مالکیت هواپیماهای ورودی به ایران در معرض خطر؛ قرارداد ایران و ایرباس "اجاره به شرط تملیک" است، در این نوع قرارداد تا پرداخت آخرین قسط نمی‌توان یقین داشت که مالکیت هواپیما به ایران منتقل می‌شود و ریسک عدم امکان انتقال پول تا اخرین قسط باقی است.
به گزارش شهدای ایران،کارشناسان معتقدند شاید اگر چانه زنی برجام نویسان، روی راه آهن انجام می‌شد، ریسک ضبط مال پیش از تکمیل اقساط وجود نداشت. البته مشخص نیست چرا تیم اقتصادی برجام چنین گاف بزرگی را داده‌اند!
بالاخره پس از ماه‌ها مذاکره طولانی مدت مدیران وزارت راه و شهرسازی با مدیران ارشد ایرباس، روز پنجشنبه یک فروند هواپیمای مرجوعی وارد آسمان تهران شد و موجب خوشحالی توصیف ناپذیر مدیران سیاسی – اقتصادی کشور را فراهم کرد. حال ورای مرجوعی بودن یا نبودن هواپیمای مذکور، ابهامات و سوالاتی ذهن شهروندان و کارشناسان را به خود مشغول کرده که در این گزارش چند مورد آن را به بهانه ورود اولین فروند هواپیمای ایرباس ( مرجوعی از اسپانیا) منتشر میکند.
1- چرا تاکنون برای خرید ده‌ها فروند هواپیما، حتی یک برگ گزارش توجیهی "مالی" ارائه نشده است. اصولا رسم بر این است گزارش توجیهی مالی باید در دسترس عموم مردم- فعالان اقتصادی- نهادهای نظارتی از جمله مجلس و سازمان بازرسی و.... قرار گیرد. امیدواریم اساسا چنین گزارشی در دنیای واقعی وجود داشته باشد.
لازم به ذکر است در دوران پسا برجام، قراردادهایی تنظیم شده است که دولت حاضر نیست حتی در اجرای تعهدات قانونی خود در تصویب قراردادهای خارجی در مجلس، آنها را علنی کند و اصرار دولت به حفظ ابعاد محرمانه این قراردادها اثبات میکند که منافع ایران به نحو پایدار، مناسب و کم خطری در آنها تأمین نشده است
2- مقامات وزارت راه درباره این خرید چندان حق انتخابی نداشتند. به گونه‌ای که اینطور نبوده که در یک تصمیم مدیریتی بخواهند از بین چند وسیله نقلیه، خرید هواپیما را انتخاب کنند. اوفک فقط یک پنجره بزرگ ارزی باز کرده که آنهم فقط برای خرید هواپیما بوده است. کسی چه می‌داند شاید اگر مذاکره کنندگان ایرانی در وین روی وسیله نقلیه دیگری تمرکز داشتند ممکن بود، پنجره ارزی به سمت آن وسیله گشاده شود حالا که نمی‌توان به عقب برگشت.
3- با توجه به آسیب پذیری عمیق برجام، و مبتنی بودن قرار داد اجاره به شرط تملیک، تا پرداخت آخرین قسط نمی‌توان یقین داشت که مالکیت هواپیما به ایران منتقل می‌شود و ریسک عدم امکان انتقال پول تا اخرین قسط باقی است. در واقع شاید روزی ناچار شویم از ترس ضبط هواپیما بدلیل عدم امکان پرداخت اقساط، از ایرباس پهن پیکر برای خط تهران -اصفهان بهره ببریم نه پرواز خارجی!
لازم به یادآوری است ماهیت قراردادهای محرمانه هواپیمایی، خرید نیست و اجاره به شرط تملیک است. قرارداد ایرباس هم قراردادی طولانی مدت- بیش از 10 ساله است- و در تمام طول مدت آن، کوچکترین مشکلی که باعث شود اجاره بها به سازنده هواپیما نرسد، عملاً تملیک هواپیماها را دچار مشکل میکند که با توجه به نقضهای مکرر برجام از سوی آمریکاییها و وجود احتمال خلل در روند اجرای برجام، همین قراردادهای هواپیما میتواند به اهرم فشاری برای پایبندی به هرقیمتی به برجام تبدیل شود!
4- کارشناسان معتقدند شاید اگر چانه زنی برجام نویسان، روی راه آهن انجام می‌شد، ریسک ضبط مال پیش از تکمیل اقساط وجود نداشت. البته مشخص نیست چرا تیم اقتصادی برجام چنین گاف بزرگی را داده‌اند!
5- در حالی که شرکتهای ایرباس و بوئینگ حاضر به انتقال تکنولوژی ساخت هواپیما به داخل کشور نشدند ولی برخی شرکتهای دیگر هواپیمایی حاضر بودند با فروش 100 هواپیما به ایران، خط تولیدشان را در داخل کشور راه اندازی نمایند که این مسئله میتوانست به انتقال تکنولوژی، اشتغال داخلی و اقتصاد مقاومتی کمک شایان توجهی نماید ولی متأسفانه گویا دولت یازدهم توجهی به این مسائل ندارد.
بالاخره پس از ماه‌ها مذاکره طولانی مدت مدیران وزارت راه و شهرسازی با مدیران ارشد ایرباس، روز پنجشنبه یک فروند هواپیمای مرجوعی وارد آسمان تهران شد و موجب خوشحالی توصیف ناپذیر مدیران سیاسی – اقتصادی کشور را فراهم کرد. حال ورای مرجوعی بودن یا نبودن هواپیمای مذکور، ابهامات و سوالاتی ذهن شهروندان و کارشناسان را به خود مشغول کرده که در این گزارش چند مورد آن را به بهانه ورود اولین فروند هواپیمای ایرباس ( مرجوعی از اسپانیا) منتشر میکند.
1- چرا تاکنون برای خرید ده‌ها فروند هواپیما، حتی یک برگ گزارش توجیهی "مالی" ارائه نشده است. اصولا رسم بر این است گزارش توجیهی مالی باید در دسترس عموم مردم- فعالان اقتصادی- نهادهای نظارتی از جمله مجلس و سازمان بازرسی و.... قرار گیرد. امیدواریم اساسا چنین گزارشی در دنیای واقعی وجود داشته باشد.
لازم به ذکر است در دوران پسا برجام، قراردادهایی تنظیم شده است که دولت حاضر نیست حتی در اجرای تعهدات قانونی خود در تصویب قراردادهای خارجی در مجلس، آنها را علنی کند و اصرار دولت به حفظ ابعاد محرمانه این قراردادها اثبات میکند که منافع ایران به نحو پایدار، مناسب و کم خطری در آنها تأمین نشده است
2- مقامات وزارت راه درباره این خرید چندان حق انتخابی نداشتند. به گونه‌ای که اینطور نبوده که در یک تصمیم مدیریتی بخواهند از بین چند وسیله نقلیه، خرید هواپیما را انتخاب کنند. اوفک فقط یک پنجره بزرگ ارزی باز کرده که آنهم فقط برای خرید هواپیما بوده است. کسی چه می‌داند شاید اگر مذاکره کنندگان ایرانی در وین روی وسیله نقلیه دیگری تمرکز داشتند ممکن بود، پنجره ارزی به سمت آن وسیله گشاده شود حالا که نمی‌توان به عقب برگشت.
3- با توجه به آسیب پذیری عمیق برجام، و مبتنی بودن قرار داد اجاره به شرط تملیک، تا پرداخت آخرین قسط نمی‌توان یقین داشت که مالکیت هواپیما به ایران منتقل می‌شود و ریسک عدم امکان انتقال پول تا اخرین قسط باقی است. در واقع شاید روزی ناچار شویم از ترس ضبط هواپیما بدلیل عدم امکان پرداخت اقساط، از ایرباس پهن پیکر برای خط تهران -اصفهان بهره ببریم نه پرواز خارجی!
لازم به یادآوری است ماهیت قراردادهای محرمانه هواپیمایی، خرید نیست و اجاره به شرط تملیک است. قرارداد ایرباس هم قراردادی طولانی مدت- بیش از 10 ساله است- و در تمام طول مدت آن، کوچکترین مشکلی که باعث شود اجاره بها به سازنده هواپیما نرسد، عملاً تملیک هواپیماها را دچار مشکل میکند که با توجه به نقضهای مکرر برجام از سوی آمریکاییها و وجود احتمال خلل در روند اجرای برجام، همین قراردادهای هواپیما میتواند به اهرم فشاری برای پایبندی به هرقیمتی به برجام تبدیل شود!
4- کارشناسان معتقدند شاید اگر چانه زنی برجام نویسان، روی راه آهن انجام می‌شد، ریسک ضبط مال پیش از تکمیل اقساط وجود نداشت. البته مشخص نیست چرا تیم اقتصادی برجام چنین گاف بزرگی را داده‌اند!
5- در حالی که شرکتهای ایرباس و بوئینگ حاضر به انتقال تکنولوژی ساخت هواپیما به داخل کشور نشدند ولی برخی شرکتهای دیگر هواپیمایی حاضر بودند با فروش 100 هواپیما به ایران، خط تولیدشان را در داخل کشور راه اندازی نمایند که این مسئله میتوانست به انتقال تکنولوژی، اشتغال داخلی و اقتصاد مقاومتی کمک شایان توجهی نماید ولی متأسفانه گویا دولت یازدهم توجهی به این مسائل ندارد.
* نسیم
