شهدای ایران: رضا وردانی، درمانگر اعتیاد در گفت و گو با عصرهامون بیان کرد: خانواده را یک سیستم در نظر می گیریم که افراد آن زنجیره وار به هم متصل هستند و رفتارهایشان روی یکدیگر کاملا موثر و تاثیرگذار است، فرد معتاد را هم یکی از اجزای این سیستم درنظر می گیریم و برای آنکه بخواهیم این جزء را درمان کنیم یا رفتارش را تغییر دهیم، باید رفتارها و ارتباطات سایر اجزا را هم نسبت به وی تغییر دهیم زیرا در سال های زمان مصرف مواد و زمان تخریب، خانواده به تدریج با رفتارهای اعتیادگونه فرد تطبیق پیدا کرده است.

به گفته این کارشناس ارشد روان شناسی شخصیت، وقتی فرد در گذشته مواد مصرف کرده است، تنبیه ها، تشویق ها و فشارهای خیلی زیاد برای ترک از سوی افراد خانواده، باعث شده خانواده از نظم خودش خارج شود. حال برای آنکه این جزء بخواهد رفتارهایش را درست کند و به بدنه سالم خانواده بازگردد به همان نسبت افراد خانواده هم باید تغییراتی در رفتارهای خود ایجاد کنند تا آمادگی پذیرش فرد در حال ترک را داشته باشند.
 
درمان های پرهیزمدار

وردانی تصریح کرد: یکی از راه های ترک اعتیاد، درمان های پرهیز مدار است که فرد با قطع هرگونه ماده مخدر یا محرک دچار علائم ترک می شود و طی ۳ هفته با استفاده از داروهای مجاز مانند داروی بوپرونورفین (زیرزبانی) که در کلینیک های ترک اعتیاد تجویز می شوند یا داروهای مجاز بدون مورفین که پزشک برای وی نسخه می کند، یا حتی بدون مصرف هیچ گونه دارویی در یک دوره حدود یک ماهه علائم محرومیت از مواد را تجربه می کند.

وی اضافه کرد: این علائم با توجه به نوع مواد مخدر متفاوت است اما مهم ترین اصلی که وجود دارد این است که خانواده باید بداند فرد طی دوره درمان فوق العاده تحریک پذیر بوده و به حمایت عاطفی بسیار زیادی احتیاج دارد و در شرایطی است که امکان برگشت به گذشته و تجدید خاطرات آن قوی تر از توانایی فرد در تصمیم گیری برای آینده است.
این روانشناس گفت: به همین دلیل به خانواده ها توصیه می کنیم که تمام تلاششان را انجام دهند تا فرد علائم محرومیتش را راحت تر تحمل و درنهایت ترک کند.

خانواده در کنار درمانگر اعتیاد

وردانی اذعان کرد: یکی از اقداماتی که خانواده ها باید انجام دهند ارجاع فرد نزد پزشک و مشورت کردن با مشاور، درمانگر یا گروه های خودیاری است، از همه مهم تر این که تا حد امکان از درمان های سرخود و غیرعلمی بپرهیزند و هیچ دارویی را بدون نظر پزشک برای فرد در حال ترک تجویز نکنند.

وی افزود: خانواده ها بعد از گذشت این مدت برای اطمینان خودشان و فرد در حال ترک از این که آیا مواد مخدر کاملا از بدنش پاک شده است یا نه باید به پزشک مشاور مراجعه کنند تا از وی تست گرفته شود، در این زمان پیشنهادهایی مانند شرکت در جلسات مشاوره، گروه های خودیاری و جلسات گروه درمانی یا استفاده از دارویی به نام نالتروکسان که دارویی ضدمورفین است و گیرنده های مورفینی موجود در بدن فرد را به طور کامل مسدود می کند و برای افرادی که ترک کرده اند تجویز می شود، می تواند در حفظ پاکی بسیار موثر باشد.

این مشاور خانواده با بیان این که از این زمان به بعد خانواده ها باید رویکرد جدیدی در مقابل فرد ترک کرده داشته باشند، ادامه داد: اولین اولویت ما برای خانواده ها یادگیری شرایط و رفتارهای جدید است، خانواده باید بداند این امکان وجود دارد که فرد بدون آن که خودش بخواهد دچار یادآوری دوران مصرف شود، این یادآوری در واقع یک واکنش فیزیولوژیک در بدن فرد است.

وردانی تصریح کرد: در واقع می توان گفت در صد در صد افرادی که ترک پرهیز مدار دارند وسوسه، یادآوری و میل به مصرف از نظر جسمی و روانی رخ می دهد.

وی گفت: بنابراین خانواده باید این واقعیت را بپذیرد و با روی باز از فرد بخواهد که احساسش را طی این یادآوری ها برایشان تعریف کند تا فرد، خانواده و مشاور متوجه عواملی که این یادآوری ها را ایجاد کرده است، باشند و در حذف آن بکوشند، خانواده ها باید بدانند که نمی توانند منکر وجود چنین وسوسه هایی شوند، اما می توانند به فرد در حال ترک کمک کنند تا از این وسوسه ها به سلامت عبور کند.

کمک برای حذف عوامل وسوسه انگیز

این درمانگر اعتیاد اذعان کرد: یکی از دلایلی که در بسیاری اوقات ایجاد وسوسه می کند برخورد یا روبه روشدن با عوامل مصرف مانند محیط های مصرف گذشته، افرادی که با هم مواد مصرف می کرده اند و ابزارآلات مصرف است، خانواده ها باید ضمن پذیرش این مساله در حذف چنین عواملی بکوشند و از پزشک درمانگر اعتیاد بخواهند تا راه های برخورد فرد در حال ترک را در چنین مواقعی به آنها آموزش بدهد.

وردانی تصریح کرد: فراموش نکنید اعتیاد یک بیماری مزمن است، پس امکان دارد علائم عود، لغزش و نشانه های ابتدایی لغزش که وسوسه است تا مدت ها وجود داشته باشد، اما روز به روز با بالا رفتن مدت پاکی و یاد گرفتن تمریناتی که چگونه باید با این لغزش ها مبارزه کرد، وسوسه ها کمرنگ و کمرنگ تر و فرد در برابر آنها قوی تر می شود و بهتر واکنش نشان می دهد.

خانواده ها توقع زیادی نداشته باشند

وی با بیان این که بسیاری از خانواده ها انتظار دارند که فرد بعد از دوره سم زدایی به سرعت دقیقا به عملکرد سال های قبلی که هیچ موادی مصرف نمی کرد، برسد یا بعد از دوره یک ماهه سم زدایی عملکرد یک فرد سالم را داشته باشد، گفت: خانواده ها باید بدانند رسیدن به سلامت کامل به این سادگی ها نیست، زیرا وضعیت جسمی و فیزیولوژیک فرد به علت مدت زمان و سپس قطع مصرف دچار تغییراتی می شود در نتیجه فرد نباید تحت فشار کاری و استرس های خانوادگی باشد.

به گفته این روانشناس، شادی زیاد، ناراحتی بیش از اندازه، فشارهای خانوادگی یا کاری زیاد برای جبران خسارت گذشته در دوران پس از ترک می تواند برای فرد معتادی که حالا ترک کرده است، خطرناک باشد.