هنوز ترکش های امضای سند ۲۰۳۰ یونسکو از ذهنمان پاک نشده بود که آموزش و پرورش با اقدام جنجالی دیگری معلمان پرورشی را از تدریس قرآن در مقطع ابتدایی حذف کرد و گام دیگری برای تضعیف قرآن در مدارس برداشت.
شهدای ایران: پس از بحث های فراوانی که بر سر تصویب سند ۲۰۳۰ در دولت و اجرای آن توسط آموزش و پرورش به راه افتاد، مهمترین تاکید رهبر انقلاب، تعیین مسیر آینده آموزش و پرورش بر پایه نقشه راهی بومی با تاکید بر اجرای سند تحول بنیادین بود که شش سال قبل در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب و برای اجرا به وزارت آموزش و پرورش ابلاغ شده بود؛ سندی که نه تنها بخش های عمده ای از آن هنوز بر زمین مانده، بلکه در بسیاری از موارد با کارشکنی های صورت گرفته، اصل سند تحول بنیادین در نظام آموزش و پرورش نیز به حاشیه رانده شده است.
حال اما در شرایطی که هنوز ترکش های تصویب و اجرای سند ۲۰۳۰ یونسکو از ذهن ها پاک نشده است، مسئولان آموزش و پرورش در دولت دوازدهم دست به اقدام جنجالی دیگری زده اند و با حذف معلمان قرآن در مقطع ابتدایی، آموزش قرآن را از معلمان تخصصی مربوطه گرفته و به معلمان هر کلاس واگذار کرده اند.
نقشه راه سند تحول بنیادین درباره آموزش قرآن
سند تحول بنیادین، آذرماه سال ۱۳۹۰ در هشت فصل مختلف به تایید رئیس جمهور رسید و به عنوان نقشه راه وزارت آموزش و پرورش برای دستیابی به اهداف تعلیم و تربیت در افق ۱۴۰۴تبیین شد. در بند اول از فصل هشتم این سند که به تببین اهداف عملیاتی و راه کارها پرداخته شده است، در مورد فعالیت های قرآنی در مدارس آمده است: «تقویت انس با قرآن در دانش آموزان و توسعه فرهنگ و سواد قرآنی با اصلاح برنامه ها و توانمند سازی معلمان در راستای تقویت مهارت روخوانی و روان خوانی در دوره ی ابتدایی، آشنایی با مفاهیم کلیدی قرآن در دوره متوسطه اول و آموزش معارف قرانی در متوسطه دوم بر اساس منشور توسعه فرهنگ قرآنی»
بر اساس این سند، آموزش و پرورش وظیفه برنامه ریزی و مهندسی آموزش عمومی قرآن کشور را بر عهده دارد و نکته حائز اهمیت در این سند قانونی تاکید بر انجام گرفتن تمامی فعالیت های قرآنی کشور مبتنی بر سیاست ها و برنامه های آموزش و پرورش است. به نحویکه در یکی از بندهای آن آمده است، تمامی فعالیت های قرآنی کشور که توسط نهادها، ارگان ها و سازمان های دولتی و مؤسسات قرآنی مردمی در حوزه آموزش عمومی قرآن کشور انجام می گیرد- مانند آموزش روخوانی و روان خوانی و ... - باید از سیاست ها و برنامه های آموزش و پرورش تبعیت کند.
با اینکه آموزش و پرورش به عنوان متولی و سیاست گذار آموزش قرآن در کشور تعیین شده است اما تصمیم اخیر این وزارتخانه برای حذف آموزش قرآن توسط مربیان پرورشی و حذف مربیان متخصص از آموزش قرآن خود فاصله زیادی با اصول سند تحول بنیادین دارد.
حذف معلم قرآن از مقطع ابتدایی
چند روز قبل، معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش، در اتفاقی مهم و قابل تامل از حذف معلمان پرورشی برای آموزش قرآن در مقطع ابتدایی خبر داد. مهدی فیض با تاکید بر اینکه از سال تحصیلی جاری برای مدارس دوره ابتدایی، معلم مجزا که درس قرآن را تدریس کند بکار گرفته نخواهد شد، وظیفه تدریس قرآن در مدارس ابتدایی را از وظایف معلم هر کلاس دانسته و تاکید کرده بود که وظیفه آموزش قرآن در مقطع ابتدایی به عهده معلم هر کلاس است!
فیض ادامه داد: بهره بردار معلمان قرآنی در دوره ابتدایی، معاونت آموزش ابتدایی است .وی با بیان اینکه اکنون آموزش قرآن در کلاس درس برعهده معلمان قرار داده شده است و نیازی به استخدام معلم قرآن برای مدارس نیست، با تفسیری قابل تامل گفته بود: با این شیوه آمار معلمان قرآنی به تعداد معلمان مدارس ابتدایی خواهد بود.
فرشیدی: حذف معلم قرآن از مقطع ابتدایی باسند تحول بنیادین در تضاد است
در همین زمینه دکتر محمود فرشیدی وزیر پیشین آموزش و پرورش در گفتگو با مشرق، حذف معلمان پرورشی از آموزش قرآن در مقطع ابتدایی را ظلمی آشکار به آینده قرآنی کشور دانست و گفت:چنین تصمیمی اگر به منظور کاهش بار مالی آموزش و پرورش و شانه خالی کردن از زیر بار استخدام معلمان قرآنی صورت گرفته باشد، کاملا غیر منطقی و مخالف اصول آموزش و پرورش است.
وی با تاکید بر اینکه بعضی اوقات نگاه غیرکیفی مسئولان در آموزش و پرورش سعی در حل مشکلات به صورت غیر منطقی داشته است، گفت:حذف یک معلم از نظام آموزشی به دلیل کمبود نیروی انسانی و واگذاری تدریس آن درس به معلم دیگر، کاری اشتباه است و تفاوتی ندارد این اتفاق برای درس قرآن بیفتد یا ریاضی و فیزیک.
فرشیدی مشکل این روزهای نظام آموزشی را اولویت نداشتن دروس مرتبط با معارف انسانی نسبت به دروس مادر، برای مسئولان آموزش و پرورش دانست و گفت: اگر مدرسه ای فقط یک هفته معلم ریاضی و فیزیک نداشته باشد تمامی زیرمجموعه ها برای رفع مشکل به می شوند، اما کمبود معلم قرآن و پرورشی نه تنها برای مسئولان دارای اولویت نیست، بلکه با چنین تصمیمات غیر کارشناسی ممکن است نسبت به تضعیف قرآن در مدارس گام برداند.
وزیر پیشین آموزش و پرورش البته بر این باور است که اگر معلمان دروس تخصصی پس از گذراندن آموزش های ویژه و تخصصی تدریس قرآن ، آموزش قرآن در مدارس را برعهده بگیرند، تاثیر بهتری بر روند آموزش قرآن در مدارس خواهند داشت، گفت: وقتی دانش آموزی ببیند معلم ریاضی یا فیزیک قرآن نیز آموزش می دهد نگاه بهتری به آموزش قرآن پیدا می کند.
وی حذف معلمان متخصص آموزش قرآن از مقطع ابتدایی را منافی اهداف سند تحول بنیادین آموزش وپرورش دانست و تاکید کرد: هدف سند تحول بنیادین حذف نگاه صرفا علمی به مدرسه و دانش آموز بود.بر اساس این سند باید انسان تربیت و وارد جامعه شود و دانش آموز تمامی زوایای انسانی و اجتماعی را به طور کامل آموزش ببیند.
فرشیدی غیر متخصص بودن معلمان مقطع ابتدایی در آموزش قرآن را پیش زمینه ای برای حذف تدریجی درس قرآن در مقطع دبستان دانست و گفت: با اینکار معلم، از یک سو به دلیل محدود بودن ساعت های آموزشی و از سوی دیگر به دلیل عدم علاقه و توانایی لازم برای تدریس قرآن، زمان تعیین شده برای این درس را به سایر دروس اختصاص می دهد و به مرور زمان قرآن در مقطع ابتدایی به حاشیه خواهد رفت.
سند ۲۰۳۰ رفت اما اثراتش باقی است
حذف یکباره معلمان پرورشی از نظام آموزش قرآن در مقطع ابتدایی، دومین حرکتی است که آموزش و پرورش پس از کاهش ۳۰درصدی ساعت درس قرآن در مقطع متوسطه انجام داد و درست برخلاف سند تحول بنیادین و هم سو با سند ۲۰۳۰به سرانجام رسانده است.
این موضوع درست بر خلاف رویه ای است که نظام، از وزارت آموزش و پرورش توقع دارد چراکه از آنجا که چالش های مرتبط با آموزش عمومی قرآن از سالهای گذشته شناسایی شده بود، استراتژی و راه حلی به نام منشور توسعه فرهنگ قرآنی تصویب شد. بر اساس ماده اول مصوبه جلسه اول شورای توسعه فرهنگ قرآنی در سال ۸۸ «مسئولیت حوزه آموزش عمومی قرآن کشور بر عهده وزیر آموزش و پرورش است»، یعنی وزیر آموزش و پرورش باید اولین پاسخگوی این وضعیت و نفر اول برای توسعه آموزش عمومی قران در کشور باشد، موضوعی که با رویه فعلی، درست برعکس ان عمل شده است.
با این روند به نظر می رسد متأسفانه وزارت آموزش و پرورش که جایگاهی بنیادی در امر توسعه آموزش های قرآنی در کشور دارد، بعد از گذشت سالها هنوز قرآن را یک درس ساده و همچون ریاضی و ادبیات فارسی برای دبستانی ها می داند و آموزش آنرا نیز یک کار حاشیه ای تصور می کند، موضوعی که درست بر خلاف سند تحول و موافق با روح و رویه هاییست که نسخه نویسان غربی برای جوامع اسلامی تجویز می کنند.
*مشرق
حال اما در شرایطی که هنوز ترکش های تصویب و اجرای سند ۲۰۳۰ یونسکو از ذهن ها پاک نشده است، مسئولان آموزش و پرورش در دولت دوازدهم دست به اقدام جنجالی دیگری زده اند و با حذف معلمان قرآن در مقطع ابتدایی، آموزش قرآن را از معلمان تخصصی مربوطه گرفته و به معلمان هر کلاس واگذار کرده اند.
نقشه راه سند تحول بنیادین درباره آموزش قرآن
سند تحول بنیادین، آذرماه سال ۱۳۹۰ در هشت فصل مختلف به تایید رئیس جمهور رسید و به عنوان نقشه راه وزارت آموزش و پرورش برای دستیابی به اهداف تعلیم و تربیت در افق ۱۴۰۴تبیین شد. در بند اول از فصل هشتم این سند که به تببین اهداف عملیاتی و راه کارها پرداخته شده است، در مورد فعالیت های قرآنی در مدارس آمده است: «تقویت انس با قرآن در دانش آموزان و توسعه فرهنگ و سواد قرآنی با اصلاح برنامه ها و توانمند سازی معلمان در راستای تقویت مهارت روخوانی و روان خوانی در دوره ی ابتدایی، آشنایی با مفاهیم کلیدی قرآن در دوره متوسطه اول و آموزش معارف قرانی در متوسطه دوم بر اساس منشور توسعه فرهنگ قرآنی»
بر اساس این سند، آموزش و پرورش وظیفه برنامه ریزی و مهندسی آموزش عمومی قرآن کشور را بر عهده دارد و نکته حائز اهمیت در این سند قانونی تاکید بر انجام گرفتن تمامی فعالیت های قرآنی کشور مبتنی بر سیاست ها و برنامه های آموزش و پرورش است. به نحویکه در یکی از بندهای آن آمده است، تمامی فعالیت های قرآنی کشور که توسط نهادها، ارگان ها و سازمان های دولتی و مؤسسات قرآنی مردمی در حوزه آموزش عمومی قرآن کشور انجام می گیرد- مانند آموزش روخوانی و روان خوانی و ... - باید از سیاست ها و برنامه های آموزش و پرورش تبعیت کند.
با اینکه آموزش و پرورش به عنوان متولی و سیاست گذار آموزش قرآن در کشور تعیین شده است اما تصمیم اخیر این وزارتخانه برای حذف آموزش قرآن توسط مربیان پرورشی و حذف مربیان متخصص از آموزش قرآن خود فاصله زیادی با اصول سند تحول بنیادین دارد.
حذف معلم قرآن از مقطع ابتدایی
چند روز قبل، معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش، در اتفاقی مهم و قابل تامل از حذف معلمان پرورشی برای آموزش قرآن در مقطع ابتدایی خبر داد. مهدی فیض با تاکید بر اینکه از سال تحصیلی جاری برای مدارس دوره ابتدایی، معلم مجزا که درس قرآن را تدریس کند بکار گرفته نخواهد شد، وظیفه تدریس قرآن در مدارس ابتدایی را از وظایف معلم هر کلاس دانسته و تاکید کرده بود که وظیفه آموزش قرآن در مقطع ابتدایی به عهده معلم هر کلاس است!
فیض ادامه داد: بهره بردار معلمان قرآنی در دوره ابتدایی، معاونت آموزش ابتدایی است .وی با بیان اینکه اکنون آموزش قرآن در کلاس درس برعهده معلمان قرار داده شده است و نیازی به استخدام معلم قرآن برای مدارس نیست، با تفسیری قابل تامل گفته بود: با این شیوه آمار معلمان قرآنی به تعداد معلمان مدارس ابتدایی خواهد بود.
فرشیدی: حذف معلم قرآن از مقطع ابتدایی باسند تحول بنیادین در تضاد است
در همین زمینه دکتر محمود فرشیدی وزیر پیشین آموزش و پرورش در گفتگو با مشرق، حذف معلمان پرورشی از آموزش قرآن در مقطع ابتدایی را ظلمی آشکار به آینده قرآنی کشور دانست و گفت:چنین تصمیمی اگر به منظور کاهش بار مالی آموزش و پرورش و شانه خالی کردن از زیر بار استخدام معلمان قرآنی صورت گرفته باشد، کاملا غیر منطقی و مخالف اصول آموزش و پرورش است.
وی با تاکید بر اینکه بعضی اوقات نگاه غیرکیفی مسئولان در آموزش و پرورش سعی در حل مشکلات به صورت غیر منطقی داشته است، گفت:حذف یک معلم از نظام آموزشی به دلیل کمبود نیروی انسانی و واگذاری تدریس آن درس به معلم دیگر، کاری اشتباه است و تفاوتی ندارد این اتفاق برای درس قرآن بیفتد یا ریاضی و فیزیک.
فرشیدی مشکل این روزهای نظام آموزشی را اولویت نداشتن دروس مرتبط با معارف انسانی نسبت به دروس مادر، برای مسئولان آموزش و پرورش دانست و گفت: اگر مدرسه ای فقط یک هفته معلم ریاضی و فیزیک نداشته باشد تمامی زیرمجموعه ها برای رفع مشکل به می شوند، اما کمبود معلم قرآن و پرورشی نه تنها برای مسئولان دارای اولویت نیست، بلکه با چنین تصمیمات غیر کارشناسی ممکن است نسبت به تضعیف قرآن در مدارس گام برداند.
وزیر پیشین آموزش و پرورش البته بر این باور است که اگر معلمان دروس تخصصی پس از گذراندن آموزش های ویژه و تخصصی تدریس قرآن ، آموزش قرآن در مدارس را برعهده بگیرند، تاثیر بهتری بر روند آموزش قرآن در مدارس خواهند داشت، گفت: وقتی دانش آموزی ببیند معلم ریاضی یا فیزیک قرآن نیز آموزش می دهد نگاه بهتری به آموزش قرآن پیدا می کند.
وی حذف معلمان متخصص آموزش قرآن از مقطع ابتدایی را منافی اهداف سند تحول بنیادین آموزش وپرورش دانست و تاکید کرد: هدف سند تحول بنیادین حذف نگاه صرفا علمی به مدرسه و دانش آموز بود.بر اساس این سند باید انسان تربیت و وارد جامعه شود و دانش آموز تمامی زوایای انسانی و اجتماعی را به طور کامل آموزش ببیند.
فرشیدی غیر متخصص بودن معلمان مقطع ابتدایی در آموزش قرآن را پیش زمینه ای برای حذف تدریجی درس قرآن در مقطع دبستان دانست و گفت: با اینکار معلم، از یک سو به دلیل محدود بودن ساعت های آموزشی و از سوی دیگر به دلیل عدم علاقه و توانایی لازم برای تدریس قرآن، زمان تعیین شده برای این درس را به سایر دروس اختصاص می دهد و به مرور زمان قرآن در مقطع ابتدایی به حاشیه خواهد رفت.
سند ۲۰۳۰ رفت اما اثراتش باقی است
حذف یکباره معلمان پرورشی از نظام آموزش قرآن در مقطع ابتدایی، دومین حرکتی است که آموزش و پرورش پس از کاهش ۳۰درصدی ساعت درس قرآن در مقطع متوسطه انجام داد و درست برخلاف سند تحول بنیادین و هم سو با سند ۲۰۳۰به سرانجام رسانده است.
این موضوع درست بر خلاف رویه ای است که نظام، از وزارت آموزش و پرورش توقع دارد چراکه از آنجا که چالش های مرتبط با آموزش عمومی قرآن از سالهای گذشته شناسایی شده بود، استراتژی و راه حلی به نام منشور توسعه فرهنگ قرآنی تصویب شد. بر اساس ماده اول مصوبه جلسه اول شورای توسعه فرهنگ قرآنی در سال ۸۸ «مسئولیت حوزه آموزش عمومی قرآن کشور بر عهده وزیر آموزش و پرورش است»، یعنی وزیر آموزش و پرورش باید اولین پاسخگوی این وضعیت و نفر اول برای توسعه آموزش عمومی قران در کشور باشد، موضوعی که با رویه فعلی، درست برعکس ان عمل شده است.
با این روند به نظر می رسد متأسفانه وزارت آموزش و پرورش که جایگاهی بنیادی در امر توسعه آموزش های قرآنی در کشور دارد، بعد از گذشت سالها هنوز قرآن را یک درس ساده و همچون ریاضی و ادبیات فارسی برای دبستانی ها می داند و آموزش آنرا نیز یک کار حاشیه ای تصور می کند، موضوعی که درست بر خلاف سند تحول و موافق با روح و رویه هاییست که نسخه نویسان غربی برای جوامع اسلامی تجویز می کنند.
*مشرق
