- مرکز فناوری خودرو‌های برقی پژوهشگاه نیرو بر روی ورود خوردی برقی به چرخه حمل و نقل کشور متمرکز شده؟

علی بخشی: عمده تمرکز مرکز فناوری خودرو‌های برقی پژوهشگاه بر روی توسعه زیرساخت خودرو‌های برقی است. زیرساخت‌هایی که در این بخش نیاز داریم عمدتاً ایستگاه‌های شارژ و تأمین انرژی هستند. ایستگاه‌های شارژ تنوع زیادی در دنیا دارند، هم از نظر نوع استاندارد‌ها و هم نوع توان خروجی متفاوت هستند. استانداردسازی ایستگاه‌های شارژ یکی از اهداف ما است.

ما روی اجزای خودرو‌های برقی هم کار می‌کنیم. طراحی و ساخت و بومی سازی ایستگاه‌های شارژ، جایابی ایستگاه‌های شارژ که از لحاظ شبکه قدرت خیلی اهمیت دارد از دیگر اهداف ماست. جایابی ایستگاه‌های شارژ باید به گونه‌ای باشد که متناسب با شبکه قدرت باشد تا به شبکه قدرت فشار وارد نشود. احداث ایستگاه‌های شارژ و توسعه آن‌ها را هدفگذاری کرده ایم. تدوین و پیاده سازی نقشه راهی را در برنامه داریم که مسیر را مشخص کند تا بدانیم تا چه سالی باید چه تعدادی ایستگاه شارژ در سطح کشور داشته باشیم. طرح دیگری به نام طرح تأمین انرژی خودرو‌های برقی به طور خاص داریم. دوچرخه و موتور برقی بار زیادی را به شبکه تحمیل نمی‌کنند، اما خودروی برقی اگر در کشور رونق بگیرد، بار سنگینی را به شبکه قدرت اعمال می‌کند.

- در این زمینه برآوردی داشتید؟

علی بخشی: بله برآوردی برای ۱۰ سال آینده داریم و اینکه چه پروژه‌هایی را باید به صورت تفکیکی در این زمینه اجرایی کنیم. در حقیقت خودرو‌های برقی کیفیت توان شبکه را بهم می‌ریزند. هارمونیک‌هایی که دارند سیستم را مختل می‌کند. استاندارد‌هایی بابت آن در دنیا وجود دارد و مواردی هم در حال تدوین است. بررسی‌های آن‌ها را در دستور کار داریم تا با همکاری شرکت توانیر بتوانیم استاندارد‌هایی را در این زمینه بابت ایستگاه‌های شارژ احصا و ابلاغ کنیم.

- فعالیت هایتان را از چه سالی شروع کردید؟

علی بخشی: از سال ۹۴ شروع کردیم. نقشه راه ۱۰ ساله داریم و تا سال ۱۴۰۴ برنامه ریزی کرده ایم که چه کار‌هایی را باید انجام دهیم. یکی دیگر از حوزه‌های مهم کاری که داریم ایجاد زیرساخت آزمایشگاهی است. زیرساخت‌های آزمایشگاهی هم برای ایستگاه‌های شارژ و هم برای اجزای خودرو‌های برقی باید در کشور ایجاد شود و باید تدوین کنیم که چه استاندار‌هایی نیاز است، چه آزمون‌هایی باید در دستور کار قرار گیرد و چه گواهینامه‌هایی باید به تولیدکنندکان و فعالان در این بخش داده شود. هم در پژوهشگاه نیرو و هم در کلیه صنایع خودروسازی و مرتبط با خودرو‌های برقی باید یک شبکه آزمایشگاهی گسترده در کشور ایجاد کنیم؛ نه اینکه فقط به صورت متمرکز یک آزمایشگاه در پژوهشگاه نیرو یا سازمان خاصی داشته باشیم.

- در حدود ۲ سالی که فعالیت دارید توانستید با مراکز و نهاد‌های دیگر همچون وزارت صنعت، سازمان استاندارد، خودروسازان و ... ارتباط بگیرید؟

علی بخشی: ما کارگروه ملی خودروی برقی را تشکیل دادیم. جلساتی را داشتیم و برگزاری جلسات ادامه دارد. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت صنعت، سازمان گسترش، وزارت کشور، شهرداری، سازمان تاکسیرانی تهران، سازمان محیط زیست و موسسه استاندارد جزو کارگروه ملی خودروی برقی هستند. تمام مجوزها، استاندارد‌ها و چالش‌ها در این کارگروه بحث می‌شود. البته بحث‌ها فنی نیستند، بلکه بیشتر آیین نامه‌ای و دستور العملی هستند. از این نظر که چگونه می‌توانیم این صنعت را راه اندازی کرده و گسترش دهیم در این کارگروه همفکری می‌کنیم. از نظر فنی هم با ایران خودرو، ایپکو، مرکز تحقیقات سایپا، شرکت‌های دانش بنیان و شرکت‌های خصوصی ساخت موتور در ارتباط هستیم. حتی سعی کرده ایم تا با شرکت‌های خارجی که تمایل دارند خودرو وارد کشور کنند هم تعامل برقرار کنیم تا اینکه همه زیر یک چتر بیایند. این موضوع به خصوص از نظر استاندارد بسیار مهم است و نگرانی اصلی ما در وهله فعلی این است که شاهد آغاز ورود خودرو‌های برقی به چرخه حمل و نقل کشور باشیم، اما استاندارد‌ها رعایت نشود و محصولات با تنوع زیادی وارد کشور شود.

- نقشه راه تا سال ۱۴۰۴ تدوین شده؟

علی بخشی: بله تدوین شده. در قالب یک پروژه تدوین سند ۱۴۰۴ اجرایی شده و این سند روی سایت پژوهشگاه نیرو موجود است.

- آیا بر اساس این نقشه راه قرار است به استاندارد ملی در این زمینه برسیم؟

علی بخشی: در حال حاضر استاندارد IEC را مبنای کار قرار دادیم، چون صنعت برق بر مبنای استاندار IEC کار می‌کند. باید در آینده استاندارد‌ها در این زمینه ملی شود. فعلا در حال مطالعه و تدوین دستور العمل‌های آن هستیم. جا‌هایی که IEC سکوت کرده باشد یا با ساختار کشور ما همخوانی نداشته باشد از استاندارد SAE که امریکایی هست استفاده خواهیم کرد.

- برآورد زمانی دارید که استاندارد ملی چه زمانی خروجی خواهد داشت؟

علی بخشی: ما پروژه‌هایی در این زمینه داریم که امیدواریم تا پایان امسال به نتیجه برسد.

- یعنی تا پایان امسال، ما یک استاندارد ملی در زمینه خودرو‌های برقی خواهیم داشت؟

علی بخشی: فقط در زمینه ایستگاه‌های شارژ خواهیم داشت. البته تا پایان سال این استاندارد‌ها تدوین می‌شود و باید روال مشخصی را در سازمان ملی استاندارد طی کند تا ابلاغ شود. بهتر است بگوییم در اوایل سال آینده استاندادر ملی در زمینه ایستگاه‌های شارژ خودرو‌های برقی خواهیم داشت.

- دو سه سال پیش صحبت شده بود که وزارت نیرو به بحث ایستگاه‌های شارژ ورود می‌کند. آیا تاکنون اقدامات انجام شده خروجی عملی داشته یا خروجی‌ها تنها نرم افزاری بوده؟ یعنی تا امروز توی بخشی از کشور شاهد وارد کردن ایستگاه شارژ و نصب آن بوده ایم؟ آیا همه در این زمینه با شما هماهنگ هستند؟

علی بخشی: ما پایلوت‌هایی را در حال اجرا داریم. نه همه با ما هماهنگ نیستند. الان شهرداری‌ها دارند پایلوت‌هایی را برای موتورسیکلت‌های برقی اجرا می‌کنند که بعضاً پروژه‌های موفقی نبودند. ما با شهرداری تهران ارتباط گرفتیم و با آن‌ها کاملا هماهنگ هستیم. در شهر اراک هم خودمان داریم پایلوت موتورسیکلت‌های برقی را اجرا می‌کنیم. اما می‌دانیم که در مشهد و اصفهان هم پایلوت‌هایی در حال اجرا است. با اصفهان هم در حال نامه نگاری هستیم که تبادل اطلاعاتی داشته باشیم تا در خصوص ایستگاه‌های شارژ همسو با هم حرکت کنیم.

هنوز در بعد اجرایی در کشور اقدامی انجام نشده، همه در ابتدای کار هستند و چالش‌های زیادی دارند. به خصوص در زمینه قیمت وسایل نقلیه برقی، چون قیمت بسیار بالایی دارند، چالش‌هایی وجود دارد. دنبالی این هستیم تا به راهکاری برسیم که در همه این موارد بتوانند پایلوت‌ها را اجرایی کنند. البته شهرداری تهران برای پایلوت موتور سیکلت برقی خود رأسا در حال وارد کردن ۱۲ ایستگاه شارژ از خارج از کشور است تا آن‌ها را نصب کند. ما هم در مرکز، پروژه‌های ایستگاه شارژ را هم به صورت معمولی و هم سریع در حال طراحی داریم که البته مدل آزمایبشگاهی است.

- این مدل آزمایشی، تجاری سازی هم می‌شود؟

علی بخشی: بله، یکی از اهدف ما در مرکز این است که دانش فنی را به شرکت‌های خصوصی واگذار کنیم و شرکت‌های دانش بنیان و کوچک را حمایت کنیم تا وارد این صنعت شوند و بتوانند اجزای خودروی‌های برقی و ایستگاه‌های شارژ را بتوانند تولید کنند.

در حال حاضر با یک شرکت خصوصی قراردادی را در حال مبادله داریم که در زمینه ایستگاه‌های معمولی ورود کند. همچنین در زمینه ایستگاه‌های شارژ توان پایین هم پروژه مشترکی با شرکت دیگری در حال انجام داریم که هر زمان این پروژه تمام شود، به آن شرکت کمک می‌کنیم تا بتواند به تولید انبوه برسد.

- این ایستگاه شارژی که طراحی ملی شده و در بعد آزمایشگاهی ساخته شده، در نوع خود نخستین مورد است؟

علی بخشی: برای خودرو اولین است که نمونه آزمایشگاهی با موفقیت ساخته و تست شده است. اما برای مورتور سیکلت‌ها فکر می‌کنم دانشگاه‌ها تاکنون طرح‌های آزمایشگاهی موفقی داشته اند.

- شهرداری تهران که به صورت جدی به موضوع وارد کردن ایستگاه‌های شارژ برای موتورسیکلت‌های برقی ورود کرده، از نظر رعایت استاندارد‌ها با شما هماهنگ هستند؟

علی بخشی: ما جایابی استاندارد را برایشان انجام دادیم. در خصوص استاندارد، ما هنوز نسخه تدوین شده‌ای نداریم، ولی به شهرداری تهران اعلام کردیم که استانداردی که ما در حال تدوین آن هستیم از روی IEC هست که لازم است آن را اجرا کنند.

- اینکه اشاره داشتید برای انتقال دانش و بومی سازی هم برنامه دارید، پس قاعدتا اولین ایستگاه‌های شارژ از خارج از کشور وارد می‌شود تا مهندسی معکوس و اقدامات ساخت داخل انجام شود؟

علی بخشی: بله قاعدتا همینطور است. هم در خصوص خودروی برقی و هم در خصوص ایستگاه‌های شارژ، اول نمونه‌های خارجی وارد می‌شوند تا بازار خودش را پیدا کند و اعتماد مردم به این تکنولوژی جلب شود. فناوری و تکنولوژی خودروی برقی هم آنقدر پیچیده نیست که ما نتوانیم به آن ورود کنیم. می‌توانیم از طریق شرکت‌های خصوصی به این صنعت ورود کنیم.

- یعنی خودروساز‌ها هم همزمان به این موضوع ورود کرده اند؟

علی بخشی: بله، خودروساز‌ها الان مشغول ساخت خودرو‌های برقی هستند. مرکز تحقیقات ایران خودرو و مرکز تحقیقات سایپا، خودروسازی جنوب و حتی دانشگاه آزاد قزوین و خود مرکز ملی خودرو برقی، همه نمونه‌های خودرو برقی خود را دارند. در دانشگاه‌های مختلف در حال طراحی خودروی برقی هستند. در واقع خودروی برقی صنعتی هست که در دانشگاه‌های مختلف کلید خورده و تمایلی زیادی به آن وجود دارد و محققان به آن جلب شده اند.

- سال خاصی برآورد شده که ما بتوانیم در حمل و نقل کشور، خودروی برقی ببینیم؟

علی بخشی: ۲۵۰۰ ایستگاه شارژ، یک میلیون و ۲۰۰ هزار خودرو و ۶۰۰ هزار موتورسیکلت برای افق ۱۴۰۴ هدفگذاری شده است. این آمار برای ۸ سال بعد است. در مورد اینکه چه زمانی شاهد ورود نخستین خودرو‌های برقی هستیم باید گفت: همین الان شهرداری تهران ۵ هزار تاکسی برقی دارد وارد حمل و نقل تهران می‌کند که این برنامه برای امسال است.

- یعنی تا پایان امسال ما شاهد تردد خودرو‌های برقی در تهران خواهیم بود؟

علی بخشی: الان شرکت‌های مختلف به صورت نمونه خودرو‌های برقی را وارد شهر تهران کرده اند که البته مشکل پلاک کردن دارند و در پارکینگ شرکت‌های وراد کننده یان خودرو‌ها متوقف هستند. اما شهرداری تهران در حال وارد کردن ۵۰۰۰ تاکسی به چرخه حمل و نقل است. مناقصه اش را برگزار کرده و برنده اش را انتخاب کرده و در فاز اجرا دارند وارد می‌شوند. شاید به امسال نرسد، ولی سال آینده حتما در حمل و نقل عمومی تهران تاکسی برقی را خواهیم داشت. در دنیا هم همینطور است، اول دوچرخه و موتورسیکلت برقی و بعد حمل و نقل عمومی شامل تاکسی و اتوبوس برقی وارد می‌شود و بعد به دست مردم می‌رسد.

-به همان تعداد ایستگاه شارژ برای خودرو‌های برقی در نظر گرفته شده؟

علی بخشی: تعداد ایستگاه‌های شارژ عمومی به تعداد خودرو‌های برقی یک نسبتی دارد. ولی هر خودروی برقی یک ایستگاه شارژ خانگی خواهد داشت که همراه با خودروی برقی فروخته می‌شود. یعنی عمده تأمین انرژی خودرو‌های برقی در منزل انجام می‌شود. اما برای تاکسی‌ها و خودرو‌ها یک تخمینی زده می‌شود که چه تعداد ایستگاه شارژ عمومی در نظر گرفته می‌شود. شهرداری تهران در حال انجام کار است و قرار است ما به عنوان مشاور تعیین استاندارد‌ها در خدمتشان باشیم.