به گزارش شهدای ایران، «لعنتی دوربینت را رها می‌کردی و کاری انجام می‌دادی»؛ این جمله را فقط تماشاگران عکس‌هایی که سوژه‌شان در شرایطی بسیار دردناک قرار دارد، به خودشان نگفته‌اند. خیلی وقت‌ها عکاس‌های خبری هم بارها و بارها این جمله را در ذهنشان تکرار کرده‌اند و برخی نتوانستند بابت این مساله با خودشان کنار بیایند. کوین کارتر، عکاسی که از کودک گرسنه سودانی که یک لاشخور در انتظار مرگش نشسته، در قحطی سال 1994 عکاسی کرده بود و جایزه پولیتزر را از آن خود کرد، یکی از آنهایی است که هرگز نتوانست بابت کمک‌نکردن به سوژه عکس، خودش را ببخشد.

عکاسان جنگ و بحران در سراسر دنیا سفر می‌کنند، خطرات زیادی را به جان می‌خرند، روی مرزهای مرگ و زندگی قدم می‌گذارند و برخی هم جانشان را از دست می‌دهند، احتمالا نه برای این‌که چند جایزه بین‌المللی کسب کنند و به شهرت و محبوبیت برسند. بسیاری از عکس‌هایی که ممکن است شماتت ما را نسبت به عکاس برانگیزانند، بعد از انتشار اتفاقات مهمی را رقم زده‌اند و سرنوشت خیلی‌ها را عوض کرده‌اند. مثل عکس معروف ادی آدامز که باعث شد ریچارد نیکسون رئیس‌جمهور وقت آمریکا دستور خروج واحدهای زمینی این کشور را از ویتنام صادر کند. این عکس معروف را احتمالا روی جلد کتاب «مصاحبه با تاریخ» اوریانا فالاچی دیده‌اید که اعدام اسیر ویت‌کنگی را از فاصله‌ای بسیار نزدیک نشان می‌دهد. یا همین طور تصاویر دردناکی که از شکنجه زندانیان در زندان ابوغریب منتشر شد و موجی از اعتراض به سیاست‌های آمریکا را در پی داشت.

حالا عکسی که جان مور از کودک هندوراسی ثبت کرده و انتشارش روی جلد تایم، سبب شده رئیس‌جمهور آمریکا، چهارشنبه گذشته با امضای حکمی جدید، از جدایی کودکان مهاجر از خانواده‌هایشان جلوگیری کند. این اتفاق را می‌توان دوباره به حساب تاثیر شگفت‌انگیز هنر در ارتباط با رسانه گذاشت. وقتی گرافیست مجله تایم، عکس جان مور از کودک هندوراسی را روی جلد مجله در مقابل ترامپ قرار می‌داد، به این تاثیر آگاه بود؟ ماجراهای پیشین مجله تایم با جهان سیاست نشان می‌دهد، اهالی این رسانه بر تاثیر کار خود آگاهند.

کودکی که ترامپ هرگز او را ندید

دونالد ترامپ همواره مطبوعات را به نشر اخبار دروغ متهم می‌کند، اما این بار نتوانست بی‌تفاوت بماند یا با لحن همیشگی پاسخگوی اتفاقی باشد که در مجله تایم رقم خورد. در آخرین شماره این نشریه، تصویر کودک دوساله گریان هندوراسی که جان مور از او عکاسی کرده، روی پس‌زمینه‌ای به رنگ سرخ، در مقابل ترامپ قرار گرفته است. این عکس و تاثیر رسانه‌ای شگفت‌انگیزش باعث شد که ترامپ حکم عجیبش را ملغی کند.

این اولین بار نیست که دونالد ترامپ، جلوی تایم کوتاه می‌آید؛ پیش از این هم این رسانه باعث
شده بود رئیس‌جمهور کاهل آمریکا یک عکس را از روی دیوار اتاق کارش در کاخ سفید پایین بیاورد. ماجرا از این قرار بود که ترامپ، عکسی از خودش را که با فوتوشاپ روی جلد مجله تایم قرار گرفته بود، در اتاق کارش نصب کرده بود و اعتراض تایمی‌ها را مبنی بر این‌که این عکس جعلی است و آنها هیچ‌گاه تا آن زمان او را روی جلد نبرده‌اند، برانگیخته بود. ماجرا تا آنجا پیش رفت که آقای بدعنق همیشه شاکی و طلبکار از رسانه‌ها، مجبور شد قاب عکس را پایین بیاورد.

می‌خواستم دخترک را بردارم

جان مور که این روزها برای آژانس عکس گتی ایمیجز کار می‌کند، مثل همیشه مشغول عکاسی بود که ماموران مرزی در مک آلن تگزاس خانواده کودک را متوقف کردند و از مادر این کودک دو ساله خواستند فرزندش را زمین بگذارد و برای بازرسی بدنی آماده شود. مادر بناچار اطاعت می‌کند و دخترک به محض این‌که پایش به زمین می‌رسد، فریاد می‌زند و شروع به گریه می‌کند. جان مور در تمام این لحظه‌ها مشغول عکاسی بود و به خودش می‌گفت کاش می‌توانستم دوربینم را رها کنم و دخترک را بردارم اما نمی‌توانستم. او می‌دانست که باید به عکاسی از صحنه ادامه بدهد.

مور در آن لحظات فقط توانست عکس را ثبت کند و بعد نفسی عمیق بکشد. چشم‌های مادری که خستگی و بیزاری در آن موج می‌زد، فراموشش نشد و همین طور دخترک دو ساله. برای جان مور هم مثل بسیاری از مردم دنیا قانون ترامپ و گفته‌هایش عجیب است؛ این‌که رئیس‌جمهور آمریکا گفته کودکان مهاجر را از والدینشان جدا کنند چون آنها نباید تاوان اشتباه والدینشان را بدهند. این عکاس که احتمالا چنین سیاستی را از سوی دونالد ترامپ عجیب نمی‌داند به مردم کشورش گلایه کرده و به مجله تایمز گفته است: برای آمریکایی‌ها عادت شده در حالی که اغلب فرزندانشان را در آغوش گرفته‌اند، برای سال‌ها تماشاگر ناامیدی مردمی باشند که برای زندگی بهتر چاره‌ای ندارند.

مور از سال 2014 به طور متمرکز از مهاجران در آمریکا و مکزیک عکاسی می‌کند و به عنوان کسی که لحظحه‌های دشوار زندگی آنها را به ثبت رسانده معتقد است به رغم تمام سیاست‌های دونالد ترامپ، مهاجران از تصمیم‌شان منصرف نخواهند شد چون زندگی بهتر حق آنهاست.

عکاس این عکس کیست؟

جان مور که حالا استفاده از عکس او روی جلد مجله تایم ترامپ را وادار به صدور حکمی جدید درباره کودکان مهاجر کرده، چهار بار جایزه ورد پرس فتو را برای عکس‌های ملی و بین‌المللی‌اش به دست آورده است. مدال طلای رابرت کاپال را برای عکاسی در پاکستان از آن خود کرده و جایزه جان فابر را برای عکاسی در کمپ مهاجران زئیر به دست آورده است. او به عنوان بهترین عکاس سال انجمن عکاسان مطبوعات هم معرفی شده است. سال 2005 در آسوشیتدپرس مشغول به کار بوده که جایزه پولیتزر را به دست آورده و سال 2012 هم به عنوان کارمند گتی ایمیجز برای عکاسی از بهار عربی، فینالیست جایزه پولیتزر شده است. او از سال 2010 درباره موضوع مهاجرت عکاسی می‌کند.

آذر مهاجر

فرهنگ‌و‌هنر