روحانیت در میان مردم می‌نمایند؛ اما مطالعه ایثارگری‌های این قشر فداکار می‌تواند این دسیسه دشمن را خنثی نموده و زمینه رشد و تعالی انقلاب اسلامی را فراهم کند.»
بنابراین دشمنان قسم خورده ایران اسلامی که از انتشار پیام انقلاب که همان ایستادگی در برابر ظالمان است، می‌ترسیدند و برای جلوگیری از این کار در سال‌های آغازین انقلاب به حذف افراد شاخص و تأثیرگذار نظام روی آوردند که شهید صدوقی نیز یکی از آن‌ها بود. البته که عزیزانی مانند شهید صدوقی اگر شهید نشوند در حقشان جفا شده است، اما دشمنان در همان سال‌ها شاهد بودند که ملت ایران بعد از شهادت اشخاص بزرگ و شاخص نظام، به انقلابی که انجام داده بودند پایبندتر شدند و دلیل این مدعا نیز حضور پرشور ملت شهیدپرور ایران اسلامی در مراسمات تشییع پیکر شهدا بود.
همان‌طور که گفته شد، اقشار مختلف در پیروزی انقلاب اسلامی نقش‌آفرینی کردند، اما در این راه نباید از نقش بی‌بدیل روحانیت در آگاهی‌بخشی مردم و بازگو کردن چرایی شکل‌گیری انقلاب غافل شویم، به‌طوری که اگر روحانیون پیرو خط امام خمینی (ره) در آن دوران در مساجد، جلسات، هیئت‌ها و حسنیه‌ها سخنرانی نمی‌کردند، شاید نتیجه انقلاب طوری دیگر رقم می‌خورد. چراکه انقلاب اسلامی ایران، انقلابی اعتقادی و بر پایه قوانین و احکام اسلام بود و زمینه آمدن مردم در صحنه نیز آگاه کردن آن‌ها بود که الحق و الانصاف روحانیون به بهترین نحو ممکن نقش خود را ایفا کردند.
به همین دلیل بود که رژیم پهلوی چه در دوران رضاخان و چه در دوران محمدرضا، شدیدترین و سخت‌ترین فشارها را بر روحانیون به‌ویژه روحانیون شاخصی که بین مردم از جایگاه و منزلت بالایی برخوردار بودند، وارد می‌کرد. رژیم پهلوی نیز آگاه بود که اگر مردم به حقانیت راه امام خمینی (ره) پی ببرند کار آن‌ها تمام خواهد شد، لذا در دوران قبل از انقلاب و حتی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز به فکر حذف روحانیون شاخص افتادند. البته در دوران بعد از انقلاب اغلب این کار برعهده سازمان منافقین بود که این سازمان نیز ادامه دهنده راه رژیم پهلوی تلقی می‌شد، چراکه دستان اعضای این گروه به خون هزاران نفر از مردم بی‌گناه و بی‌دفاع آغشته بود.
بنابراین برنامه‌ریزی برای حذف روحانیون شاخص همواره یکی از برنامه‌های گروه‌های معاند و ضدانقلاب بود و آن‌ها خیال می‌کردند که با این کار می‌توانند عزم ملت ایران در ادامه دادن به راه و اندیشه امام راحل پایان دهند، اما این کار آن‌ها نه تنها اراده مردم را سست نکرد بلکه ملت ایران را بیدارتر از گذشته کرد تا مسیری را که بر مبنای قوانین اسلام پیش گرفته‌اند را ادامه دهند.
از آنجا که ۱۱ تیر ماه هر سال سالروز شهادت آیت الله محمد صدوقی چهارمین شهید محراب است، نگاهی گذرا به زندگی نامه و اقدامات ارزنده این فقیه عالی قدر در به ثمر نشستن انقلاب اسلامی انداخته‌ایم.
محمد صدوقی در هشتم صفر سال ۱۳۲۷ هجری قمری ( دوشنبه ۱۰ اسفند ۱۲۸۷ ) در یزد به دنیا آمد و دروس ابتدایی را در مکتبخانه گذراند و درحالی که تازه به سن ۹ سالگی رسیده بود، مادر و پدرش را از دست داد و در ادامه زندگی نزد پسرعمویش رفت. دروسش را تا ۲۲ سالگی در یزد و اصفهان ادامه داد تا اینکه در ابتدای ۲۳ سالگی برای ادامه دروس حوزوی وارد شهر قم شد و از محضر آیات عظام عبدالکریم حائری یزدی، سید صدرالدین صدر، محمدتقی خوانساری و محمدحجت کوه‌کمره‌ای بهره برد و به‌دلیل فضائل اخلاقی بالایی که داشت به سرعت مراحل حوزه را طی کرد و به یکی از اساتید برجسته حوزه علمیه قم تبدیل شد. به‌طوری که افرادی همچون شهید مطهری، شهید قدوسی، فاضل لنکرانی و احمد جنتی از شاگردان این فقیه والامقام بودند.
مبارزات انقلابی شهید صدوقی از دوران رضاخان آغاز شد و در زمانی که رضاخان عزم جدی برای منحل کردن حوزه‌های علمیه داشت، نقش موثری در زنده نگه داشتن حوزه‌ها ایفا کرد، اما با ورود امام خمینی (ره) به صحنه، اقدامات شهید صدوقی نیز برای حمایت از راه و اندیشه امام راحل دوچندان شد. مبارزات شهید صدوقی با رژیم پهلوی با ایراد سخنرانی در قم و آگاه کردن مردم از اقدامات ظالمانه این رژیم ادامه داشت تا اینکه در بهمن ماه سال ۱۳۳۰ به یزد بازگشت و در آنجا نیز به‌دلیل رابطه خوبی که با مردم داشت، به سرعت در دل مردم جای گرفت، به‌طوری که پیروان بسیاری پیدا کرد. ناگفته نماند که پدر و پدربزرگ شهید صدوقی نیز در گذشته در خط مقدم جبهه مبارزه حق علیه باطل قرار داشتند و با شاهان ظالم و مستبد قاجار مبارزه می‌کردند و شاید به همین دلیل هم بود که به این خاندان، لقب «پاسداران شریعت» را داده بودند.
انقلاب اسلامی در نهایت با تلاش ملت شهیدپرور ایران در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ به ثمر نشست و بعد از پیروزی انقلاب، محمد صدوقی به دستور امام به امامت جمعه یزد منصوب شد. کمک به محرومان یکی از اولویت‌های چهارمین شهید محراب بود و در نماز جمعه نیز مردم را به این امر دعوت می‌کرد، اما اقدامات عمرانی و فرهنگی بسیاری نیز در زمان ایشان در یزد انجام شد که از جمله آن می‌توان به تعمیر ۱۸ مسجد، تدسیس و تعمیر ۱۹ مدرسه علوم دینی، تأسیس سازمان‌های خیریه و بنیاد صدوق قم به مساحت ۲۲۰ هزار متر مربع اشاره کرد.
اقدامات تأثیرگذار محمد صدوقی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به نوعی بود که ضدانقلاب و گروه‌های معاند نظام کینه بسیاری از وی داشتند و چندین بار نیز اقدام به ترور ایشان کردند که البته نافرجام بود. اما سرانجام در ۱۱ تیر سال ۱۳۶۰ در ماه مبارک رمضان بعد از اقامه نماز جمعه مورد حمله انتحاری مزدور منافقان به نام «محمدرضا ابراهیم‌زاده» قرار گرفت و در سن ۷۵ سالگی دعوت حق را لبیک گفت و شربت شیرین شهادت را نوشید. بعد از این واقعه، از ایشان به عنوان «شیخ الشهدای محراب» یاد شد.
امام خمینی (ره) نیز پس از شهادت ایشان در پیامی فرمودند: «اینجانب دوستی عزیز که بیش از ۳۰ سال با او آشنا و روحیات عظیمش را از نزدیک درک می‌کردم از دست دادم. اسلام خدمت‌گزاری متعهد و ایران فقیهی فداکار و استان یزد سرپرستی دانشمند را از دست داد.»
ایشان در جای دیگری در مورد شهید محراب آیت الله صدوقی فرموده بودند: «چه کسی اولی به شهادت است در عصری که استکبار جهانی و فرزندان خلف آن در داخل و خارج، اسلام عزیز را تهدید می‌کنند؛ از امثال شهید بزرگوار ما و فقیه متعهّد و فداکار اسلام شهید صدوقی عزیز شهید بزرگی که در تمام صحنه‌های انقلاب حضور داشت و یار و مددکار مستمندان بود و وقت عزیزش را در راه پیروزی اسلام و رفع مشکلات انقلاب صرف می‌کرد و برای خدمت به خلق و انقلاب سر از پا نمی‌شناخت.»
امام خامنه‌ای نیز در تبیین شخصیت شهید صدوقی می‌فرماید: «او تسلیم و مطیع امام بود، فکر، عقیده و عملش در جهت و در خط امام بود و هیچ‌گونه رأی و فکری را بر رأی و فکر امام ترجیح نمی‌داد. به همین دلیل بود که از اول انقلاب تا آخر، مواضع ایشان یک مواضع صددرصد صحیح و درست بود. هر چند دشمنان اسلام و انقلاب در کنار ایجاد موج اسلام‌هراسی و برای جدا کردن مردم از انقلاب، اقدام به ایجاد هراس از روحانیت در میان مردم می‌نمایند؛ اما مطالعه ایثارگری‌های این قشر فداکار می‌تواند این دسیسه دشمن را خنثی نموده و زمینه رشد و تعالی انقلاب اسلامی را فراهم کند.»
بنابراین دشمنان قسم خورده ایران اسلامی که از انتشار پیام انقلاب که همان ایستادگی در برابر ظالمان است، می‌ترسیدند و برای جلوگیری از این کار در سال‌های آغازین انقلاب به حذف افراد شاخص و تأثیرگذار نظام روی آوردند که شهید صدوقی نیز یکی از آن‌ها بود. البته که عزیزانی مانند شهید صدوقی اگر شهید نشوند در حقشان جفا شده است، اما دشمنان در همان سال‌ها شاهد بودند که ملت ایران بعد از شهادت اشخاص بزرگ و شاخص نظام، به انقلابی که انجام داده بودند پایبندتر شدند و دلیل این مدعا نیز حضور پرشور ملت شهیدپرور ایران اسلامی در مراسمات تشییع پیکر شهدا بود.
