«زندگی پس از زندگی» پدیده تلویزیون در ماه رمضان
«زندگی پس از زندگی» بر اساس یک سایت ارائه کننده برنامه‌های تلویزیونی، سومین برنامه پربیننده سیما در ماه رمضان بوده است و فقط دو سریال پربیننده شبکه‌های سراسری درصد بیننده بیشتری نسبت به آن داشته‌اند. این برنامه به تجربیات افرادی می‌پردازد که چند لحظه مرگ را تجربه کرده‌اند، ولی دوباره به زندگی بازگشته‌اند.
شهدای ایران: شبکه ۴ سیما، برنامه «زندگی پس از زندگی» را به عنوان برنامه ویژه ماه رمضان تولید کرد؛ برنامه‌ای که اگر در شبکه‌های پربیننده سیما تولید می‌شد، از همان ابتدا با توجه رسانه‌ها و استقبال بیننده‌ها موجی را در فضای رسانه‌ای به راه می‌انداخت، ولی سوژه جالب و داستان‌های خارق العاده افرادی که در این برنامه حضور داشتند باعث شد «زندگی پس از زندگی» به پدیده شبکه ۴ سیما تبدیل شود.
محمدامین نوروزی، مدیر گروه «ادب و هنر» شبکه ۴ سیما، درباره تولید «زندگی پس از زندگی» به «جوان» می‌گوید: «من از مدت‌ها پیش با عباس موزون (تهیه کننده برنامه) و فعالیت‌های پژوهشی وی آشنا بودم. می‌دانستم که مدت‌هاست روی موضوع تجربه افراد از مرگ کار کرده و کار تحقیقاتی انجام داده است، حتی مصاحبه‌های پراکنده‌ای انجام داده بود و می‌خواست در یک قالب دیگر برنامه‌سازی کند.» نوروزی، می‌افزاید: «آذرماه پارسال بود که موزون را به شبکه ۴ معرفی کردم و طرح ساخت برنامه را به شبکه پیشنهاد دادم. تغییراتی در طرح اولیه برنامه داده شد، مثل گنجاندن تجربیات خارجی برای اینکه کار بیشتر شبیه یک برنامه تلویزیونی شود.»
موضوع مرگ و عالم پس از آن در زندگی که عموماً ما دعوت به دنیاگرایی می‌شویم، می‌تواند موضوع جذاب و ناشناخته‌ای برای برنامه‌های تلویزیونی باشد که اکثر برنامه‌ها و آگهی‌های بازرگانی بر اساس نیاز‌های روزمره و احساسات زودگذر دنیایی ساخته شده است، حتی برنامه‌های پربیننده‌ای مثل «ماه عسل» نیز بر اساس درگیری‌های افراد در زندگی و چالش‌های آن خلق شده؛ چیزی که برنامه‌سازی را به حد اشباع رسانده و باعث تولید برنامه‌های مشابه و کپی‌سازی شده است. در این فضا گفتن از یک فضای متفاوت، باعث شده تا مردم به دیدن «زندگی پس از زندگی» علاقه‌مند شوند. مدیر گروه ادب و هنر، شبکه ۴ می‌گوید: «تلویزیون و فضای کلی رسانه‌ای به ترویج مصرف گرایی دامن می‌زند برای همین هر برنامه‌ای که بتواند تخصصی و عالمانه به فضای ماورایی دنیای خاکی بپردازد، مورد توجه قرار می‌گیرد، به خصوص بحث مرگ که اکثر مردم نسبت به آن اطلاعات کم و ترس زیادی دارند. مردم دوست دارند از فضای بعد از زندگی اطلاع داشته باشند و نسبت به آن شناخت پیدا کنند، چون همه ما دیر یا زود مرگ را پیش روی خود داریم و هر نفسی که می‌کشیم به آن نزدیک‌تر می‌شویم. اینکه بازتاب اعمال ما در آن دنیا چه می‌شود و چه آینده‌ای در پیش داریم، چالشی است که مردم با آن درگیر هستند.»
اقبال مردم به «زندگی پس از زندگی»
نوروزی درباره میزان بیننده‌های برنامه «زندگی پس از زندگی»، توضیح می‌دهد: بر اساس آمار سایت «تلوبیون»، پس از سریال‌های «زیر خاکی» و «بچه‌مهندس ۳»، برنامه «زندگی پس از زندگی»، بیشترین میزان تماشا را دارد.»
وی می‌افزاید: «میزان بیننده‌های این برنامه در سایت تا ۴۰ هزار بازدید نیز می‌رسد و علاوه بر بیننده داخلی، تماشاگران خارج از کشور نیز از آن استقبال کرده‌اند و به غیر از تلویزیون در بسیاری از سایت‌های ایرانی و خارجی در حال تماشاست.» تاثیرات اجتماعی برنامه‌های پربیننده تلویزیونی را نمی‌توان نادیده گرفت. در اغلب شبکه‌هایی که بیننده آنها عموم مردم هستند، مباحث شکل گرفته در خصوص تولیدات تلویزیونی به سمت سلبریتی‌زدگی و بحث‌های زودگذر پیش می‌رود، ولی ماهیت شبکه ۴ سیما با شعار «شبکه دانایی»، باعث شده تا علاوه بر مردم عادی، موضوع برنامه «زندگی پس از زندگی» به بحث علمی در فضای فرهیختگی تبدیل شود و از سوی دیگر برنامه‌های سیما به استفاده از مضمون این برنامه بیفتند. نوروزی می‌گوید: «پس از استقبال از برنامه «زندگی پس از زندگی»، چند ویژه‌برنامه هنگام افطار دیگر شبکه‌های تلویزیون اقدام به دعوت از مهمانانی با تجربیات مشابه درباره مرگ کردند که به خاطر نگاه متفاوت آنها، بیشتر مباحث از جنس همان صحبت‌های برنامه «ماه عسل» شد، اما این برنامه کاملاً مؤلفه‌ها و قواعد منحصربه‌فرد خود را دارد. مجری، دکور، محتوا، سوژه، مباحث کارشناسی، آیتم‌ها و... همه مؤلفه‌هایی است که تعریف مشخص و متفاوتی دارد که برای این برنامه هویت و تعریف مستقل دارد. شاید اصلی‌ترین تمایز آن نگاه دانایی و آگاهی‌محور برنامه است که سعی کرده به دام احساسات و عوام زدگی نیفتد. شاید این سوژه‌ها دست نگاه دیگری بود و پرداخت‌های هندی و عوام‌گرایی پیدا می‌کرد که اندیشه و آگاهی در آن کمرنگ می‌شد.
مدیر گروه ادب و هنر شبکه ۴، در پاسخ به این سؤال که چه ساز و کاری برای جلوگیری از بیان روایت‌های ناصحیح یا اغراق آمیز در برنامه «زندگی پس از زندگی»، اندیشیده شده است، بیان می‌کند: «ما چند مرحله راستی آزمایی و مصاحبه داشتیم که در بازه‌های زمانی متفاوتی انجام می‌شد، پرونده پزشکی افراد بررسی شده و بعضاً با کادر درمانی آنها صحبت شده است، حتی در مرحله تولید برخی از اظهارات را که ممکن بود به نظر غلو شده بود حذف کردیم که شائبه‌ای پیش نیاید.»
تولید فصل دوم «زندگی پس از زندگی»
قطعاً تجربه رویارویی با مرگ بسیار گسترده‌تر از تعداد معدود افرادی است که در برنامه «زندگی پس از زندگی» حضور داشته‌اند و با بیان تجربیات افراد حاضر در این برنامه، کسانی که تجربیات مشابه دارند تمایل خواهند داشت تا آن را با دیگران به اشتراک بگذارند.
نوروزی در پاسخ به سؤال «جوان» درباره ادامه تولید برنامه «زندگی پس از زندگی» و حضور افراد جدید می‌گوید: «هم اکنون سایتی برای ثبت نام افرادی که چنین تجربه‌هایی را داشته‌اند ایجاد شده است، اما درباره اینکه چه زمانی فصل دوم برنامه ساخته شود چند طرح وجود دارد که یکی تولید برای پخش هفتگی است و دیگری تولید برای ماه رمضان سال آینده که شخصاً با گزینه دوم بیشتر موافقم چراکه غنای کارشناسی و محتوایی برنامه باید افزایش پیدا کند و نباید در دام عجله و تکرار افتاد. نقاط ضعف را برطرف و به نقاط مثبت برنامه افزوده شود، وگرنه این برنامه نیز زود مصرف می‌شود و کارکرد خود را از دست می‌دهد.»
محمدامین نوروزی، مدیر گروه «ادب و هنر» شبکه ۴ سیما، درباره تولید «زندگی پس از زندگی» به «جوان» می‌گوید: «من از مدت‌ها پیش با عباس موزون (تهیه کننده برنامه) و فعالیت‌های پژوهشی وی آشنا بودم. می‌دانستم که مدت‌هاست روی موضوع تجربه افراد از مرگ کار کرده و کار تحقیقاتی انجام داده است، حتی مصاحبه‌های پراکنده‌ای انجام داده بود و می‌خواست در یک قالب دیگر برنامه‌سازی کند.» نوروزی، می‌افزاید: «آذرماه پارسال بود که موزون را به شبکه ۴ معرفی کردم و طرح ساخت برنامه را به شبکه پیشنهاد دادم. تغییراتی در طرح اولیه برنامه داده شد، مثل گنجاندن تجربیات خارجی برای اینکه کار بیشتر شبیه یک برنامه تلویزیونی شود.»
موضوع مرگ و عالم پس از آن در زندگی که عموماً ما دعوت به دنیاگرایی می‌شویم، می‌تواند موضوع جذاب و ناشناخته‌ای برای برنامه‌های تلویزیونی باشد که اکثر برنامه‌ها و آگهی‌های بازرگانی بر اساس نیاز‌های روزمره و احساسات زودگذر دنیایی ساخته شده است، حتی برنامه‌های پربیننده‌ای مثل «ماه عسل» نیز بر اساس درگیری‌های افراد در زندگی و چالش‌های آن خلق شده؛ چیزی که برنامه‌سازی را به حد اشباع رسانده و باعث تولید برنامه‌های مشابه و کپی‌سازی شده است. در این فضا گفتن از یک فضای متفاوت، باعث شده تا مردم به دیدن «زندگی پس از زندگی» علاقه‌مند شوند. مدیر گروه ادب و هنر، شبکه ۴ می‌گوید: «تلویزیون و فضای کلی رسانه‌ای به ترویج مصرف گرایی دامن می‌زند برای همین هر برنامه‌ای که بتواند تخصصی و عالمانه به فضای ماورایی دنیای خاکی بپردازد، مورد توجه قرار می‌گیرد، به خصوص بحث مرگ که اکثر مردم نسبت به آن اطلاعات کم و ترس زیادی دارند. مردم دوست دارند از فضای بعد از زندگی اطلاع داشته باشند و نسبت به آن شناخت پیدا کنند، چون همه ما دیر یا زود مرگ را پیش روی خود داریم و هر نفسی که می‌کشیم به آن نزدیک‌تر می‌شویم. اینکه بازتاب اعمال ما در آن دنیا چه می‌شود و چه آینده‌ای در پیش داریم، چالشی است که مردم با آن درگیر هستند.»
اقبال مردم به «زندگی پس از زندگی»
نوروزی درباره میزان بیننده‌های برنامه «زندگی پس از زندگی»، توضیح می‌دهد: بر اساس آمار سایت «تلوبیون»، پس از سریال‌های «زیر خاکی» و «بچه‌مهندس ۳»، برنامه «زندگی پس از زندگی»، بیشترین میزان تماشا را دارد.»
وی می‌افزاید: «میزان بیننده‌های این برنامه در سایت تا ۴۰ هزار بازدید نیز می‌رسد و علاوه بر بیننده داخلی، تماشاگران خارج از کشور نیز از آن استقبال کرده‌اند و به غیر از تلویزیون در بسیاری از سایت‌های ایرانی و خارجی در حال تماشاست.» تاثیرات اجتماعی برنامه‌های پربیننده تلویزیونی را نمی‌توان نادیده گرفت. در اغلب شبکه‌هایی که بیننده آنها عموم مردم هستند، مباحث شکل گرفته در خصوص تولیدات تلویزیونی به سمت سلبریتی‌زدگی و بحث‌های زودگذر پیش می‌رود، ولی ماهیت شبکه ۴ سیما با شعار «شبکه دانایی»، باعث شده تا علاوه بر مردم عادی، موضوع برنامه «زندگی پس از زندگی» به بحث علمی در فضای فرهیختگی تبدیل شود و از سوی دیگر برنامه‌های سیما به استفاده از مضمون این برنامه بیفتند. نوروزی می‌گوید: «پس از استقبال از برنامه «زندگی پس از زندگی»، چند ویژه‌برنامه هنگام افطار دیگر شبکه‌های تلویزیون اقدام به دعوت از مهمانانی با تجربیات مشابه درباره مرگ کردند که به خاطر نگاه متفاوت آنها، بیشتر مباحث از جنس همان صحبت‌های برنامه «ماه عسل» شد، اما این برنامه کاملاً مؤلفه‌ها و قواعد منحصربه‌فرد خود را دارد. مجری، دکور، محتوا، سوژه، مباحث کارشناسی، آیتم‌ها و... همه مؤلفه‌هایی است که تعریف مشخص و متفاوتی دارد که برای این برنامه هویت و تعریف مستقل دارد. شاید اصلی‌ترین تمایز آن نگاه دانایی و آگاهی‌محور برنامه است که سعی کرده به دام احساسات و عوام زدگی نیفتد. شاید این سوژه‌ها دست نگاه دیگری بود و پرداخت‌های هندی و عوام‌گرایی پیدا می‌کرد که اندیشه و آگاهی در آن کمرنگ می‌شد.
مدیر گروه ادب و هنر شبکه ۴، در پاسخ به این سؤال که چه ساز و کاری برای جلوگیری از بیان روایت‌های ناصحیح یا اغراق آمیز در برنامه «زندگی پس از زندگی»، اندیشیده شده است، بیان می‌کند: «ما چند مرحله راستی آزمایی و مصاحبه داشتیم که در بازه‌های زمانی متفاوتی انجام می‌شد، پرونده پزشکی افراد بررسی شده و بعضاً با کادر درمانی آنها صحبت شده است، حتی در مرحله تولید برخی از اظهارات را که ممکن بود به نظر غلو شده بود حذف کردیم که شائبه‌ای پیش نیاید.»
تولید فصل دوم «زندگی پس از زندگی»
قطعاً تجربه رویارویی با مرگ بسیار گسترده‌تر از تعداد معدود افرادی است که در برنامه «زندگی پس از زندگی» حضور داشته‌اند و با بیان تجربیات افراد حاضر در این برنامه، کسانی که تجربیات مشابه دارند تمایل خواهند داشت تا آن را با دیگران به اشتراک بگذارند.
نوروزی در پاسخ به سؤال «جوان» درباره ادامه تولید برنامه «زندگی پس از زندگی» و حضور افراد جدید می‌گوید: «هم اکنون سایتی برای ثبت نام افرادی که چنین تجربه‌هایی را داشته‌اند ایجاد شده است، اما درباره اینکه چه زمانی فصل دوم برنامه ساخته شود چند طرح وجود دارد که یکی تولید برای پخش هفتگی است و دیگری تولید برای ماه رمضان سال آینده که شخصاً با گزینه دوم بیشتر موافقم چراکه غنای کارشناسی و محتوایی برنامه باید افزایش پیدا کند و نباید در دام عجله و تکرار افتاد. نقاط ضعف را برطرف و به نقاط مثبت برنامه افزوده شود، وگرنه این برنامه نیز زود مصرف می‌شود و کارکرد خود را از دست می‌دهد.»
