مدیر اسبق کمیسیون اسرا و مفقودین جنگ گفت: ما در ایران حدود سه هزار دندان مصنوعی برای اسرای عراقی ساختیم، در مقابل اسرای ما در عراق اعضای بدنشان دچار عفونت می‌شد. همچنین حدود ۱۵ هزار اسیر عراقی در ایران سواد آموختند.
به گزارش شهدای ایران، به مناسبت سالروز بازگشت آزادگان دفاع‌پرس به گفتوگو با «اصغر عزیزی» معروف به «حاج آقا عزیزی» عضو کمیسیون اداره اسرای جنگی و «حسین فروتن نژاد» مدیر اسبق کمیسیون اسرا و مفقودین جنگ پرداخت. در بخش نخست این گفتوگو به ماجرای عبور اسرای ایرانی از روی مین‌های ضدتانک و در بخش دوم به نحوه تبادل اسرا در سال ۶۹ پرداخته شد. در بخش پایانی سرهنگ فروتن نژاد به بیان آمار تبادل اسرا و تفاوت نگهداری از اسرا در ایران و عراق پرداخت که در ادامه می‌خوانید:
دفاع پرس: در خصوص تفاوت نگهداری از اسرا در ایران و عراق برایمان بگویید.
اسرای عراقی در ایران بر روی تخت می‌خوابیدند. این در حالی است که اسرای ایرانی در عراق به بدترین نوع از نظر روحی و جسمی شکنجه می‌شدند. ما در ایران حدود سه هزار دندان مصنوعی برای اسرای عراقی ساختیم، در مقابل اسرای ما در عراق اعضای بدنشان دچار عفونت می‌شد. همچنین حدود ۱۵ هزار اسیر عراقی در ایران سواد آموختند. ما اسرای عراقی را با لباس مرتب و یک هدیه برای فرزندش راهی کشورشان می‌کردیم. در حالی که اسرای ما با کمترین امکانات و حتی نبود آب، ساعت‌ها در چادر به انتظار تبادل می‌ماندند.
جمهوری اسلامی اجازه داد تا اسرا با خانواده‌هایشان دیدار کنند، اما اسرای ایرانی از این نعمت بی بهره بودند. از اسرای عراقی بیش از ۲۰ هزار نفر تقاضای پناهندگی داشتند که در ۱۰ هزار و ۳۳۶ نفر آن‌ها پذیرفته شدند.
دفاع پرس: آیا گزینشی برای مسوولین اردوگاه‌های اسرا وجود داشت؟
بله. نگهبانان و مسوولین اردوگاه‌های نگهداری از اسرای عراقی باید گزینش می‌شدند، این‌کار هم دلایلی داشت. اینکه کسی از خانواده این فرد در دوران دفاع مقدس به شهادت نرسیده باشد، زیرا در این صورت ممکن بود با اسرای عراقی قهرآمیز رفتار کند.
ارزش نگهداری از اسرای جنگی کمتر از جنگیدن در میدان نبرد نیست. گاهی نگهبان‌ها می‌آمدند و درخواست می‌کردند که به جبهه اعزام شوند.
دفاع پرس: چه تعداد اسیر در تبادل گسترده اسرا سال ۶۹، مبادله شدند؟
تبادل اسرا از ۲۶ مرداد سال ۶۹ آغاز شد و این تبادل نفر به نفر بود. از ۲۶ خرداد سال ۶۰ تا دوم اسفند سال ۸۱ در ۶۵ مرحله ۳۹ هزار و ۱۴۰ نفر از آزادگان به ایران برگشتند. تعداد اسرای عراقی ۵۸ هزار و ۳۳۰ نفر بود که به کشور خود بازگشتند.
در تبادل اسرا قوانینی وجود دارد. فرد درجه دار عراقی باید در قبال یک اسیر ایرانی درجه دار مبادله شود. اگر یک کشور اسیر بیشتری در اختیار داشته باشد، در قبال آزادی آن‌ها وجه نقدی یا امتیاز می‌تواند کسب کند که کشور ایران این کار را نکرد و در قبال آزادی اسرای عراقی وجه نقد یا امتیازی دریافت نکرد.
نام ۵۸ هزار و ۳۳۲ اسیر عراقی در صلیب سرخ ثبت شده بود. در هیچ جنگی اسرا در هنگام اسارت با خانواده خود دیدار نداشته‌اند، اما در جنگ ایران و عراق این امر صورت گرفت. خانواده اسرای عراقی در ۶۹ مرحله به ایران آمدند و با عزیزان خود به طور خصوصی دیدار کردند. در تمام اردوگاه‌ها این کار انجام شد و اسناد و مدارک آن نیز وجود دارد.
پیش از تبادل انبوه، ۹۶۹ اسیر مجروح و بیمار صعب العلاج ایرانی در ۱۹ مرحله وارد کشور شدند و در مقابل هزار و ۳۴۰ اسیر مجروح و بیمار عراقی به کشورشان انتقال یافتند.
قابل ذکر است که برای رژیم بعث هر سربازی که به اسارت ایران درمی‌آمد، از نظر آن‌ها وی مرده بود. در حالی که ما درصدد آزادی اسرایمان بودیم. آزادی اسرا در سال ۶۹ یک معجزه بود، زیرا رژیم عراق با این کار می‌خواست رئوف بودن این دولت را به جهانیان ثابت کند. این در حالی است که موفق به این امر نیست.
دفاع پرس: بعد از تبادل انبوه، مذاکرات ادامه داشت؟
بله. جهت تبادل ابدان اسرای فوتی در سال ۸۱، سه مذاکره انجام شد. یکی از موضوعات بحث در خصوص بازدید ما از سه قبرستان در عراق بود. حاج آقا عزیزی براساس اطلاعاتی که از اسرا کسب کرده بود، در بازدید از قبرستان الکرخه مستقیم بر سر مزار شهید عباس دوران رفت. فرمانده عراقی که گروه ایرانی را همراهی می‌کرد، به زبان عربی گفته بود: «شما می‌دانستید که این قبر متعلق به چه کسی است به همین جهت اینجا آمده‌اید. این قبر متعلق به عباس دوران است.»
براساس مذاکرات صورت گرفته، پیکر مطهر ۵۷۰ اسیر شهید تحت عنوان شهدای غریب، در تیرماه سال ۸۱ از مرز خسروی وارد کشور شدند. این پیکر‌ها در میدان آزادی تهران و دیگر استان‌ها تشییع شدند.
همچنین پیکر هزار و ۲۱۴ اسیر عراقی در ایران که فوت شده بودند، تحویل دولت عراق شد.
دفاع پرس: در خصوص تفاوت نگهداری از اسرا در ایران و عراق برایمان بگویید.
اسرای عراقی در ایران بر روی تخت می‌خوابیدند. این در حالی است که اسرای ایرانی در عراق به بدترین نوع از نظر روحی و جسمی شکنجه می‌شدند. ما در ایران حدود سه هزار دندان مصنوعی برای اسرای عراقی ساختیم، در مقابل اسرای ما در عراق اعضای بدنشان دچار عفونت می‌شد. همچنین حدود ۱۵ هزار اسیر عراقی در ایران سواد آموختند. ما اسرای عراقی را با لباس مرتب و یک هدیه برای فرزندش راهی کشورشان می‌کردیم. در حالی که اسرای ما با کمترین امکانات و حتی نبود آب، ساعت‌ها در چادر به انتظار تبادل می‌ماندند.
جمهوری اسلامی اجازه داد تا اسرا با خانواده‌هایشان دیدار کنند، اما اسرای ایرانی از این نعمت بی بهره بودند. از اسرای عراقی بیش از ۲۰ هزار نفر تقاضای پناهندگی داشتند که در ۱۰ هزار و ۳۳۶ نفر آن‌ها پذیرفته شدند.
دفاع پرس: آیا گزینشی برای مسوولین اردوگاه‌های اسرا وجود داشت؟
بله. نگهبانان و مسوولین اردوگاه‌های نگهداری از اسرای عراقی باید گزینش می‌شدند، این‌کار هم دلایلی داشت. اینکه کسی از خانواده این فرد در دوران دفاع مقدس به شهادت نرسیده باشد، زیرا در این صورت ممکن بود با اسرای عراقی قهرآمیز رفتار کند.
ارزش نگهداری از اسرای جنگی کمتر از جنگیدن در میدان نبرد نیست. گاهی نگهبان‌ها می‌آمدند و درخواست می‌کردند که به جبهه اعزام شوند.
دفاع پرس: چه تعداد اسیر در تبادل گسترده اسرا سال ۶۹، مبادله شدند؟
تبادل اسرا از ۲۶ مرداد سال ۶۹ آغاز شد و این تبادل نفر به نفر بود. از ۲۶ خرداد سال ۶۰ تا دوم اسفند سال ۸۱ در ۶۵ مرحله ۳۹ هزار و ۱۴۰ نفر از آزادگان به ایران برگشتند. تعداد اسرای عراقی ۵۸ هزار و ۳۳۰ نفر بود که به کشور خود بازگشتند.
در تبادل اسرا قوانینی وجود دارد. فرد درجه دار عراقی باید در قبال یک اسیر ایرانی درجه دار مبادله شود. اگر یک کشور اسیر بیشتری در اختیار داشته باشد، در قبال آزادی آن‌ها وجه نقدی یا امتیاز می‌تواند کسب کند که کشور ایران این کار را نکرد و در قبال آزادی اسرای عراقی وجه نقد یا امتیازی دریافت نکرد.
نام ۵۸ هزار و ۳۳۲ اسیر عراقی در صلیب سرخ ثبت شده بود. در هیچ جنگی اسرا در هنگام اسارت با خانواده خود دیدار نداشته‌اند، اما در جنگ ایران و عراق این امر صورت گرفت. خانواده اسرای عراقی در ۶۹ مرحله به ایران آمدند و با عزیزان خود به طور خصوصی دیدار کردند. در تمام اردوگاه‌ها این کار انجام شد و اسناد و مدارک آن نیز وجود دارد.
پیش از تبادل انبوه، ۹۶۹ اسیر مجروح و بیمار صعب العلاج ایرانی در ۱۹ مرحله وارد کشور شدند و در مقابل هزار و ۳۴۰ اسیر مجروح و بیمار عراقی به کشورشان انتقال یافتند.
قابل ذکر است که برای رژیم بعث هر سربازی که به اسارت ایران درمی‌آمد، از نظر آن‌ها وی مرده بود. در حالی که ما درصدد آزادی اسرایمان بودیم. آزادی اسرا در سال ۶۹ یک معجزه بود، زیرا رژیم عراق با این کار می‌خواست رئوف بودن این دولت را به جهانیان ثابت کند. این در حالی است که موفق به این امر نیست.
دفاع پرس: بعد از تبادل انبوه، مذاکرات ادامه داشت؟
بله. جهت تبادل ابدان اسرای فوتی در سال ۸۱، سه مذاکره انجام شد. یکی از موضوعات بحث در خصوص بازدید ما از سه قبرستان در عراق بود. حاج آقا عزیزی براساس اطلاعاتی که از اسرا کسب کرده بود، در بازدید از قبرستان الکرخه مستقیم بر سر مزار شهید عباس دوران رفت. فرمانده عراقی که گروه ایرانی را همراهی می‌کرد، به زبان عربی گفته بود: «شما می‌دانستید که این قبر متعلق به چه کسی است به همین جهت اینجا آمده‌اید. این قبر متعلق به عباس دوران است.»
براساس مذاکرات صورت گرفته، پیکر مطهر ۵۷۰ اسیر شهید تحت عنوان شهدای غریب، در تیرماه سال ۸۱ از مرز خسروی وارد کشور شدند. این پیکر‌ها در میدان آزادی تهران و دیگر استان‌ها تشییع شدند.
همچنین پیکر هزار و ۲۱۴ اسیر عراقی در ایران که فوت شده بودند، تحویل دولت عراق شد.
