نبود یک فضای مجازی کنترل شده و یک پارچه در موضوع اطلاع رسانی کرونا ویروس این روزها منجر به این شده است که به جای به کارگیری توانایی مسئولان برای مقابله با کرونا ویروس حجم انبوهی از انرژی و ظرفیت کشور به مقابله با شبهات و شایعات در خصوص این بیماری مشغول شده است.
شهدای ایران: کمتر از دو هفته است که ورود «کرونا» به کشور و درگیر شدن صدها نفر از مردم با آن به صورت مستقیم باعث شده است تا جمعیت 80 میلیونی کشور برای مقابله با این ویروس گوش به فرمان و دستورات مقامات کشور در وزارت بهداشت باشند تا از ابتلا به این بیماری که تا کنون بالغ بر ده ها هزار مبتلا در کل جهان داشته و سرعت شیوع بالایی دارد در امان باشند.
مباررزه با بیماری خود نیازمند توان زیادی از سوی مردم و مسئولان کشور است اما تقریبا از همان روز شیوع این بیماری در کشور، اخبار و شائبه های متعددی در فضای مجازی منتشر شده است به طوری که این شایعات گاهاً بیشتر از اخبار واقعی در میان کاربران دست به دست شده است.
ظهور پزشکان و کارشناسان قلابی در فضای مجازی
انتشار صوت های متعددی که خود را پزشک، کارکنان و پرسنل بیمارستانی که در آن تعدادی قرنطینه شده‌اند، یکی از بستگان یک فرد مبتلا و ... در بستر غیر رسمی در فضای مجازی آن قدر با سرعت زیاد انجام شد که حتی حرکت و رفتار مردم را جهت دهی کرده و باعث بروز مشکلاتی برای کشور شد.
در اولین اقدام یک رسانه داخلی مصاحبه ای از برادر یکی از متوفیان منتشر کرد که آمار کشته شدگان بسیار بالاتر است که اگرچه این خبر تکذیب شد اما اطلاعات غلط آن در ده روز گذشته بارها و بارها دست به دست شده است.
انتشار یک صوت منتسب به ایرج حریرچی سخنگوی وزارت بهداشت و اعلام شرایط بحرانی در آن بار دیگر منجر به بروز حاشیه های زیادی شد و مردم برای خرید ماسک، مواد ضدعفونی کننده و ... هجوم برده و بازار سیاهی در این اقلام به راه افتاد.
در مثال دیگر انتشار یک پست که سیر و زنجیل را مهمترین عامل پیشگیری از ابتلا به کرونا می دانست باعث شد تا قیمت این دو قلم کالا در کمتر از چند ساعت به بالای صد هزار تومان نیز برسد!
به طور خلاصه در ده روز گذشته با قاطعیت می توان گفت انتشار اخبار جعلی در مورد کرونا ویروس بیشتر از اخبار واقعی بوده است و همین موضوع منجر به اتلاف وقت، انرژی و هزینه زیادی برای مقابله با این اخبار شده است.
در همین راستا مجید ابهری آسیب شناس و رفتار شناس اجتماعی در گفتگو با خبرنگار شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ این موضوع را یک آسیب جدی دانسته و عنوان کرد: در روزهای گذشته شاهد ماموریت برخی از رسانه ها برای افزایش التهاب مردم در مواجه با کرونا ویروس بودیم به شکلی که ظاهرا این رسانه ها از درگیر کردن بیش از اندازه مردم با اخبار جعلی و دروغ درباره این بیماری به منفعت هایی می رسند.
وی با بیان اینکه این شایعات به تنش های روانی مردم بیشتر دامن می زند عنوان کرد: طبیعتاً عاملان انتشار این اخبار و سرعت انتشار این اخبار در صف مردم عادی نیستند چرا که التهاب و استرس بیشتر از هر زمانی منجر به کاهش ایمنی بدن شده و بدن را در برابر کرونا ویروس آسیب پذیر تر می کند.
لزوم جلوگیری از انتشار شایعات در فضای مجازی
جلوگیری از انتشار و گسترش شایعات در هر زمانی لازم است اما در مواقع بحران این مساله بیش از قبل ضروری به نظر می رسد.
شاید جالب باشد که بدانیم سرعت انتشار شایعات درباره کرونا ویروس در چین بیشتر از ایران بود و این مساله ناشی از جمعیت بالای این کشور بود؛ شایعات در چین تا جایی بالا رفت که دکتر مایک رایان رییس برنامه اضطراری سازمان بهداشت جهانی مقابله با این شایعات در چین را ضروری تر از تولید واکسن و درمان کرونا ویروس دانست و به مقامات چینی توصیه کرد که برای مقابله با اطلاعات جعلی در فضای مجازی دست به کار شوند.
در همین راستا دولت چین نیز ضمن کنترل سریعفضای مجازی که بستر آن اینترنت داخلی چین بود، برخورد با شبکه‌های خصوصی مجازی (وی پی ان) را هم برای مدیریت این مشکل در دستور کار خود قرار داد؛ کنترل فضای مجازی در خصوص کرونا ویروس تا جایی پیش رفت که در مالزی پنج نفر به دلیل گذاشتن پستی اختلاف آمیز در خصوص دادن نسبت دروغ به یک مقام حکومتی این کشور با این مضمون که این ویروس یک اقدام الهی علیه چین است دستگیر شده‌اند!
توصیه سازمان بهداشت جهانی به کشورها برای فیلتر اخبار جعلی کرونا
در این خصوص سازمان بهداشت جهانی در حال همکاری با غول‌های فناوری مانند گوگل، توئیتر و فیس بوک و بایدو برای مقابله با شایعات در مورد ویروس کرونا است. دبیر کل سازمان بهداشت جهانی از این شرکت‌ها خواسته اطلاعات نادرست را فیلتر کنند برای مقابله با اخبار نادرست گوگل به تازگی شروع به نمایش اطلاعات سازمان بهداشت جهانی در مورد ویروس کرونا در نتایج جستجو کرده است.
اقدامات چین در فضای مجازی به این مساله منتهی نشد و حتی شناسایی و کنترل افراد مبتلا یا مشکوک به کرونا از بستر فضای مجازی صورت می گرفت.
اگر شهر یوهان به مدت چند هفته در قرنطینه به سر برد به خاطر زیرساخت هایی بود که به واسطه اینترنت داخلی چین فراهم شده بود.
به عنوان مثال مدارس و نهادهای آموزشی چیین در زمانی که قرار بود فراگیری خارج از منزل و در آموزشگاه ها برگزار شود برای مردم از طریق اپلیکیشن ها در زمان های آموزشی ارائه می شد و به همین جهت مردم چین برخلاف مردم ایران که بعد از تعطیلی مدارس تصمیم به مسافرت گرفتند،موظف شدند آموزش خود را از طریق این اپلیکیشن ها پیگیری کرده و در خانه بمانند.
تردد هایی که با اپلیکیشن های ملی کنترل شد
همه افراد مبتلا به کرونا در بیمارستان ها بستری نشدند؛ برخلاف تصور عموم مردم چین که مبتلا به کرونا شده ولی بیماری زمینه ای نداشتند در خانه های خود قرنطینه شده و به همین جهت شیوع این بیماری در چین کنترل شد و این ماندگاری مرهون نرم افزاری بود که چین بر مبنای اینترنت بومی خود طراحی و اجرا کرده بود به این صورت که همه افراد بعد از چک شدن اولیه دارای سه برچسب یا بارکد سفید، یعنی فرد سالم، زرد یعنی فرد مشکوک به بیماری و قرمز یعنی فرد مبتلا بودند و نام آنها در این اپلیکیشن ثبت می شد.
در همین راستا افراد زرد و قرمز نباید از منازل خود خارج می شدند و ملزومات آنها توسط فروشگاه های اینترنتی برای آن ها ارسال می شد. افراد سفید هم در زمان محدودی مثلا یک یا دوساعت در طی 48 ساعت اجازه خروج از منزل را داشتند که آن هم برای تهیه ملزومات زندگی بوده است.
در این میان اگر کسی از این قاعده پیروی نکند، جلوی آلارم آن به صدا در آمده و جلوی تردد وی گرفته می شد. از طرف دیگر مسیر هایی به عنوان مسیر های ضدعفونی شده در این سامانه مشخص می شد که افراد با برچسب سفید تنها مجوز عبور و مرور از این مسیرها را داشتند و برای آنها این مسیرها از طریق اپلیکیشن نمایش داده می شود.
قرنطینه پویا و کارآمد در بستر اینترنت داخلی
تصور عموم راحتی و آسایش مردم چین در خانه های خود در زمان قرنطینه بود اما واقعیت این است که کارمندان باید از خانه های خود با سامانه های هوشمند مسائل کاری خود را پیگیری می کردند و در حقیقت تنها دورکاری می کردند این نرم افزار ها به شکلی طراحی شده اند که مدیران می توانند فعالیت کاری کارمندان خود را به صورت آنلاین چک کرده و از روند کاری آنها مطمئن شوند.
همه اتفاقاتی که در چین برای مبارزه با کرونا ویروس رخ داده است بر مبنای اینترنت داخلی چینی ها و اپلیکیشن هایی است که به صورت رایگان در این فضا به مردم خدمات ارائه می دادند.
شاید اگر امروز ایران دارای یک اینترنت داخلی و یا به بیان دیگر شبکه ملی اطلاعات بود مانند چین با آسودگی خاطر می توانستند آموزش ها را مجازی کرده و با اطمینان از عدم خروج مردم از خانه هایشان، فعالیت دانش آموزان و دانشجویان را مدیریت کند.
نبود یک فضای مجازی کنترل شده و یک پارچه در موضوع اطلاع رسانی کرونا ویروس این روزها منجر به این شده است که به جای به کارگیری توانایی مسئولان برای مقابله با کرونا ویروس حجم انبوهی از انرژی و ظرفیت کشور به مقابله با شبهات و شایعات در خصوص این بیماری مشغول شده است.
