شهدای ایران:هر چند که کرونا ویروس و مقابله با آن به اصلی‌ترین مساله جهان مبدل شده و جمهوری اسلامی ایران نیز از این قاعده به دور نمی‌باشد، اما در کنار آن توجه به برخی مسائل و تجربه‌ها می‌تواند هم مانع از تکرار اشتباهات محاسباتی گردد و هم راهنمایی برای مقابله با کرونا و البته پیامدهای آن باشد. یکی از مسائل مطرح سالهای اخیر کشور را مساله برجام تشکیل می‌دهد. توافقی که در سال ۱۳۹۴ میان جمهوری اسلامی ایران و گروه ۱+۵ امضا شد تا به گفته امضاءکنندگان در قبال برخی تعهدات ایران، زمینه‌ساز رفع تحریم‌ها شود. برجام در حالی پنجمین سالش را سپری می‌کند که دو سال پیش در چنین روزهایی (۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷) آمریکا رسما خروج از برجام را اعلام کرد. اکنون دو سال از آن خروج می‌گذرد در حالی که ارزیابی روند این دو ساله چند نکته درس مهم را با خود دارد.
نخست در چارچوب اجرای تعهدات برجام است که طرف‌های غربی برجام رسما نشان دادند که هیچ اراده‌ای برای دوری از آمریکا و اجرای تعهدات برجامی ندارند و تا به امروز نیز جز چند تراکنش معدود در قالب اینستکس که البته برای اقلام دارویی بوده- که هرگز نیز جزو تحریم ها نبوده- کارکرد دیگری نداشته است. روندی که موجب شد ایران طی ۵ گام تعلیق تعهدات برجامی را در برابر بدعهدی طرف مقابل اجرا نماید.
اکنون نیز در حالی آمریکا به دنبال آنچه تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایرن می‌نامد، است که اروپا همان روند سکوت و همراهی پنهان و آشکار را اجرا می‌کند. بر این اساس می‌توان گفت که در بند اجرای تعهدات برجامی قبل و بعد از خروج آمریکا اتفاق خاصی روی نداده و محور آن همچنان بی تعهدی طرف غربی بوده است.
دوم آنکه در عرصه داخلی کشور دو رویکرد تقریبا متضاد مشاهده می‌شود که جای تامل است. بخشی از این رویکرد تکیه بر اصل تکیه برظرفیت‌های داخلی بوده است که محور آن را نیز چشم برداشتن از کدخدا و خروج آن از برجام است. نتیجه این رویکرد را در عرصه‌های مختلف می‌توان مشاهده کرد که دستاوردها در حوزه نانو و دانش‌بنیان نمودی از آن است. در حوزه دفاعی نیز کشور توانسته دستاوردهای بسیاری در این دو سال رقم زند که ارسال ماهواره نظامی نور به فضا نمودی از این کارکرد است. نکته مهم آنکه با تکیه بر همین تفکر بوده که با شیوع کرونا در کشور، زنجیره‌های اقداماتی برای تامین نیازهای بهداشتی و دارویی کشور صورت گرفت. در حالی که بسیاری از کشورها حتی اروپا و آمریکا با بحران تامین نیازهای بهداشتی همچون ماسک مواجه شده‌‌اند، ایران توانست سریعا کاستی‌ها را رفع و حتی به صادرکننده مبدل گردد. اگر قرار بود که چشم به خارج و توافقات و مذاکره داشته باشد، قطعا این دستاوردها رقم نمی‌خورد.
بخش دیگر رویکردها را در قالب مدیریت غیرمولد و شاید با چشم داشت به خارج می‌توان مشاهده کرد. آنجایی که تمام ضعف‌های مدیریتی، با تحریم توجیه شد؛ نظیر آنچه در بخش حمایت از بخش‌های کشاورزی و دامی کشور مشاهده می‌شود که از یک سو افزایش بی رویه قیمتها برای مصرف کننده ایجاد شده و از سوی دیگر کشاورز و دامدار از این وضعیت افسار گسیخته قیمتها بهره‌ای نبرده اند. صنایع خودروسازی نیز نمودی دیگر از این وضعیت است که هر روز با عنوان تحریم و یا سلطه دلالان بر بازار خودرو، قیمتها افزایش نجومی یافته است حال آنکه قطعا وقتی کشور توان ساخت موتور موشک و ماهواره را دارد توان ساخت قطعه های خودرو را دارد و سوال اینجاست که چرا خودروسازان تن به بهره گیری از این توانایی نمی‌دهند؟
متاسفانه این نگاه دلالانه به عرصه اقتصادی کشور در کنار چالشهای اقتصادی، موجب تلخ شدن کام مردم از دستاورد عظیم کشور در عرصه های مختلف حتی در مبارزه با کرونا است که البته موجب سوء استفاده دشمنان برای نمایش چهره ای ناتوان از ایران در برابر تحریم می‌شود. اکنون صنایعی مانند خودروسازی باید پاسخگوی این مطالبه مردم باشند که با کدام منطقی چنین هزینه‌ای را به مردم و کشور تحمیل می‌کنند حال آنکه ظرفیت لازم و کافی در کشور برای رفع کمبود‌های خودروسازی وجود دارد.
در مجموع در دومین سالگرد خروج آمریکا از برجام می‌توان گفت که هر جا روحیه خودباوری وارد میدان شد مشکلات رفع و نام ایران سربلند شد و هر جا که برجام و تحریم به عامل توجیه کم کاری‌ها و بی‌مدیریتی‌ها و رانت خواری‌ها و رفتارهای لیبرالیستی شد، جز هزینه برای مردم و نظام و تلخ شدن گام جامعه و حاشیه شدن دستاوردها نتیجه‌ای به همراه نداشته است.
*قاسم غفوری نخست در چارچوب اجرای تعهدات برجام است که طرف‌های غربی برجام رسما نشان دادند که هیچ اراده‌ای برای دوری از آمریکا و اجرای تعهدات برجامی ندارند و تا به امروز نیز جز چند تراکنش معدود در قالب اینستکس که البته برای اقلام دارویی بوده- که هرگز نیز جزو تحریم ها نبوده- کارکرد دیگری نداشته است. روندی که موجب شد ایران طی ۵ گام تعلیق تعهدات برجامی را در برابر بدعهدی طرف مقابل اجرا نماید.
اکنون نیز در حالی آمریکا به دنبال آنچه تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایرن می‌نامد، است که اروپا همان روند سکوت و همراهی پنهان و آشکار را اجرا می‌کند. بر این اساس می‌توان گفت که در بند اجرای تعهدات برجامی قبل و بعد از خروج آمریکا اتفاق خاصی روی نداده و محور آن همچنان بی تعهدی طرف غربی بوده است.
دوم آنکه در عرصه داخلی کشور دو رویکرد تقریبا متضاد مشاهده می‌شود که جای تامل است. بخشی از این رویکرد تکیه بر اصل تکیه برظرفیت‌های داخلی بوده است که محور آن را نیز چشم برداشتن از کدخدا و خروج آن از برجام است. نتیجه این رویکرد را در عرصه‌های مختلف می‌توان مشاهده کرد که دستاوردها در حوزه نانو و دانش‌بنیان نمودی از آن است. در حوزه دفاعی نیز کشور توانسته دستاوردهای بسیاری در این دو سال رقم زند که ارسال ماهواره نظامی نور به فضا نمودی از این کارکرد است. نکته مهم آنکه با تکیه بر همین تفکر بوده که با شیوع کرونا در کشور، زنجیره‌های اقداماتی برای تامین نیازهای بهداشتی و دارویی کشور صورت گرفت. در حالی که بسیاری از کشورها حتی اروپا و آمریکا با بحران تامین نیازهای بهداشتی همچون ماسک مواجه شده‌‌اند، ایران توانست سریعا کاستی‌ها را رفع و حتی به صادرکننده مبدل گردد. اگر قرار بود که چشم به خارج و توافقات و مذاکره داشته باشد، قطعا این دستاوردها رقم نمی‌خورد.
بخش دیگر رویکردها را در قالب مدیریت غیرمولد و شاید با چشم داشت به خارج می‌توان مشاهده کرد. آنجایی که تمام ضعف‌های مدیریتی، با تحریم توجیه شد؛ نظیر آنچه در بخش حمایت از بخش‌های کشاورزی و دامی کشور مشاهده می‌شود که از یک سو افزایش بی رویه قیمتها برای مصرف کننده ایجاد شده و از سوی دیگر کشاورز و دامدار از این وضعیت افسار گسیخته قیمتها بهره‌ای نبرده اند. صنایع خودروسازی نیز نمودی دیگر از این وضعیت است که هر روز با عنوان تحریم و یا سلطه دلالان بر بازار خودرو، قیمتها افزایش نجومی یافته است حال آنکه قطعا وقتی کشور توان ساخت موتور موشک و ماهواره را دارد توان ساخت قطعه های خودرو را دارد و سوال اینجاست که چرا خودروسازان تن به بهره گیری از این توانایی نمی‌دهند؟
متاسفانه این نگاه دلالانه به عرصه اقتصادی کشور در کنار چالشهای اقتصادی، موجب تلخ شدن کام مردم از دستاورد عظیم کشور در عرصه های مختلف حتی در مبارزه با کرونا است که البته موجب سوء استفاده دشمنان برای نمایش چهره ای ناتوان از ایران در برابر تحریم می‌شود. اکنون صنایعی مانند خودروسازی باید پاسخگوی این مطالبه مردم باشند که با کدام منطقی چنین هزینه‌ای را به مردم و کشور تحمیل می‌کنند حال آنکه ظرفیت لازم و کافی در کشور برای رفع کمبود‌های خودروسازی وجود دارد.
در مجموع در دومین سالگرد خروج آمریکا از برجام می‌توان گفت که هر جا روحیه خودباوری وارد میدان شد مشکلات رفع و نام ایران سربلند شد و هر جا که برجام و تحریم به عامل توجیه کم کاری‌ها و بی‌مدیریتی‌ها و رانت خواری‌ها و رفتارهای لیبرالیستی شد، جز هزینه برای مردم و نظام و تلخ شدن گام جامعه و حاشیه شدن دستاوردها نتیجه‌ای به همراه نداشته است.
