یکی از دغدغه‌های اصلی حضرت عبدالعظیم حسنی برطرف کردن شبهات زمان‌شان بود چراکه با شبهات در موضوع امامت، قضا و قدر، حضور فرقه زیدیه و... مواجه بود.
به گزارش شهدای ایران؛ حضرت عبدالعظیم حسنی که نسب شریف ایشان با چهار واسطه به امام حسن مجتبی (ع) منتهی می‌شود، از بزرگان علما و محدثین و زهاد و عباد و صاحب ورع و تقوی و از اصحاب امام رضا و امام جواد و امام هادی (ع) بوده و از آن بزرگواران نقل حدیث کرده است و از اخباری که درباره وی وارد شده، استفاده می‌شود که وی مورد مهر و علاقه و محل اعتماد و اطمینان ائمه اطهار (ع) بوده است. از مطالعه تاریخ زندگی حضرت عبدالعظیم حسنی این مطلب روشن است که او نسبت به ائمه زمان خود اخلاص و اعتقاد کاملی داشته است و در عصر خود دارای موقعیت عظیمی بوده و با عده زیادی از اصحاب حضرت صادق وکاظم و رضا (ع) ارتباط داشته است. علمای رجال و فقهای بزرگ شیعه حضرت عبدالعظیم را در کتب خود توصیف و توثیق کرده اند و همگان او را به خلوص عقیده و صفای باطن و اعتقاد صحیح ستوده اند.
نجاشی حضرت عبدالعظیم را صاحب خطب امیرالمؤمنین (ع) ذکر نموده است.
میرزاحسین نوری در مستدرک‌الوسائل وی را به امانت و راستگویی و درستکاری می‌شناسد و اهل زهد و عبادت می‌داند و از قول امام هادی (ع) پاداش زیارت او را بهشت می‌داند. علامه حلّی او را جزو ثقات و ممدوحین ذکر کرده و در خلاصه‌الاقوال می‌نویسد: «او کتابی راجع به خطبه‌های امیرالمؤمنین (ع) تألیف کرده، وی مردی عابد و پرهیزگار بود.» شیخ صدوق او را «مرضی» می‌شناسد که نهایت اعتمادش را می‌رساند.
میرداماد گوید: حضرت هادی (ع) به او فرمود: «تو به حق از دوستان ما هستی». این فرمایش جامع‌ترین تعریف درباره حضرت عبدالعظیم با در نظر گرفتن شرافت، نسب و عظمت خانوادگی اوست و دلالت دارد که وی مردی شریف و بزرگوار و خوش‌نفس و خوش‌عقیده بود و اخباری که در زیارتش از امام هادی (ع) رسیده، شاهد گویایی از مقام ارجمندش در نزد اهل بیت است.
شیخ عبدالله ممقانی نوشته: «علت عدم تصریح محدثان و فقها به توثیق ایشان، جلالت و بزرگواری‌اش بوده؛ زیرا مقام ایشان والاتر از ثقه می‌باشد.» احمد بن محمد برقی که از روات مشهور شیعه است، گوید: «کان مرضیا» و این جمله حاکی از عظمت و بزرگواری و موقعیت عظیم او در نزد مشایخ اجازه است.
صاحب بن عباد می‌نویسد: ابوالقاسم عبدالعظیم بن عبدالله بن علی بن الحسن بن زید بن الحسن بن علی بن ابی طالب علیهم‌السلام، صاحب ورع و تقوا و پرهیزگاری به شمار می‌رفت و معروف به امانت و درستکاری و راستگویی بود. او در امور دین آگاه، به مسائل مذهبی و احکام قرآن آشنا بود و حقایق دینی را درک می‌کرد و احادیث و روایات زیادی نقل کرده و از حضرت جواد و هادی علیهماالسلام روایت می‌کند و آن دو بزرگوار مراسلات و توقیعاتی برای او نوشته‌اند. او تألیفاتی هم دارد که از آن جمله کتابی است به نام «یوم و لیله». عده‌ای از مشایخ حدیث و روایت از وی اخذ حدیث کرده‌اند؛ از جمله احمد برقی و ابوتراب رویانی.
علامه مجلسی گوید: «از مزارات مشهور، مرقد منور امامزاده واجب‌التعظیم عبدالعظیم حسنی است. او از اکابر و محدثین و اعاظم علما و زهاد و عباد بود.» مرحوم شیخ عباس قمی در مفاتیح‌الجنان گوید: «امامزاده لازم‌التعظیم جناب عبدالعظیم، قبر شریفش در ری معلوم و مشهور است، و علو مقام و جلالت شأن آن حضرت اظهر من الشمس است؛ چه، آن جناب علاوه آنکه از دودمان حضرت خاتم النبیین (ص) است، از اکابر محدثین و اعاظم علما و زهاد و عباد و صاحب ورع و تقواست.»
حجت الاسلام ناصر رفیعی با اشاره به اینکه شخصیت این سید بزرگوار دردمند بود، می‌گوید: این درجه عالی تا جایی پیش رفته است که ثواب زیارت ایشان به اندازه زیارت امام حسین (ع) به شمار می‌رود.
وی ادامه می‌دهد: عبدالعظیم الحسنی (ع) در زمان نحله‌های فکری و افکار غلط چون وجود شبهات در موضوع امامت، قضا و قدر، حضور فرقه زیدیه که جامعه را به انحراف می‌کشاند زندگی می‌کردند، متأسفانه امروز شبهات به راحتی در فضای مجازی، اینترنت و … بدون کنترل در حال انتشار است.
این استاد اخلاق با بیان اینکه شبهه نباید توقف داشته باشد بلکه گذرگاه باید باشد، خاطرنشان کرد: شبهه راجب احکام بد نیست اما اینکه فرد در یک شبهه بماند خوب نیست، در اصل شبهه اگر باعث بالا بردن اعتقادات و درستی در یک موضوع شود مناسب است، در همین راستا باید گفت عبدالعظیم حسنی یکی از دغدغه‌های اصلی‌شان برطرف کردن شبهات زمان‌شان بود.
رفیعی می‌گوید: با کمی مراجعه به احادیث این سید بزرگوار متوجه می‌شویم که بیش از نیمی از احادیث ایشان در مورد موضوعات اعتقادی و نیمی دیگر مربوط به موضوعات امامت است. موضوعی که امروزه کمتر به آن توجه می‌شود رجوع به امام یا عالم دینی است، جوانان ما امروز به جای آنکه به علمای دینی خود رجوع کنند به راحتی در فضای مجازی با شبهه مواجه می‌شوند.
وی ادامه می‌دهد: شاه عبدالعظیم الحسنی (ع) در رابطه با موضوع دینداری در مقابل امام هادی (ع) زانو زدند و گفتند ای امام آیا دین من درست است یا خیر؟، این امر کاملاً نشان می‌دهد که موضوع اعتقادات بسیار مهم است.
آیت الله جوادی آملی در مورد عظمت و بزرگی عبدالعظیم حسنی می‌گوید: حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) که معاصر امام هادی (ع) بود، مهمترین مطالب اعتقادی و ایمانی خود را به محضر امام زمان خود عرضه داشت و خدمت امام هادی (ع) عرض کرد من عقایدم را به حضور شما گزارش می‌کنم تا اگر کاستی در آنها وجود دارد مرا راهنمایی کنید که آن حضرت پس از شنیدن عقاید حضرت عبدالعظیم (ع)، ضمن معرفی امامان بعد از خود، عقاید وی را تأیید کرد و فرمود دین تو دینی است بر حق لذا بر آن ثابت بمان. این حدیث نشان می‌دهد انسان باید همواره عقیده خود را بر کتاب و سنت الهی یعنی بر ثقلین عرضه کند تا نواقص و زواید اعتقادی هر کس برای خودش آشکار شود.
وی با بیان روایتی دیگر از امام هادی (ع) می‌گوید: حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) از امام هادی (ع) نقل می‌کند که ایشان فرمود هر کس بمیرد و امام زمان خود را نشناخته باشد به مرگ جاهلیت مرده است، این حدیث علاوه بر تاکید بر این نکته که هر کس موظف است امام زمان خود را بشناسد نشان می‌دهد که جاهلیت مرگ به جاهلیت حیات وابسته است.
وی ادامه می‌دهد: اگر زندگی انسان زندگی جاهلی باشد، مرگ او نیز مرگ جاهلی خواهد بود و اگر زندگی انسان زندگی عقلانی باشد مرگ او نیز مرگ عقلانی خواهد بود؛ چرا که مرگ عصاره زندگی است و انسان در هنگام مرگ عصاره زندگی خود را می چشد؛ اگر شجره حیات ما، شجره طیبه بود طعم شیرین ثمره آن را در هنگام مرگ خواهیم چشید و از این روست که کلینی نقل می‌کند هیچ لذتی برای انسان مؤمن شیرین‌تر از لذت مرگ نیست.
آیت الله جوادی آملی توصیه امام هادی (ع) به حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) را مورد اشاره قرار داده و می‌گوید: عبدالعظیم حسنی (ع) از امام هادی (ع) نقل می‌کند که یاد و نام ائمه اطهار (ع) در لحظه‌ای که جان در حال خارج شدن از بدن است به فریاد انسان می‌رسد؛ لذا انسان تا می‌تواند باید اسم این ذوات قدسی را تکرار کند و با آنها مأنوس شود.
آیت الله میرباقری نیز در مورد حضرت سیدالکریم می‌گوید: ایشان نسل پنجم امام مجتبی هستند و غیر از این صاحب مقامات بسیار فراوانی هم هستند؛ سه یا چهار امام را درک کردند و شاگردی خاص کردند و از ایشان حدیث نقل می‌کنند. در روایات از امام هادی نقل شده که فرمودند: «أنتَ وَلِیُّنا حَقاً» کسی که معصوم ولایت او را تصدیق می‌کند یعنی وادی ولایت را طی کرده است.
از سوی دیگر زیارت حرم باصفای حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) نیز در همین راستا مورد تأکید و توجه بوده است که در روایتی از امام هادی (ع) آمده است که هر کس قبر حضرت عبدالعظیم (ع) را زیارت کند، خداوند بهشت را به او پاداش می‌دهد!
و همچنین در نقل دیگری آمده است که مردی از اهل ری، خدمت امام هادی (ع) رسید.
امام از او پرسید: کجا بودی؟ گفت: به زیارت سیّد الشهدا (ع) رفته بودم. حضرت فرمود:
بدان که اگر قبر عبدالعظیم حسنی را زیارت کنی، گویا حسین بن علی (ع) را زیارت کرده‌ای.
اینکه زیارت حضرت عبدالعظیم (ع) پاداش بهشت دارد و یا همچون زیارت کربلا ارزشمنداست، دلیل و نشانه مقام والا و عالی آن سیّد بزرگوار در نزد خدا و اهل بیت عصمت (ع) است؛ چراکه وی درآن دوران سخت و پرخطر، مطیع امامان بود و فروغ احادیت و کلمات نورانی ائمه‌ی اطهار (ع) را در شهرهای مختلف می‌گستراند؛ لذا فعالیت او در چنان شرایط خطیر از ارزش خاصی برخوردار بود.
آیت الله میرباقری در مورد زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی می‌گوید: زیارت ایشان هم آثاری دارد در روایت فرمودند کسی که ایشان را زیارت بکند کانه امام حسین را زیارت کرده است. این مقام، مقام رفیعی است که زیارت کسی زیارت امام حسین بشود. البته در روایت داریم کسی مؤمن را زیارت کند «کَمَن زَارَ اللهِ» است؛ اما این یک مفهوم عام است. در خصوص حضرت عبدالعظیم اجمالاً شاید معنایش این است که در حرم ایشان تجلی خاصی از سیدالشهدا است. همان طور که در زیارت سیدالشهدا هزاران حج است و اگر کسی زیارت کند «کَمَنْ زَارَ اللَّهَ فَوْقَ عَرْشِهِ»، این مقامات گویا می‌تواند در زیارت حضرت عبدالعظیم حاصل شود و البته باید معنا کرد که یعنی چه یک شخصیتی به جایی برسد که زیارتش ثواب حج‌های فراوان داشته باشد چنانچه زیارت امام حسین همین است که به نحو کمالش «کَمَنْ زَارَ اللَّهَ فَوْقَ عَرْشِهِ» این را بزرگان معنا می‌فرمایند که یعنی چه انسان در این مقام باشد.
منبع:مهر
نجاشی حضرت عبدالعظیم را صاحب خطب امیرالمؤمنین (ع) ذکر نموده است.
میرزاحسین نوری در مستدرک‌الوسائل وی را به امانت و راستگویی و درستکاری می‌شناسد و اهل زهد و عبادت می‌داند و از قول امام هادی (ع) پاداش زیارت او را بهشت می‌داند. علامه حلّی او را جزو ثقات و ممدوحین ذکر کرده و در خلاصه‌الاقوال می‌نویسد: «او کتابی راجع به خطبه‌های امیرالمؤمنین (ع) تألیف کرده، وی مردی عابد و پرهیزگار بود.» شیخ صدوق او را «مرضی» می‌شناسد که نهایت اعتمادش را می‌رساند.
میرداماد گوید: حضرت هادی (ع) به او فرمود: «تو به حق از دوستان ما هستی». این فرمایش جامع‌ترین تعریف درباره حضرت عبدالعظیم با در نظر گرفتن شرافت، نسب و عظمت خانوادگی اوست و دلالت دارد که وی مردی شریف و بزرگوار و خوش‌نفس و خوش‌عقیده بود و اخباری که در زیارتش از امام هادی (ع) رسیده، شاهد گویایی از مقام ارجمندش در نزد اهل بیت است.
شیخ عبدالله ممقانی نوشته: «علت عدم تصریح محدثان و فقها به توثیق ایشان، جلالت و بزرگواری‌اش بوده؛ زیرا مقام ایشان والاتر از ثقه می‌باشد.» احمد بن محمد برقی که از روات مشهور شیعه است، گوید: «کان مرضیا» و این جمله حاکی از عظمت و بزرگواری و موقعیت عظیم او در نزد مشایخ اجازه است.
صاحب بن عباد می‌نویسد: ابوالقاسم عبدالعظیم بن عبدالله بن علی بن الحسن بن زید بن الحسن بن علی بن ابی طالب علیهم‌السلام، صاحب ورع و تقوا و پرهیزگاری به شمار می‌رفت و معروف به امانت و درستکاری و راستگویی بود. او در امور دین آگاه، به مسائل مذهبی و احکام قرآن آشنا بود و حقایق دینی را درک می‌کرد و احادیث و روایات زیادی نقل کرده و از حضرت جواد و هادی علیهماالسلام روایت می‌کند و آن دو بزرگوار مراسلات و توقیعاتی برای او نوشته‌اند. او تألیفاتی هم دارد که از آن جمله کتابی است به نام «یوم و لیله». عده‌ای از مشایخ حدیث و روایت از وی اخذ حدیث کرده‌اند؛ از جمله احمد برقی و ابوتراب رویانی.
علامه مجلسی گوید: «از مزارات مشهور، مرقد منور امامزاده واجب‌التعظیم عبدالعظیم حسنی است. او از اکابر و محدثین و اعاظم علما و زهاد و عباد بود.» مرحوم شیخ عباس قمی در مفاتیح‌الجنان گوید: «امامزاده لازم‌التعظیم جناب عبدالعظیم، قبر شریفش در ری معلوم و مشهور است، و علو مقام و جلالت شأن آن حضرت اظهر من الشمس است؛ چه، آن جناب علاوه آنکه از دودمان حضرت خاتم النبیین (ص) است، از اکابر محدثین و اعاظم علما و زهاد و عباد و صاحب ورع و تقواست.»
حجت الاسلام ناصر رفیعی با اشاره به اینکه شخصیت این سید بزرگوار دردمند بود، می‌گوید: این درجه عالی تا جایی پیش رفته است که ثواب زیارت ایشان به اندازه زیارت امام حسین (ع) به شمار می‌رود.
وی ادامه می‌دهد: عبدالعظیم الحسنی (ع) در زمان نحله‌های فکری و افکار غلط چون وجود شبهات در موضوع امامت، قضا و قدر، حضور فرقه زیدیه که جامعه را به انحراف می‌کشاند زندگی می‌کردند، متأسفانه امروز شبهات به راحتی در فضای مجازی، اینترنت و … بدون کنترل در حال انتشار است.
این استاد اخلاق با بیان اینکه شبهه نباید توقف داشته باشد بلکه گذرگاه باید باشد، خاطرنشان کرد: شبهه راجب احکام بد نیست اما اینکه فرد در یک شبهه بماند خوب نیست، در اصل شبهه اگر باعث بالا بردن اعتقادات و درستی در یک موضوع شود مناسب است، در همین راستا باید گفت عبدالعظیم حسنی یکی از دغدغه‌های اصلی‌شان برطرف کردن شبهات زمان‌شان بود.
رفیعی می‌گوید: با کمی مراجعه به احادیث این سید بزرگوار متوجه می‌شویم که بیش از نیمی از احادیث ایشان در مورد موضوعات اعتقادی و نیمی دیگر مربوط به موضوعات امامت است. موضوعی که امروزه کمتر به آن توجه می‌شود رجوع به امام یا عالم دینی است، جوانان ما امروز به جای آنکه به علمای دینی خود رجوع کنند به راحتی در فضای مجازی با شبهه مواجه می‌شوند.
وی ادامه می‌دهد: شاه عبدالعظیم الحسنی (ع) در رابطه با موضوع دینداری در مقابل امام هادی (ع) زانو زدند و گفتند ای امام آیا دین من درست است یا خیر؟، این امر کاملاً نشان می‌دهد که موضوع اعتقادات بسیار مهم است.
آیت الله جوادی آملی در مورد عظمت و بزرگی عبدالعظیم حسنی می‌گوید: حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) که معاصر امام هادی (ع) بود، مهمترین مطالب اعتقادی و ایمانی خود را به محضر امام زمان خود عرضه داشت و خدمت امام هادی (ع) عرض کرد من عقایدم را به حضور شما گزارش می‌کنم تا اگر کاستی در آنها وجود دارد مرا راهنمایی کنید که آن حضرت پس از شنیدن عقاید حضرت عبدالعظیم (ع)، ضمن معرفی امامان بعد از خود، عقاید وی را تأیید کرد و فرمود دین تو دینی است بر حق لذا بر آن ثابت بمان. این حدیث نشان می‌دهد انسان باید همواره عقیده خود را بر کتاب و سنت الهی یعنی بر ثقلین عرضه کند تا نواقص و زواید اعتقادی هر کس برای خودش آشکار شود.
وی با بیان روایتی دیگر از امام هادی (ع) می‌گوید: حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) از امام هادی (ع) نقل می‌کند که ایشان فرمود هر کس بمیرد و امام زمان خود را نشناخته باشد به مرگ جاهلیت مرده است، این حدیث علاوه بر تاکید بر این نکته که هر کس موظف است امام زمان خود را بشناسد نشان می‌دهد که جاهلیت مرگ به جاهلیت حیات وابسته است.
وی ادامه می‌دهد: اگر زندگی انسان زندگی جاهلی باشد، مرگ او نیز مرگ جاهلی خواهد بود و اگر زندگی انسان زندگی عقلانی باشد مرگ او نیز مرگ عقلانی خواهد بود؛ چرا که مرگ عصاره زندگی است و انسان در هنگام مرگ عصاره زندگی خود را می چشد؛ اگر شجره حیات ما، شجره طیبه بود طعم شیرین ثمره آن را در هنگام مرگ خواهیم چشید و از این روست که کلینی نقل می‌کند هیچ لذتی برای انسان مؤمن شیرین‌تر از لذت مرگ نیست.
آیت الله جوادی آملی توصیه امام هادی (ع) به حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) را مورد اشاره قرار داده و می‌گوید: عبدالعظیم حسنی (ع) از امام هادی (ع) نقل می‌کند که یاد و نام ائمه اطهار (ع) در لحظه‌ای که جان در حال خارج شدن از بدن است به فریاد انسان می‌رسد؛ لذا انسان تا می‌تواند باید اسم این ذوات قدسی را تکرار کند و با آنها مأنوس شود.
آیت الله میرباقری نیز در مورد حضرت سیدالکریم می‌گوید: ایشان نسل پنجم امام مجتبی هستند و غیر از این صاحب مقامات بسیار فراوانی هم هستند؛ سه یا چهار امام را درک کردند و شاگردی خاص کردند و از ایشان حدیث نقل می‌کنند. در روایات از امام هادی نقل شده که فرمودند: «أنتَ وَلِیُّنا حَقاً» کسی که معصوم ولایت او را تصدیق می‌کند یعنی وادی ولایت را طی کرده است.
از سوی دیگر زیارت حرم باصفای حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) نیز در همین راستا مورد تأکید و توجه بوده است که در روایتی از امام هادی (ع) آمده است که هر کس قبر حضرت عبدالعظیم (ع) را زیارت کند، خداوند بهشت را به او پاداش می‌دهد!
و همچنین در نقل دیگری آمده است که مردی از اهل ری، خدمت امام هادی (ع) رسید.
امام از او پرسید: کجا بودی؟ گفت: به زیارت سیّد الشهدا (ع) رفته بودم. حضرت فرمود:
بدان که اگر قبر عبدالعظیم حسنی را زیارت کنی، گویا حسین بن علی (ع) را زیارت کرده‌ای.
اینکه زیارت حضرت عبدالعظیم (ع) پاداش بهشت دارد و یا همچون زیارت کربلا ارزشمنداست، دلیل و نشانه مقام والا و عالی آن سیّد بزرگوار در نزد خدا و اهل بیت عصمت (ع) است؛ چراکه وی درآن دوران سخت و پرخطر، مطیع امامان بود و فروغ احادیت و کلمات نورانی ائمه‌ی اطهار (ع) را در شهرهای مختلف می‌گستراند؛ لذا فعالیت او در چنان شرایط خطیر از ارزش خاصی برخوردار بود.
آیت الله میرباقری در مورد زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی می‌گوید: زیارت ایشان هم آثاری دارد در روایت فرمودند کسی که ایشان را زیارت بکند کانه امام حسین را زیارت کرده است. این مقام، مقام رفیعی است که زیارت کسی زیارت امام حسین بشود. البته در روایت داریم کسی مؤمن را زیارت کند «کَمَن زَارَ اللهِ» است؛ اما این یک مفهوم عام است. در خصوص حضرت عبدالعظیم اجمالاً شاید معنایش این است که در حرم ایشان تجلی خاصی از سیدالشهدا است. همان طور که در زیارت سیدالشهدا هزاران حج است و اگر کسی زیارت کند «کَمَنْ زَارَ اللَّهَ فَوْقَ عَرْشِهِ»، این مقامات گویا می‌تواند در زیارت حضرت عبدالعظیم حاصل شود و البته باید معنا کرد که یعنی چه یک شخصیتی به جایی برسد که زیارتش ثواب حج‌های فراوان داشته باشد چنانچه زیارت امام حسین همین است که به نحو کمالش «کَمَنْ زَارَ اللَّهَ فَوْقَ عَرْشِهِ» این را بزرگان معنا می‌فرمایند که یعنی چه انسان در این مقام باشد.
منبع:مهر
