ایران و گروه 1+5 پس از چند دور مذاکره با اتخاذ رویه سیاسی و با در نظر گرفتن ابعاد فنی برنامه های هسته ای به توافق ژنو دست یافته و به این ترتیب پرونده هسته ای ایران را در مسیر حل و فصل نهایی به جریان انداختند.
به گزارش شهداي ايران ،این توافق از منظرهای مختلفی قابل بحث و بررسی است اما برای بررسی حقوقی آن باید محتوا و شکل اجرای توافق را مورد توجه قرار داد.
در محتوای توافق ژنو، طرفین در چارچوب <برنامه اقدام مشترک> دو موضوع محوری را پذیرفته اند.
به این ترتیب که ایران مکانیزم نظارت بر فعالیت های هسته ای خود را طبق موازین آژانس بین المللی انرژی اتمی تنظیم کند و طرف مقابل هم در ازای این اقدام به طور تدریجی اقدام به لغو تحریم ها نماید.
قرار شده که این اقدام ها در یک مدت زمان مشخص به نتیجه برسد.
بر اساس این توافق، تعهدها و تضمین های متقابل به صورت روندی و پروسه ای تعریف شده است که در انتها این دو (کفه تعهدات دو طرف) می توانند هموزن و متوازن شوند.
لذا از نظر حقوقی نمی توان نقدی را وارد کرد ضمن اینکه باید در نظر داشت که متن توافق انعطاف زیادی دارد که تفسیرهای مختلف و متعددی حتی از یک مفهوم آن به عمل می آید.
در مسیر اجرای توافق تفسیرهای متفاوتی بروز می کند اما در انتها مشخص خواهد شد که این تفسیرها و تعبیرها چه اندازه اعتبار دارند.
بنابراین اگر با روش های سنتی آن را ارزیابی کنیم، قادر به درک واقعیت مسأله نخواهیم شد باید تا انتهای مسیر صبر کرد.
یکی از موضوعات مورد انتقاد، اظهارات متفاوت در مورد موضوع غنی سازی است که در این خصوص باید گفت: در متن معاهده منع گسترش تسلیحات هسته ای (NPT) با صراحت به موضوع حق غنی سازی اشاره نشده است.
کشورهایی که تا سال 1971 میلادی به تولید سلاح های هسته ای دست پیدا نکرده اند، از آن به بعد نیز حق تولید سلاح های هسته ای را نخواهند داشت.
اما در حوزه استفاده صلح آمیز هسته ای هیچ منعی به عمل نیامده است.
لذا مشکل به وجود آمده ناشی از تفسیرهای مختلف از حق غنی سازی است.
ایران حق غنی سازی را حق مسلم خود می پندارد؛ این در حالی است که طرف غربی اظهار می دارد که این موضوع چون در NPT به صراحت بیان نشده، پس به رسمیت شناخته نشده است.
این مسأله اگر از منظر فنی و حقوقی بررسی شود باید ارزیابی آژانس را مورد توجه قرار داد.
مباحث کارشناسی و فنی در حیطه وظایف آژانس است و طرفین نمی توانند به تنهایی تفسیر کنند که حق غنی سازی در ان پی تی چگونه دیده شده است.
معاهده ان پی تی حق فعالیت های صلح آمیز هسته ای را به کشورها داده است و انجام غنی سازی و میزان و درصد آن بر اساس شرایط توافق طرفین و تحت نظارت آژانس صورت می گیرد.
از این رو در نقد و بررسی توافق ژنو باید معاهده ان پی تی، رویه آژانس، تحریم ها و قطعنامه های شورای امنیت توأمان در نظر گرفته شود.
در هر صورت توافق ژنو موجب دستیابی به امتیاز و کسب رضایت نسبی در کشور ما شده است.
در مجموع، کاهش میزان غنی سازی ایران به پنج درصد از یک سو و به رسمیت شناختن حق غنی سازی و رفع تحریم ها نتیجه مهمی است که ایران از این توافق به دست آورد.
در محتوای توافق ژنو، طرفین در چارچوب <برنامه اقدام مشترک> دو موضوع محوری را پذیرفته اند.
به این ترتیب که ایران مکانیزم نظارت بر فعالیت های هسته ای خود را طبق موازین آژانس بین المللی انرژی اتمی تنظیم کند و طرف مقابل هم در ازای این اقدام به طور تدریجی اقدام به لغو تحریم ها نماید.
قرار شده که این اقدام ها در یک مدت زمان مشخص به نتیجه برسد.
بر اساس این توافق، تعهدها و تضمین های متقابل به صورت روندی و پروسه ای تعریف شده است که در انتها این دو (کفه تعهدات دو طرف) می توانند هموزن و متوازن شوند.
لذا از نظر حقوقی نمی توان نقدی را وارد کرد ضمن اینکه باید در نظر داشت که متن توافق انعطاف زیادی دارد که تفسیرهای مختلف و متعددی حتی از یک مفهوم آن به عمل می آید.
در مسیر اجرای توافق تفسیرهای متفاوتی بروز می کند اما در انتها مشخص خواهد شد که این تفسیرها و تعبیرها چه اندازه اعتبار دارند.
بنابراین اگر با روش های سنتی آن را ارزیابی کنیم، قادر به درک واقعیت مسأله نخواهیم شد باید تا انتهای مسیر صبر کرد.
یکی از موضوعات مورد انتقاد، اظهارات متفاوت در مورد موضوع غنی سازی است که در این خصوص باید گفت: در متن معاهده منع گسترش تسلیحات هسته ای (NPT) با صراحت به موضوع حق غنی سازی اشاره نشده است.
کشورهایی که تا سال 1971 میلادی به تولید سلاح های هسته ای دست پیدا نکرده اند، از آن به بعد نیز حق تولید سلاح های هسته ای را نخواهند داشت.
اما در حوزه استفاده صلح آمیز هسته ای هیچ منعی به عمل نیامده است.
لذا مشکل به وجود آمده ناشی از تفسیرهای مختلف از حق غنی سازی است.
ایران حق غنی سازی را حق مسلم خود می پندارد؛ این در حالی است که طرف غربی اظهار می دارد که این موضوع چون در NPT به صراحت بیان نشده، پس به رسمیت شناخته نشده است.
این مسأله اگر از منظر فنی و حقوقی بررسی شود باید ارزیابی آژانس را مورد توجه قرار داد.
مباحث کارشناسی و فنی در حیطه وظایف آژانس است و طرفین نمی توانند به تنهایی تفسیر کنند که حق غنی سازی در ان پی تی چگونه دیده شده است.
معاهده ان پی تی حق فعالیت های صلح آمیز هسته ای را به کشورها داده است و انجام غنی سازی و میزان و درصد آن بر اساس شرایط توافق طرفین و تحت نظارت آژانس صورت می گیرد.
از این رو در نقد و بررسی توافق ژنو باید معاهده ان پی تی، رویه آژانس، تحریم ها و قطعنامه های شورای امنیت توأمان در نظر گرفته شود.
در هر صورت توافق ژنو موجب دستیابی به امتیاز و کسب رضایت نسبی در کشور ما شده است.
در مجموع، کاهش میزان غنی سازی ایران به پنج درصد از یک سو و به رسمیت شناختن حق غنی سازی و رفع تحریم ها نتیجه مهمی است که ایران از این توافق به دست آورد.
