مهرشاد ملکوتی صداگذار فیلم سینمایی «ایستاده در غبار» درباره ویژگی های ضبط صدا در این فیلم و استفاده از صدای واقعی جاویدالاثر احمد متوسلیان صحبت کرد.
به گزارش شهدای ایران،مهرشاد ملکوتی صداگذار فیلم سینمایی «ایستاده در غبار» به کارگردانی محمدحسین مهدویان که این روزها در سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر مورد توجه قرار گرفته است در گفتگویی درباره صداگذاری این اثر سینمایی گفت: استفاده از صدای اصلی شخصیت های اصلی فیلم، ایده شخص کارگردان بود و من هم از آن استقبال کردم. یکی از ویژگی های جالب این فیلم سینمایی این است که مخاطب آن چیزی که جلوی کادر دوربین می بیند، نمی شنود و باید صدای اطراف را بشنود.
در واقع مخاطب زمانی صدای کاراکترها را در فیلم می شنود که بتوان از صدای اصلی آنها استفاده کرد.
وی ادامه داد: در این فیلم مخاطب در ۴ یا ۵ سکانس صدای اصلی احمد متوسلیان را می شنود. همچنین برای سکانس های مختلف فیلم، سعی کردیم تا صداهای مناسب با فضا و زمان ضبط کنیم، در واقع باید از صداها به نحوی استفاده می کردیم که بتواند به خوبی با فضای حاکم در آن زمان همخوانی داشته باشد.
صداگذار فیلم «ناهید» توضیح داد: به عنوان مثال برای صداسازی در سکانس های بیمارستان باید به این مساله توجه می کردیم که در دوران جنگ در بیمارستان ها چه نوع صداهایی شنیده می شد.
به عنوان مثال در آن زمان و در آن مکان مورد نظر، اگر قرار بود اسمی یا اطلاعاتی در یک بیمارستان پیج شود، معمولا توسط یک آقا پیج می شد.
۸۰ درصد صداها را ضبط کردیم
این صداگذار با اشاره به صداهای ضبط شده در این فیلم توضیح داد: در این فیلم نزدیک به ۸۰ درصد صداها ضبط شده بود و تنها ۲۰ درصد از صداها از آرشیوهای موجود استفاده شده است.
ملکوتی با اشاره به اینکه در زمان فیلمبرداری با گروه همراه بوده است، گفت: در طول ۲ ماه فیلمبرداری همراه با گروه در لوکیشن ها حضور داشتم تا بتوانم درک کنم که برای هر سکانس چه صداهایی نیاز داریم و تا آن جا که می توانستم برخی از صداهای مورد نیاز راکه می توانستیم در صحنه بگیریم ضبط کردم.
وی ادامه داد: در طول کار، لیستی از صداهای مورد نیاز برای این فیلم تهیه شد که در ۳ جلسه افراد مختلفی را برای گرفتن صداهای مورد نظر بسیج کردیم. به عنوان مثال در سکانس هایی که نیاز به گویش کردی داشتیم از افرادی با صداهای کردی استفاده کردیم.
آرشیو صدای غنی نداشتیم و ناگزیر از ضبط صداها شدیم
این صداگذار توضیح داد: این را هم باید بگویم که آرشیو صدای موجود نمی توانست آن چه را که ما می خواستیم در اختیارمان قرار دهد. به عنوان مثال ۸۰ درصد از صدای سکانس بیمارستان را ضبط کردیم و نمی توانستیم از آرشیو صدا برای این بخش استفاده کنیم، چرا که نیازمند صداهای زیادی برای بیمارستان بودیم و باید همه این صداها را جداگانه ضبط کنیم.
وی با اشاره به اینکه «ایستاده در غبار» نسبت به کار قبلی محمدحسین مهدویان متفاوت است، عنوان کرد: هرچند «آخرین شب های زمستان» و «ایستاده در غبار» در یک ژانر قرار دارند اما تفاوت های بسیاری از لحاظ ساختاری دارند.
«آخرین شب های زمستان» بیشتر به سینمای مستند شبیه بود، اما «ایستاده در غبار» با توجه به اینکه سعی شده است حالت مستندگونه داشته باشد، اما فیلمی است که میان داستانی و مستند قرار دارد.
وی توضیح داد: در این فیلم سعی شده است تا صدای شخصیت هایی که خاطرات خود را با احمد متوسلیان بیان می کنند، از نظر شنیداری قدیمی جلوه کند. البته این را هم باید بگویم که همه تغییراتی که در صدای این فیلم صورت گرفته است بر معیار سینما است و قرار نیست یک فیلم صرفا به شکل مستند توسط مخاطب دیده شود.
ملکوتی گفت: در این فیلم المان های صداگذاری سینمای داستانی به کار برده شده و تصویرهای مورد استفاده شده هم به صورت روایت تصویری در «ایستاده در غبار» مورد استفاده قرار گرفته است.
در واقع روایت های تصویری استفاده شده در این فیلم، معمولا در سینمای مستند به کار برده نمی شود.
استفاده از بخشی از صداهای مستند روایت فتح
وی ادامه داد: در صحنه های جنگی که بخش کمی از سکانس های فیلم را شامل می شود، هم از صداهای «روایت فتح» و هم از صداهای جدیدی که ضبط شده استفاده شده است زیرا قرار است بیننده در سینما با دیدن این فیلم تحت تاثیر قرار گیرد. صداهای قدیمی مانند صدای «روایت فتح» بیشتر مستند است و مناسب یک فیلم سینمایی نیست، اما در این فیلم صدا شرایطی را فراهم می کند تا مخاطب شرایط فیلم را کاملا حس کند.
این صداگذار بیان کرد: برای هر کدام از این بخش های فیلم زحمت های بسیاری کشیده شده است و فکر می کنم تمام بخش های این فیلم از کارگردانی، فیلمبرداری و صداگذاری به صورت ویژه انجام شده است و نسبت به روال معمول سینمای ایران بسیار متفاوت است.
وی با اشاره به اینکه «ایستاده در غبار» فرصتی را برای صداگذاری به وی داد که بتواند هر آنچه را می خواهد تجربه کند، تاکید کرد: این فیلم چیزی به معنای صدابرداری در صحنه نداشت اما صداگذاری این پروژه سه ماه طول کشید.
۵۰ درصد از صدای فیلم، صدای ضبط شده سر لوکیشن است، ۳۰ درصد از صداها نیز جداگانه و براساس نیاز فیلم ضبط شده است و ۲۰ درصد باقی مانده از صداهای آرشیوی به خصوص برای صداهای انفجار استفاده شده است.
صداگذار فیلم «اشکان و انگشتر متبرک» ادامه داد: البته ترجیح می دادم تا صدای شلیک ها و یا صدای انفجارها را ضبط کنم اما در حال حاضر به دلیل اتفاق هایی که در شهرک سینمایی دفاع مقدس رخ داده است، اجازه چنین انفجارهایی و ضبط صدا در این شهرک را به ما نمی دهند.
وی با اشاره به استفاده از صداهای مختلف در جشنواره توضیح داد: در نسخه ای که برای سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر آماده شده است، از صدای اصلی احمد متوسلیان استفاده شده است، البته افرادی مانند مجتبی عسگری، حسن رستگارپناه از جمله همرزمان احمد متوسلیان هم روایتگر داستان این فیلم هستند.
ملکوتی در پایان گفت: نباید فراموش کرد که «ایستاده در غبار» یک فیلم صرفا داستانی نیست و نباید مخاطب منتظر دیدن قهرمانی های یک فرد باشد، بلکه این فیلم روند زندگی یک شخصیت را در بستر واقعیت به تصویر می کشد.
در واقع مخاطب زمانی صدای کاراکترها را در فیلم می شنود که بتوان از صدای اصلی آنها استفاده کرد.
وی ادامه داد: در این فیلم مخاطب در ۴ یا ۵ سکانس صدای اصلی احمد متوسلیان را می شنود. همچنین برای سکانس های مختلف فیلم، سعی کردیم تا صداهای مناسب با فضا و زمان ضبط کنیم، در واقع باید از صداها به نحوی استفاده می کردیم که بتواند به خوبی با فضای حاکم در آن زمان همخوانی داشته باشد.
صداگذار فیلم «ناهید» توضیح داد: به عنوان مثال برای صداسازی در سکانس های بیمارستان باید به این مساله توجه می کردیم که در دوران جنگ در بیمارستان ها چه نوع صداهایی شنیده می شد.
به عنوان مثال در آن زمان و در آن مکان مورد نظر، اگر قرار بود اسمی یا اطلاعاتی در یک بیمارستان پیج شود، معمولا توسط یک آقا پیج می شد.
۸۰ درصد صداها را ضبط کردیم
این صداگذار با اشاره به صداهای ضبط شده در این فیلم توضیح داد: در این فیلم نزدیک به ۸۰ درصد صداها ضبط شده بود و تنها ۲۰ درصد از صداها از آرشیوهای موجود استفاده شده است.
ملکوتی با اشاره به اینکه در زمان فیلمبرداری با گروه همراه بوده است، گفت: در طول ۲ ماه فیلمبرداری همراه با گروه در لوکیشن ها حضور داشتم تا بتوانم درک کنم که برای هر سکانس چه صداهایی نیاز داریم و تا آن جا که می توانستم برخی از صداهای مورد نیاز راکه می توانستیم در صحنه بگیریم ضبط کردم.
وی ادامه داد: در طول کار، لیستی از صداهای مورد نیاز برای این فیلم تهیه شد که در ۳ جلسه افراد مختلفی را برای گرفتن صداهای مورد نظر بسیج کردیم. به عنوان مثال در سکانس هایی که نیاز به گویش کردی داشتیم از افرادی با صداهای کردی استفاده کردیم.
آرشیو صدای غنی نداشتیم و ناگزیر از ضبط صداها شدیم
این صداگذار توضیح داد: این را هم باید بگویم که آرشیو صدای موجود نمی توانست آن چه را که ما می خواستیم در اختیارمان قرار دهد. به عنوان مثال ۸۰ درصد از صدای سکانس بیمارستان را ضبط کردیم و نمی توانستیم از آرشیو صدا برای این بخش استفاده کنیم، چرا که نیازمند صداهای زیادی برای بیمارستان بودیم و باید همه این صداها را جداگانه ضبط کنیم.
وی با اشاره به اینکه «ایستاده در غبار» نسبت به کار قبلی محمدحسین مهدویان متفاوت است، عنوان کرد: هرچند «آخرین شب های زمستان» و «ایستاده در غبار» در یک ژانر قرار دارند اما تفاوت های بسیاری از لحاظ ساختاری دارند.
«آخرین شب های زمستان» بیشتر به سینمای مستند شبیه بود، اما «ایستاده در غبار» با توجه به اینکه سعی شده است حالت مستندگونه داشته باشد، اما فیلمی است که میان داستانی و مستند قرار دارد.
وی توضیح داد: در این فیلم سعی شده است تا صدای شخصیت هایی که خاطرات خود را با احمد متوسلیان بیان می کنند، از نظر شنیداری قدیمی جلوه کند. البته این را هم باید بگویم که همه تغییراتی که در صدای این فیلم صورت گرفته است بر معیار سینما است و قرار نیست یک فیلم صرفا به شکل مستند توسط مخاطب دیده شود.
ملکوتی گفت: در این فیلم المان های صداگذاری سینمای داستانی به کار برده شده و تصویرهای مورد استفاده شده هم به صورت روایت تصویری در «ایستاده در غبار» مورد استفاده قرار گرفته است.
در واقع روایت های تصویری استفاده شده در این فیلم، معمولا در سینمای مستند به کار برده نمی شود.
استفاده از بخشی از صداهای مستند روایت فتح
وی ادامه داد: در صحنه های جنگی که بخش کمی از سکانس های فیلم را شامل می شود، هم از صداهای «روایت فتح» و هم از صداهای جدیدی که ضبط شده استفاده شده است زیرا قرار است بیننده در سینما با دیدن این فیلم تحت تاثیر قرار گیرد. صداهای قدیمی مانند صدای «روایت فتح» بیشتر مستند است و مناسب یک فیلم سینمایی نیست، اما در این فیلم صدا شرایطی را فراهم می کند تا مخاطب شرایط فیلم را کاملا حس کند.
این صداگذار بیان کرد: برای هر کدام از این بخش های فیلم زحمت های بسیاری کشیده شده است و فکر می کنم تمام بخش های این فیلم از کارگردانی، فیلمبرداری و صداگذاری به صورت ویژه انجام شده است و نسبت به روال معمول سینمای ایران بسیار متفاوت است.
وی با اشاره به اینکه «ایستاده در غبار» فرصتی را برای صداگذاری به وی داد که بتواند هر آنچه را می خواهد تجربه کند، تاکید کرد: این فیلم چیزی به معنای صدابرداری در صحنه نداشت اما صداگذاری این پروژه سه ماه طول کشید.
۵۰ درصد از صدای فیلم، صدای ضبط شده سر لوکیشن است، ۳۰ درصد از صداها نیز جداگانه و براساس نیاز فیلم ضبط شده است و ۲۰ درصد باقی مانده از صداهای آرشیوی به خصوص برای صداهای انفجار استفاده شده است.
صداگذار فیلم «اشکان و انگشتر متبرک» ادامه داد: البته ترجیح می دادم تا صدای شلیک ها و یا صدای انفجارها را ضبط کنم اما در حال حاضر به دلیل اتفاق هایی که در شهرک سینمایی دفاع مقدس رخ داده است، اجازه چنین انفجارهایی و ضبط صدا در این شهرک را به ما نمی دهند.
وی با اشاره به استفاده از صداهای مختلف در جشنواره توضیح داد: در نسخه ای که برای سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر آماده شده است، از صدای اصلی احمد متوسلیان استفاده شده است، البته افرادی مانند مجتبی عسگری، حسن رستگارپناه از جمله همرزمان احمد متوسلیان هم روایتگر داستان این فیلم هستند.
ملکوتی در پایان گفت: نباید فراموش کرد که «ایستاده در غبار» یک فیلم صرفا داستانی نیست و نباید مخاطب منتظر دیدن قهرمانی های یک فرد باشد، بلکه این فیلم روند زندگی یک شخصیت را در بستر واقعیت به تصویر می کشد.
