در برخی موارد بررسی‌شده که به حکم قضایی پرینت حساب‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت، رقم‌های خیلی سنگین و با تراکنش مالی بسیار زیاد و حتی میلیاردی جابه‌جا می‌شد. مثلاً تراکنش مالی در یکی از سایت‌ها روزانه حدود 12 میلیون تومان بود.
به گزارش شهدای ایران، از آن‌جایی‌که شیوع بحران انتخاب همسر در متولدین دهه شصت که به سن ازدواج رسیده بودند با عمومیت‌یافتن استفاده از اینترنت در کشور هم‌زمان شد، بعضی از سایت‌های اینترنتی از فرصت به‌وجود آمده، استفاده کردند و برخی با نیت‌های خیرخواهانه و برخی دیگر با نیت‌های سوء، اقدام به همسریابی اینترنتی کردند.
چندین میلیون دختر و پسر جوان مجرد در کشور ما وجود دارند که نیاز به ازدواج و قصد آن را دارند، اما با این وجود، سن ازدواج روزبه‌روز بالاتر می‌رود و کمتر برای این تعداد جوان مجرد که آمار آنها به تنهایی بیشتر از جمعیت بسیاری از کشورهاست، امکان ازدواج فراهم می‌شود. بخشی از این مسئله به تغییرات فرهنگی و اجتماعی گسترده‌ای برمی‌گردد که طی سالیان اخیر در کشور اتفاق افتاده و ازدواج جوانان را نیز تحت‌تأثیر قرار داده است.
دهه هشتاد و باب‌شدن مراکز همسریابی اینترنتی
مسایلی از این دست سبب شدند جوانان برای انتخاب همسر با مشکلاتی مواجه شوند؛ به‌طوری‌که بسیاری اوقات در میان اطرافیان خود مورد مناسبی برای ازدواج پیدا نمی‌کنند. این مسایل دست به دست هم دادند تا نیازی عمومی در جامعه به وجود آید و در این میان افراد و سازمان‌های دولتی و خصوصی مختلفی تلاش‌هایی برای حل این مشکل انجام دادند؛ از آن‌جایی‌که شیوع این بحران در متولدین دهه شصت که به سن ازدواج رسیده بودند با عمومیت‌یافتن استفاده از اینترنت در کشور هم‌زمان شد، بعضی از سایت‌های اینترنتی از فرصت به‌وجود آمده استفاده کردند و برخی با نیت‌های خیرخواهانه و برخی دیگر با نیت‌های سوء، اقدام به همسریابی اینترنتی نمودند.
این اتفاق از ابتدای دهه 80 باب شد و مراکز همسریابی به صورت غیرقانونی در اینترنت با ذکر شماره تلفن و آدرس فعالیت می‌کردند، اما از آن‌جایی‌که این فعالیت‌های غیرقانونی سبب بروز سوءاستفاده‌هایی شده بود، مخالفت‌های زیادی را به دنبال داشت. این در حالی است که ماده 43 قانون برنامه پنجم توسعه برای ساماندهی و اعتباربخشی مراکز مشاوره متناسب با فرهنگ اسلامی و ایرانی و با تأکید بر تسهیل ازدواج جوانان و تحکیم بنیان خانواده، تأسیس مراکز و ارائه خدمات مشاوره‌ای روانشناختی و اجتماعی را نیازمند اخذ مجوز دانسته بود، اما اجرای با تأخیر این ماده قانونی، شرایط را به‌گونه‌ای پیش برد که سایت‌های همسریابی بدون هیچ‌گونه نظارتی اداره شوند و افراد سودجو در آنجا به فعالیت بپردازند.
فعالیت 300 سایت غیرمجاز در زمینه همسریابی
این امر سبب شد در سال 91 مسئولان به فکر راه‌اندازی مراکز همسریابی دولتی بیفتند که زیر نظر آنها فعالیت کنند و امکان نظارت بر عملکرد این مراکز وجود داشته باشد. از سوی دیگر، قرار شد این سایت‌ها در ذیل فعالیت‌های مراکز مشاوره قرار گیرند و پروانه آنها را نظام مشاوره کشور صادر کند. همچنین قرار بر این شد تا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و پلیس فتا مسئولیت کنترل و فیلتر سایت‌های بدون مجوز را برعهده گیرند. با این وجود، محمود گلزاری؛ معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان در آبان ماه سال 93 از فعالیت 300 سایت غیرمجاز در زمینه همسریابی خبر داد که تحت این عنوان فعالیت‌های دیگری انجام می‌دهند.
با توجه به دیدگاه اکثر جامعه‌شناسان و آسیب‌شناسان حوزه خانواده در خصوص آسیب‌زابودن ازدواج‌های اینترنتی، مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی در این خصوص آماده کرد که نشان می‌داد 2 درصد ازدواج‌ها در ایران از طریق اینترنت انجام می‌گیرد که این مسئله گویای این امر است که روابط دختر و پسر در ایران ابعاد جدیدی پیدا کرده است.
در بخشی از این گزارش که 8 آبان 1392 منتشر شده، آمده است: این شیوه همسریابی اگرچه می‌تواند به امکانی برای تسهیل ازدواج بدل شود، اما آسیب‌هایی از قبیل عدم آموزش، نظارت ضعیف، ناپایداری ارتباط در محیط مجازی و خلأ مشورت لازم تهدیداتی را از سوی اینترنت برای جوانان به‌وجود آورده است. طبق این گزارش، عمده سایت‌های همسریابی فقط مکان‌هایی برای دوست‌یابی و در برخی موارد روابط نامشروع هستند. ضمن این‌که فقط از طریق خرید و فروش اطلاعات افراد به یکدیگر، گاه درآمدهای میلیاردی کسب می‌کنند.
در این گزارش آمده است: در برخی موارد بررسی‌شده که به حکم قضایی پرینت حساب‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت، رقم‌های خیلی سنگین و با تراکنش مالی بسیار زیاد و حتی میلیاردی جابه‌جا می‌شد. مثلاً تراکنش مالی در یکی از سایت‌ها روزانه حدود 12 میلیون تومان بود.
مزایای سایت‌های همسریابی
وجود سایت‌های همسریابی می‌تواند مزایایی داشته باشد و پاسخ‌گوی برخی از نیازهای جوانان باشد. به عنوان مثال، افرادی که بنا به دلایلی مانند عدم وجود هم‌کفو در محل زندگی، کوچک‌بودن محل زندگی، معلولیت و ... قادر به یافتن همسر مناسبی در محیط پیرامون خود نیستند، می‌توانند با مراجعه به این سایت‌ها دایره انتخاب خود را در زمینه ازدواج افزایش دهند. از سوی دیگر، در صورتی‌که این سایت‌ها روانشناس و مشاور داشته باشند، هم می‌توانند در انتخاب همسر به جوانان کمک کنند و هم این‌که پس از ازدواج این مشارویم می‌توانند همراه زوج‌ها باشند و به آنها در حل مشکلات زناشویی یاری رسانند.
همچنین، امروزه با تحولات گسترده فرهنگی که اتفاق افتاده است، محیط‌های سنتی پاسخ‌گوی نیازهای جوانان نیستند و حضور این سایت‌ها می‌تواند آنها را با فردی که با شرایط و تحصیلات آنها هم‌خوانی دارد آشنا کند.
معایب سایت‌های همسریابی
سایت‌های همسریابی گذشته از محسناتی که دارند، دارای برخی معایب نیز هستند که این معایب سبب شده است مخالفت‌های زیادی پیرامون آنها وجود داشته باشد. برای مثال، برخی از این سایت‌ها به امر همسریابی به شکل کسب‌وکار و منبع درآمد نگاه می‌کنند و همین نگاه کاسب‌کارانه، باعث می‌شود دقت لازم را برای معرفی افراد مناسب به یکدیگر نداشته باشند. مسئله دیگری که وجود دارد این است که برخی از این سایت‌ها و مؤسسات تنها از طریق دریافت اطلاعات ظاهری و ابتدایی، افراد را به یکدیگر معرفی می‌کنند و پس از آن نیز خدمات مشاوره‌ای و روانشناختی لازم را به طرفین ارایه نمی‌دهند. در واقع برای این سایت‌ها فقط معرفی افراد به یکدیگر براساس معیارها سطحی اهمیت دارد و آن‌چنان که باید و شاید به این امر به صورت جدی نگاه نمی‌کنند.
مشکل دیگر سایت‌های همسریابی این است که امکان دارد برخی از کاربران این سایت‌ها اطلاعات خود را به صورت اشتباه پر کنند که همین مسئله سبب می‌شود کارشناسان شناخت خوبی نسبت به آن فرد پیدا نکنند و براساس همین اطلاعات اشتباه او را به فرد دیگری معرفی کنند و مشکلات دیگری در این رابطه پیش بیاید.
یکی از مؤسسه‌هایی که در زمینه همسریابی فعالیت می‌کند و از طریق اینترنت نیز ثبت‌نام آن انجام می‌شود، سایت تبیان وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی است که فعالیت خود را در این زمینه طی تفاهم‌نامه‌ای که شهریور ماه سال 93 میان وزارت ورزش و جوانان و این سازمان منعقد شد، آغاز کرده است. سامانه همسان‌گزینی تبیان به مدت شش ماه به صورت آزمایش فعالیت کرد تا خرداد امسال افتتاح رسمی شود.
زهره حسینی؛ مدیر پروژه همسان‌گزینی تبیان در خصوص فعالیت‌های این سامانه گفت: ایده این طرح این بود که شبکه‌ای از واسطین ازدواج به وجود بیاید و وساطت در امر ازدواج که در منابع دینی ما بسیار روی آن تأکید شده است، احیا شود تا به این وسیله بتوان با بهره‌گیری از روانشناسان و کارشناسان خبره، ازدواج های موفق و پایداری را رقم زد.
به همین منظور شروع به شناسایی واسطین کردیم و آنها را ارزیابی و از آنها دعوت کردیم که در شبکه واسطین ما عضو شوند و با هم تعامل داشته باشند و موردهای مناسب را به هم معرفی کنند تا از این طریق، شانس ازدواج جوانان بالا رود. بعد از تشکیل شبکه واسطین، مسئله مهمی که باید به آن می‌پرداختیم، مشاوره برای واسطین، جوان‌ها و خانواده‌های آنها بود. مشاورین این شبکه کمک می‌کنند معرفی‌هایی که توسط واسطین اتفاق می‌افتد، به شکل علمی‌تر و اصولی‌تر اتفاق بیفتد و منجر به ازدواج آگاهانه و پایدار شود. اگر جوانانی باشند که واسطین را نشناسند یا به واسطه دسترسی نداشته باشند، سایت تبیان بستری را برای ثبت‌نام آنها فراهم کرده تا ثبت‌نام کنند.
بعد از ثبت‌نام یک مصاحبه تکمیلی داریم، بعد پرونده آنها در جریان می‌افتد و در اختیار واسطین قرار می‌گیرد. در کنار این موارد، مشاوره و آزمون‌های روانشناسی و آموزش‌های لازم نیز در برنامه ما تدارک دیده شده است.
*ندای ایرانیان
چندین میلیون دختر و پسر جوان مجرد در کشور ما وجود دارند که نیاز به ازدواج و قصد آن را دارند، اما با این وجود، سن ازدواج روزبه‌روز بالاتر می‌رود و کمتر برای این تعداد جوان مجرد که آمار آنها به تنهایی بیشتر از جمعیت بسیاری از کشورهاست، امکان ازدواج فراهم می‌شود. بخشی از این مسئله به تغییرات فرهنگی و اجتماعی گسترده‌ای برمی‌گردد که طی سالیان اخیر در کشور اتفاق افتاده و ازدواج جوانان را نیز تحت‌تأثیر قرار داده است.
دهه هشتاد و باب‌شدن مراکز همسریابی اینترنتی
مسایلی از این دست سبب شدند جوانان برای انتخاب همسر با مشکلاتی مواجه شوند؛ به‌طوری‌که بسیاری اوقات در میان اطرافیان خود مورد مناسبی برای ازدواج پیدا نمی‌کنند. این مسایل دست به دست هم دادند تا نیازی عمومی در جامعه به وجود آید و در این میان افراد و سازمان‌های دولتی و خصوصی مختلفی تلاش‌هایی برای حل این مشکل انجام دادند؛ از آن‌جایی‌که شیوع این بحران در متولدین دهه شصت که به سن ازدواج رسیده بودند با عمومیت‌یافتن استفاده از اینترنت در کشور هم‌زمان شد، بعضی از سایت‌های اینترنتی از فرصت به‌وجود آمده استفاده کردند و برخی با نیت‌های خیرخواهانه و برخی دیگر با نیت‌های سوء، اقدام به همسریابی اینترنتی نمودند.
این اتفاق از ابتدای دهه 80 باب شد و مراکز همسریابی به صورت غیرقانونی در اینترنت با ذکر شماره تلفن و آدرس فعالیت می‌کردند، اما از آن‌جایی‌که این فعالیت‌های غیرقانونی سبب بروز سوءاستفاده‌هایی شده بود، مخالفت‌های زیادی را به دنبال داشت. این در حالی است که ماده 43 قانون برنامه پنجم توسعه برای ساماندهی و اعتباربخشی مراکز مشاوره متناسب با فرهنگ اسلامی و ایرانی و با تأکید بر تسهیل ازدواج جوانان و تحکیم بنیان خانواده، تأسیس مراکز و ارائه خدمات مشاوره‌ای روانشناختی و اجتماعی را نیازمند اخذ مجوز دانسته بود، اما اجرای با تأخیر این ماده قانونی، شرایط را به‌گونه‌ای پیش برد که سایت‌های همسریابی بدون هیچ‌گونه نظارتی اداره شوند و افراد سودجو در آنجا به فعالیت بپردازند.
فعالیت 300 سایت غیرمجاز در زمینه همسریابی
این امر سبب شد در سال 91 مسئولان به فکر راه‌اندازی مراکز همسریابی دولتی بیفتند که زیر نظر آنها فعالیت کنند و امکان نظارت بر عملکرد این مراکز وجود داشته باشد. از سوی دیگر، قرار شد این سایت‌ها در ذیل فعالیت‌های مراکز مشاوره قرار گیرند و پروانه آنها را نظام مشاوره کشور صادر کند. همچنین قرار بر این شد تا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و پلیس فتا مسئولیت کنترل و فیلتر سایت‌های بدون مجوز را برعهده گیرند. با این وجود، محمود گلزاری؛ معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان در آبان ماه سال 93 از فعالیت 300 سایت غیرمجاز در زمینه همسریابی خبر داد که تحت این عنوان فعالیت‌های دیگری انجام می‌دهند.
با توجه به دیدگاه اکثر جامعه‌شناسان و آسیب‌شناسان حوزه خانواده در خصوص آسیب‌زابودن ازدواج‌های اینترنتی، مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی در این خصوص آماده کرد که نشان می‌داد 2 درصد ازدواج‌ها در ایران از طریق اینترنت انجام می‌گیرد که این مسئله گویای این امر است که روابط دختر و پسر در ایران ابعاد جدیدی پیدا کرده است.
در بخشی از این گزارش که 8 آبان 1392 منتشر شده، آمده است: این شیوه همسریابی اگرچه می‌تواند به امکانی برای تسهیل ازدواج بدل شود، اما آسیب‌هایی از قبیل عدم آموزش، نظارت ضعیف، ناپایداری ارتباط در محیط مجازی و خلأ مشورت لازم تهدیداتی را از سوی اینترنت برای جوانان به‌وجود آورده است. طبق این گزارش، عمده سایت‌های همسریابی فقط مکان‌هایی برای دوست‌یابی و در برخی موارد روابط نامشروع هستند. ضمن این‌که فقط از طریق خرید و فروش اطلاعات افراد به یکدیگر، گاه درآمدهای میلیاردی کسب می‌کنند.
در این گزارش آمده است: در برخی موارد بررسی‌شده که به حکم قضایی پرینت حساب‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت، رقم‌های خیلی سنگین و با تراکنش مالی بسیار زیاد و حتی میلیاردی جابه‌جا می‌شد. مثلاً تراکنش مالی در یکی از سایت‌ها روزانه حدود 12 میلیون تومان بود.
مزایای سایت‌های همسریابی
وجود سایت‌های همسریابی می‌تواند مزایایی داشته باشد و پاسخ‌گوی برخی از نیازهای جوانان باشد. به عنوان مثال، افرادی که بنا به دلایلی مانند عدم وجود هم‌کفو در محل زندگی، کوچک‌بودن محل زندگی، معلولیت و ... قادر به یافتن همسر مناسبی در محیط پیرامون خود نیستند، می‌توانند با مراجعه به این سایت‌ها دایره انتخاب خود را در زمینه ازدواج افزایش دهند. از سوی دیگر، در صورتی‌که این سایت‌ها روانشناس و مشاور داشته باشند، هم می‌توانند در انتخاب همسر به جوانان کمک کنند و هم این‌که پس از ازدواج این مشارویم می‌توانند همراه زوج‌ها باشند و به آنها در حل مشکلات زناشویی یاری رسانند.
همچنین، امروزه با تحولات گسترده فرهنگی که اتفاق افتاده است، محیط‌های سنتی پاسخ‌گوی نیازهای جوانان نیستند و حضور این سایت‌ها می‌تواند آنها را با فردی که با شرایط و تحصیلات آنها هم‌خوانی دارد آشنا کند.
معایب سایت‌های همسریابی
سایت‌های همسریابی گذشته از محسناتی که دارند، دارای برخی معایب نیز هستند که این معایب سبب شده است مخالفت‌های زیادی پیرامون آنها وجود داشته باشد. برای مثال، برخی از این سایت‌ها به امر همسریابی به شکل کسب‌وکار و منبع درآمد نگاه می‌کنند و همین نگاه کاسب‌کارانه، باعث می‌شود دقت لازم را برای معرفی افراد مناسب به یکدیگر نداشته باشند. مسئله دیگری که وجود دارد این است که برخی از این سایت‌ها و مؤسسات تنها از طریق دریافت اطلاعات ظاهری و ابتدایی، افراد را به یکدیگر معرفی می‌کنند و پس از آن نیز خدمات مشاوره‌ای و روانشناختی لازم را به طرفین ارایه نمی‌دهند. در واقع برای این سایت‌ها فقط معرفی افراد به یکدیگر براساس معیارها سطحی اهمیت دارد و آن‌چنان که باید و شاید به این امر به صورت جدی نگاه نمی‌کنند.
مشکل دیگر سایت‌های همسریابی این است که امکان دارد برخی از کاربران این سایت‌ها اطلاعات خود را به صورت اشتباه پر کنند که همین مسئله سبب می‌شود کارشناسان شناخت خوبی نسبت به آن فرد پیدا نکنند و براساس همین اطلاعات اشتباه او را به فرد دیگری معرفی کنند و مشکلات دیگری در این رابطه پیش بیاید.
یکی از مؤسسه‌هایی که در زمینه همسریابی فعالیت می‌کند و از طریق اینترنت نیز ثبت‌نام آن انجام می‌شود، سایت تبیان وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی است که فعالیت خود را در این زمینه طی تفاهم‌نامه‌ای که شهریور ماه سال 93 میان وزارت ورزش و جوانان و این سازمان منعقد شد، آغاز کرده است. سامانه همسان‌گزینی تبیان به مدت شش ماه به صورت آزمایش فعالیت کرد تا خرداد امسال افتتاح رسمی شود.
زهره حسینی؛ مدیر پروژه همسان‌گزینی تبیان در خصوص فعالیت‌های این سامانه گفت: ایده این طرح این بود که شبکه‌ای از واسطین ازدواج به وجود بیاید و وساطت در امر ازدواج که در منابع دینی ما بسیار روی آن تأکید شده است، احیا شود تا به این وسیله بتوان با بهره‌گیری از روانشناسان و کارشناسان خبره، ازدواج های موفق و پایداری را رقم زد.
به همین منظور شروع به شناسایی واسطین کردیم و آنها را ارزیابی و از آنها دعوت کردیم که در شبکه واسطین ما عضو شوند و با هم تعامل داشته باشند و موردهای مناسب را به هم معرفی کنند تا از این طریق، شانس ازدواج جوانان بالا رود. بعد از تشکیل شبکه واسطین، مسئله مهمی که باید به آن می‌پرداختیم، مشاوره برای واسطین، جوان‌ها و خانواده‌های آنها بود. مشاورین این شبکه کمک می‌کنند معرفی‌هایی که توسط واسطین اتفاق می‌افتد، به شکل علمی‌تر و اصولی‌تر اتفاق بیفتد و منجر به ازدواج آگاهانه و پایدار شود. اگر جوانانی باشند که واسطین را نشناسند یا به واسطه دسترسی نداشته باشند، سایت تبیان بستری را برای ثبت‌نام آنها فراهم کرده تا ثبت‌نام کنند.
بعد از ثبت‌نام یک مصاحبه تکمیلی داریم، بعد پرونده آنها در جریان می‌افتد و در اختیار واسطین قرار می‌گیرد. در کنار این موارد، مشاوره و آزمون‌های روانشناسی و آموزش‌های لازم نیز در برنامه ما تدارک دیده شده است.
*ندای ایرانیان
