شهدای ایران: روز گذشته قرارداد پژو و ایران خودرو در شرایطی منعقد شد که این شرکت فرانسوی پس از 23 سال مونتاژکاری در ایران حدود چهار سال پیش یک شبه از ایران خارج شد و به این ترتیب خسارت 800 میلیون یورویی ( 3.2 تریلیون تومانی) را برای صنعت خودروسازی کشور به جا گذاشت، هنوز مدت زیادی از این اتفاق نگذشته که رییس جمهور با سفر به فرانسه مجوز بازگشت دوباره فرانسوی های سودجو را به ایران صادر کرد.

در این راستا روز گذشته قرارداد حضور دوباره پژو در ایران به شرط برخورداری فرانسوی ها از سهم 2 میلیون دستگاهی به ارزش 800 میلیون یورو در بازار خودرو ایران امضا شد. مدیران شرکت پژو هنوز نیامده برای ایرانی ها شرط گذاشته و گفته اند که فروش محصولاتشان در ایران باید به سطح فروش سال 2011 برسد یعنی میزان فروش را طی دو سال به سالانه 1.6 میلیون دستگاه خودرو و تا سال 2020 به 2 میلیون دستگاه خودرو در سال برسانند.

طبق این قرارداد، خودروهای تولیدی با مشارکت ایران خودرو و پژو شامل پژو 208، پژو 2008 و پژو 301 خواهد بود. هرچند طبق قرارداد تولید این محصولات از نیمه دوم سال 2017 آغاز خواهد شد اما تا آن زمان نیز پژو از بازار خودرو ایران بی بهره نخواهد بود و تولید پژو 207 که محصول قدیمی پژو در ایران است، دوباره از سر گرفته خواهد شد. در حال حاضر نیز مقدمات این تولید انجام و حتی قیمت آن اعلام شده است. بر این اساس قرار است این خودرو در تیر یا مرداد سال آینده یعنی حدود 6 ماه بعد از امضای قرارداد جدید به تولید برسد و قیمت نوع دستی آن 40 میلیون تومان و نوع اتوماتیک آن حدود 46 میلیون تومان پیش‌بینی شده است.

این محصول قدیمی 6 سال پیش همزمان با تولیدش در ایران مورد انتقاد زیادی قرار گرفت و بسیاری از کارشناسان معتقد بودند که این خودرو در واقع فیس لیفت پژو 206 است و نمی توان آن را محصول جدیدی به شمار آورد و نام متفاوتی برایش انتخاب کرد.

در کنار این محصول قدیمی، قرار است پژو 2008، 208 و 301 نیز در همکاری جدید ایران خودرو با پژو به تولید برسند که این خودروها نیز قدیمی هستند و جزء محصولات جدید پژو محسوب نمی شوند.

پژو 2008 حدود 5 سال پیش به تولید رسیده که پیش‌بینی می شود قیمت آن در ایران حدود 70 میلیون تومان باشد. پژو 208 نیز متعلق به حدود 8 سال پیش و برآورد قیمتی آن بین 60 تا 65 میلیون تومان است.

در مورد پژو 301 هم باید گفت که این خودرو فقط مخصوص بازار چین تولید شده و هم اکنون فقط در این کشور تولید می شود. حدود 4 سال از تولید این محصول می‌گذرد و قیمت آن در ایران نزدیک به 50 میلیون تومان برآورد شده است.

با توجه به اینکه برای تولید این سه محصول باید خط تولید جدید در ایران ایجاد شود، پیش بینی می‌شود احداث خط تولید آنها حدود یک سال زمان ببرد و به همین دلیل تولید آنها در قرارداد، سال 2017 پیش بینی شده است.

* ابهامات قرارداد، از سرمایه گذاری مشترک تا صادرات

بر اساس قرارداد ایران خودرو و پژو، مقرر شده است دو طرف قرارداد در ایران شرکتی با نام جدید و با سهم 50 درصدی برای هر طرف تاسیس کنند. 30 درصد محصولات مشترک آنها صادر شود و بقیه در بازار ایران به فروش برسد.

براساس این قرارداد، تولید خودرو از اردیبهشت 96 آغاز می شود که سالانه 200 هزار دستگاه خودرو از طریق شرکت مشترک تولید و روانه بازار خواهد شد.

سهم سرمایه گذاری هر شرکت در این قرارداد 400 میلیون یورو مشخص شده است.

در این بخش اما ابهاماتی وجود دارد. اول اینکه ظاهرا قرار است بخش کوچکی از تولیدات مشترک توسط شرکت مشترک تولید و عرضه شود و مشخص نیست بقیه تولید به چه صورت و توسط کدام یک از طرفین عرضه خواهد شد؟ به عبارتی کدام طرف قرارداد تصمیم گیرنده اصلی در مورد نحوه فروش تولیدات خواهد بود؟

همچنین طبق اخبار منتشر شده قرار است خودروهای صادراتی از بین محصولات شرکت مشترک انتخاب شود. به این ترتیب محصولات تولید شده توسط ایران خودرو سهمی در بازار صادراتی پژو نخواهد داشت و این شائبه را ایجاد می کند که تفاوت هایی بین کیفیت محصولات صادراتی و غیر صادراتی وجود داشته باشد و یا اینکه نوع و مدل خودروهای صادراتی با خودروهای غیر صادراتی وجود داشته باشد.

علاوه بر این، اطلاعات مشخصی در مورد محل سرمایه گذاری پژو در ایران ارایه نشده است. رسانه های خارجی در حالی از سرمایه گذاری 400 میلیون یورویی در شرکت مشترک ایران خودرو و پژو خبر داده اند که پیشتر خبرهایی در مورد سرمایه گذاری 250 میلیون یورویی پژو منتشر شده بود که مورد تأیید مدیران ایران خودرو بود. حال مشخص نیست که این رقم به 400 میلیون یورو ارتقا یافته یا اینکه مجموع سرمایه گذاری مشترک ایران خودرو و پژو از 500 میلیون یورو به 400 میلیون یورو رسیده است.

از سویی، محل سرمایه گذاری پژو نیز اعلام نشده و مشخص نیست که این سرمایه گذاری در زمینه انتقال دانش فنی خواهد بود یا خیر.

* ابهام در داخلی سازی محصولات

یکی دیگر از ابهامات قرارداد جدید پژو و ایران خودرو، داخلی سازی محصولات تولیدی است، موضوعی که فرانسوی ها 23 سال مقابل آن سنگ اندازی کردند.

کارشناسان پژو در این مدت همواره مقابل داخلی‌سازی قطعات خودروهای تولیدیشان در ایران مقاومت می‌کردند و از هیچ مقاومتی در برابر کارشناسان ایرانی در طراحی و تولید قطعات دست بر نمی داشتند.

طراحی پژو 206 صندوق‌دار از جمله این موارد بود که با وجود اینکه این کار توسط کارشناسان ایرانی و با هزینه دهها میلیون دلاری انجام شد، اما در نهایت شرکت پژو حاضر به پرداخت این هزینه طراحی نشد و علاوه بر این، مالکیت معنوی این خودرو نیز در اختیار شرکت پژو قرار داشت. به این ترتیب ایران‌ خودرو نتوانست نام ایرانی برای پژو 206 اس‌دی انتخاب کند و حتی آرم ایران‌ خودرو نیز بر روی این خودرو نصب نشد.

نمونه های دیگر این مسئله در سنگ‌اندازی پژو در برابر تولید برخی قطعات مهم خودرو مانند شاتون، پیستون، میل‌لنگ، سیلندر و سرسیلندر دیده می‌شد، به طوری که وقتی کارشناسان ایرانی بعد از 2 سال موفق به طراحی برخی از این قطعات شدند آن را برای تأیید به کارشناسان پژو ارائه کردند.

طبق اعلام پژو، یکی از قطعات مهم خودرو باید 500 ساعت تست دوام طی می‌کرد که قطعه طراحی شده توسط کارشناسان ایرانی بعد از 150 ساعت تست شکسته شد و نتوانست تست دوام اعلام شده از سوی کارشناسان پژو را پشت سر بگذارد، این در حالی بود که پس از 2 سال رد شدن قطعات طراحی شده توسط کارشناسان ایرانی، کارشناسان کشورمان به فکر تست قطعه مشابه موجود در پَک قطعات پژو افتادند که پس از امتحان، مشاهده شد که قطعه فرانسوی بعد از 140 ساعت تست شکسته می‌شود!

حقیقت این بود که قطعه تولید شده توسط کارشناسان ایرانی 10 ساعت هم بیشتر از قطعه فرانسوی دوام داشت، اما کارشناسان پژو هیچ گاه حاضر به تأیید این قطعه نشدند.

یکی دیگر از نکات جالب توجه در تولید محصولات پژو در ایران، تأمین و واردات مواد اولیه لازم برای تولید پیچ و مهره بود که به عنوان یک ماده اولیه بسیار ساده از طریق واردات تأمین می‌شد.

در چنین شرایطی، قرارداد جدید بازگشت پژو به ایران بدون شفاف سازی در خصوص داخلی سازی محصولات به امضا رسیده است.

* بازگشت خودروساز ورشکسته فرانسوی بدون پرداخت یک ریال خسارت

پژو در حالی به بازار خودرو ایران باز می گردد که با وجود تأکید مکرر کارشناسان و نمایندگان مجلس بر لزوم جبران خسارت وارد شده به ایران در اثر ترک یک شبه فرانسوی ها، هیچ خبری از جبران این خسارت نیست و پژو بدون توجه به زیان 800 میلیون یورویی که برای صنعت خودرو ایران ایجاد کرد، بازار ایران را در اختیار می گیرد.

به این ترتیب پژویی که در رده بندی خودروسازان برتر دنیا جایگاهی ندارد و طی سال های اخیر با مشکلات مالی زیادی روبرو و مجبور به تعدیل کارگران خود شده است، با خیال راحت و با استقبالی گرم به بازار پر عطش ایران باز می گردد.

در رده بندی با ارزشترین برندهای خودروساز جهان در سال 2015 شرکت تویوتا، بی ام دبلیو و مرسدس بنز به عنوان برترین شرکتها معرفی شدند و نام پژو حتی در میان 10 برند برتر هم وجود نداشت.

مرور کارنامه سیاه پژو در ایران و قرارداد غیر منصفانه با این شرکت، این سوال بزرگ را در ذهن ها ایجاد می کند که چه دلیلی برای بازگرداندن این شرکت بدعهد به بازار خودرو ایران وجود دارد، آن هم با دعوت رییس جمهور و بدون در نظر گرفتن خیانتی که این شرکت در قبال مردم ایران طی 23 سال حضورش کرده است.

* بی توجهی دولت به رأی مردم

بدعهدی پژو در بازار ایران آنقدر زیاد بود که مردم را به ستوه آورد و نتیجه آن در نظرسنجی که در خصوص حضور خودروسازان خارجی در ایران صورت گرفت، نمایان شد.

در این نظرسنجی 64 درصد از شرکت کنندگان، خودروسازان آلمانی را به عنوان اولویت خودروسازان ایرانی برای عقد قرارداد انتخاب کردند. همچنین 16.85 درصد از شرکت کنندگان ژاپن، 6.31 درصد کره جنوبی و 7.14 درصد فرانسه را انتخاب کردند.

پایین ترین میزان رأی شرکت کنندگان ایرانی در این نظر سنجی هم به خودروهای چین رسید و  5.69 درصد از شرکت کنندگان به چین رأی دادند.

در نتیجه جامعه آماری هدف در این نظرسنجی، روی خوشی به بازگشت پژو به ایران نشان ندادند و کشورهای دیگر را برای جایگزینی فرانسوی‌ها ترجیح دادند.

این در حالی است که دولت، بدون توجه به نظر مردم، فرانسوی ها را در اولویت همکاری قرار داده و نخستین قرارداد خودرویی کشور در شرایط پساتحریم با شرکت پژو فرانسه منعقد شد.

به این ترتیب فرانسوی ها بار دیگر دستان خود را برای برخورداری از بازار پرسود ایران گشوده اند،بدون پرداخت خسارت و بدون اینکه تعهد محکمی در قبال صنعت خودرو ایران بدهند، محصولات قدیمی و لوکس خود را برای تولید به کشورمان می آورند و با شروطی که برای سهم خود در بازار خودرو ایران گذاشته اند باز هم انحصار را در این بازار در دست خواهند گرفت.