شهدای ایران: کرونا از راه رسیده و سینما را هم مانند دیگر فعالیت‌ها با معضلاتی روبه رو کرده، اما آنچه امروز در سینما و در این شرایط به نظر می‌رسد این است که گویی هیچ راهی جز اکران آنلاین فیلم‌های نوروزی باقی نمانده. اکرانی که می‌تواند هم کمک به سینما باشد و هم مخاطب را که مدتی است از تازه‌های سینمای ایران دور مانده، به تماشای فیلم‌های تازه بنشاند.

هر چنددر گزارش‌هایی از اسفند سال گذشته پیگیر اکران آنلاین فیلم‌ها بود، اما عوامل و به‌خصوص سینماداران مخالف این اتفاق بودند، تا این‌که «خروج» محصول مرکز فیلم و سریال سازمان اوج و تازه‌ترین ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا از مهم‌ترین فیلم‌های جشنواره سی و هشتم فیلم فجر هم بود، تصمیم گرفت به اکران آنلاین را آغاز کند و این اتفاق از فردا آغاز خواهد شد.

این اولین‌بار است که در سینمای ایران فیلمی بدون اکران در سینماها در فضای مجازی پخش می‌شود و مخاطبان می‏‌توانند در سرویس‌های vod تازه‌ترین اثر ابراهیم حاتمی‌کیا را تماشا کنند. با این تفاسیر، به نظر می‌رسد بعد از اکران اینترنتی خروج، حواشی زیادی را پیرامون آن ببینیم. کمااین‌که حالا هم عده‌ای این کار را ضربه به سالن‌های سینما می‌دانند. این‌که آیا این روش صرفا مناسب تهیه‌کنندگان دولتی است که پیشتر سرمایه‌شان را از سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف دریافت کرده‌اند یا تهیه‌کنندگان خصوصی هم می‌توانند به آن بپیوندند، از موضوعات مهمی است که این روزها درباره‌اش صحبت می‌شود.

همچنین این موضوع مطرح است که آیا اکران آنلاین فیلم‌ها در صورت موفقیت نسبی، سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در سینما را به مخاطره می‌اندازد یا خیر. بیشمار سوالات دیگری هم البته مطرح است، از جمله این‌که تضمین امنیت مالی فیلم‌های اکران شده به روش اینترنتی تا چه اندازه میسر است؟

اگر فیلم‌ها اکران آنلاین شوند قانون کپی رایت به کلی نابود می‌شود؟ در این میان تکلیف لذت دسته جمعی فیلم دیدن روی پرده سینماها چه می‌شود؟ و... البته برای پاسخ به همه این سوالات باید منتظر گذر زمان بود و دید چه اتفاقی رخ می‌دهد. در این گزارش، سراغ تهیه‌کنندگانی رفتیم که قرار بود فیلم‌هایشان را در نوروز اکران کنند و نظر آنها را درباره ساز و کار اکران اینترنتی فیلم‌ها جویا شدیم؛البته برخی از این تهیه‌کنندگان به دلایلی از صحبت در این باره سر باز زدند و ترجیح دادند فعلا سکوت کنند!

اقدامات مثبت اوج

غلامرضا موسوی، تهیه‌کننده فیلم «بازیوو» از اقدام مثبت سازمان اوج در اکران اینترنتی فیلم «خروج» تقدیر کرده و موضوع را از دریچه‌های دیگری جز تعطیلی موقت سینماها در روزگار کرونا نگاه می‌کند. او به جام‌جم می‌گوید: ابراهیم حاتمی‌کیا و همکاران‌شان در سازمان اوج اقدام بسیار مثبتی را در شرایط فعلی انجام دادند که امیدوارم نهایتا نتیجه این حرکت دریچه مثبتی را به سینمای ایران بگشاید. در شرایطی که ده‌ها شهر و روستا در ایران سینما ندارند، اینترنت گستردگی فراوانی دارد و اکثر نقاط ایران از آن برخوردارند. بنابراین اکران اینترنتی فیلم‌ها را نه‌تنها در این روزگار کرونایی که حتی پس از آن هم بسیار مثبت ارزیابی می‌کنم.

او با اشاره به لذت دیدن دست‌جمعی فیلم‌ها در سالن سینما می‌افزاید: در این شرایط اکران اینترنتی فیلم‌ها، منافاتی با اکران جمعی آنها در سالن سینما ندارد. چون در بسیاری از کشورها حتی پیش از کرونا هم هر دو حالت اکران فیلم‌ها وجود داشت و بنابر ساز و کاری مناسب برخی از فیلم‌ها اکران اینترنتی می‌شدند و برخی دیگر در سالن‌ها به نمایش عمومی درمی‌آمدند.  او با تاکید بر این‌که «خروج» متعلق به بخش دولتی در سینما است، ادامه می‌دهد: این طرح با پیشگامی بخش دولتی آغاز شد و چنانچه به موفقیت برسد نه‌تنها من که بسیاری دیگر هم در مسیر گام برمی‌دارند.

موسوی در پایان درباره مسائل مالی اجرای این طرح توضیح می‌دهد: بر اساس مصوبه‌ای که در ستاد کرونای سازمان سینمایی انجام گرفت، تصمیم بر این شد به تمام فیلم‌هایی که از نوبت اکران خارج شدند براساس قراردادی که با شبکه نمایش خانگی منعقد می‌کنند 20 درصد اضافه پرداخت شود که این خود تشویقی برای صاحبان فیلم‌هایی است که در فهرست اکران اینترنتی قرار بگیرند.

 

کرونا و ماجرای اول آنلاین، بعدا اکران!  

تورج منصوری، تهیه‌کننده فیلم «لاله» دنیای درگیر با کرونا را بسیار پیچیده می‌داند. او به جام‌جم می‌گوید: روزگار فعلی چیزهایی را به ما دیکته می‌کند که ما تجربه آن را نداشتیم. ما با تکنولوژی قرن بیستم زندگی می‌کنیم و قصه یک بیماری اپیدمیک بیشتر ما را یاد قرن 18 یا 19 می‌اندازد. در این شرایط ضمن این‌که نمی‌توان حضور اجتماعی را زیاد کرد، نمی‌توان کسب و کارها را هم تعطیل کرد. پارادوکس عجیبی است و بدیهی است که برای تمام دنیا تازگی دارد.

او می‌افزاید: سابقا روال بود که فیلم‌ها در ابتدا اکران عمومی می‌شدند و بعد اکران اینترنتی، اما اکنون ظاهرا چاره دیگری غیر از حالت برعکس آن نیست. تصمیم و جسارت متولیان فیلم «خروج» را تحسین می‌کنم و شاید این روش راهگشایی باشد برای فیلم‌های سینمایی، اما واقعیت این است که ما حتی نمی‌دانیم تا چه زمان با این بیماری درگیر هستیم که برای آن برنامه‌ریزی کنیم. قطعا دو ماه درگیری با کرونا با یک‌سال متفاوت است. به نظرم در این شرایط هر روش نوینی که سازگار با قرن بیستم باشد و بتواند ما را از این بن‌بست بیرون بیاورد مثبت است.

او در خصوص اکران اینترنتی «لاله» یادآور می‌شود: مالکیت فیلم «لاله» مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی است و طبعا دوستان این مرکز و وزارت ارشاد باید درباره اکران اینترنتی این فیلم تصمیم بگیرند، اما به گمان من، اکران اینترنتی فیلم‌ها تجربه تازه‌ای است و چنانچه جوابگو باشد چراکه نه؟! تماشای فیلم در منزل هم مردم را از خطر بیماری محفوظ نگه می‌دارد و هم سینما را دچار رخوت نمی‌کند. 

کمدی را باید در سالن دید

«خوب، بد، جلف2» به کارگردانی پیمان قاسمخانی پس از پایان جشنواره فجر و برای گرم کردن روزهای مرده اکران در روزهای باقی‌مانده تا آخر سال روی پرده رفت ولی با شیوع ویروس کرونا از ادامه اکران باز ماند.

حالا پیمان قاسمخانی، کارگردان این فیلم در گفت‌وگویی با ایسنا در پاسخ به این‌که آیا حاضر است فیلم خود را اینترنتی اکران یا آن را روانه شبکه نمایش خانگی کند، می‌گوید: چنین روشی به طور کلی مسبوق به سابقه است و شبکه‌هایی مثل نتفلیکس اختصاصی فیلم‌هایی برای شبکه خودشان تولید می‌کنند که ممکن است اکران هم شود، ولی ما در ایران به این موضوع فکر نکرده‌ایم. کاری که صاحبان فیلم «خروج» انجام داده‌اند هم جالب بوده و خط‌شکنی کرده‌اند و فکر می‌کنم  برای خیلی از فیلم‌ها می‌تواند اتفاق درستی باشد.

او ادامه می‌دهد: اکران در سامانه‌های «وی‌اودی» به نظرم بیشتر برای فیلم‌هایی مناسب است که شاید قرار نیست یا پیش‌بینی نمی‌شود آثار پرفروشی باشند و در وی‌اودی شانس بیشتری برای دیده شدن دارند، اما کمدی قطعا شرایط متفاوت‌تری دارد. تماشای کمدی در سالن سینما حال بهتری دارد و این‌که مردم همه با هم بخندند یک تجربه دسته‌جمعی جذاب است برای همین علاقه شخصی من این است که فیلم «خوب، بد، جلف ۲» در سینما اکران شود، چون ماجرا فقط پول و فروش فیلم نیست.

گامی نو، سینمایی شاید نو

بدون شک نمایش آنلاین فیلم‌ها و  فناوری رو به رشد VOD چنانچه حساب شده و با زیرساخت‌های مناسب و نگاهی سالم به مقوله پخش و تولید همراه باشد، باعث می‌شود دست واسطه‌ها از این وسط کوتاه شود. قیمت دستمزدها منطقی شده، ارقام جعلی فروش در گیشه حذف می‌شود، لابیگری معنایش را از دست می‌دهد و می‌توان گفت در این شکل و شمایل نوین، تقریبا هر کسی به اندازه خلاقیت و نوآوری‌اش می‌تواند رقابت کند.

کرونا ویروس از این نظر شاید بتواند رانت و کلاهبرداری را کاملا از سینما جمع کند و چه بسا با تمام هولناکی‌اش بتواند باعث شروعی تازه در سینمای تقریبا ویران سال‌های اخیر شود. ضمن این‌که سینما و فیلم‌های روی پرده را هم بردارد و ببرد به شهرها و روستاهایی که دسترسی چندانی به سینما ندارند. البته باید این را هم اضافه کرد که طرح اکنون در حال آزمون و خطاست، اما هر اتفاق خوبی هم از دل همین آزمون و خطاها بیرون آمده است دیگر.