شهدای ایران: عاقبت بعد از ماه‌ها مشکلات اقتصادی مردم، پای رئیس جمهور بعد از استیضاح و برکناری دو وزیر کار و اقتصاد و دارایی به مجلس کشیده شد تا وی به 5 سئوال نمایندگان پاسخ بدهد. سوالاتی که درباره «بیکاری»، «ارز»، «رکود» و «قاچاق» و «تحریم‌های بانکی» از رئیس جمهور پرسیده شد و حسن روحانی طی مدت زمان 20 دقیقه به این موارد از نظر دولت پاسخ گفت.

نمایندگان از پاسخ رئیس جمهور به این 5 سئوال تنها در یک مورد قانع شدند و پاسخ‌های روحانی درباره «بیکاری»، «ارز»، «رکود» و «قاچاق» نمایندگان را راضی نکرد و بدین ترتیب این سوالات برای بررسی به قوه قضاییه ارسال می‌شوند.

اما چند نکته اساسی درباره جلسه پاسخ به سوالات نمایندگان توسط رئیس جمهور وجود دارد که به این موارد می پردازیم:

هزینه از رهبرانقلاب در ابتدای کار
آغاز سخنان روحانی برای پاسخ به نمایندگان با اشاره وی به توصیه رهبر انقلاب همراه شد. توصیه ای که روحانی به آن اینگونه که اشاره کرد: « همه باید بهترین کلام و سخن و نیکوترین جملات را نسبت به هم بکار ببریم و امیدوارم بتوانم نکات و توصیه‌هایی را که مقام معظم رهبری نسبت به همین جلسه به من فرمودند، دقیقا مراعات کنم.» این نوع صحبت در اذهان تصوری به غیر «هزینه از رهبری» را ایجاد نکرد چرا که اگر رهبر انقلاب بنای تذکر علنی داشتند به نوع دیگر آن را مطرح می کردند.

کلی گویی و ابهامی که نمایندگان را راضی نکرد

رئیس جمهور در میان صحبت‌های خود به جای پاسخ به جزئیات سئوالات بیشتر بر کلیاتی که پیشتر در گفتگو با رسانه ملی مطرح کرده بود و حتی طرفداران خود در جریان اصلاحات را نیز قانع نکرده بود را دوباره تکرار کرد. در این روند اینکه دولت نقص دارد و مشکلات مردم را خودشان می دانند و باید مشکلات را حل کنیم وحدت داشته باشیم موضوعاتی کلی است که جزو ابتدایی ترین موارد مقابله با هر مشکلی بخصوص مشکلات گسترده‌ ای است که چند ماه اوائل سال جدید مردم را با چالش جدی مواجه ساخته است.

رئیس جمهور در ارائه برخی از موارد با ابهام سخن گفت. به طور مثال در راه حل برون رفت از مشکلی که برجام را تحت شعاع خود قرار داده است بیان داشت که برنامه ای دولت دارد که در آینده اگر لازم شد به نمایندگان مجلس ارائه می شود. در موارد دیگر هم صحبت های رئیس جمهور موضوع دندان گیری نداشت و چیزی دستگیر نمایندگان و بخصوص مردمی که برای رفع نگرانی خود این جلسه را پیگیری می کردند، نشد.

رئیس جمهور دربخشی از پاسخ خود به نمایندگان مطرح کرد که «با تند روی به جایی نمی رسیم. راهی جز اعتدال نداریم. راهی جز دوستی و برادری نداریم. اشکالی ندارد شما مخالف دولت باشید.» و همچنین بیان کرد: «به مردم و نمایندگان عزیز بگویم، در دنیای امروز انچه قول داده ام، در انتخابان 92، 96 قول دادم و گفتم راه من راه اعتدال است و بازهم می گویم، ملت ایران با تندروی به جایی نمی رسیم.» این درحالی بود که سئوالات از رئیس جمهور در حوزه های 5 گانه‌ای که مطرح شد همه اقتصادی بود و رئیس دولت باز در چارچوب دوقطبی کاذب تندرویی و اعتدال صحبت کرد که این صحبت ها نمایندگان را قانع نکرد.

روحانی در جلسه دفاع از وزرای خود در ابتدای دولت دوازدهم بیان داشت که چند وزیر از جمله وزیر خارجه، نفت و راه وشهرسازی از جمله برندهای دولت هستند امروز هم در پاسخ به نمایندگان بیان داشت که بهترین ها را انتخاب کردم اما همین بهترین‌ها و ژنرال‌های دولت اخیرا در حوزه های مختلف به اشتباهاتشان اعتراف کردند. اعتراف ظریف در گفتگو با رشیدپور و همچنین سی ان ان و همچنین زنگنه در قرارداد توتال از جمله این موارد است.

حسن روحانی همچنین با سناریو نخ نما شده انتقاد به دولت قبل برای دفاع از عملکرد دولت خود بیان داشت: « رشد اقتصادی سال ۹۵ ما ۱۲.۵ درصد بوده است که در دنیا کم‌نظیر است و بسیار مهم است و رشد متوسط ما در طول این ۵ سال بالای ۴ درصد است که رشد متوسط دو دولت قبلی ۲.۲ است. بنابراین ما در زمینه رونق اقتصادی تلاش کردیم.» این درحالی است که رئیس جمهور در گفتگوی تلویزیونی اخیر خود بیان داشت که مشکل به دولت قبل و قبل تر باز نمی گردد و پیش از انقلاب این روند بوده و ادامه یافته است. با این حال حربه حمله به دولت قبل با توجه به اینکه 5 سال از دولت‌های روحانی می گذرد دیگر جوابگو نیست و رئیس جمهور باید پاسخگوی این 5 سال و وعده های و مسئله برجام باشد. این درحالی بود که رئیس جمهور در این پنج سال بیان می کرد که مشکلات دولت قبل را حل کرده است.

رئیس جمهور با تشریح چهار سال گذشته دردولت یازدهم بیان داشت که اوضاع اقتصادی خوب بوده است، این درحالی بود که کشور در حوزه اقتصادی با رکود تورمی مقابله می کرد و قرار بر این بود که با برجام مشکلات جذب سرمایه و رونق اقتصادی حل شود اما بعد از این مدت درست در زمانی که بایستی دولت به وعده های خود تحقق می بخشید، مشکلات اقتصادی بخصوص در حوزه ارز و گرانی بر سر مردم آوار شد. درواقع آن چهار سال نیز با وعده درست شدن اقتصاد بر مردم گذشت که امروز حاصل کار چیز دیگری است.

مسئله انتقاد برخی طلاب از مشکلات اقتصادی بوجود آمده با یک پلاکارد که نیت همه این طلبه‌ها نبود با بازی سیاسی اصلاح طلبان به حاشیه کشیده شد و بیان شد که رئیس جمهور را به قتل و ترور تهدید کرد‌ه‌اند. رسانه‌های حامی دولت از جمله اصلاح طلبان از این تابلو پیراهن عثمان ساخته و سعی کردن فضای اقتصادی و مشکلات را با انحراف به موضوع دیگر به حاشیه برانند که شکست خوردند. به نظر می رسد اشاره حسن روحانی به مسئله فیضیه قم و ترور در همین راستا بوده باشد که کشاندن یک اعتراض به مسائل اقتصادی به مسئله تهدید رئیس جمهور بیشتر یک بازی سیاسی بوده است و در میان سئوالات اقتصادی که نمایندگان از رئیس جمهور پرسیدند اصلا جایی نداشت که مطرح شد.

 در حوزه تحریم های بانکی اگرچه نمایندگان از پاسخ رئیس جمهور قانع شدند اما نکته خاصی در صحبت های رئیس جمهور بود که ابهاماتی در آن موجود است. رئیس جمهور بیان داشت که «شما اعلام کردید که برجام هیچ رابطه بانکی را درست نکرده به گونه‌ای که وقتی ما گفتیم سوئیفت درست شده باور نکردید و ما ناچار شدیم خبرنگاران را به بانک مرکزی ببریم تا یک آقایی که متخصص در این امور هم بود به یکی از بزرگان نوشته بود که هرچیزی که درست شود سوئیفت امکان ندارد.» این درحالی بود که عملیات سوئیفت در این زمینه با یک بانک کره‌ای و یک بانک ترکیه‌ای (هالک بانک) انجام شد که این دو بانک پیش از برجام هم با ایران عملیات سوئیفت را انجام می دادند. در همان زمان نیز متخصصان امر بیان داشتند که چرا این عملیات با بانک های بزرگ اروپایی مانند رویال بانک اسکاتلند و دویپچه بانک آلمان صورت نگرفته است. در همان زمان هم تاکید شد که بانک‎های اروپایی با ایران عملیات بانکی انجام نمی دهند و سوئیفت مانند لوله آبی است که در آن آبی جریان ندارد. بعدها «علی اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی ایران بیان داشت که بانک های بزرگ اروپایی با کشورمان همکاری نمی کنند و ماجرای اخذ نامه آرامش بخش ظریف از جان کری، وزیر خارجه دولت اوباما در پی همین موضوع اتفاق افتاد.

در جلسه سئوال از رئیس جمهور انتظار این بود که حسن روحانی به راهکارهای دولت برای مشکلات مردم و برون رفت از این موارد بپردازد اما وی تنها به بدیهیاتی اشاره کرد که همه می دانند. اینکه مردم مشکلاتی دارند از جمله بدیهیاتی است که دیگر درک آن برای همه معلوم و مشهود است. نقص دولت، کم کاری برخی وزراء و ... از جمله این بدیهیات بود که رئیس جمهور در این جلسه مطرح کرد و چندان سخنان متفاوتی از رئیس دولت در این حوزه شنیده نشد. اینکه یک رئیس جمهور بگوید که مشکلاتی وجود دارد و بازهم در ژست منتقد عمل کند و با کلی گویی و بدیهی گویی از اصل و جزئیات فارغ شود چندان با جایگاه رئیس قوه مجریه آنهم زمانی که در مقام پاسخگویی است، همخوانی ندارد.

از نظام خرج کردن برای دولت: اینکه مشکلات اقتصادی کشور را فرا گرفته و دولت باید پاسخگوی عملکرد خود شود موضوعی است که ساختار سیاسی کشور ایجاب می کند. در اینجا کشاندن ماجرا به کل نظام جمهوری اسلامی موضوع چندان مرتبطی نیست. روحانی سعی کرد با برخی از صحبت‌ها و وسط کشیدن کل ساختار نظام جمهوری اسلامی نمایندگان را قانع سازد که پیش از این درباره سئوال از دولت وی پیش نروند و قانع شوند. وی با بیان این‌که حتی عده‌ای نسبت به عظمت و قدرت نظام و همچنین رشد و توسعه آینده دچار شک شده‌اند، اظهار کرد: «ما باید این شک را درمان کنیم؛ باید با زبانی درست و صحیح به گونه‌ای با مردم سخن بگوییم که مردم قانع شوند که مشکلات این چند ماهه زودگذر است؛ باید به مردم توضیح دهیم که از این مشکلات با هدایت رهبری و هماهنگی سه‌قوه و نیروهای مسلح عبور خواهیم کرد.» این سخنان درحالی از سوی رئیس جمهور ابراز می شود که اصل تفکیک قوا بیان می کند که هر قوایی بر اساس وظیفه ای که دارد باید عمل کند و پاسخگو باشد و نقص در یک عضو اگرچه کل اعضا را دچار مشکل می کند اما به معنی مشکلات همه اعضا نیست.

در دولت یازدهم ماجرای حقوق های نجومی بوجود آمد که رئیس جمهور قول داد که با این موضوع برخورد شود که این مسئله بعضا با پاداشهای نجومی در دولت تکرار شد و درباره پیگیری مسئله چندان اهتمامی از دولت دیده نشد. در مسئله ارز نیز کاری که دولت با دلار جهانگیری کرد و رانت هایی به افرادی داد بازار را بیشتر ملتهب ساخت و باعث وخامت اوضاع اقتصادی کشور شد. امروز هم رئیس جمهور قول داد که «در مسئله ارز، آنهایی که ارز گرفتند تا کالا وارد کنند و وارد نکردند وزارت صمت و بانک مرکزی موظف است پرونده های آنها را به قوه قضاییه بدهد، قوه قضاییه ما با آنها برخورد خواهد کرد، کسی کالایی آورده و کم آورده با آن برخورد می شود، اگر کسی ارز 4 هزار و 200 تومانی گرفته کالا در کمرگ است الان مابه التفاوت از آن می گیریم، رانت بوده نه به آن وسعت.» البته اگر دولت در مسائل دیگر بیشتر اهتمام می کرد امروز شاهد برخی تخلفات در کشور نبودیم اما این قول رئیس جمهور بایستی پیگیری و دولت بایستی بنا براین موضوع جلو رانت و متخلفان بازار خودرو ارز و ... را با کمک قوه قضائیه بگیرد.

روحانی در این جلسه مطرح کرد که «اینکه دولت نقص دارد، حتما نقص دارد، تردید نکنید، ما هم مثل همه دولت ها هستیم، تلاش من این بوده که بهترین ها را جذب کنم» اما در این راستا با وجود اینکه برخی از دولتمردان از جمله «محمود واعظی» رئیس دفتر رئیس جمهور از تغییرات و اصلاحات دولت خبر دادند چندان شاهد تغییرات چشمگیری در این زمینه نبوده ایم. حتی روحانی استعفای «محمد باقر نوبخت» که انتقادات بسیاری به اوست را نپذیرفت. پذیرفتن نقص دولت بیشتر از اینکه زبانی باشد بایستی در حوزه عملی هم ثابت شود و اصلاح و تغییرات در برنامه اقتصادی دولت و همچنین تغییر و ترمیم تیم اقتصادی از جمله مواردی است که کارشناسان برای اصلاح نقص دولت همواره مطرح کرده‌اند و این روند در دولت بسیار کند و لاک پشتی پیش می رود.

*جهان نیوز