وزیر خارجه ایران گفت: شرایط کنونی جهان مبین این واقعیت است که گسترش خشونت و افراط نتیجه غرضورزی برخی از رهبران سیاسی است که با سرمایهگذاری بر گروههای افراطی از آنها در جهت پیشبرد اهداف سیاسی خود بهره میگیرند.
به گزارش شهدای ایران، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران امروز (سهشنبه) در افتتاحیه نهمین همایش بینالمللی سیاست خارجی حضرت امام (ره)، نفی خشونت و افراطیگری در دیدگاه امام خمینی در دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه، با ارسال پیامی اعلام کرد: معتقدم با وجود آنکه نزدیک به ربع قرن از درگذشت آن بزرگوار میگذرد، اندیشههای تابناک و انساندوستانه ایشان همواره چراغ راهی برای هدایت فرد و جامعه است و مرگ و گذشت زمان نتوانسته ذرهای از درخشانی و اثرگذاری آن بزداید.
وی با ابراز امیدواری نسبت به اینکه این نشست همچون گذشته دستاوردهای ارزشمندی در تبیین و تشریح اندیشههای امام خمینی (ره) و اجرایی کردن آنها برای تداوم صلح و ثبات جهانی داشته باشد، اظهار داشت: برگزیدن عنوان نفی خشونت و افراطیگری در دیدگاه امام خمینی، انتخابی شایسته و با درکی صحیح از شرایط کنونی منطقه و نظام بینالملل است. ما بیش از هر زمان دیگری برای کمک به ساخت دنیایی عاری از خشونت و افراطیگری و برقراری صلح، نیازمند رجوع به آراء و اندیشههای مصلحان بزرگ چون امام خمینی هستیم.
وزیر خارجه کشورمان ادامه داد: معتقدم که اندیشهها و سیره عملی آن بزرگوار بر این استوار بوده و پرداختن به آن میتواند شیوههایی را برای جلوگیری از افتادن در ورطه افراط و تفریط، چه برای حکومتها و چه برای جوامع مسلمان ایجاد کند و ضرورت زمانه، این بازنگری را ایجاب میکند.
ظریف با بیان اینکه سال گذشته جمهوری اسلامی میزبان نخستین کنفرانس بینالمللی جهان علیه خشونت و افراطیگری بود، افزود: حضور گسترده و استقبال جهانی از آن نشان داد که نه تنها فرهیختگان که بسیاری از سیاستمداران دوراندیش جهان به درستی از خطری که خشونت و افراطیگری برای جهان امروز پدید آورده و از تهدید آن برای آینده بشریت آگاهی دارند، اما برای فائق آمدن بر این شر جهانی لازم است که قدمهای بلندی با همکاری یکدیگر برداشته شود.
رئیس دستگاه دیپلماسی خشونت و افراط در ساختار نظام بینالملل را بخش جداییناپذیر از سیاست قدرتهای بینالمللی برای پیشبرد اهداف و منافع خود خواند و گفت: با این وجود جهان امروز بیش از هر زمانی، زشتترین چهره به کارگیری این شیوه را به نمایش گذاشته است. شرایط کنونی جهان مبین این واقعیت است که گسترش خشونت و افراط نه تنها معلول اشغال خارجی، ساختار ظالمانه نظام بینالمللی و بسترهایی است که در درون جوامع برای آن وجود داشته و دارد، بلکه نتیجه غرضورزی برخی از رهبران سیاسی است که با سرمایهگذاری در افراد و جریانهای افراطی و با مشروعیت بخشی به رفتار آنها کوشیدهاند از آنها برای پیشبرد اهداف سیاسی خود بهره گیرند و به آنها این امکان را بخشیدهاند تا با تکیه بر ابزار خشونت و ایجاد ترس بر جوامع مختلف در شرق و غرب عالم به ویژه در منطقه ما صلح و آرامش را از میان بردارند.
ظریف این شیوه برخورد را موجب گسترش خشونت و افراطیگری در تمامی خطوط سیاسی و اجتماعی خواند و اظهار داشت: خواستههای اقتصادی و اجتماعی رنگ باخته و جریانات افراطی و خشن با تکیه بر ایدههای قومی و مذهبی نمود یافتند و پیوند بین عقیده نادرست و سرمایه ملی و سیاسی، چهره خشونتآمیزی به جهان ما و ساحت مقدس برخی ادیان آسمانی بخشیده است.
وزیر خارجه کشورمان با اشاره به موجی از خشونت و افراطیگری که جهان را فرا گرفته، افزود: در غرب جناحهای افراطی دست راستی و اهداف پوپولیستی، مهاجر ستیزی، اسلامستیزی، خشونت و تولید و صدور ترور انجام میدهند و بخشهایی از جهان اسلام به صحنه جنایت بیپایان و کشتار روزانه انسانهای بیگناه تبدیل شده است. گروههای تروریستی و مروجان خشونت با نام دین، وحشتناکترین جنایتها را علیه انسانهای بیگناه انجام میدهند و پیوستن صدها نفر با گرایشهای افراطی از کشورهای مختلف به آنها، هستهای وحشتناک از جنایت علیه بشریت در منطقه را تشکیل داده است.
ظریف ادامه داد: امروز در کمتر جایی از کره زمین است که نتوان رگههایی از خشونت و افراطیگری علیه انسانهای بیگناه یافت. مردم بیگناه سوریه، عراق، یمن، بحرین، فلسطین و لبنان در آتش فتنه افراطیون و تکفیریها میسوزند و دلارهای نفتی آتش تهیه سلاحهایی است که هیچ تمایزی در انتخاب هدف ندارند و زنان، کودکان و غیرنظامیان را به سبوعانهترین روشها نشانه میروند.
رئیس دستگاه دیپلماسی با بیان اینکه در جنین شرایطی بازگشت به ایدهها و اندیشههای امام خمینی میتواند آموزندهترین درسهای نفی خشونت و بردباری را برای هر فرد و جامعه به ارمغان آورد، یادآور شد: امام خمینی از کمنظیرترین و ممتازترین شخصیتهای تاریخ بشریت است. با اندیشههای بلند الهی و تلاشهای صادقانه خویش مسیر تاریخ را دگرگون کرده و سرمنشا تحولات عظیمی در ایران و جهان شد. او نمونه شخصیت جامع است که یکی از اصیلترین انقلابهای تاریخ را به پیروزی رساند و نظامی بیبدیل را پایهریزی و رهبری کرد و با تکیه بر عنصر آگاهی، استقامت و شجاعت توام با شفقت، تزلزلی آشکار در ارکان و مبانی مکاتب سلطهجو پدید آورد.
ظریف در ادامه افزود:ارتقا سطح آگاهی نسبت به اندیشهها و شخصیت عظیم امام خمینی در این برهه بسیار حساس از تاریخ که دشمنان اسلام با هدف مقابله با نفوذ روزافزون اندیشههای الهی در جهان میکوشند اسلام را در پیوند با خشونت و ترور به جهان معرفی کنند، ضرورتی اجتنابناپذیر است.
وزیر خارجه کشورمان اندیشه و سیره سیاسی امام را در جهانبینی توحیدی، پیوند دین و سیاست، عقلانیت دینی، توجه به مقتضیات زمان و مکان و لزوم تامین مصالح جامعه اسلامی استوار دانست و گفت: بر این اساس است که وی بر خلاف آموزههای رایج در جهان که سیاست را امری بشری و در نتیجه آن را غیردینی معرفی میکردند، دین، اخلاق و معنویت را هم به عنوان ارزش و هم به عنوان شیوه حکومتداری برگزیده و به جهان عرضه کرد. از این منظر امام خمینی چارچوب سیاست را از تلاش برای کسب قدرت به اخلاق و معنویت دینی تغییر میدهد و سعادت و برابری انسانها و اعتدال اسلامی را به عنوان آرمان و چارچوب اصلی سیاست حکومت اسلامی در تمام سطوح داخلی و خارجی انتخاب میکند.
وی بالاترین مشخصه اندیشه سیاسی امام را درک سریع و زودهنگام ماهیت متحول و انتقالی شرایط نظام در حال دگرگونی بینالمللی خواند که در آن مبانی و منابع قدرت چند وجهی شده و صرف قدرت سختافزاری به تنهایی نمیتواند نفوذ در روابط داخلی و بینالمللی را تضمین کند و گفت:در اندیشه امام خمینی، نفوذ از طریق صدور پیام و ارزشهای انسانی انقلاب به شمول فرهنگ مقاومت، شهادت و پیروزی خون بر شمشیر و نه از مسیر تقدیس خشونت متقارن و یا نامتقارن حاصل میشود و این دیدگاه در قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به وضوح در آموزههای امام و سیره شخصی ایشان جلوهگر است.
ظریف در ادامه افزود: اندیشه اعتدالی و خشونتستیز امام خمینی حتی در دوران پیش از پیروزی انقلاب اسلامی که کمترین امیدی به پیروزی مبارزات مردم بر رژیمی تا دندان مسلح میرفت نیز زیربنای راهبردی ایشان در مبارزه بود. از این رو بود که آگاهی دادن به مردم به منظور ایجاد خیزش عمومی و یکپارچه را هدف خود قرارداده و با انتخاب این روش و اعتماد به وعدههای الهی مبارزه را ادامه داد.
وی با اشاره به اینکه پس از پیروزی انقلاب سیره و سلوک امام به عنوان شخص اول نظام اسلامی ایران و رهبری که میلیونها مسلمان در سراسر جهان وی را الگوی خود قرار داده بودند، تغییر نکرد، گفت: با گسترش آن به سیاست بینالملل، اخلاقمداری و مخالفت با ساختار خشونتآمیز نظام بینالملل در پیش گرفته شد. سیاست خارجی امام مبتنی بر مبانی اخلاقی در سیاست بود و این نوع نگاه به سیاست بینالملل در عرصههای مختلف نمود یافته که مهمترین آنها شکلیابی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در بنیادهایی چون حفظ صلح و امنیت بینالملل، عدم تجاوز، حسن همجواری با همسایگان و تقویت همکاری با دولتها بر مبنای همکاری متقابل است. در دیپلماسی امام، اخلاق برگرفته از اعتقادات اسلامی را بستر و ریشه رفتارها معرفی کرده که این خود سرآغاز شکلگیری ارتباط جمهوری اسلامی با ملتها در کنار دولتها بود.
رئیس دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد: در صحنه عمل نیز شواهد بسیاری میتوان بر تاثیرگذاری ایده نفی خشونت و افراطیگری در سیره امام یافت. تاکید ایشان در جنگ عادلانه و رعایت حقوق بشردوستانه علیرغم اعمال روشهای غیرانسانی طرف مقابل و پرهیز ایران از عمل متقابل در موضوعاتی چون جنگ شهرها و کاربرد سلاح شیمیایی نمونههایی از این دست به شمار میآیند.
ظریف بازخوانی اندیشههای بنیانگذار جمهوری اسلامی در نفی خشونت و افراطیگری در شرایط امروز که سمت و سوی تحولات در جهان اسلام و ترکیب ان با ایدههای مروج خشونت و افراطیگری که مبتنی بر قرائت نادرست از دین اسلام است را بسیار ضروری دانست و اظهار داشت: امام خمینی اعتقاد داشت که دین الهی مبتنی بر فطرت است که سرشتی خداجو، نیک، صلحجو و عدالتطلب دارد و میانهای با خشونت ندارد و هر گونه تلاش برای ایجاد پیوند میان دین و خشونت چه در سطح فردی، چه اجتماعی و چه در نظام بینالملل را اقدامی محکوم به شکست میدانست. پیام اسلام و آرمان امام خمینی دوری از خشونت و تاکید بر صلح و همزیستی به عنوان پایههای استحکام تسامح در جامعه بشری است و گفتوگو، منطق و استدلال شیوه مناسب برای درک تفاوتها و تقریب اندیشههاست.
وی یادآور شد: امروز در شرایطی قرار داریم دغدغه اصلی نظام بینالملل افراط و خشونت نیست، بلکه دغدغه بزرگ این است که خشونت، قتل و افراط از سوی افراد و گروهها، امری عادلانه و اخلاقی تلقی میشود. برخی از دولتها منابع مادی و معنوی خود را در ترویج این ایده و حمایت از این جریانها به کار میگیرند و این وضعیت اگر چه تهدیدی عظیم را متوجه جامعه جهانی میکند، اما میتواند فرصتی باشد تا جامعه جهانی چشم خود را به شرایطی که دیده نشده و محرک افراطیگری موجود است باز کند و برای آن چارهای بیندیشد.
وی با ابراز امیدواری نسبت به اینکه این نشست همچون گذشته دستاوردهای ارزشمندی در تبیین و تشریح اندیشههای امام خمینی (ره) و اجرایی کردن آنها برای تداوم صلح و ثبات جهانی داشته باشد، اظهار داشت: برگزیدن عنوان نفی خشونت و افراطیگری در دیدگاه امام خمینی، انتخابی شایسته و با درکی صحیح از شرایط کنونی منطقه و نظام بینالملل است. ما بیش از هر زمان دیگری برای کمک به ساخت دنیایی عاری از خشونت و افراطیگری و برقراری صلح، نیازمند رجوع به آراء و اندیشههای مصلحان بزرگ چون امام خمینی هستیم.
وزیر خارجه کشورمان ادامه داد: معتقدم که اندیشهها و سیره عملی آن بزرگوار بر این استوار بوده و پرداختن به آن میتواند شیوههایی را برای جلوگیری از افتادن در ورطه افراط و تفریط، چه برای حکومتها و چه برای جوامع مسلمان ایجاد کند و ضرورت زمانه، این بازنگری را ایجاب میکند.
ظریف با بیان اینکه سال گذشته جمهوری اسلامی میزبان نخستین کنفرانس بینالمللی جهان علیه خشونت و افراطیگری بود، افزود: حضور گسترده و استقبال جهانی از آن نشان داد که نه تنها فرهیختگان که بسیاری از سیاستمداران دوراندیش جهان به درستی از خطری که خشونت و افراطیگری برای جهان امروز پدید آورده و از تهدید آن برای آینده بشریت آگاهی دارند، اما برای فائق آمدن بر این شر جهانی لازم است که قدمهای بلندی با همکاری یکدیگر برداشته شود.
رئیس دستگاه دیپلماسی خشونت و افراط در ساختار نظام بینالملل را بخش جداییناپذیر از سیاست قدرتهای بینالمللی برای پیشبرد اهداف و منافع خود خواند و گفت: با این وجود جهان امروز بیش از هر زمانی، زشتترین چهره به کارگیری این شیوه را به نمایش گذاشته است. شرایط کنونی جهان مبین این واقعیت است که گسترش خشونت و افراط نه تنها معلول اشغال خارجی، ساختار ظالمانه نظام بینالمللی و بسترهایی است که در درون جوامع برای آن وجود داشته و دارد، بلکه نتیجه غرضورزی برخی از رهبران سیاسی است که با سرمایهگذاری در افراد و جریانهای افراطی و با مشروعیت بخشی به رفتار آنها کوشیدهاند از آنها برای پیشبرد اهداف سیاسی خود بهره گیرند و به آنها این امکان را بخشیدهاند تا با تکیه بر ابزار خشونت و ایجاد ترس بر جوامع مختلف در شرق و غرب عالم به ویژه در منطقه ما صلح و آرامش را از میان بردارند.
ظریف این شیوه برخورد را موجب گسترش خشونت و افراطیگری در تمامی خطوط سیاسی و اجتماعی خواند و اظهار داشت: خواستههای اقتصادی و اجتماعی رنگ باخته و جریانات افراطی و خشن با تکیه بر ایدههای قومی و مذهبی نمود یافتند و پیوند بین عقیده نادرست و سرمایه ملی و سیاسی، چهره خشونتآمیزی به جهان ما و ساحت مقدس برخی ادیان آسمانی بخشیده است.
وزیر خارجه کشورمان با اشاره به موجی از خشونت و افراطیگری که جهان را فرا گرفته، افزود: در غرب جناحهای افراطی دست راستی و اهداف پوپولیستی، مهاجر ستیزی، اسلامستیزی، خشونت و تولید و صدور ترور انجام میدهند و بخشهایی از جهان اسلام به صحنه جنایت بیپایان و کشتار روزانه انسانهای بیگناه تبدیل شده است. گروههای تروریستی و مروجان خشونت با نام دین، وحشتناکترین جنایتها را علیه انسانهای بیگناه انجام میدهند و پیوستن صدها نفر با گرایشهای افراطی از کشورهای مختلف به آنها، هستهای وحشتناک از جنایت علیه بشریت در منطقه را تشکیل داده است.
ظریف ادامه داد: امروز در کمتر جایی از کره زمین است که نتوان رگههایی از خشونت و افراطیگری علیه انسانهای بیگناه یافت. مردم بیگناه سوریه، عراق، یمن، بحرین، فلسطین و لبنان در آتش فتنه افراطیون و تکفیریها میسوزند و دلارهای نفتی آتش تهیه سلاحهایی است که هیچ تمایزی در انتخاب هدف ندارند و زنان، کودکان و غیرنظامیان را به سبوعانهترین روشها نشانه میروند.
رئیس دستگاه دیپلماسی با بیان اینکه در جنین شرایطی بازگشت به ایدهها و اندیشههای امام خمینی میتواند آموزندهترین درسهای نفی خشونت و بردباری را برای هر فرد و جامعه به ارمغان آورد، یادآور شد: امام خمینی از کمنظیرترین و ممتازترین شخصیتهای تاریخ بشریت است. با اندیشههای بلند الهی و تلاشهای صادقانه خویش مسیر تاریخ را دگرگون کرده و سرمنشا تحولات عظیمی در ایران و جهان شد. او نمونه شخصیت جامع است که یکی از اصیلترین انقلابهای تاریخ را به پیروزی رساند و نظامی بیبدیل را پایهریزی و رهبری کرد و با تکیه بر عنصر آگاهی، استقامت و شجاعت توام با شفقت، تزلزلی آشکار در ارکان و مبانی مکاتب سلطهجو پدید آورد.
ظریف در ادامه افزود:ارتقا سطح آگاهی نسبت به اندیشهها و شخصیت عظیم امام خمینی در این برهه بسیار حساس از تاریخ که دشمنان اسلام با هدف مقابله با نفوذ روزافزون اندیشههای الهی در جهان میکوشند اسلام را در پیوند با خشونت و ترور به جهان معرفی کنند، ضرورتی اجتنابناپذیر است.
وزیر خارجه کشورمان اندیشه و سیره سیاسی امام را در جهانبینی توحیدی، پیوند دین و سیاست، عقلانیت دینی، توجه به مقتضیات زمان و مکان و لزوم تامین مصالح جامعه اسلامی استوار دانست و گفت: بر این اساس است که وی بر خلاف آموزههای رایج در جهان که سیاست را امری بشری و در نتیجه آن را غیردینی معرفی میکردند، دین، اخلاق و معنویت را هم به عنوان ارزش و هم به عنوان شیوه حکومتداری برگزیده و به جهان عرضه کرد. از این منظر امام خمینی چارچوب سیاست را از تلاش برای کسب قدرت به اخلاق و معنویت دینی تغییر میدهد و سعادت و برابری انسانها و اعتدال اسلامی را به عنوان آرمان و چارچوب اصلی سیاست حکومت اسلامی در تمام سطوح داخلی و خارجی انتخاب میکند.
وی بالاترین مشخصه اندیشه سیاسی امام را درک سریع و زودهنگام ماهیت متحول و انتقالی شرایط نظام در حال دگرگونی بینالمللی خواند که در آن مبانی و منابع قدرت چند وجهی شده و صرف قدرت سختافزاری به تنهایی نمیتواند نفوذ در روابط داخلی و بینالمللی را تضمین کند و گفت:در اندیشه امام خمینی، نفوذ از طریق صدور پیام و ارزشهای انسانی انقلاب به شمول فرهنگ مقاومت، شهادت و پیروزی خون بر شمشیر و نه از مسیر تقدیس خشونت متقارن و یا نامتقارن حاصل میشود و این دیدگاه در قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به وضوح در آموزههای امام و سیره شخصی ایشان جلوهگر است.
ظریف در ادامه افزود: اندیشه اعتدالی و خشونتستیز امام خمینی حتی در دوران پیش از پیروزی انقلاب اسلامی که کمترین امیدی به پیروزی مبارزات مردم بر رژیمی تا دندان مسلح میرفت نیز زیربنای راهبردی ایشان در مبارزه بود. از این رو بود که آگاهی دادن به مردم به منظور ایجاد خیزش عمومی و یکپارچه را هدف خود قرارداده و با انتخاب این روش و اعتماد به وعدههای الهی مبارزه را ادامه داد.
وی با اشاره به اینکه پس از پیروزی انقلاب سیره و سلوک امام به عنوان شخص اول نظام اسلامی ایران و رهبری که میلیونها مسلمان در سراسر جهان وی را الگوی خود قرار داده بودند، تغییر نکرد، گفت: با گسترش آن به سیاست بینالملل، اخلاقمداری و مخالفت با ساختار خشونتآمیز نظام بینالملل در پیش گرفته شد. سیاست خارجی امام مبتنی بر مبانی اخلاقی در سیاست بود و این نوع نگاه به سیاست بینالملل در عرصههای مختلف نمود یافته که مهمترین آنها شکلیابی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در بنیادهایی چون حفظ صلح و امنیت بینالملل، عدم تجاوز، حسن همجواری با همسایگان و تقویت همکاری با دولتها بر مبنای همکاری متقابل است. در دیپلماسی امام، اخلاق برگرفته از اعتقادات اسلامی را بستر و ریشه رفتارها معرفی کرده که این خود سرآغاز شکلگیری ارتباط جمهوری اسلامی با ملتها در کنار دولتها بود.
رئیس دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد: در صحنه عمل نیز شواهد بسیاری میتوان بر تاثیرگذاری ایده نفی خشونت و افراطیگری در سیره امام یافت. تاکید ایشان در جنگ عادلانه و رعایت حقوق بشردوستانه علیرغم اعمال روشهای غیرانسانی طرف مقابل و پرهیز ایران از عمل متقابل در موضوعاتی چون جنگ شهرها و کاربرد سلاح شیمیایی نمونههایی از این دست به شمار میآیند.
ظریف بازخوانی اندیشههای بنیانگذار جمهوری اسلامی در نفی خشونت و افراطیگری در شرایط امروز که سمت و سوی تحولات در جهان اسلام و ترکیب ان با ایدههای مروج خشونت و افراطیگری که مبتنی بر قرائت نادرست از دین اسلام است را بسیار ضروری دانست و اظهار داشت: امام خمینی اعتقاد داشت که دین الهی مبتنی بر فطرت است که سرشتی خداجو، نیک، صلحجو و عدالتطلب دارد و میانهای با خشونت ندارد و هر گونه تلاش برای ایجاد پیوند میان دین و خشونت چه در سطح فردی، چه اجتماعی و چه در نظام بینالملل را اقدامی محکوم به شکست میدانست. پیام اسلام و آرمان امام خمینی دوری از خشونت و تاکید بر صلح و همزیستی به عنوان پایههای استحکام تسامح در جامعه بشری است و گفتوگو، منطق و استدلال شیوه مناسب برای درک تفاوتها و تقریب اندیشههاست.
وی یادآور شد: امروز در شرایطی قرار داریم دغدغه اصلی نظام بینالملل افراط و خشونت نیست، بلکه دغدغه بزرگ این است که خشونت، قتل و افراط از سوی افراد و گروهها، امری عادلانه و اخلاقی تلقی میشود. برخی از دولتها منابع مادی و معنوی خود را در ترویج این ایده و حمایت از این جریانها به کار میگیرند و این وضعیت اگر چه تهدیدی عظیم را متوجه جامعه جهانی میکند، اما میتواند فرصتی باشد تا جامعه جهانی چشم خود را به شرایطی که دیده نشده و محرک افراطیگری موجود است باز کند و برای آن چارهای بیندیشد.
* فارس