معاون اقتصادی وزیر خارجه گفت: قرار بود در اینستکس بتوانیم صادرات و واردات داشته باشیم اما عملی نشد.
انصاری در گفت‌وگو با روزنامه شرق و در پاسخ این سوال که آیا ظرفیت اینستکس برای تبادلات مالی ایران پاسخ‌گو بوده است؟ اظهار داشت: بالاخره اروپایی‌ها دور هم جمع شدند و اینستکس آغاز به کار کرد. سوال این است که آیا اینستکس پاسخ‌گوی توافقات ما بوده؟ خیر. ما در اینستکس قرار بود بتوانیم صادرات و واردات داشته باشیم و یکی از منابع مهم ما نفت بود که بتوانیم نفت بفروشیم که این اتفاق نیفتاد. یک اینستکس خیلی دست و پا شکسته درست شد، اولین مبادله مالی را هم انجام داد که یک مجموعه دارویی بود. یک شرکت ایرانی بود که با شرکت خارجی مراوده داشتند و از کانال اینستکس که سازوکار مالی پیش‌بینی کرده بودند، انجام شد. امکان ادامه هم هست. رضایت ما این نیست که در این سطح مراودات انجام شود. معتقدیم اینستکسی می‌تواند موثر باشد که ادامه داشته باشد و در انواع کالا باشد نه فقط در حوزه دارو و موادغذایی. همه علاقه‌مندیم که اینستکس فعال شود.
وی افزود: آنها هم به ما گفته‌اند آغاز از اینجاست. ما هم می‌گوییم موافقیم به شرط اینکه ادامه راه راضی‌کننده طرف ایرانی و اروپایی باشد. اینکه چقدر بتوانند اجرا کنند باید در عمل مشخص شود، اما همچنان آمادگی داریم به اینستکس کمک کنیم و اگر شرایط مهیا شود منابع مالی در اختیارش بگذاریم.
معاون وزیر خارجه همچنین گفت: اینستکس یک صندوق خیریه نیست که اروپایی‌ها پول بریزند و برای ما کالا بخرند.و درحال حاضر شش، هفت کشور در اینستکس سهام دارند. اما اینستکس صندوق خیریه نبود. قرار بود بتوانیم جنس به اروپا بفرستیم. منابع مالی در این مجموع بیاید و از این مجموعه بتوانیم جنس بخریم و برعکس، آنها هم بتوانند منابع مالی را تغذیه کرده و با ما تجارت کنند. مسیری دو طرفه بود. برای شروع کار، اروپایی‌ها مبلغی گذاشتند. قرار بود این شروع کار برای تجارت باشد.
این سخنان در حالی است که دو سال از وعده اروپا درباره راه‌اندازی کانال اینستکس می‌گذرد اما در عمل هیچ اتفاقی نیفتاده است.
معاون اقتصادی وزارت خارجه در بخش دیگری از این گفت‌وگو اظهار داشت: ما مجری سیاست خارجی اعم از تجارت و سیاست هستیم. در واقع نقش مهم ما این است که بتوانیم هم تجربیات کشورهای دیگر را به دولت و وزارتخانه‌ها عرضه کنیم و هم نظراتمان را برای بهتر شدن کار ارائه دهیم تا این را به تصمیم تبدیل کرده و خودمان همان تصمیم را اجرا کنیم. وزارت امور خارجه نقش بسیار موثری در هدایت و جلب توجه دولت به ظرفیت‌های منطقه داشت. اقتصاد ایران این‌طور بود که نفت را به شرق می‌فروختیم و از غرب جنس می‌آوردیم و تمام، اما اکنون چین و هند، کره، ژاپن حتی سریلانکا، ویتنام، تایلند، آمریکای لاتین و اروپا همه در تجارت خارجی ما آمدند. موفق شدیم دو کار انجام دهیم،در همه اقتصادهای بزرگ دنیا تجارت با همسایه‌ها در اولویت است و یکی از ظرفیت‌های کشورهاست. ما در تجارت خارجی‌مان برای منطقه اصلا ارزشی قائل نبودیم. امروز شاهد هستید که تجارت با منطقه از اولویت‌های دولت است که جزء موفقیت‌های ماست. کشاندن تجارت به شرق، امروز بیش از 70 درصد تجارتمان با شرق و همسایه‌هاست که ما در این کار نقش داشتیم. اظهارات انصاری در حالی است که اغلب کارشناسان اقتصادی و دیپلماتیک معتقدند وزارت خارجه و معاونت اقتصادی آن به اعتبار معطلی بیش از حد در برجام، نتوانسته ظرفیت‌های اقتصادی دیپلماتیک کشور برای دور زدن تحریم‌ها را به شکل شایسته احیا کنند.
