اولین نماز جمعه تهران به امامت آیت‌الله «طالقانی» به فرمان امام خمینی (ره) برگزار شد. آیت‌الله طالقانی در خطبه‌های خود به مواردی چون تحمل مخالف، تعریف صحیح آزادی و جریان نفوذ اشاره کرده بود که هنوز تازگی خود را حفظ کرده است.
به گزارش شهدای ایران، یکی از برکات انقلاب اسلامی ایران احیای اقامه نماز جمعه به فرمان حضرت امام خمینی (ره) بود. به همین منظور در پنجم مهرماه 1358 اولین نماز جمعه به امام آیت الله «سید محمود طالقانی» در دانشگاه تهران، برگزار شد.
هر چند در زمان رژیم پهلوی نماز جمعه برگزار می‌شود، اما به دلیل انتخاب امام جمعه از سوی شاه مشخص است که چه طیفی برای این امر انتخاب می‌شدند. کسانی که در رژیم پهلوی به امامت جمعه منصوب می‌شدند همان آخوندهای درباری بودند که حق اظهار نظر در امور سیاسی نداشتند. با این پیشینه مشخص است نماز جمعه‌ای که در طاغوت پهلوی اقامه می‌شد نسبتی با احکام اسلام نداشت.
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و فرمان امام خمینی (ره)، نماز جمعه بعد از 14 قرن به آن صورتی که باید اقامه شد. رهبر انقلاب در پی فرمان این فریضه عبادی ـ سیاسی بیان داشتند:
«من امیدوارم که این نماز جمعه در ایران، آن محتوای اصیل خودش را، که در صدر اسلام داشته است، احیا کند. عمده این است که ما در این برهه از زمانی که مسئولیت‌ها بسیار زیاد است، مسئولیت خودمان را طوری اجرا کنیم که پیش خدای تبارک و تعالی مسئول نباشیم. باید ما وضع را در نماز جمعه‌ها، در مساجد، در ائمه جمعه و جماعت، در همه جا [روشن کنیم] که از اینجا از طرف ائمه جمعه و جماعات باید همه چیزها در دنیا منتشر بشود. همان طوری که در صدر اسلام، امام جمعه و مسجد، این دو ابزار در دست مسلمان‌ها بوده است و هر وقت می‌خواستند جنگ بروند از مسجد تجهیز می‌کردند، هر وقت می‌خواستند یک کار مهمی بکنند در مسجد طرح می‌کردند و اعلام می‌کردند که نماز جمعه است، نماز جماعت است، بیایید، برای کاری می‌رفتند آنجا، نمازشان را هم می‌خواندند و مسائل سیاسیشان را [هم] می‌گفتند و اجرا می‌کردند، ارتش می‌فرستادند و همه این کارها را آنجا می‌کردند و ما امیدواریم که این محتوا برگردد. (صحیفه امام، ج17، ص48-37)»
از تحمل مخالفان تا خطر نفوذی که آیت الله «طالقانی» هشدار داده بود
در ادامه متن اولین خطبه نماز جمعه که توسط آیت الله طالقانی اقامه شد را با تخلیص می‌خوانید. در این خطبه با نکاتی مواجه می‌شویم که بعد از 39 سال هنوز تازگی دارد.
صف نماز جمعه، صف دشمنی علیه استعمار
«همان روزی که رسول اکرم (ص) از مکه به مدینه هجرت فرمود، در جنوب شهر یثرب که هنوز به نام مدینه الرسول نام گذاری نشده بود، توقف فرمود، روز جمعه از مسجد قبا به طرف مدینه [حرکت کرد]، یعنی اولین حرکت تأسیس اجتماع توحیدی، در دنیای شرک. در میان راه، بین مسجد قبا و مدینه اولین نماز جمعه را اقامه فرمود، یعنی اولین شکل صف توحیدی، نماز جمعه مظهر کاملی است از صف توحیدی و افشا کردن دسایس دشمن، مطلع کردن مسلمان ها به وظایفی که لااقل در مدت یک هفته در پیش دارند.
نماز جمعه صف عبادت، صف نظام، صف فرماندهی و فرمانبری است. از این جهت برای امام جمعه شرایط خاصی قائلند، بتواند فرماندهی کند، آگاهی بدهد و از دسیسه‌های زیر پرده مسلمان‌ها را آگاه کند. فسلفه تعطیل شدن ... نماز جمعه در میان مسلمان‌ها، همین است که صف جمعه، صف عبادت و سیاست است. ولی بعد از آن که احکام اسلام به انحراف درآمد، صف جمعه هم وابسته شد به صف طاغوت، شیعه در اقامه این جماعت توقف کرد. از تحمل مخالفان تا خطر نفوذی که آیت الله «طالقانی» هشدار داده بودولی امروز که طاغوت [در] این کشور سرنگون شده است و رهبری، رهبری عدل و قسط است، باید همان طوری که امام خواسته‌اند، این صف را تشکیل بدهیم و همه برادران شیعه و سنی ما باید ارتباط شان را محکم کنند، این حلقه‌ای که سست شده یا قطع شده بود ... باید پیوسته بشود.
مسلمان ها! شما قوی ترین امت دنیا هستید. چون متکی به حق [هستید]. دشمن زخم خورده ما از همین نگرانند. اگر این صف محکم شد دیگر جایی برای نفوذ استعمار نمی‌گذارد. آمریکا، امپریالیسم اروپا، صهیونیسم همه به وحشت افتادند با کارهای احمقانه‌ای که در مرزها به راه می اندازند، گمان می کنند [می‌توانند] این صف را متلاشی کنند. [اما] جز رسوایی برای خود نمی‌گذارند. جنگ ایجاد می‌کنند، ما مگر کم سپاه داریم، زن و مرد ما، سپاه اسلامند. استعمار قشونش را بیاورد جلو، حالا یا همه ما باید بمیریم یا استعمار را در تمام دنیا دفن خواهیم کرد.
مساله انتخابات و تحمل مخالف
«مسأله دیگری که جریان روز است، مسأله ی انتخابات مجلس خبرگان است. ما نمی خواهیم بگوییم این مجلس بی عیب و نقص است و به هر صورتی باشد مسلما یک مجلس کامل و تامی نخواهد بود، کسی هم ادعا نمی کند، اگر به صورت انتخابات بیشتر و گسترده تر و افراد بیشتری هم باشند، باز هم آن هایی که باید نق بزنند، نق می زنند. یک عده حزب شان، گروه شان فقط منفی بافی است. همه، گروه‌ها ... شرکت کنند، آزادند در شرکت کردن. من تعجب می کنم بعضی از گروه‌ها می‌گویند آزادی نیست، پس معلوم می شود مفهوم آزادی هم یک مفهوم خاصی است که یک عده ی خاصی می‌فهمند. گاهی یک درگیری‌های موضعی، یک چند نفر اشخاص ناآگاه یا غیرمسؤول یک عملی را انجام می دهند، آن وقت در این روزنامه ها ببینید چه جار و جنجالی [به راه می‌اندازند] که آزادی نیست. آیا کسی جلوی دست کسی را گرفته؟
این مردم هستند که رأی می‌دهند و دنبال رهبر هستند. ما نمی دانیم این خلقی که آزادی‌اش سلب شده، [چه کسانی] هستند، اگر این مردمند، که همه پشت سر رهبرند و وظیفه دینی‌شان را از ابتدای این [انقلاب] انجام داده‌اند و انجام می‌دهند. مگر این که آن قشر از این ناراضی هستند. البته نابسامانی‌های اقتصادی هست که اغلب من خودم گفتم، در کار دولت و بعضی از گروه‌ها، ولی این مسأله غیر از این است که [مدام] تکیه کنند حقش [مردم] داده نمی‌شود.
با همه این‌ها من معتقدم که باید در این مجلس همه گروه‌ها راه پیدا کنند و ما تابع دستور قرآنیم، «فبشر عباد الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه، اولئک الذین هدیهم الله و اولئک هم اولوالالباب» این مکتب ماست که حرف حسابی را بشنویم. حرف مخالف شنیده بشود و بعد هم بهترش گرفته بشود. در مجلس ما هم باید مخالفین بیایند، اگر نیایند هم، ما باید دعوت شان کنیم، برای این که حرف‌شان گفته بشود.
قانون اساسی ما از اصول اسلام ناشی شده، هر شعاری که هر گروهی بدهند باز اسلام چند قدم جلوتر است. بنابراین ما هیچ نباید وحشت کنیم که گروه‌های دیگر راه پیدا کنند، حرف شان را بزنند. مجلس اصیل این است که همه آرا گفته بشود، همه ابعاد و مسایل بررسی بشود، از این جهت باید راه پیدا کند.»
برنامه ریزی دشمن روی مخالفان
«یک نکته دیگر را هم باید توجه بکنیم که یکی از حیله های دشمن، این است که یا یک مخالف را به صورت یک دشمن قوی درآورد، گاهی هم دشمنی را می‌سازد برای این که پشت این درگیری بین دو گروه بتواند دسیسه‌های خودش را انجام بدهد، این قدری که دشمن را بزرگ می کنند آنقدر بزرگ نیست، ما نباید همه فکر و ذهن‌مان را متوجه به این کنیم، ما باید خودمان را بسازیم، بیش از این که به دشمن توجه کنیم، صف‌هایمان را منظم کنیم.»
