با وجود اینکه با توجه به اسناد تاریخی اولین مسلمانان در کشور مالی شیعیان مرتضی علی بوده اند ولی بی توجهی باعث شده است که امروزه وهابیت با حمایت عربستان از جایگاه ویژه ای در این کشور برخوردار شود.
به گزارش شهدای ایران به نقل از ندای انقلاب؛ تشیع اولین مذهب اسلامی بود که در کشور مالی ظهور پیدا کرد؛ اما امروزه مذهب اهل سنت و به ویژه فرقه وهابیت در این کشور رواج زیادی پیدا کرده است. توجه به ظرفیتهای کشور مالی و زمینههای گسترش آموزههای اهل بیت در این کشور میتواند به دوباره آشنا شدن مردم مالی با مذهب تشیع کمک شایانی کند.
«آمادو دیالو» مدیر جنت اهل بیت از ژوئیه ۲۰۱۱ به عنوان رئیس افتخاری جنبش دانشجویان شیعه مالی نیز انتخاب شده است. وی همچنین نماینده مجله اسلامی «لو دیبت» در مالی و آفریقای غربی است؛ این مجله هر دو ماه یک بار در لبنان و به زبان فرانسوی چاپ میشود. حرم مطهر امام حسین (ع) نیز این سازمان را به عنوان نماینده توزیعکننده انتشارات خود در مالی به زبانهای فرانسوی و عربی انتخاب کرده است.
آمادو در گفت و گو با خبرنگار بین الملل ندای انقلاب در خصوص وضعیت تشیع در این کشور گفت:
اسلام بیشک بزرگترین دین در کشور مالی است. طبق کهنترین منابع موجود، یعنی کتابهای «احمد بابا» دانشمند مشهور این کشور، اسلام کمتر از یک قرن پس از هجرت و زمانی وارد مالی شد که این کشور «بلد السودان» (کشور سیاهها) نام داشت. احمد بابا مینویسد تنها در فاصله ۶۱ سال پس از هجرت، ۱۲ مسجد در مالی وجود داشته است. اکنون با گذشت ۱۴ قرن، اسلام همچنان دین ۹۰ درصد از مردم این کشور است. البته اسلام در مالی اغلب از «طریقه»های مختلف «تیجانیه»، «خدریه»، «مالکیه» و بسیاری دیگر از شاخههای اهل سنت تشکیل شده است. از سال ۱۹۵۸ تا کنون وهابیت نیز با حمایت شدید عربستان سعودی در حال گسترش در مالی است. به علاوه، هزاران وهابی از کشورهایی نظیر پاکستان، قطر و کویت نیز به این روند دامن میزنند. وهابیون در همه شهرها و روستاهای مالی در حال ساخت مساجد و مدارسی هستند که با هدف پیشبرد منافع این فرقه احداث میشوند.
با پیروزی انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ به رهبری آیتالله خمینی در ایران، تشیع نیز در مالی ظهور پیدا کرد. برخی طلبههای جوان که در حوزههای ایران درس خوانده بودند به مالی برگشتند تا آموزههای ارزشمند اهل بیت را به مردم این کشور تعلیم دهند. تشیع در مالی به همت برخی سازمانهای اسلامی نظیر «مرکز فرهنگی ایران» در باماکو، مرکز الزهرا (س)، انجمن اهل بیت، انجمن ثقلین، انجمن الزهرا (س)، جنبش دانشجویان شیعه مالی، انجمن جوانان شیعه سگو (منطقهای در مرکز مالی)، انجمن حزب رحمان و آژانس «جنت اهل بیت» (ارتباطات و خدمات اسلامی) مدیریت شده و توسعه مییابد. به عنوان مثال، خبرگزاری جنت اهل بیت، روزنامه شیعی و فرانسوی «لو ساکینا آشورا» (سکینه عاشورا) را ویراستاری میکند. میتوان تعداد کنونی شیعیان مالی را چند هزار نفر تخمین زد؛ افزایش این تعداد نیازمند تبلیغ توسط فارغالتحصیلان مکتب جعفری (ع) است.
اسلام شیعی از چند جهت در مالی جای پیشرفت دارد. اولاً، تقریباً همه قبول دارند که این مکتب اولین مکتبی است که در کشور مالی ظهور پیدا کرد؛ فراوانی نامهایی نظیر «علی» (به شکلهای علو، علیو و بدرا علی) حسن (لسینا، لسانا، لنسینا، لسینی و سینا) حسین (فوسینی، الفوسینی، لوسینی و لسینی)، فاطمه (فطوماتا، فنطا و بنطا) از قدیم الایام این حقیقت را نشان میدهد. به علاوه، در نوشتههای اسلامی که از قرنها پیش در مالی بهجا مانده است، آموزههای امامان جعفر صادق (ع) و زین العابدین (ع) دیده میشوند. قله یکی از کوههای منطقه هومبوری در شمال مالی هم «دست فاطمه (س)» نامیده شده است.
اعمال، سنتها و احکام شیعیان مالی به آیین واقعی تشیع بسیار نزدیک است؛ مثلاً روز عاشورا در این کشور به عزاداری برای احترام به امام حسین (ع) اختصاص دارد، نه نوعی جشنواره که بیشتر مد نظر اهل سنت است. شیعیان مالی همچنین در روزهای ولادت و شهادت معصومین نیز مراسمهایی را برگزار میکنند و دعاهای کمیل، ندبه، سمات و غیره را نیز قرائت مینمایند. بنا به آمار سال ۲۰۱۰، کشور مالی بیش از ۱۴ میلیون نفر جمعیت دارد که به احتمال قوی چندین هزار نفر از آنها (کمتر از ۲۰ هزار نفر) مسلمان و شیعه هستند.
نقطه قوت تشیع در مالی به دلیل شفافیت و انسجام این مکتب است؛ بر خلاف آموزههای رهبران اهل سنت، آموزههای امامان شیعه هیچ تناقضی با یکدیگر ندارد. اما از سوی دیگر، نقاط ضعفی هم وجود دارد؛ دسترسی دشوار پیروان این مذهب به آموزههای تشیع؛ غفلت سازمانهایی که مسئول گسترش این مذهب در مالی هستند؛ و سطح پایین آموزش طلبههای جوانی که در خود مالی درس میخوانند. البته این وضعیت به تدریج در حال تغییر است و بسیاری از طلبههای جوان اکنون به مدارج بالاتری از علوم تشیع دسترسی دارند.
سازمان جنت اهل بیت تنها ارگانی است که در زمینه ارتباطات اسلامی فعالیت حرفهای دارد. مهارت اعضای این سازمان در خبرنگاری دلیل اصلی تأسیس آن بود. این افراد برای جمعآوری اطلاعات به سراغ متخصصین رفتند؛ برای اولین بار یک روزنامه شیعی را با نام سکینه عاشورا در مالی منتشر کردند که اکنون روزنامهای شناخته شده در این کشور است؛ این سازمان حتی نسخه پیدیاف روزنامه را به پیروان تشیع در خارج از مالی نیز ارسال میکند. سازمان جنت اهل بیت مراسمات شیعیان از جمله عاشورا، ولادتها و شهادتهای معصومین، رحلت آیتالله خمینی، سالگرد پیروزی امام علی (ع) در مقابل یهودیان در جنگ خیبر و روز جهانی قدس را نیز برنامهریزی میکند. این سازمان همچنین مجلاتی هم به چاپ میرساند که محتوای آنها متشکل از متن کنفرانسهایی است که خود این سازمان درباره عاشورا، غدیر و مسئله فلسطین برگزار میکند.
«آمادو دیالو» مدیر جنت اهل بیت از ژوئیه ۲۰۱۱ به عنوان رئیس افتخاری جنبش دانشجویان شیعه مالی نیز انتخاب شده است. وی همچنین نماینده مجله اسلامی «لو دیبت» در مالی و آفریقای غربی است؛ این مجله هر دو ماه یک بار در لبنان و به زبان فرانسوی چاپ میشود. حرم مطهر امام حسین (ع) نیز این سازمان را به عنوان نماینده توزیعکننده انتشارات خود در مالی به زبانهای فرانسوی و عربی انتخاب کرده است.
آمادو در گفت و گو با خبرنگار بین الملل ندای انقلاب در خصوص وضعیت تشیع در این کشور گفت:
اسلام بیشک بزرگترین دین در کشور مالی است. طبق کهنترین منابع موجود، یعنی کتابهای «احمد بابا» دانشمند مشهور این کشور، اسلام کمتر از یک قرن پس از هجرت و زمانی وارد مالی شد که این کشور «بلد السودان» (کشور سیاهها) نام داشت. احمد بابا مینویسد تنها در فاصله ۶۱ سال پس از هجرت، ۱۲ مسجد در مالی وجود داشته است. اکنون با گذشت ۱۴ قرن، اسلام همچنان دین ۹۰ درصد از مردم این کشور است. البته اسلام در مالی اغلب از «طریقه»های مختلف «تیجانیه»، «خدریه»، «مالکیه» و بسیاری دیگر از شاخههای اهل سنت تشکیل شده است. از سال ۱۹۵۸ تا کنون وهابیت نیز با حمایت شدید عربستان سعودی در حال گسترش در مالی است. به علاوه، هزاران وهابی از کشورهایی نظیر پاکستان، قطر و کویت نیز به این روند دامن میزنند. وهابیون در همه شهرها و روستاهای مالی در حال ساخت مساجد و مدارسی هستند که با هدف پیشبرد منافع این فرقه احداث میشوند.
با پیروزی انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ به رهبری آیتالله خمینی در ایران، تشیع نیز در مالی ظهور پیدا کرد. برخی طلبههای جوان که در حوزههای ایران درس خوانده بودند به مالی برگشتند تا آموزههای ارزشمند اهل بیت را به مردم این کشور تعلیم دهند. تشیع در مالی به همت برخی سازمانهای اسلامی نظیر «مرکز فرهنگی ایران» در باماکو، مرکز الزهرا (س)، انجمن اهل بیت، انجمن ثقلین، انجمن الزهرا (س)، جنبش دانشجویان شیعه مالی، انجمن جوانان شیعه سگو (منطقهای در مرکز مالی)، انجمن حزب رحمان و آژانس «جنت اهل بیت» (ارتباطات و خدمات اسلامی) مدیریت شده و توسعه مییابد. به عنوان مثال، خبرگزاری جنت اهل بیت، روزنامه شیعی و فرانسوی «لو ساکینا آشورا» (سکینه عاشورا) را ویراستاری میکند. میتوان تعداد کنونی شیعیان مالی را چند هزار نفر تخمین زد؛ افزایش این تعداد نیازمند تبلیغ توسط فارغالتحصیلان مکتب جعفری (ع) است.
اسلام شیعی از چند جهت در مالی جای پیشرفت دارد. اولاً، تقریباً همه قبول دارند که این مکتب اولین مکتبی است که در کشور مالی ظهور پیدا کرد؛ فراوانی نامهایی نظیر «علی» (به شکلهای علو، علیو و بدرا علی) حسن (لسینا، لسانا، لنسینا، لسینی و سینا) حسین (فوسینی، الفوسینی، لوسینی و لسینی)، فاطمه (فطوماتا، فنطا و بنطا) از قدیم الایام این حقیقت را نشان میدهد. به علاوه، در نوشتههای اسلامی که از قرنها پیش در مالی بهجا مانده است، آموزههای امامان جعفر صادق (ع) و زین العابدین (ع) دیده میشوند. قله یکی از کوههای منطقه هومبوری در شمال مالی هم «دست فاطمه (س)» نامیده شده است.
اعمال، سنتها و احکام شیعیان مالی به آیین واقعی تشیع بسیار نزدیک است؛ مثلاً روز عاشورا در این کشور به عزاداری برای احترام به امام حسین (ع) اختصاص دارد، نه نوعی جشنواره که بیشتر مد نظر اهل سنت است. شیعیان مالی همچنین در روزهای ولادت و شهادت معصومین نیز مراسمهایی را برگزار میکنند و دعاهای کمیل، ندبه، سمات و غیره را نیز قرائت مینمایند. بنا به آمار سال ۲۰۱۰، کشور مالی بیش از ۱۴ میلیون نفر جمعیت دارد که به احتمال قوی چندین هزار نفر از آنها (کمتر از ۲۰ هزار نفر) مسلمان و شیعه هستند.
نقطه قوت تشیع در مالی به دلیل شفافیت و انسجام این مکتب است؛ بر خلاف آموزههای رهبران اهل سنت، آموزههای امامان شیعه هیچ تناقضی با یکدیگر ندارد. اما از سوی دیگر، نقاط ضعفی هم وجود دارد؛ دسترسی دشوار پیروان این مذهب به آموزههای تشیع؛ غفلت سازمانهایی که مسئول گسترش این مذهب در مالی هستند؛ و سطح پایین آموزش طلبههای جوانی که در خود مالی درس میخوانند. البته این وضعیت به تدریج در حال تغییر است و بسیاری از طلبههای جوان اکنون به مدارج بالاتری از علوم تشیع دسترسی دارند.
سازمان جنت اهل بیت تنها ارگانی است که در زمینه ارتباطات اسلامی فعالیت حرفهای دارد. مهارت اعضای این سازمان در خبرنگاری دلیل اصلی تأسیس آن بود. این افراد برای جمعآوری اطلاعات به سراغ متخصصین رفتند؛ برای اولین بار یک روزنامه شیعی را با نام سکینه عاشورا در مالی منتشر کردند که اکنون روزنامهای شناخته شده در این کشور است؛ این سازمان حتی نسخه پیدیاف روزنامه را به پیروان تشیع در خارج از مالی نیز ارسال میکند. سازمان جنت اهل بیت مراسمات شیعیان از جمله عاشورا، ولادتها و شهادتهای معصومین، رحلت آیتالله خمینی، سالگرد پیروزی امام علی (ع) در مقابل یهودیان در جنگ خیبر و روز جهانی قدس را نیز برنامهریزی میکند. این سازمان همچنین مجلاتی هم به چاپ میرساند که محتوای آنها متشکل از متن کنفرانسهایی است که خود این سازمان درباره عاشورا، غدیر و مسئله فلسطین برگزار میکند.