سخنان آقای علی اکبر ولایتی در برنامه «متن حاشیه» که شامگاه یکشنبه 10 خردادماه از تلویزیون پخش گردید نگارنده را به فکر فرو برد، نه از بابت اینکه نسبت به آن سخنان و مواضعی که در خصوص مسائل منطقه ای و خصوصاً هسته ای گرفتند را دارای اشکال بدانم. بلکه از این نظر که آیا این سخنان از طرف همان کسی بیان می گردد که در عصر روز جمعه 17 خردادماه دو سال پیش و در مناظره های انتخاباتی که به طور مستقیم میلیون ها بیننده ایرانی- و البته چشمان نامحرمان این ملت- شاهد و ناظر آن بودند؟!


آیا آقای ولایتی که 16 سال سکاندار دستگاه دیپلماسی کشور بوده اند و پس از آن نیز در جایگاه هایی مرتبط با مسائل دیپلماسی و سیاست خارجی فعالیت داشته اند و امروز معتقد است که علت اصرار ما بر لزوم لغو یکباره تحریم ها سابقه بسیار بد آمریکا در بد عهدی است و برای آن مثالی از سال 1994 و عدم اجرای مفاد پیمان اسلو پس از گذشت 20 سال می آورد، همان فردی است که در آن مناظره در قامت مشاور مقام معظم رهبری در امور بین الملل بیان کرده بود: "در آخرین مذاکرات آلماتی پیشنهاداتی شد که می شد بر اساس آن پیش رفت، اما آقای جلیلی آن را نپذیرفته است. آنها در مذاکرات آلماتی گفته اند که اگر غنی سازی را کند و فوردو را کند کنید، ما سه تحریم را بر می داریم. این به شهادت معاون وزارت خارجه است که در مذکرات بوده. ولی شما گفته اید که کل تحریم را بردارید که نشان می دهد نمی خواهید کار را پیش ببرید. مثل این است که جنس صد تومانی را به کسی بخواهند بفروشند و او بگوید این را به من دو تومان می دهی! خب فروشنده می گوید اگر خریدار نیستی چرا به اینجا آمده ای؟ مذاکره گام به گام و به تدریج است که مسائل حل می شود".


واقعیت آن است که جناب آقای ولایتی دیدگاه واقعی‌شان همان سخنانی است که در خرداد 92 بیان نموده اند و سخنان امروزشان را نباید خیلی به حساب تبحر و فهم درستشان از مسائل سیاست خارجی و شناخت دقیق از طرف‌های مذاکره دانست؛ چرا که ایشان دقیقاً در روز جمعه 6 دی ماه سال 92 نیز در برنامه شناسنامه مجدداً روند مذاکرات هسته ای را بی آنکه بر عامل بد عهدی طرف های مذاکره و ساختار آنارشیک نظام بین الملل کوچکترین اشاره ای داشته باشد و بی آنکه تحلیل درست و دقیقی از همسویی عمومی سیاست خارجی کشورهای طرف مذاکره ایران با آمریکا داشته باشد اتفاقاً باز هم تقصیر را بر گردن تیم دیپلماسی ایرانی می اندازد و می‌گوید: "ما در گذشته مذاکره را رد نمی کردیم، خیلی خوب بود. تیم های قبلی هم مذاکره می کردند و بنا بر این بود که همیشه مذاکره کنیم. این موضوع لازم هست اما کافی نیست و کیفیت مذاکره هم باید درست باشد. ما اگر با تک تک این شش کشور به اقتضاء تعامل نداشته باشیم و با آنها مذاکره دو به دو نداشته باشیم، از روش درستی استفاده نکرده ایم. ما باید با کشورهای مختلف به صورت جداگانه صحبت کنیم. هر کدام از این کشورها خصوصیت و منافع خاص خودشان را دارند. ما اگر کاری کنیم که این شش کشور بر سر مخالفت با ما به اشتراک نظر برسند، اشتباه کرده‌ایم. چون این شش کشور در بسیاری از مسائل بین المللی با هم اختلاف دارند. ما چه کار کردیم که شش کشور مختلف الجهت که در معدود مسائلی با هم توافق دارند، در مخالفت با ایران به اشتراک رسیده اند؟"


البته آقای ولایتی پس از توافق ژنو بدون شناخت و درک ابتدایی‌ترین نظریات اصول روابط بین الملل همچون نظریه واقع گرایی که سالهاست مبنای سیاست خارجی آمریکایی ها قرار گرفته و بر اساس آن اخلاق و پایبندی به تعهدات بین المللی -آنجایی که بر خلاف منافع ملی آنها تشخیص داده شود- هیچ جایگاهی در سیاست گذاری و تصمیمات دولتمردانش در حوزه سیاست خارجی ندارد؛ در روز یکشنبه 8 دی ماه سال 92 در دیدار با یک هیئت رسانه ای مصری در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا توقع دارید که کشورهای غربی و به ویژه آمریکا به تعهدات خود در توافق ژنو پایبند باشند، بیان می دارد: "آمریکا ناچار است به تعهدات خود در چارچوب تفاهم نامه هسته ای ژنو پایبند باشد!"



البته بگذریم در این دیدار و پس از 7 ماه از مناظرات انتخاباتی که بیان داشته بود: "باید بگویم که قبل از اینکه قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران صادر شود، سارکوزی از من دعوت کرد که به پاریس بروم و با او مذاکره کنم... آنجا راجع به عدد سانتریفیوژها و اینکه غنی سازی تعلیق نشود، با سارکوزی به توافق رسیدیم". سخنی را به میان آورد که ناقض ادعاهای خود در آن مناظره بود؛ آنجایی که با مقایسه آنچه در ژنو درباره آن توافق شده با آنچه در طول ده سال گذشته به ایران پیشنهاد می شد، می گوید: "در گذشته حتی حاضر نبودند اجازه دهند ایران چند عدد سانتریفیوژ در اختیار داشته باشد اما امروز 19 هزار سانتریفیوژ در ایران فعال هستند".

حال با توجه به چنین سابقه ای از اظهارات جناب آقای علی اکبر ولایتی است که نگارنده را نسبت به سخنان و مواضع اخیر ایشان در خصوص مسائل هسته ای و سابقه بدعهدی آمریکایی ها در گذشته به تأمل وا می دارد؛ خصوصاً اینکه این سخنان در حالی ابراز گردیده که عیناً طی روزهای گذشته در کلام مقام معظم رهبری چنین مواضعی بیان شده است و مشخص نیست جناب مشاور در امور بین الملل آیا نباید با تبیین دقیق و درست مسائل در حوزه مسائل بین الملل زمینه طرح مواضع رهبر انقلاب را فراهم آورد؟ که حال بالعکس آن را شاهدیم؟! یا اینکه با طرح مطالبی نادرست در ابتدای امر، هزینه طرح مواضع اصولی انقلاب را بر دوش رهبری قرار داده و پس از آن صرفاً به تکرار این مواضع بسنده می نماید؟!


به نظر می رسد با توجه به اینکه ایشان در حال حاضر و با گذشت حدود سه دهه از حضور مستقیم و غیرمستقیم در عرصه سیاست خارجی کشور به عنوان فردی غیر مستعد در این حوزه سخنانی چنین متناقض را بیان کرده اند، و همانطور که خودشان بیان کرده اند که "دیپلماسی بیانیه صادر کردن پشت تریبون نیست!" نسبت به کناره گیری از مسائل سیاست خارجی و رجوع به تخصص اصلی شان در زمینه پزشکی بیش از گذشته تأمل نمایند.

*خبرنامه دانشجویان