به گزارش شهدای ایران، مذاکرات هسته ای دو ساله بین ایران و گروه ۱+۵ که در تیر ماه امسال طی جمع بندی نهایی منجر به برجام گردید موافقان و منتقدانی را در سطوح داخلی، منطقه ای و بین المللی همراه داشت و تقریبا یکی از مهمترین موضوعاتی بود که سیاستمداران در قبال آن به موضع گیری پرداختند؛ اما نکته ی اساسی آنکه با گذر زمان و شفاف شدن برخی از ابهامات برجام، نوعی از راستی آزمایی در رابطه با موضع گیری افراد هم صورت می گیرد، با این توضیح که در طول مذاکرات و بعد از آن برخی از دولتمردان، منتقدان برجام را گاها متهم به همنوایی و هم صدایی با دشمنان می کردند و از طریق این استدلال نشان می دادند که منتقدان داخلی همان موضعی را اتخاذ کرده اند که دشمنان منطقه ای و بین المللی ایران آن رفتار را در قبال برجام بروز می دهند، به طوری که روحانی اظهار داشت توافق هسته ای به نفع جهان و منطقه است، البته ممکن است اقلیت تندرویی در داخل آمریکا یا رژیم تندرویی در منطقه باشند یا در داخل ایران هم ممکن است عده ای محدود تندرو باشند که خوشحال نباشند ولی این ها مهم نیست.[۱]

فارغ از اینکه روحانی برخلاف شعارهای انتخاباتی خود رفتار مناسبی را با منتقدان تاکنون نداشته اما سوال این است که جنگ زرگری که دشمنان ایران در رابطه با برجام شکل داده بودند گویا با گذشت زمان و با برخی اظهارات از طرف خود آنها برملا می گردد و پرده از خوشحالی آنها کنار کشیده می شود، که در ادامه به این مبحث پرداخته می شود. البته این موضوع به معنای آن نیست که اختلافات داخلی که در آمریکا و سایر بازیگران در قبال برجام شکل گرفته است واقعی نمی باشد «بله، دعوایی که در آمریکا هست، دعوای واقعی است؛ بنده عقیده ندارم که دعوای صوری و ظاهری است، واقعاً اختلاف دارند، علّت اختلافشان هم برای ما روشن است.»[۲] «آمریکا دشمنی خودش را پنهان هم نمی کند. بله، تقسیم وظایف می کنند؛ یکی لبخند می زند، یکی مصوّبه علیه جمهوری اسلامی تهیّه می کند و دنبال می کند؛ این به نحوی تقسیم وظایف است.»[۳] لذا در ادامه به برخی از اظهارات مخالفان ایران در رابطه با برجام پراداخته می شود:

اسرائیل

اگرچه نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی از ابتدا مخالف هرگونه مذاکره با ایران بود و در رابطه با برجام هم همین موضع را گرفت اما موضع گیری های او چنان بی اساس می باشد که لیبرمن رهبر حزب "اسرائیل بیتنا" (اسرائیل خانه ماست) به شدت از عملکرد نتانیاهو در قبال توافق هسته ای ایران انتقاد کرده و در مصاحبه با روزنامه یدیعوت آحارونوت گفت: آنها (جامعه بین‌المللی) به راحتی به ما می خندند زمانی که شروع به صحبت کردن درباره ایران می کنیم. ما باید شخص دیگری را جایگزین نخست وزیر کنیم. [۴]

تا اینکه رئیس سابق موساد، افرایم هالوی، که زمانی مغز متفکر سازمان جاسوسی رژیم صهیونیستی به شمار می رفت اعلام کرد که توافق هسته ای میان ایران و شش قدرت جهانی به سود رژیم صهیونیستی خواهد بود و در گفتگو با کانال ۲ اسرائیل اذعان داشت: «این توافقی نیست که کاملا بد تلقی شود و موارد مثبتی نیز در آن وجود دارد.»؛ وی به صورت تلویحی از مخالفت نتانیاهو با این توافق انتقاد کرد و گفت که سیاست نتانیاهو باعث شده تا کسی نتواند مذاکرات مخفیانه ای با آمریکایی ها داشته باشد. وی در حمایت از این توافق گفت: «این توافق شامل مواردی است که برای اسرائیل بسیار مناسب است، مواردی نیز هستند که برای اسرائیل خوب نیستند. خلاء هایی وجود دارد اما به خاطر داشته باشید که مجلس ایران به این دلیل که توافق به سود قدرت های جهانی است از آن انتقاد کرد.» [۵] همچنین فضای بعد از برجام برای این رژیم جعلی چنان مناسب ارزیابی گردیده است که اذعان داشته اند «بعد از اتمام این مذاکراتِ هسته ای، شنیدم صهیونیست ها در فلسطین اشغالی گفتند فعلاً با این مذاکراتی که شد، تا ۲۵ سال از دغدغه ی ایران آسوده ایم؛ بعد از ۲۵ سال فکرش را می کنیم.» [۶] که البته با موضع گیری شدید اللحن مقام معظم رهبری روبرو شدند و پاسخ آنها داده شد.

عربستان

عربستان سعودی که همواره منافع خود را در تقابل با ایران تعریف کرده و به دنبال تثبیت جایگاه خود به عنوان ام القری بر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و غرب آسیا است در طول مذاکرات هسته ای نگرانی خود را از این توافق ابراز کرده بود و واهمه ی بهبود روابط ایران با غرب موجب دیدارهای چندگانه بین عربستان با آمریکا شده بود، به گونه ای که رسانه های خبری آمریکا اعلام کردند دولت باراک اوباما که اخیرا به توافق هسته ای با ایران دست یافته است، در نظر دارد با کمک به کشورهای عربی برای توسعه و تقویت سامانه دفاع موشکی، نگرانی این کشورها نسبت به توافق هسته ای ایران را کاهش دهد. روزنامه وال استریت ژورنال هم نوشت واشنگتن قصد دارد علاوه بر توسعه سامانه دفاع موشکی همگرا بین متحدان کلیدی خود در منطقه خاورمیانه شامل عربستان، ارسال سلاح به این کشورها را نیز تسریع بخشد.[۷]

اما دیری نپایید که نقش مخالف بازی کردن ریاض علیه توافق هسته ای به اتمام رسید و «عادل الجبیر»، وزیر خارجه عربستان سعودی اعلام کرد ریاض از ضمانت هایی که باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا درباره نتایج پایانی مذاکرات هسته ای ایران و ۱+۵ داده خرسند است. الجبیر که بعد از دیدار ملک سلمان، پادشاه کشورش با باراک اوباما صحبت می کرد گفت اوباما به سلمان اطمینان خاطر داده که این توافق هسته ای از دست یابی ایران به سلاح اتمی جلوگیری می کند، شامل بازرسی از سایت های نظامی ایران است و حاوی مفادی برای بازگرداندن تحریم ها علیه ایران، در صورت عدم پایبندی آن کشور است. وی افزود: «پادشاه عربستان، بعد از سپری کردن دو ماه گذشته به مشورت با متحدانمان از این ضمانت ها خرسند شدند. ما معتقدیم این توافق به امنیت و ثبات در منطقه منجر می شود.» [۸]

آمریکا

اختلافات بین دموکرات ها و جمهوری خواهان در کنگره آمریکا در رابطه با مذاکرات هسته ای گرچه قبل از برجام آغاز شده بود و هر دو جناح شروع به یارکشی کرده بودند اما نهایتا کشمکش ها منجر به این شد که رای گیری اخیر سنا در مورد طرح رد توافق هسته ای وین، ۵۸ رای مثبت همراه خود داشت و برای اینکه طرحی در سنای آمریکا به رای گیری نهایی گذاشته شود و پیش برود، باید ۶۰ عضو سنا با آن موافق باشند، لذا پیروزی موافقان برجام در کنگره ی آمریکا با این رای گیری نهایی گردید. علاوه بر این روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» از نامه بیش از ۱۰۰ نفر از سفرای سابق آمریکا به باراک اوباما رئیس جمهور این کشور و تقدیر آنها از توافق هسته ای با ایران خبر داده بود، این سفرا با اعلام اینکه بدون توافق با ایران، خطرات به مراتب بزرگ تری آمریکا و دوستان و متحدان واشنگتن را تهدید می کرد، نوشته اند که این قرارداد، شایستگی حمایت کنگره را دارد و باید به آن فرصت داد تا کارآیی خود را نشان دهد. [۹] همچنین به نقل از خبرگزاری «آسوشیتدپرس»، نیز نامه ای از سوی ۶۰ رهبر ارشد امنیت ملی و سفیر و سران نظامی و وزرای و مشاوران سابق دولت آمریکا مبنی بر حمایت از این توافق منتشر شد. این نامه توسط گروهی از جمهوری خواهان و دموکرات ها و از جمله «مادلین آلبرایت» وزیر گذشته آمریکا، «زبیگنیو برژینسکی» و «برت اسکوکرافت» مشاوران سابق امنیت ملی دولت واشنگتن و «میشل فلورنوی» از مقامات دفاعی سابق آمریکا و «توماس پیکرینگ» سفیر سابق آمریکا در اسرائیل، روسیه، هند و سازمان ملل امضا شده است. [۱۰] که این ها صرفا بخشی از موضع گیری های حمایت آمیز غیردولتیان آمریکا می باشد چون بسیاری از دولتمردان آمریکا از رئیس جمهور تا وزراء و معاونین آن از ابتدا نقش موافق برجام را بازی کرده بودند لذا نیازی به ذکر آنها نمی باشد.

جمع بندی

به نظر دیدبان موافقان و منتقدان برجام اگرچه حق دارند در فضای آزادانه نظرات خود را بیان کنند اما قطعا حفظ منافع ملی و یکپارچگی مردم از اهمیت ویژه ای برخودار بوده و رعایت آن بر هر دو گروه ضروری می باشد. اگر از طرف موافقان استدلال می شود که «امروز شرایط کشور بهتر از یکسال و دوسال پیش است، زیرا ملت ما با توان سیاسی توانسته به توافقی برسد که از این توافق همه کشورهای دنیا بجز یک رژیم غاصب ، متجاوز و جنگ طلب و جماعتی جنگ طلب در کشوری دیگر خرسند هستند. این مسأله که از میان کشورهای جهان، فقط یک رژیم نامشروع و غاصب و عده ای جنگ طلب در داخل آمریکا با یک توافق مخالف هستند، مسأله ای کم نظیر است.» [۱۱] دلیل بر آن نمی شود که منتقدان برجام را هم متهم به هم صدایی با دشمنان کرد، بلکه وظیفه آن است که «مسئولین کشور جوان های انقلابی را گرامی بدارند؛ این همه جوان های حزب اللّهی و انقلابی را برخی از گویندگان و نویسندگان نکوبند به اسم افراطی و امثال اینها. جوان انقلابی را باید گرامی داشت، باید به روحیّه ی انقلابیگری تشویق کرد؛ این روحیّه است که کشور را حفظ می کند، از کشور دفاع می کند؛ این روحیّه است که در هنگام خطر به داد کشور می رسد.» [۱۲] پس اگر این نوع از منطق، معیار عمل قرار بگیرد به نظر می رسد با مطالبی که از اظهارات برخی دشمنان ملت ایران بیان گردید بعضی از گروه ها بیشتر از منتقدان برجام مستحق آن هستند که متهم به هم صدایی با دشمنان گردند لذا دیدبان معتقد است حفظ یکپارچگی مردم نه فقط وظیفه منتقدان بلکه وظیفه موافقان برجام هم بوده و نباید صرفا فضای بین المللی و رفتار بازیگران خارجی که گاها نوعی از تقسیم وظیفه بر اساس دکترین پلیس خوب و پلیس بد را همراه دارد، محور تحلیل و دسته بندی فضای داخلی کشور خود قرار داد.

ارجاعات:

دکتر حسن روحانی در نشست با خبرنگاران (شنبه ۲۴ خرداد ۱۳۹۳)
بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با رئیس و اعضاى مجلس خبرگان رهبرى (۱۳۹۴/۰۶/۱۲)
بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با اقشار مختلف مردم (۱۳۹۴/۰۶/۱۸)
http://www.tasnimnews.com/Home/Single/۸۰۸۲۵۸
http://www.tasnimnews.com/Home/Single/۸۰۹۰۲۲
بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با اقشار مختلف مردم (۱۳۹۴/۰۶/۱۸)
http://www.tasnimnews.com/Home/Single/۸۰۴۴۲۴
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=۱۳۹۴۰۶۱۴۰۰۰۰۳۶
http://www.tasnimnews.com/Home/Single/۸۰۳۱۶۶
http://www.tasnimnews.com/Home/Single/۸۰۵۸۲۴
دکتر حسن روحانی در مراسم سالروز صنعت دفاعی کشور (۳۱/مرداد/۱۳۹۴)
بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با اقشار مختلف مردم (۱۳۹۴/۰۶/۱۸)

منبع: دیدبان