این در حالی است كه كشورهای صاحب سینما در دنیا كه حداقل ادعایی درباره سینما متعالی و انقلابی ندارند، بهترین فیلم‌ها را با بودجه‌های عظیم و حمایت‌های همه‌جانبه درباره رهبران معنوی‌شان كه گاه حتی تاثیرگذاری مثبت‌ آنها در اجتماع دارای ابهاماتی بوده، ساخته‌اند... اما درحالی‌كه سینمای ایران پس از انقلاب و در زمانی‌كه برخی از تعطیلی كامل آن سخن می‌گفتند، درواقع حیات خود را مدیون نظر بنیانگذار انقلاب بوده است، بویژه با دو اظهار نظر ایشان پس از تماشای فیلم «گاو» داریوش مهرجویی آن بحث‌ها پایان یافت.

به گزارش شهدای ایران به نقل از ایسنا اساسا یكی از كاركردهای سینما، ثبت تاریخی وقایع و زندگی شخصیت‌های ماندگار است كه نمونه‌های بسیار و البته بسیار قدرتمندی از این دست آثار در سینمای دنیا می‌توان یافت. در همین راستا، سینمای ایران هم در مقاطعی برای ایفاء چنین نقشی در ثبت تاریخی لحظات حساس تاریخی و زندگی بزرگان كشور تلاش كرده است؛ اما بسیار اندك، بعضا ضعیف و گذرا.

امام خمینی (ره) بدون شك یكی از تاثیرگذارترین شخصیت‌ها در تاریخ معاصر ایران و جهان است كه مقاطع مختلف زندگی ایشان، خود داستان‌های مختلفی دارد كه برخی از آنها در كتاب‌ها و مجلات مكتوب به چاپ رسیده است. اما سهم سینمای ایران در معرفی چهره بنیانگذار جمهوری اسلامی و زندگی پر فراز نشیب ایشان چقدر بوده است؟

«فرزند صبح» ؛ فیلم هیچ كس!

قطعا می‌توان «فرزند صبح» بهروز افخمی را جدی‌ترین تصویر سینمای ایران از زندگی امام خمینی (ره) دانست كه دوران كودكی ایشان را نمایش می‌دهد.

این پروژه سینمایی كه به تهیه‌كنندگی عروج فیلم (وابسته به مركز تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)) ساخته شد، یكی از پرحاشیه‌ترین فیلم‌های پس از انقلاب بود.

داستان «فرزند صبح»، مربوط به زمان تولد تا 7 سالگی حضرت امام(ره) و تحولات اجتماعی و سیاسی آن مقطع زمانی است. فیلم‌برداری این فیلم پس از مراحل تحقیق مهرماه 83 آغاز شد و در ادامه با یكی دو بار تعطیل شدن، دوباره بالاخره در بیست و نهمین جشنواره فیلم فجر (سال 89) به نمایش درآمد.

حاشیه‌ها از همان روز‌های اول هم با افخمی و «فرزند صبح»‌اش همراه بود. چند روزی پس از آغاز فیلمبرداری و پیرامون آن صحبت‌هایی درباره بازی هدیه تهرانی در نقش مادر حضرت امام (ع) در مطبوعات، افخمی بلافاصله پاسخی را منتشر كرد كه در آن از فشارها و برخی سخنان پیرامون ساخت این فیلم گلایه كرد.

پس از آن، فیلمبرداری تا تیرماه 84 ادامه یافت تا اینكه افخمی اعلام كرد، فیلمبرداری تا یكی دو سال تعطیل خواهد بود؛ چرا كه بازیگر خردسالی كه نقش امام (ره) را در سه، چهار سالگی بازی می‌كند بسیار تواناست و ترجیح می‌دهد او در بخش دوم فیلم خودش نقش دوران هفت، هشت سالگی امام (ره) را بازی كند و این یعنی كه پروژه باید متوقف شده تا این بازیگر خردسال كمی بزرگتر شود!

البته این اقدام با واكنش تهیه‌كننده فیلم روبرو شد و محمدرضا شرف‌الدین به نمایندگی از «عروج فیلم»، طبق یك اعلامیه مطبوعاتی برای جذب بازیگر كودك (نقش هفت سالگی حضرت امام(ره) اقدام كرده‌اند كه البته در آخر نظر افخمی به كرسی نشست و پروژه برای دو سال تعطیل شد.

در هر صورت مرداد 85 فیلمبرداری بخش دوم پروژه «فرزند صبح» آغاز شد و پس از كشمكش‌های بسیار پس از سه سال، آذرماه 86 به پایان رسید؛ كه این پایان، آغازی بر دوره تازه حواشی این پروژه سینمایی بود.

پس از پایان فیلمبرداری، راش‌ها برای تدوین به دست زنده‌یاد سیف‌الله داد سپرده شد و او مونتاژ «فرزند صبح» را اسفند 86 به پایان رساند و كار به مرحله صداگذاری و دوبله رسید اما فیلم در این مرحله تا یكی دو سال در كشمكش ماند.

افخمی در این مرحله اصرار داشت كه «چون فیلم با تكنیك سوپر 35 میلمتری ساخته شده است كه این روند در ایران قابل نمایش و كار نیست، بنابراین كارهای لابراتواری‌اش برای اینكه كیفیت خوبی داشته باشد، باید خارج از كشور انجام شود و به تبع آن صداگذاری،دوبلاژ و ساخت موسیقی هم باقی مانده است... تبدیل صدای فیلم به سیستم دالبی هم باید خارج از كشور انجام شود»

در عین حال شرف‌الدین هم در پاسخ، هزینه‌های فیلم را یادآور شده و گفته بود: «كارگردان به دلیل كیفیت بهتر معتقد است فیلم باید در خارج تبدیل شود ... از طرفی هم سرمایه‌گذار امكان تامین بودجه تبدیل این فیلم را در خارج از كشور ندارد و آماده است تا در داخل انجام شود.»

این مسائل ادامه داشت تا اینكه پس از كش و قوس‌های فراوان و اصرار افخمی بر اینكه «فرزند صبح» فعلی اثر او نیست، فیلم به جشنواره بیست و نهم فجر رسید و برای اصحاب رسانه و منتقدین به نمایش درآمد؛ آن‌ هم نمایشی پر از حاشیه و انتقاد!

پس از نمایش این فیلم در جشنواره، سیل انتقادات به سمت بهروز افخمی برای هفت سال زمانی كه روی آن گذاشته است سرازیر شد و البته او باز هم مانند زمان نمایش «فرزند صبح» در جشن خانه سینما، اصرار داشت كه فیلم فعلی را او كارگردانی نكرده است، چرا كه حاصل تدوین جدید به كلی با انچه او مد نظر داشته متفاوت بوده است.

اما تكلیف یكی از دو فیلم سینمای ایران درباره امام خمینی (ره) چه می‌شود؟ اكران عمومی یا بایگانی؟

سیدعلیرضا سجادپور درباره اكران عمومی «فرزند صبح» به ایسنا می‌گوید: «ما به عنوان اداره نظارت و ارزشیابی چون درخواستی برای اكران فیلم نیامده است، از پروانه نمایش آن اطلاعی نداریم. در هر صورت باید درخواست نمایش این فیلم ارائه شود تا شورا آن را ببیند و نظر نهایی‌اش را بدهد؛ اما در هر صورت در حدود یك سال و نیم گذشته هیچ درخواستی به ما ارائه نشده است.»

«صنوبر»؛ به نام سینما، به كام تلویزیون

دیگر فیلم سینمایی كه درباره حضرت امام خمینی (ره) ساخته شده، «صنوبر» به كارگردانی مجتبی راعی بود كه این پروژه هم در موسسه «عروج فیلم» و شبكه اول سیما ساخته شد.

این فیلم در دو نسخه تلویزیونی و سینمایی تهیه‌ شده است و داستانی در زمان جنگ جهانی اول در منطقه كمره را روایت می‌كند كه ناامنی و اشغال اجنبی آنجا را فراگرفته است. در این میان پسری به نام روح‌الدین این شرایط را تجربه می‌كند. این اثر تاریخی نه فقط به نوجوانی امام می‌پردازد، بلكه مقطعی از تاریخ انقلاب مشروطیت ایران را نیز به تصویر می كشد و مبارزات مردم خمین، استعمارستیزی و فعالیت روحانیون آن دوره را به نمایش درمی آورد.

نسخه سینمایی «صنوبر» برای اولین بار در بیست و یكمین جشنواره فیلم فجر (1381) به نمایش درآمد و نسخه تلویزیونی آن هم در 6 قسمت با نام «سال سخت در خمین» بار‌ها از تلویزیون به نمایش درآمد.

مجتبی راعی پس از این فیلم، پروژه دیگری را هم به نام «بلند بالا» درباره 27 سالگی امام (ره) و به اجتهاد رسیدن‌شان در زمان مدیریت محمدرضا جعفری‌جلوه در معاونت سینمایی نوشت كه می‌گوید، اصلا قصد ندارد آن را بسازد و درباره دلیل آن هم بیان می‌كند: «آنقدر در همان فیلم اول برای ساختش رنج كشیدم كه باید دیوانه باشم كه دوباره در معرض چنین فشار عظیمی قرار بگیرم و فكر می‌كنم اگر بخواهم آنرا بسازم قطعا سكته خواهم كرد.»

اما چرا «صنوبر» اكران نشد؟ كارگردان آن معتقد است كه «این فیلم صاحب نداشت و كسی كه دلش بسوزد و دنبال كار برود، نبود و ما تنها بودیم.»

هنوز كارگردانی نتوانسته است تصویری از بزرگسالی و بحبوحه مبارزات ایشان را به تصویر بكشد و هر دو فیلم «فرزند صبح» و «صنوبر» درباره مقاطع كودكی و نوجوانی امام خمینی (ره) بوده‌اند.



به گزارش ایسنا، كل بضاعت 32 ساله سینمای پس از انقلاب برای ساخت فیلم‌هایی درباره بنیانگذار فقید جمهوری اسلامی ساخت همین دو فیلم بوده است؛ دو فیلمی كه هیچ كدام اكران نشدند! ضمن آنكه هنوز كارگردانی نتوانسته است تصویری از بزرگسالی و بحبوحه مبارزات ایشان را به تصویر بكشد و هر دو فیلم «فرزند صبح» و «صنوبر» درباره مقاطع كودكی و نوجوانی امام خمینی (ره) بوده‌اند. حتی مجموعه «آفتاب و زمین» كه جواد شمقدری برای تلویزیون آماده كرد هم به زمان تولد ایشان می‌پردازد.

این در حالی است كه كشورهای صاحب سینما در دنیا، بهترین فیلم‌های خود را با بودجه‌های عظیم و حمایت‌های همه جانبه درباره شخصیت‌های ماندگار خود و سایر كشور‌ها می‌سازند و در این زمینه حتی به تصویرسازی هنری از شخصیتی‌ها هم روی می‌آورند (مانند «گاندی» یا «خداحافظ بافانا» درباره نلسون ماندلا) اما سینمای ایران در تصویرسازی ماندگار از بنیان‌گذار جمهوری اسلامی كه تاثیرگذاری بسیاری در معادلات جهانی قرن اخیر داشته، ناتوان بوده‌ است.

به هر حال عملكرد سینمای ایران را در ساخت فیلم‌هایی درباره امام خمینی (ره) می‌توان نامناسب و نافرجام و تلاش‌های در این زمینه را بسیار اندك، بدون تاثیرگذاری و ماندگاری حداقلی توصیف كرد