ای کاش لااقل برای یکبار از من دعوتی می کردند که تجربیات نیم قرن تبلیغ و 37 سال تلویزیون بدون یک جلسه تعطیلی و مهارت های معلمی و کلاسداری و تفسیر خود را در شورای مرکزی دفتر تبلیغات یا سازمان تبلیغات یا معاونت تبلیغات یا برنامه های درسی حوزه ها بیان کنم و این حرف را به دلیلی می زنم که دیگر توانی برای سخنرانی و سفر ندارم و ان شاء الله برای خودم نباشد و شما عزیزان کمی ضمیر هم را در (شاورهم) گسترش دهید با اینکه بحمدالله علمای جوانی در شما آمده اند ولی کافی نیست.
شهدای ایران: حجت الاسلام والمسلمین قرائتی در نامه ای مهم خطاب به روحانیون، مدرسین و اساتید حوزه های علمیه با بیان 32 بند به ضرورت های علمی و عملی حوزه های علمیه با توجه به شرایط کنونی جامعه و خلأ موجود حضور روحانیت در آن پرداخته است.
بنابر این گزارش متن این نامه به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
محضر مبارک علما و مدرسین و اساتید بزرگوار
با حذف همه مقدمات
چند تذکر
1. بعضی از بحث ها و پژوهش ها کاربردی و مورد نیاز نیست نظیر سیقولون ثلثه رابعهم کلبهم یا مرده شماری الهاکم التکاثر حتی زرتم المقابر
2. بعضی افراد هجرت نمی کنند که مورد توبیخند و الذین امنوا و لم یهاجروا مالکم من ولایتهم من شیء حتی یهاجروا
3. بعضی افراد فقط براساس نیاز و فقر هجرت می کنند در حالیکه قرآن می فرماید: ذوالقرنین با داشتن همه امکانات سفرهای پی در پی کرد. (انا مکنا له فی الارض و اتیناه من کل شی ء سببا فاتبع سببا ... ثم اتبع سببا)
4. قرآن تفسیر و تدبر را واجب می داند وگرنه با ترک آن توبیخ نمی کرد. (افلا یتدبرون القرآن ام علی قلوب اقفالها)
5. تبلیغ دو گونه است:
الف) تبلیغی براساس فقه (لیتفقهوا فی الدین و لینذروا قومهم اذا رجعوا الیهم)
ب) تبلیغ روان (انا سمعنا قرانا عجبا الی الرشد فامنا به) و در جای دیگر می فرماید (یا قومنا اجیبوا داعی الله)
6. باید از تعطیلات بکاهیم قرآن می فرماید روز جمعه تجارت را تعطیل کرده و به نماز جمعه بروید (و ذروا البیع) ولی پس از اتمام نماز جمعه کار و کسب را دنبال کنید. (فاذا قضیت الصلوه فانتشروا فی الارض و ابتغوا من فضل الله
7. مسئله تفقد فراموش نشود. (و تفقد الطیر)
8. گاهی کوچکترها مطالبی می دانند که بزرگان از ان غافلند هدهد به سلیمان گفت: (احطت بما لم تحط به خبرا)
9. بعضی علوم از عمر و استعداد می کاهد و به یادگیری علوم واجب تر ضربه می زند. (و یتعلمون ما یضرهم و لا ینفعهم)
10. در بسیاری از تبلیغات و منابر محوریت با شعر و خواب و قصه و تاریخ و تحلیل سیاسی و لفاظی است و قرآن در آن پررنگ نیست در حالیکه قرآن به پیامبر می فرماید: (لتبین للناس ما نزل الیهم)
11. قرآن خود را علم می داند ولی ما در حوزه علمیه هنوز قرآن را علم نمی دانیم: جمله (و قل رب زدنی علما) در کنار جمله (و لا تعجل بالقرآن من قبل ان یقضی الیک وحیه) آمده است.
12. مشورت ما با افراد خاصی است در حالیکه قرآن دایره مشورت را گسترده می داند. (و شاورهم فی الامر)
13. یک بحث هایی بسیار عمیق مطرح می شود و از (اوفوا بالعقود) کتاب مکاسب در می آید ولی از آیه (و امرهم شوری بینهم) یک مقاله هم خارج نمی شود.
14. شهریه ها براساس کتاب ها و پایه هایی است که در قیامت به گونه ای دیگر است. (اقرا و ارق)
15. پزشک اطفال داریم ولی (جز چند نفر) روحانی برای اطفال نداریم در حالیکه قران می فرماید: (هذا بیان للناس) و نسل نو ناس هستند.
16. ارتباط با نسل نو در حد لازم نیست. اگر بیشترین اسلام شناس قم هستند باید بهترین جوانان جوانان قمی باشند.
17. درسهای اخلاق که برای تهذیب و تزکیه طلاب است با محوریت قرآن نیست در حالیکه قرآن خود را وسیله تزکیه می داند و می فرماید: (فذکر بالقرآن من یخاف وعید)
18. در گزینش طلاب بیشترین توجه به معدل و نمره آنان است در حالیکه معدل و نمره بخشی از شناخت افراد است و روحیه طلبگی را در جای دیگر باید جستجو کرد.
19. به لطف خدا حرکت های بسیار خوبی در حوزه قم در رشته ای تخصصی و تفسیر صورت گرفته اما قرآن می فرماید: (یا ایها الذین امنوا امِنوا) و به افراد صابر می فرماید: ( لکل صبار)
20. هدف همه علما تربیت عالم ربانی است و قرآن ربانی بودن را قرآنی بودن می داند: (و لکن کونوا ربانیین بما کنتم تعلمون الکتاب و بما کنتم تدرسون)
21. هستند کسانی که تبلیغ را دون شان می دانند ولی قرآن به پیامبر می فرماید تو فقط رحمتی (و ما ارسلناک الا رحمه) و تو فقط مبلغی (و ما علی الرسول الا البلاغ) و از این دو تعبیر استفاده می شود رحمت واقعی تبلیغ دین است.
22. با اینکه قرآن می فرماید قرآن برای همه است (هذا بیان للناس) ولی به کتاب ها که مراجعه می کنیم بسیاری از کتاب ها بیان للخواص است.
23. باید در حوزه نهضت و دفتر و مسئولی برای تلخیص کتب مفید ایجاد شود نظیر کتاب صافی،اصفی و مصفای فیض کاشانی و کتاب مطول و مختصر چون حوصله ها حتی در خوردن غذا کاهش یافته (روزی مردم در خانه غذا می پختند امروز در ده ها هزار رستوران غذا می خورند و اخیرا آبمیوه می خورند که زحمت جویدن هم نداشته باشد.) (قرآن می فرماید الان خفف الله عنکم و علم ان فیکم ضعفا)
24.کسانی که از اول بنای فقیه شدن ندارند و در خود حوصله و استعداد آن را نمی یابند نباید آنان را در مقدمات فقیه شدن نگه داریم.
سطوح عالیه و درس خارج برای کسانی که بنای اجتهاد دارند لازم است ولی امروز که هزاران طلبه جوان در قوای مسلح وجود دارد و بسیاری از آنان کفایه و خارج خوانده ولی تسلط بر آیات جبهه و جهاد ندارند. روحانیون اوقاف باید درس خارج وقف را ببینند
روحانیونی که در دانشکده های پزشکی هستند باید با اموری که مربوط به سلامتی و اطعمه و اشربه است تسلط کامل داشته باشند.
روحانیونی که در نیروی انتظامی هستند باید تسلط کامل بر مسائل امنیت و حراست و نظم و آسیب های اجتماعی داشته باشند.
قرآن برای حالات مختلف نمازهای مختلفی را طراحی کرده و می فرماید: (قیاما و قعودا و علی جنوبهم)
25.حوزه باید مسائل فراموش شده یا در معرض فراموشی را مطرح کند همانگونه که قرآن می فرماید: (حافظوا علی الصلوات و الصلوه الوسطی) زیرا مردم به خاطر هوای گرم نسبت به نماز ظهر کاهل می شدند. چرا باید برای حج و عمره چند هزار روحانی فاضل آماده به خدمت باشند ولی برای زکات که 32 بار در قرآن مطرح شده و 27 بار در کنار نماز آمده و در اسلام ستون دین شمرده شده است (بنی الاسلام علی خمس الصلوه و الزکاه ... ) ده ها سال از انقلاب بگذرد و هیچ کجا خبر از آن نباشد در حالیکه قرآن می فرماید (فویل للمشرکین الذین لا یوتون الزکاه)
26. مدرک گرایی برای حوزه آسیب بزرگی بود و هم نیت ها و عزت و استقلال حوزه لطمه وارد کرد.
27. پایان نامه ها بیشتر جنبه علمی دارد نه عملی شما شاید یک پایان نامه پیدا نکنید که شیوه دعوت نسل نو به نماز را بررسی کرده باشد یا یکی از پایان نامه ها و تحقیقات مربوط به احیاء زکات باشد در حالیکه قرآن می فرماید: (الذین ان مکناهم فی الارض اقاموا الصلوه و اتوا الزکاه)
28. مسئله نداشتن مهارت امروز کلید همه بدبختی هاست. اکثر دیپلم ها و لیسانس ها و طلاب ما مهارت مورد نیاز را ندارند. نداشتن مهارت یعنی نداشتن شغل و درآمد و نداشتن شغل و درآمد یعنی تاخیر ازدواج و نداشتن مسکن و توقع استخدام و راضی نبودن به نظام موجود و گرفتار فضای مجازی و اینترنت و ماهواره و اعتیاد و ... شدن.
هر یک از قصه گفتن، مسئله فقهی گفتن، پاسخ به شبهات مادیون و وهابیون و دیگران نیاز به مهارت دارد.
آیا طلاب جوان نباید دوره های آموزشی کلاسداری، تفسیر گفتن، مقاله نویسی، حضور در صدا و سیما و شرکت در مسائل هنری را بیاموزند.
29. (و اعدوا لهم ما استطعتم من قوه) که مهارت های مختلف برای اقشار مختلف قدرتی است.
30. یک برگ زرد که از درخت جدا و در حوض قرار می گیرد می تواند کشتی 50 مورچه شود.
منافقین از نسل نو ما مهره ساختند و جنایاتی کردند. شاید ما ده ها هزار طلبه غیر معمم داریم که علاوه بر دیپلم و پایان لمعتین می توان از آن برای جلسات نسل نو و کودکان و جلسات فامیلی و محلی با رهنمودهای بزرگ ترها حرکتی ایجاد کرد.
یک طلبه جوان در ایام عید و محرم و رمضان و جمعه ها که به منزل یا منطقه خود می رود می تواند بچه های نوجوان را از بستگان و همسایگان دور خود جمع کند و دقایقی با آنان گفتگو نماید ولی چون برنامه ای نیست میلیون ها نسل نو و هزاران طلبه غیر معمم هدر می رود.
دنیا امروز از زباله ها بازیافت و از فاضلاب آب کشاورزی و از کاغذپاره ها مقوا سازی و از کناره های نان شیر گاو و از خرده شیشه ها کارخانه شیشه سازی راه می اندازد ولی ما از طلاب جوانمان استفاده ای نمی کنیم.
حضرت سلیمان برای تبلیغ دین از هدهد استفاده کرد و خداوند برای دفن میت کلاغ را به کار گرفت (فبعث الله غرابا) و برای حفظ اشرف مخلوقات از اوهن بیوت استفاده کرد.
31. شهر قم به خاطر عبورگاه هفده استان و حضرت معصومه سلام الله علیها و جمکران و حوزه علمیه و حضور مراجع می تواند مرکز عرضه جزوات و بروشورها و نوارها و سرودهای اسلامی باشد ولی عرضه سوهان و سفال و سرامیک بیشتر به چشم می خورد.
32. توسعه جامعه مدرسین از طریق دعوت از دیگران به خصوص فضلای جوان تازه نفس ضروری است. ای کاش لااقل برای یکبار از من دعوتی می کردند که تجربیات نیم قرن تبلیغ و 37 سال تلویزیون بدون یک جلسه تعطیلی و مهارت های معلمی و کلاسداری و تفسیر خود را در شورای مرکزی دفتر تبلیغات یا سازمان تبلیغات یا معاونت تبلیغات یا برنامه های درسی حوزه ها بیان کنم و این حرف را به دلیلی می زنم که دیگر توانی برای سخنرانی و سفر ندارم و ان شاء الله برای خودم نباشد و شما عزیزان کمی ضمیر هم را در (شاورهم) گسترش دهید با اینکه بحمدالله علمای جوانی در شما آمده اند ولی کافی نیست.
محسن قرائتی
بنابر این گزارش متن این نامه به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
محضر مبارک علما و مدرسین و اساتید بزرگوار
با حذف همه مقدمات
چند تذکر
1. بعضی از بحث ها و پژوهش ها کاربردی و مورد نیاز نیست نظیر سیقولون ثلثه رابعهم کلبهم یا مرده شماری الهاکم التکاثر حتی زرتم المقابر
2. بعضی افراد هجرت نمی کنند که مورد توبیخند و الذین امنوا و لم یهاجروا مالکم من ولایتهم من شیء حتی یهاجروا
3. بعضی افراد فقط براساس نیاز و فقر هجرت می کنند در حالیکه قرآن می فرماید: ذوالقرنین با داشتن همه امکانات سفرهای پی در پی کرد. (انا مکنا له فی الارض و اتیناه من کل شی ء سببا فاتبع سببا ... ثم اتبع سببا)
4. قرآن تفسیر و تدبر را واجب می داند وگرنه با ترک آن توبیخ نمی کرد. (افلا یتدبرون القرآن ام علی قلوب اقفالها)
5. تبلیغ دو گونه است:
الف) تبلیغی براساس فقه (لیتفقهوا فی الدین و لینذروا قومهم اذا رجعوا الیهم)
ب) تبلیغ روان (انا سمعنا قرانا عجبا الی الرشد فامنا به) و در جای دیگر می فرماید (یا قومنا اجیبوا داعی الله)
6. باید از تعطیلات بکاهیم قرآن می فرماید روز جمعه تجارت را تعطیل کرده و به نماز جمعه بروید (و ذروا البیع) ولی پس از اتمام نماز جمعه کار و کسب را دنبال کنید. (فاذا قضیت الصلوه فانتشروا فی الارض و ابتغوا من فضل الله
7. مسئله تفقد فراموش نشود. (و تفقد الطیر)
8. گاهی کوچکترها مطالبی می دانند که بزرگان از ان غافلند هدهد به سلیمان گفت: (احطت بما لم تحط به خبرا)
9. بعضی علوم از عمر و استعداد می کاهد و به یادگیری علوم واجب تر ضربه می زند. (و یتعلمون ما یضرهم و لا ینفعهم)
10. در بسیاری از تبلیغات و منابر محوریت با شعر و خواب و قصه و تاریخ و تحلیل سیاسی و لفاظی است و قرآن در آن پررنگ نیست در حالیکه قرآن به پیامبر می فرماید: (لتبین للناس ما نزل الیهم)
11. قرآن خود را علم می داند ولی ما در حوزه علمیه هنوز قرآن را علم نمی دانیم: جمله (و قل رب زدنی علما) در کنار جمله (و لا تعجل بالقرآن من قبل ان یقضی الیک وحیه) آمده است.
12. مشورت ما با افراد خاصی است در حالیکه قرآن دایره مشورت را گسترده می داند. (و شاورهم فی الامر)
13. یک بحث هایی بسیار عمیق مطرح می شود و از (اوفوا بالعقود) کتاب مکاسب در می آید ولی از آیه (و امرهم شوری بینهم) یک مقاله هم خارج نمی شود.
14. شهریه ها براساس کتاب ها و پایه هایی است که در قیامت به گونه ای دیگر است. (اقرا و ارق)
15. پزشک اطفال داریم ولی (جز چند نفر) روحانی برای اطفال نداریم در حالیکه قران می فرماید: (هذا بیان للناس) و نسل نو ناس هستند.
16. ارتباط با نسل نو در حد لازم نیست. اگر بیشترین اسلام شناس قم هستند باید بهترین جوانان جوانان قمی باشند.
17. درسهای اخلاق که برای تهذیب و تزکیه طلاب است با محوریت قرآن نیست در حالیکه قرآن خود را وسیله تزکیه می داند و می فرماید: (فذکر بالقرآن من یخاف وعید)
18. در گزینش طلاب بیشترین توجه به معدل و نمره آنان است در حالیکه معدل و نمره بخشی از شناخت افراد است و روحیه طلبگی را در جای دیگر باید جستجو کرد.
19. به لطف خدا حرکت های بسیار خوبی در حوزه قم در رشته ای تخصصی و تفسیر صورت گرفته اما قرآن می فرماید: (یا ایها الذین امنوا امِنوا) و به افراد صابر می فرماید: ( لکل صبار)
20. هدف همه علما تربیت عالم ربانی است و قرآن ربانی بودن را قرآنی بودن می داند: (و لکن کونوا ربانیین بما کنتم تعلمون الکتاب و بما کنتم تدرسون)
21. هستند کسانی که تبلیغ را دون شان می دانند ولی قرآن به پیامبر می فرماید تو فقط رحمتی (و ما ارسلناک الا رحمه) و تو فقط مبلغی (و ما علی الرسول الا البلاغ) و از این دو تعبیر استفاده می شود رحمت واقعی تبلیغ دین است.
22. با اینکه قرآن می فرماید قرآن برای همه است (هذا بیان للناس) ولی به کتاب ها که مراجعه می کنیم بسیاری از کتاب ها بیان للخواص است.
23. باید در حوزه نهضت و دفتر و مسئولی برای تلخیص کتب مفید ایجاد شود نظیر کتاب صافی،اصفی و مصفای فیض کاشانی و کتاب مطول و مختصر چون حوصله ها حتی در خوردن غذا کاهش یافته (روزی مردم در خانه غذا می پختند امروز در ده ها هزار رستوران غذا می خورند و اخیرا آبمیوه می خورند که زحمت جویدن هم نداشته باشد.) (قرآن می فرماید الان خفف الله عنکم و علم ان فیکم ضعفا)
24.کسانی که از اول بنای فقیه شدن ندارند و در خود حوصله و استعداد آن را نمی یابند نباید آنان را در مقدمات فقیه شدن نگه داریم.
سطوح عالیه و درس خارج برای کسانی که بنای اجتهاد دارند لازم است ولی امروز که هزاران طلبه جوان در قوای مسلح وجود دارد و بسیاری از آنان کفایه و خارج خوانده ولی تسلط بر آیات جبهه و جهاد ندارند. روحانیون اوقاف باید درس خارج وقف را ببینند
روحانیونی که در دانشکده های پزشکی هستند باید با اموری که مربوط به سلامتی و اطعمه و اشربه است تسلط کامل داشته باشند.
روحانیونی که در نیروی انتظامی هستند باید تسلط کامل بر مسائل امنیت و حراست و نظم و آسیب های اجتماعی داشته باشند.
قرآن برای حالات مختلف نمازهای مختلفی را طراحی کرده و می فرماید: (قیاما و قعودا و علی جنوبهم)
25.حوزه باید مسائل فراموش شده یا در معرض فراموشی را مطرح کند همانگونه که قرآن می فرماید: (حافظوا علی الصلوات و الصلوه الوسطی) زیرا مردم به خاطر هوای گرم نسبت به نماز ظهر کاهل می شدند. چرا باید برای حج و عمره چند هزار روحانی فاضل آماده به خدمت باشند ولی برای زکات که 32 بار در قرآن مطرح شده و 27 بار در کنار نماز آمده و در اسلام ستون دین شمرده شده است (بنی الاسلام علی خمس الصلوه و الزکاه ... ) ده ها سال از انقلاب بگذرد و هیچ کجا خبر از آن نباشد در حالیکه قرآن می فرماید (فویل للمشرکین الذین لا یوتون الزکاه)
26. مدرک گرایی برای حوزه آسیب بزرگی بود و هم نیت ها و عزت و استقلال حوزه لطمه وارد کرد.
27. پایان نامه ها بیشتر جنبه علمی دارد نه عملی شما شاید یک پایان نامه پیدا نکنید که شیوه دعوت نسل نو به نماز را بررسی کرده باشد یا یکی از پایان نامه ها و تحقیقات مربوط به احیاء زکات باشد در حالیکه قرآن می فرماید: (الذین ان مکناهم فی الارض اقاموا الصلوه و اتوا الزکاه)
28. مسئله نداشتن مهارت امروز کلید همه بدبختی هاست. اکثر دیپلم ها و لیسانس ها و طلاب ما مهارت مورد نیاز را ندارند. نداشتن مهارت یعنی نداشتن شغل و درآمد و نداشتن شغل و درآمد یعنی تاخیر ازدواج و نداشتن مسکن و توقع استخدام و راضی نبودن به نظام موجود و گرفتار فضای مجازی و اینترنت و ماهواره و اعتیاد و ... شدن.
هر یک از قصه گفتن، مسئله فقهی گفتن، پاسخ به شبهات مادیون و وهابیون و دیگران نیاز به مهارت دارد.
آیا طلاب جوان نباید دوره های آموزشی کلاسداری، تفسیر گفتن، مقاله نویسی، حضور در صدا و سیما و شرکت در مسائل هنری را بیاموزند.
29. (و اعدوا لهم ما استطعتم من قوه) که مهارت های مختلف برای اقشار مختلف قدرتی است.
30. یک برگ زرد که از درخت جدا و در حوض قرار می گیرد می تواند کشتی 50 مورچه شود.
منافقین از نسل نو ما مهره ساختند و جنایاتی کردند. شاید ما ده ها هزار طلبه غیر معمم داریم که علاوه بر دیپلم و پایان لمعتین می توان از آن برای جلسات نسل نو و کودکان و جلسات فامیلی و محلی با رهنمودهای بزرگ ترها حرکتی ایجاد کرد.
یک طلبه جوان در ایام عید و محرم و رمضان و جمعه ها که به منزل یا منطقه خود می رود می تواند بچه های نوجوان را از بستگان و همسایگان دور خود جمع کند و دقایقی با آنان گفتگو نماید ولی چون برنامه ای نیست میلیون ها نسل نو و هزاران طلبه غیر معمم هدر می رود.
دنیا امروز از زباله ها بازیافت و از فاضلاب آب کشاورزی و از کاغذپاره ها مقوا سازی و از کناره های نان شیر گاو و از خرده شیشه ها کارخانه شیشه سازی راه می اندازد ولی ما از طلاب جوانمان استفاده ای نمی کنیم.
حضرت سلیمان برای تبلیغ دین از هدهد استفاده کرد و خداوند برای دفن میت کلاغ را به کار گرفت (فبعث الله غرابا) و برای حفظ اشرف مخلوقات از اوهن بیوت استفاده کرد.
31. شهر قم به خاطر عبورگاه هفده استان و حضرت معصومه سلام الله علیها و جمکران و حوزه علمیه و حضور مراجع می تواند مرکز عرضه جزوات و بروشورها و نوارها و سرودهای اسلامی باشد ولی عرضه سوهان و سفال و سرامیک بیشتر به چشم می خورد.
32. توسعه جامعه مدرسین از طریق دعوت از دیگران به خصوص فضلای جوان تازه نفس ضروری است. ای کاش لااقل برای یکبار از من دعوتی می کردند که تجربیات نیم قرن تبلیغ و 37 سال تلویزیون بدون یک جلسه تعطیلی و مهارت های معلمی و کلاسداری و تفسیر خود را در شورای مرکزی دفتر تبلیغات یا سازمان تبلیغات یا معاونت تبلیغات یا برنامه های درسی حوزه ها بیان کنم و این حرف را به دلیلی می زنم که دیگر توانی برای سخنرانی و سفر ندارم و ان شاء الله برای خودم نباشد و شما عزیزان کمی ضمیر هم را در (شاورهم) گسترش دهید با اینکه بحمدالله علمای جوانی در شما آمده اند ولی کافی نیست.
محسن قرائتی
