مقبره ناصر خسرو در روستای یمگان ولایت بدخشان در دامنه کوه‌هایی بلند، سرسبز و پوشیده از درختان و در بین تپه‌های سنگی قرار دارد که آستانه نابودی است.
به گزارش شهدای ایران،آرامگاه حکیم ناصر خسرو بلخی ادیب، شاعر و نویسنده افغانستانی که در قرن پنجم زندگی می‌کرد در روستای یمگان واقع در ولایت بدخشان است.
مقبره این شاعر بزرگ پارسی‌گو در دامنه‌ای بلند، سرسبز و پوشیده از درختان و در بین تپه‌های سنگی قرار دارد که اطراف آن در اثر بارندگی‌ها و سایر عوامل طبیعی و غیر طبیعی مورد فرسایش و ریزش قرار گرفته و خطر لغزش و فروپاشی کامل آن وجود دارد.
در بالای تپه، کلبه محقری با دیوارهای سفید قراردارد که بنا بر گفته مجاوران آن قدمت 400 ساله داشته و تاریخ تعمیر آن درچوب‌های آن حک شده است.
در مقابل این کلبه، محوطه نسبتاً همواری با چنارهای بزرگ وجود دارد که از آنجا یک منظره زیبا از دره یمگان را درمقابل چشم بیننده قرار میگیرد.
تمام ستون‌ها، تیرها و دستک‌های تعمیر در محوطه ورودی و در داخل آرامگاه به طور بی‌نهایت زیبایی کنده‌کاری شده و با آیاتی از کلام‌الله مجید به رنگ‌های مختلف مزین شده است.
یک جلد قرآن کریم بزرگ در پوست آهو تا سالیان آخر در صندوقی در این مرقد نگهداری می‌شد، اما در زمان «داود خان» نخستین رئیس جمهور افغانستان با فریب و به بهانه نگهداری درآرشیو ملی به کابل انتقال داده شد که اکنون اثری از آن در آرشیو ملی به چشم نمی‌خورد.
درسال‌های آخر یک تعداد افراد ناشناس به این آرامگاه هجوم آورده، دروازه آن را شکسته، تکه‌های ابریشمی قدیمی بالای مرقد را پاره، بعضی آیه‌های مزین بر دستک‌ها را با اسلحه سرد کنده و بعد از تهدید مجاوران می‌خواستند این آرامگاه را ویران کنند که به دلیل مداخله مردم محل از این فاجعه جلوگیری شد.
چندی پیش نیز جنایت‌کاران و غارتگران آثارباستانی شبانه داخل مرقد شده وبه حفاری پرداخته بودند که صدمات بزرگی به مرقد وارد شد و اینکه در اثر این حفاری چیزی ربوده شده یا نه مشخص نیست.
ناصر خسرو در سال 1005 میلادی در ولایت بلخ باستان افغانستان متولد شد و در دربار شاهان غزنوی و پس از آن در دربار سلجوقی‌ها شخصی درباری و شاعری توانا بود.
خسرو بلخی پس از به تنگ آمدن از دربار سلجوقی‌ها، رو از دربارنشینی برگرداند و مسافرت پیشه کرد و پس از آن در طول 6 سال و 7 ماه و 22 روز در شهرهای مختلف منطقه حضور داشت.
مورخان و ادیبان افغانستان تأکید کردند: این شاعر برجسته افغانستان در جریان این سفرهای خود به مذهب اسماعیلی روی آورده و پس از آنکه به بلخ بازگشت، به ترویج مذهب اسماعیلی کوشید، اما بنابر مخالفت سلجوقی‌ها مجبور به ترک دیار و پناه بردن به دره یمگان که اکنون در بدخشان قرار دارد، شد.
خسرو بلخی 25 سال پایانی زندگی خود را در یمگان زیست و مهم‌ترین آثار خود را از همین مکان به یادگار گذاشت که مهم‌ترین آنها «روشنایی نامه»، «سفرنامه» و 2 دیوان شعر به زبان‌های عربی و فارسی است.
در آخرین روزهای زندگی، ناصر خسرو به برادرش وصیت کرد که در همین منطقه یمگان به خاک سپرده شود و برادر وی نیز طبق این وصیت، وی را در همین منطقه به خاک سپرد.
مقبره این شاعر بزرگ پارسی‌گو در دامنه‌ای بلند، سرسبز و پوشیده از درختان و در بین تپه‌های سنگی قرار دارد که اطراف آن در اثر بارندگی‌ها و سایر عوامل طبیعی و غیر طبیعی مورد فرسایش و ریزش قرار گرفته و خطر لغزش و فروپاشی کامل آن وجود دارد.
در بالای تپه، کلبه محقری با دیوارهای سفید قراردارد که بنا بر گفته مجاوران آن قدمت 400 ساله داشته و تاریخ تعمیر آن درچوب‌های آن حک شده است.
در مقابل این کلبه، محوطه نسبتاً همواری با چنارهای بزرگ وجود دارد که از آنجا یک منظره زیبا از دره یمگان را درمقابل چشم بیننده قرار میگیرد.
تمام ستون‌ها، تیرها و دستک‌های تعمیر در محوطه ورودی و در داخل آرامگاه به طور بی‌نهایت زیبایی کنده‌کاری شده و با آیاتی از کلام‌الله مجید به رنگ‌های مختلف مزین شده است.
یک جلد قرآن کریم بزرگ در پوست آهو تا سالیان آخر در صندوقی در این مرقد نگهداری می‌شد، اما در زمان «داود خان» نخستین رئیس جمهور افغانستان با فریب و به بهانه نگهداری درآرشیو ملی به کابل انتقال داده شد که اکنون اثری از آن در آرشیو ملی به چشم نمی‌خورد.
درسال‌های آخر یک تعداد افراد ناشناس به این آرامگاه هجوم آورده، دروازه آن را شکسته، تکه‌های ابریشمی قدیمی بالای مرقد را پاره، بعضی آیه‌های مزین بر دستک‌ها را با اسلحه سرد کنده و بعد از تهدید مجاوران می‌خواستند این آرامگاه را ویران کنند که به دلیل مداخله مردم محل از این فاجعه جلوگیری شد.
چندی پیش نیز جنایت‌کاران و غارتگران آثارباستانی شبانه داخل مرقد شده وبه حفاری پرداخته بودند که صدمات بزرگی به مرقد وارد شد و اینکه در اثر این حفاری چیزی ربوده شده یا نه مشخص نیست.
ناصر خسرو در سال 1005 میلادی در ولایت بلخ باستان افغانستان متولد شد و در دربار شاهان غزنوی و پس از آن در دربار سلجوقی‌ها شخصی درباری و شاعری توانا بود.
خسرو بلخی پس از به تنگ آمدن از دربار سلجوقی‌ها، رو از دربارنشینی برگرداند و مسافرت پیشه کرد و پس از آن در طول 6 سال و 7 ماه و 22 روز در شهرهای مختلف منطقه حضور داشت.
مورخان و ادیبان افغانستان تأکید کردند: این شاعر برجسته افغانستان در جریان این سفرهای خود به مذهب اسماعیلی روی آورده و پس از آنکه به بلخ بازگشت، به ترویج مذهب اسماعیلی کوشید، اما بنابر مخالفت سلجوقی‌ها مجبور به ترک دیار و پناه بردن به دره یمگان که اکنون در بدخشان قرار دارد، شد.
خسرو بلخی 25 سال پایانی زندگی خود را در یمگان زیست و مهم‌ترین آثار خود را از همین مکان به یادگار گذاشت که مهم‌ترین آنها «روشنایی نامه»، «سفرنامه» و 2 دیوان شعر به زبان‌های عربی و فارسی است.
در آخرین روزهای زندگی، ناصر خسرو به برادرش وصیت کرد که در همین منطقه یمگان به خاک سپرده شود و برادر وی نیز طبق این وصیت، وی را در همین منطقه به خاک سپرد.
