شهدای ایران: سومین گفتگوی مجازی انتشارات «راه یار» با محوریت کتاب «در مکتب مصطفی» و با حضور جمال یزدانی؛ نویسنده کتاب و میثم رشیدی مهرآبادی؛ نویسنده و خبرنگار سایت خبری مشرق برگزار شد.

رشیدی در ابتدای این گفتگوی مجازی خطاب به نویسنده کتاب «در مکتب مصطفی» گفت: ما با یک کتاب معمولی و متداول در زمینه شهدای مدافع حرم مواجه نیستیم و من در جلد کتاب دقت کردم و متوجه شدم شما آنجا هم اسم شهید صدرزاده را نیاورده‌اید و این اولین گام تفاوت این کتاب با سایر کتاب‌هایی است که درباره شهدای مدافع حرم کار شده است.

وی افزود: نکته دیگر اینکه شاید اگر در طرح جلد این کتاب هم از اسم و عکس شهید استفاده نشده بود، شاید می‌توان گفت از این جهت نیز باب جدیدی در رابطه با کتاب‌های مرتبط با موضوع مدافعان حرم باز شده است. در عین حال نوع نگاه شما در این کتاب به شهدای مدافع حرم و عنوان «انسان شهید» که در مقدمه کتاب از آن اسم می‌برید تعبیر بسیار مناسب و دقیقی در این زمینه است.

این فعال رسانه‌ای ادامه داد: «در مکتب مصطفی» خیلی خوب توانسته از این منظر شهید صدرزاده را مورد بررسی قرار بدهد. چه اینکه می‌توان این مطالب و منظری را که شما انتخاب کردید نسبت به سایر شهدا بسط داد و این شخصیت‌ها و این بزرگان را از این منظر مورد بررسی قرار داد.

رشیدی خاطرنشان کرد: در حوزه ادبیات هم در این کتاب جز چند مورد با متن روان و خوش‌خوانی مواجه هستیم و فکر می‌کنم که متن کتاب را می‌توان در حدود ۱ساعت و ۴۵ تا ۲ساعت و ۱۰ دقیقه خواند و این موضوع یکی از مزیت‌های این کتاب در روزگاری است که حوصله‌ها کم است و مخاطبان متن‌های طولانی را خیلی نمی‌پسندند.

وی در ادامه صحبت‌های خود اضافه کرد: شما اولین کتاب را در سلسله کتاب‌های مطالعات تربیتی در دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی نگارش کردید. این اقدام شما باز کردن یک باب و گام جدید در تاریخ شفاهی و کارهای مطالعاتی در این مجموعه است.

خبرنگار سایت خبری-تحلیلی مشرق عنوان کرد: این موضوع قاعدتاً کار شما را سخت‌تر کرده است. در حقیقت با این کتاب، یک ریل‌گذاری برای مجموعه کارهایی که ان‌شاءالله بعداً خودتان و دوستان دیگر انجام می‌دهید، شده است. چه شد که تصمیم گرفتید از این منظر شخصیت یک مدافع حرم را بررسی کنید؟ و چرا شهید صدرزاده را برای آغاز این مسیر انتخاب کردید؟

فقر پرداخت تئوریک درباره انسان انقلاب اسلامی

جمال یزدانی نویسنده کتاب «در مکتب مصطفی» در پاسخ به این سؤالات و نکات با بیان اینکه این کتاب، خیلی مختصر است، گفت: ابعاد شخصیتی و فکری و رفتاری شهید صدرزاده خیلی مفصل‌تر است. دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی هم در حال انتشار یک کتاب دیگر درباره شهید صدرزاده است که فکر می‌کنم اواخر این ماه و یا اوایل ماه آینده آماده انتشار شود. این کتاب، اثری بسیار تفصیلی درباره ابعاد مختلف زندگی شهید صدرزاده است. این کتاب با تمام کتاب‌هایی که درباره شهید صدرزاده منتشر شده متفاوت است. بر همین اساس، من وعده آن کتاب را از همین الان به همه دوستان می‌دهم. زیرا یک کار متفاوت و خیلی عالی است. البته با اینکه حجم آن کمی زیاد و در حدود ۴۰۰ الی ۵۰۰ صفحه است، به نظر من اثر بسیار متفاوتی خواهد بود و ان شاءالله دوستان آن کتاب را به عنوان یک منبع کامل و جامع درباره شهید صدرزاده مدنظر قرار بدهند.

نویسنده کتاب «در مکتب مصطفی» ادامه داد: اما نکته اساسی من درباره کتاب فعلی، از وقتی که آن را در دست نگارش گرفتم این است که من عمری در جامعه علمی و دانشگاه و در حوزه علوم انسانی مشغول فعالیت هستم و مداوم می‌بینم که نظریه‌های مختلفی از حوزه‌های انسان‌شناسی، جامعه‌شناختی و روانشناختی از نظریه‌های رایج غربی در سطوح مختلف دانشگاهی در حال طرح بحث است و این یک محور است.

یزدانی خاطرنشان کرد: محور دوم، به عنوان یک پیش‌فرض عرض می‌کنم و این موضوع قابل بحث است اینکه انقلاب اسلامی در این ۴۱ سال عمر خودش یک پدیده اجتماعی و انسانی در عالم جدید محسوب می‌شود که به لحاظ نظری، تئوریک و عملی با همه مکاتب رایج در جهان تفاوت‌های جدی دارد و انقلاب اسلامی اثرات معرفتی جدی را بر ابعاد مختلف معرفتی و حرکت بشر گذاشته است.

وی اضافه کرد: اما متناسب با این اتفاق جدی که حضرت امام(ره) ۴۰سال پیش با همکاری و تعامل با امت انجام داده است ما کار نظری و تئوریک بر روی انقلاب اسلامی و ابعاد مختلف آن بخصوص در وجوه انسانی آن صورت ندادیم. اگر هم اتفاق افتاده، کم بوده است. ما حتی در مورد همین بحث‌های دانشگاه اسلامی و علوم انسانی اسلامی که از سال گذشته بحث آن بیشتر روی بورس آمده و جدی‌تر مطرح می‌شود، اگر بیشتر دقت کنیم متوجه می‌شویم که بسیاری از اینها بر روی مبانی دینی سوار هستند.

این نویسنده عنوان کرد: به عبارت بهتر، آیات و روایات و میراث فلسفی، عرفانی و اخلاقی مورد بحث قرار می‌گیرند. در بین این محورها می‌بینیم آن چیزی که دست علوم انسانی جدید و غرب را در حوزه‌های دانشگاهی و علمی ما جلوتر می‌برد مطالعات تجربی آنها بخصوص بر روی حوزه انسان شناسی بوده است.

«در مکتب مصطفی» بررسی تجربه‌نگارانه «انسان شهید» است

یزدانی یادآور شد: در واقع ما نظریات مختلفی را می‌دیدیم که عمدتا مبتنی بر نگاه پوزیتیویستی در غرب بوده و می‌خواهد همه چیز را به صورت عینی و تجربی انجام بدهد. مبتنی بر این نگاه در حوزه‌های علوم انسانی بخصوص حوزه‌های جامعه‌شناسی و روان‌شناسی است که دست برتر آنها را در جوامع دانشگاهی جلو برده است.

وی اظهار داشت: متأسفانه مطالعات تجربی ما در حوزه انسان انقلابی بعد از انقلاب اسلامی و انسانی که دارای شاخصه‌های مطلوب متناسب با انسان انقلابی باشد، دچار ضعف بوده است. به نظرم کتاب «در مکتب مصطفی» را باید از این جهت در این طبقه‌بندی حساب کرد. به عبارتی بهتر ما رفتیم و یک مطالعه تجربی از یک انسانی کردیم که در این کتاب نام آن را «انسان شهید» یا «انسان انقلابی» گذاشته‌ام.

نویسنده کتاب «در مکتب مصطفی» افزود: در این کتاب سعی کردیم به جای اینکه بخواهیم از مبانی شروع کنیم و به جلو بیاییم، آمدیم و یک انسان را به صورت تجربی بررسی کردیم. ما ادعا داریم که انقلاب اسلامی، انسان جدید را در دوره جدید خلق  و تربیت کرده است. بالاخره آن چیزی را که ما از امام(ره) به عنوان شاهکار او نام می‌بریم، تربیت انسان‌های انقلاب بوده است. به تعبیر رهبر انقلاب، فتح‌الفتوح انقلاب اسلامی تربیت این‌گونه آدم‌هاست.

یزدانی ادامه داد: حالا ما با کتاب «در مکتب مصطفی» در صحنه عینیت اجتماعی آمدیم به صورت تجربی نشان بدهیم که چنین فردی دارای چه شاکله‌ای است؟ چطور تربیت شده؟ چگونه فکر می‌کند؟ چگونه عمل می‌کند؟ در واقع آمدیم و مختصات یک آدم انقلابی را به صورت تجربی بررسی کردیم. به نظر من وجه ممیزه کتاب «در مکتب مصطفی» با کتب هم ردیف خودش این بحث است. با این کار می‌خواستیم یک تلنگری به حوزه علوم انسانی اسلامی بزنیم که نگاه کردن از سمت مبانی برای رسیدن به چارچوب‌ها در حوزه نظام‌سازی و جامعه‌سازی درست است و حتما باید انجام شود اما ما به مطالعات تجربی هم نیاز داریم که بتوانیم به صورت عینی به مخاطب نشان بدهیم که انسان انقلاب اسلامی در حوزه تجربی هم موفق بوده، می‌تواند عمل کند و اثرگذار هم باشد و این تجربه مهم انقلاب هم جدی گرفته شود.

وی خاطرنشان کرد: ما رزمندگان دفاع مقدس را داشتیم و آدم‌های جهادی را داریم که الان هم در بحث کرونا همین انسان جهادی، میدان‌دار است و کار را جلو می‌برد. خب! این تجربه جدی را که در حوزه عینیت رقم می‌خورد چه کسی باید بررسی کند؟ چه کسی باید آن را تئوریزه کند و نظریه انسان انقلاب اسلامی را چگونه باید از دل این تجربه‌ای که واقع می‌شود، بیرون بکشد؟

تلنگری به جامعه علمی کشور

نویسنده کتاب «در مکتب مصطفی» اضافه کرد: در واقع «در مکتب مصطفی» یک اعتراضیه است. شاید خیلی نتوانم در حوزه وجوه علمی آن اظهارنظر کنم و بگویم که این کار بی‌عیب‌ونقص است اما این‌گونه تعبیر کردم که کتاب «در مکتب مصطفی» یک تلنگری به جامعه علمی کشور و جامعه حزب‌الهی و انقلابی است که انسان انقلاب اسلامی صرفاً نظری نیست بلکه به صورت عینی در صحنه عمل کار می‌کند و جلو می‌رود و این تلنگری است که این انسان انقلابی را ببینید، او را تئوریزه کرده و درمورد او تک‌نگاری کنید و این موضوع به نظر من، مهم‌ترین ویژگی کتاب «در مکتب مصطفی» است.

رشیدی در سؤال دیگری از نویسنده کتاب «در مکتب مصطفی» پرسید که چگونه به شهید صدرزاده رسیدید، شهدای زیادی داریم که هم منابع زیادی در مورد آنها است و هم اینکه از این منظری که مدنظر شما بوده، قابل برسی بودند. یعنی آنها هم در بستر مسجد و هیئت رشد کردند. در واقع می‌خواهم بگویم که شما چطور به سوژه شهید صدرزاده رسیدید؟

یزدانی در پاسخ به این سؤال بیان کرد: به نظر من شهید مصطفی صدرزاده، چند ویژگی خاص دارد و برای اینکه او را در اولویت بررسی بگذاریم در مقایسه با سایر شهدا امتیاز می‌آورد. در زمینه انسان‌های حاضر در دوران دفاع مقدس می‌دانیم که افراد متعدد و با ابعاد مختلفی وجود داشتند. نمونه آن همین سرداران بزرگی است که در دوران جنگ داشتیم. روی اینها نه به صورت پرتره بلکه در مورد سبک مدیریتی آنها در مقالات متعددی کار شده است. درباره شهیدان همت، باقری و باکری مقالات علمی را داریم که عمدتا در مورد آنها از زاویه مدیریتی بحث کردند.

غفلت از رویکرد تربیتی در کتاب‌های مدافعان حرم

وی افزود: اما اینکه چرا برای نگارش این کتاب به سراغ افراد حاضر در دوران دفاع مقدس نرفتم به این دلیل است که ما یک فاصله‌ای از آن نسل گرفتیم و این امکان وجود نداشت که در انتقال آن بار الگویی به جامعه موفق باشد. بنابراین به این نتیجه رسیدم که با توجه به مقطع زمانی فعلی که به ما نزدیک‌تر است و نیز با توجه به شرایط دنیای جدید و وضعیتی که در آن هستیم، عمل کنیم بنابرین مقطع مدافعان حرم خیلی به ما نزدیک‌تر است.

رشیدی در این باره خاطرنشان کرد: یکی از ویژگی‌های کار شما این است که مقطع تولد تا سال ۱۳۹۲ را بررسی می‌کنید و می‌گویید فارغ از تأثیراتی است که ایشان بعد از رفتن به سوریه گرفته است. اینکه سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ را جدا می‌کنید، یکی از ویژگی‌های کار است. از بین شهدای مدافع حرم و از بین جوانان شهید، چرا و چطور به گزینه شهید صدرزاده رسیدید؟

یزدانی پاسخ داد: ما در یک قیاس بین دفاع مقدس و دفاع از حرم بودیم و من دفاع از حرم را به خاطر ویژگی‌هایی که گفتم، انتخاب کردم. در دفاع از حرم، شهدای والا مقامی که ما در دفاع از حرم داریم، آدم‌های متعددی هستند. منتها تفاوتی که شهید صدرزاده با بقیه شهدای مدافع حرم داشت این بود که تنوع دقیقه تعاملات انسانی شهید صدرزاده بسیار متفاوت از سایر شهدا بود. یعنی فردی که رویکرد تربیتی داشت. در این میان تا آنجایی که من اطلاع دارم سایر شهدایی که رویکرد تربیتی داشتند یا خاطراتی از آنها کار نشده یا آنهایی که از خاطراتی در موردشان کار شده است، فاقد رویکرد تربیتی بودند.

لزوم نگاه مجزا به مقطع حضور شهید صدرزاده در سوریه

وی افزود: ولی صدرزاده فردی متأثر از مکتب تربیتی انقلاب اسلامی بود. او در این فرآیند رشد و تربیت پیدا کرده بود. او خودش هم مربی شده بود و عده دیگری را تربیت کرده بود و بعد سوریه هم که رفته آنجا هم مجدداً کار تربیتی خود را ادامه داده است. در واقع ویژگی مهم شهید صدرزاده تداوم امر تربیتی او در سوریه است. البته من به دوستان گفتم که شهید صدرزاده در سوریه خودش به تنهایی، بررسی انسان‌شناسی جداگانه‌ای نیاز دارد.

نویسنده کتاب «در مکتب مصطفی» ادامه داد: اگر قرار است کار علمی دیگری در مورد شهید صدرزاده صورت بگیرد این است که در گام دوم، باید حضور شهید صدرزاده در سوریه بررسی شود. البته به نظر من آن پروژه مختصات جداگانه و متفاوتی دارد که خودش یک دنیای دیگری است.

یزدانی خاطرنشان کرد: بنابراین اصالت رویکرد تربیتی داشتن این انسان و تنوع ارتباطات انسانی او مورد نظر من بوده است. ببینید بسیار جالب است که شهید صدرزاده تنوع ارتباطات انسانی دارد. یعنی از مسجد گرفته تا محله کهنز شهریار تا ارتباط با دانشگاه که رشته ادیان و عرفان خوانده و حتی دو سال سابقه تحصیل در حوزه علمیه قم را داشته و با طیف‌های مختلف روحانیت در ارتباط بوده است. در حوزه اقتصاد و بازار هم شهید صدرزاده با کسبه، ارتباطات و تعاملات انسانی داشته است. همچنین ارتباطاتش با نظامی‌ها و طیف نظامی که به عنوان بسیجی هم به سوریه اعزام می‌شود.

رشیدی در این باره یادآور شد: در تنوع دوستان او از مرتضی عطایی در مشهد گرفته تا دوستان لشکر فاطمیون در آن سوی مرزها و سپس دوستان خوزستانی که خاطرات آنها را در کتاب می‌خوانیم تا شهدای آذربایجان شرقی که در همه اینها ردپای شهید صدرزاده است. من یک شهید مدافع حرم در ذهن دارم که تنوع دوستان و تجربیات اینگونه را دارد و آن هم شهید محمدرضا بیضایی است.

وی افزود: فکر می‌کنم برای نوشتن کتاب‌هایی این‌چنینی شخصیت شهید بیضایی هم بسیار مناسب انجام چنین بررسی‌هایی باشد. شما برنامه‌ای برای این روند مطالعاتی و پرداختن به سایر شهدای مدافع حرم از این منظر دارید؟

یزدانی در پاسخ به این سوال گفت: از آنجایی که علاقه و تخصص من در حوزه تجربه‌نگاری تربیتی بوده و در مجموعه‌های تربیتی در مساجد فعالیت داشتم، من از همین زاویه دید به دنبال موضوعات مختلف تربیتی هستم. یکی از مهم‌ترین مسائلی که در مجموعه‌های تربیتی دچار مسئله هستیم، در ابعاد تربیتی سیاسی است.

جهادگران مقابله با کرونا؛ نمونه‌ای از انسان انقلاب

نویسنده کتاب «در مکتب مصطفی» افزود: مجموعه‌های تربیتی ما در ابعاد تربیتی و سیاسی دچار لنگیدن‌های جدی است. این مجموعه‌ها چه در پایگاه‌های بسیج یا مجموعه‌های تربیتی دیگری که در کشور داریم مربیان در حوزه تربیت سیاسی دچار مشکل هستند و به دنبال این هستم که بر روی انسان انقلابی در بعد تربیتی و سیاسی کار کنم.

وی ادامه داد: به طور مثال در مشهد بر روی شهید دیالمه در حال کار هستم. زیرا باز هم ایشان یک رویکرد تربیتی در حوزه تربیت سیاسی داشته است. یا در حوزه تربیت اقتصادی که در ابعاد مختلف تربیتی مسئله اساسی ما است در حال کار هستم. عمدتا زاویه دید من بر روی بحث مطالعات تجربی در حوزه انسان انقلاب اسلامی از زاویه دید تربیتی است.

یزدانی خاطرنشان کرد: البته ابعاد دیگر هم در حوزه مطالعات تجربی باز است. این مطالعات، شامل مطالعات تربیتی، علوم سیاسی، روابط بین الملل و روان‌شناسی است. تمام اینها در حوزه علوم انسانی است که قابلیت این را دارند که انسان انقلاب اسلامی را چه در نهضت انقلاب اسلامی و چه فعالیت‌های جهادی که الان در حوزه کرونا صورت می‌گیرد، مورد بحث و بررسی قرار بدهد.

خبرنگار سایت خبری-تحلیلی مشرق در این بخش از گفتگو پرسید: چه بخش‌هایی از کتاب جدید درباره شهید صدرزاده نهایی شده است؟

یزدانی پاسخ داد: تا جایی اطلاع دارم کار ویراستاری آن تا آخر ماه جاری به پایان خواهد رسید و انتشارات «راه یار» در یکی دو ماه آینده این کتاب را منتشر می‌کند. این کتاب از جهت نوع نگارش و جامعیت در بررسی ابعاد زندگی شهید صدرزاده، کتاب خوب و فوق العاده‌ای است.

کتاب جدیدی درباره شهید صدرزاده در راه است

این نویسنده تصریح کرد: غیر از کتاب شهید دیالمه که در دست دارم، در حوزه پژوهش هم مقطع حضور شهید صدرزاده در سوریه را مدنظرم است که یک مقایسه تطبیقی با رزمندگان دفاع مقدس انجام بدهم.

یزدانی افزود: ببینید طبق مطالعاتی که سر این سوژه داشتم می‌توانم ادعا کنم که انسان انقلاب اسلامی، آن انسان شهید و یا بسیجی طی این ۴۰ سال در عرصه مدیریت در حوزه نظامی فوق‌العاده جلوتر و وقوی‌تر از انسان انقلاب در دفاع مقدس عمل کرده است.

رشیدی در این بخش از گفتگو یادآور شد: آیا منظور از حوزه نظامی، تاکتیک‌های نظامی است؟

یزدانی گفت: بله. منظور من تاکتیک‌های نظامی، مدیریت میدان و نوع تعاملات با افرادی است که در پشت جبهه درگیر هستند.

رشیدی عنوان کرد: از این منظر می‌بینید که آنها از تجربیات آن مقطع به چه استفاده کردند؟

یزدانی در پاسخ به این سؤال گفت: بله. البته از این منظر دیدم که این افراد از تجربیات آن مقطع استفاده کردند و آن جنگ را به جلو بردند. این را از گزارش‌هایی که رزمندگانی که در سوریه و عراق مشغول مبارزه بودند، شنیدم در ابعاد مدیریتی تفاوت‌های خیلی جدی با دوران دفاع مقدس دارند. اینها به نظر من قابل بحث و بررسی است و این رشد برای مخاطب قابل نشان دادن است.

استقبال از «در مکتب مصطفی» تحقق حرف شهید است

رشیدی در ادامه این گفتگو پیرامون کتاب جدید جمال یزدانی عنوان کرد: فکر می‌کنم این کتاب هم بعد از چاپ، خواندنی و پرمخاطب شود و جا دارد تبریک بگویم که کتاب «در مکتب مصطفی» با اینکه مقداری فضای نظری دارد و در نگاه اول و شاید حتی به دلیل مقدمه طولانی آن، مخاطب خیلی حسی همانند سایر کتاب‌های مرتبط با شهید صدرزاده و یا شهدای مدافع حرم نداشته باشد، اما توانسته جای خود را باز کند و بین مخاطبان شناخته شده است.

وی افزود: این کتاب در بین کتاب‌های خوب و خواندنی انتشارات «راه یار» بوده و در سال ۱۳۹۸ هم جزو آثار پرفروش و پرمخاطب این ناشر بوده است. امیدواریم که کتاب‌های بعدی شما هم این ویژگی‌ها را داشته باشند.

یزدانی در انتهای این گفتگوی مجازی تصریح کرد: شهید صدرزاده جمله‌ای دارد مبنی بر اینکه «دست من در آن دنیا برای کارهای فرهنگی بازتر است»، این حرف بسیار عجیبی است و این میزان اثری که شهید صدرزاده و محصولاتی که برای او تولید شده و اثری که در جامعه مخاطب دارد، به نظرم تحقق همین حرفی است شهید قبل از شهادت خود گفته است.

وی افزود: خودم باور نمی‌کردم که این کتاب در بین مخاطب، مقبولیت پیدا کند. زیرا بالاخره ادبیات آن مقداری علمی بوده و از آن فضای رایج کتب شهدای مدافع حرم خارج است. خودم این اتفاق را ناظر بر این جمله شهید صدرزاده می‌دانم. این کاری است که خود شهید از آن طرف آن را انجام می‌دهد یا مثلاً فیلم سینمایی «منطقه پرواز ممنوع» که از روی زندگی شهید صدرزاده ساخته شده است. این میزان استقبال مخاطب از آن و هفت میلیاری شدن این فیلم سینمایی درست است که با تلاش و زحمت بچه‌های فیلم به دست آمده است ولی برکتی که این کار دارد، تحقق حرفی است که خود شهید صدرزاده گفته است. من خودم به سطح این فرد و نگاهی که به عالم و کار فرهنگی دارد، غبطه می‌خورم.

رشیدی در ادامه صحبت‌های جمال یزدانی گفت: تا جایی که من سراغ دارم سایر کتاب‌های مربوط به شخصیت شهید صدرزاده در بین ناشران دیگر هم فروش خوب و بالایی داشته است. دوستانی که علاقمند هستند به ایشان بپردازند و درباره او بنویسند، می‌توانند امیدوار باشند که با آن حمایت معنوی شهید حتما پرفروش می‌شود.

گفتنی است علاقمندان برای تهیه کتاب «در مکتب مصطفی» علاوه بر کتابفروشی‌ها، می‌توانند با مراجعه به سایت  Ammaryar.ir این کتاب را با تخفیف ویژه انتشارات «راه یار» به دلیل شرایط پیش آمده به واسطه بیماری کرونا تهیه کنند.

همچنین برای اطلاع از سایر گفتگوهای مجازی این انتشارات، می‌توانید به صفحات اطلاع‌رسانی این ناشر به نشانی raheyarpub در پیام‌رسان‌ها و اینستاگرام مراجعه کنید.