شفاف‌سازی درآمدهای وزارت نفت از محل اصلاح قیمت حامل‌های انرژی و میزان واریزی این وزارتخانه برای یارانه نقدی، کلید حل معمای اختلاف ۷ هزار میلیارد تومانی آمار دولت و مجلس درباره کسری هدفمندی یارانه‌هاست.
خبرگزاری فارس: معمای افزایش ۷۰۰۰ میلیارد تومانی کسری یارانه‌ها/ یارانه‌ای به سلامت می‌رسد؟
به گزارش شهدای ایران، اوایل اسفندماه 93 و در جریان تصویب بند مربوط به اجرای هدفمندی یارانه‌ها در قانون بودجه سال 94 بود که دولت برای اولین بار اعلام کرد با کسری قابل توجه‌ای در تامین منابع هدفمندی یارانه ها در سال 93 مواجه بوده است و این کسری در سال 94 تشدید خواهد شد.
محمدباقر نوبخت، معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور در صحن علنی مجلس گفت: «در سال جاری با توجه به اینکه دولت قیمت حامل‌های انرژی را افزایش داد، جمع درآمد حاصل از این محل 33 هزار میلیارد تومان خواهد بود و در سال آینده اگر همین وضعیت ثابت بماند، پیش‌بینی می‌شود اگر قیمت نفت در همان ارقامی که در بودجه پیش‌بینی شده بماند، 31 هزار میلیارد تومان درآمد خواهیم داشت.»
درباره آنچه ابتدا از سوی نوبخت اعلام و از سوی جهانگیری تکرار و از سوی زنگنه پیگیری شد نکاتی وجود دارد که یک به یک باید به دقت مورد توجه قرار گیرند تا در انتها این آمارها بتوانند سخن بگویند و معنای مستتر در خود را روشن کنند:
1- آمار اعلام شده توسط نوبخت نشان دهنده کسری 15 هزار میلیارد تومانی بودجه هدفمندی یارانه‌ها از محل افزایش قیمت حامل های انرژی در سال 93 بود زیرا میزان درآمدهای حاصل از این محل مطابق با قانون بودجه سال 93 برابر 48 هزار میلیارد تومان بود. همچنین این آمارها نشاندهنده کسری 17 هزار میلیارد تومانی بودجه هدفمندی یارانه‌ها از محل افزایش قیمت حامل های انرژی در سال 94 بود ، موضوعی است که در ماه‌های اخیر بارها از سوی اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور نیز اعلام شده است.
2- این آمارها از دو جهت با ابهام کارشناسان مواجه شده است:
الف- آمارهای اعلام شده توسط مرکز پژوهش های مجلس و نمایندگان مجلس که براساس محاسبات کارشناسی و گزارشات عملکرد دولت تهیه شده بودند، حاکی از کسری 7 تا 10 هزار میلیارد تومانی بودجه هدفمندی یارانه‌ها از محل افزایش قیمت حامل های انرژی در سال 93 بودند. مرکز پژوهش‌های مجلس با انتشار گزارشی با عنوان «بررسی نحوه اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها در سال 1393» در اواسط اردیبهشت ماه سال گذشته خبر از کسری 6 هزار و 900 میلیارد تومانی هدفمندی یارانه ها از محل اصلاح قیمت حامل های انرژی در سال 93 داده بود. این مرکز پژوهشی با انتشار گزارش دیگری با عنوان «بررسی لایحه بودجه سال 1394- بودجه به زبان ساده» در اواخر آذرماه سال گذشته، میزان کسری هدفمندی یارانه ها از محل اصلاح قیمت حامل های انرژی در سال 93 را حداقل 8 هزار میلیارد تومان تخمین زده بود. از سوی دیگر غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی از اعضای کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس هم اوایل آبان ماه و اواسط دی ماه سال گذشته، در مصاحبه‌هایی اعلام کرده بود که میزان درآمدهای حاصله از محل افزایش قیمت حامل‌های انرژی در شش ماه و نه ماه ابتدایی سال 93 به ترتیب برابر 15 هزار و 950 میلیارد تومان و 26 هزار و 559 میلیارد تومان بوده است. این آمارها به ترتیب نشان دهنده کسری 8 هزار میلیارد تومانی و 9 هزار و 500 میلیارد تومانی بودجه هدفمندی یارانه ها از محل افزایش قیمت حامل‌های انرژی در این بازه های زمانی بود.
ب- با وجود این و با توجه به اینکه اعداد و ارقام مربوط به درآمدهای یارانه‌ای دولت شفاف به نظر می‌رسد، چرا با وجود تثبیت قیمت حامل‌های انرژی در سال جاری، دولت پیش بینی می کند تحقق میزان درآمدهای هدفمندی یارانه ها از محل افزایش قیمت این حامل ها در سال جاری نسبت به سال 93، دو هزار میلیارد تومان کاهش می یابد؟ دولتی‌ها این کاهش درآمدها را به کاهش قیمت نفت مرتبط می‌دانند اما یک سوال بسیار واضح وجود دارد: اصولا تحقق این درآمدها چه ارتباطی با قیمت جهانی نفت دارد؟ بندهای بعدی می‌تواند از این مساله رمزگشایی کند.
3- بودجه هدفمندی یارانه ها از محل اصلاح قیمت حامل های انرژی عبارت بود از:
الف- درآمدهای حاصل از افزایش قیمت گاز و فرآورده های نفتی که توسط وزارت نفت پرداخت می شود.
ب- درآمدهای حاصل از افزایش قیمت آب و برق که توسط وزارت نیرو پرداخت می شود.
4- با توجه به تاکید ماده 21 قانون بودجه سال 93 مبنی بر تخصیص کل بودجه حاصل از افزایش قیمت آب و برق در فاز دوم هدفمندی یارانه ها به وزارت نیرو، میزان پرداختی این وزارتخانه برای یارانه ها از محل افزایش قیمت آب و برق در سال 93 مشابه سال 92 و رقم آن مشخص بود. حمید چیت چیان، وزیر نیرو در مصاحبه های متعددی در زمستان سال 92، این رقم را به عنوان میزان پرداختی وزارت نیرو برای یارانه ها در آن سال را برابر 3 هزار و 900 میلیارد تومان اعلام کرده بود.
5- با توجه به حذف وزارت نیرو از این فرآیند، به نظر می‌رسد کلید حل معمای کسری هدفمندی یارانه ها در سال های 93 و 94، میزان درآمد واریزی وزارت نفت برای یارانه ها باشد. خوشبختانه اخیرا توسط منصور معظمی، معاون برنامه ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری وزیر نفت در دومین جلسه هم اندیشی برنامه ششم توسعه، آمارهای این موضوع به صورت رسمی اعلام شد. معظمی در این جلسه هم اندیشی گفت:« وزارت نفت پارسال ٣٣ هزار و ٧٠٠ میلیارد تومان یارانه پرداخت کرده است که سهم شرکت پالایش و پخش ٢٤ هزار و ٣٠٠ میلیارد تومان و سهم شرکت ملی گاز ایران ٩ هزار و ٤٠٠ میلیارد تومان بوده است.»
6- بر اساس آمار اعلام شده از سوی معاون برنامه‌ریزی وزارت نفت، میزان درآمدهای حاصل از اصلاح قیمت حامل‌های انرژی در سال 93 عبارتست از: 33 هزار و 700 میلیارد تومان وزارت نفت و 3 هزار و 900 میلیارد تومان وزارت نیرو یعنی مجموعا 37 هزار و 600 میلیارد تومان. به عبارت دیگر، میزان کسری بودجه هدفمندی یارانه ها از محل اصلاح قیمت حامل های انرژی در سال 93 برابر است با 10 هزار و 400 میلیارد تومان. این رقم با آمارهای اعلام شده توسط مرکز پژوهش‌های مجلس و نمایندگان مجلس همخوانی زیادی دارد.
7- با توجه به تثبیت قیمت حامل های انرژی در سال جاری و عدم ارتباط بین درآمدهای حاصل از اصلاح قیمت حامل‌های انرژی و قیمت جهانی نفت، پیش بینی می‌شود که میزان کسری بودجه هدفمندی یارانه‌ها از این محل در سال 94 نیز برابر همین رقم یعنی 10 هزار و 400 میلیارد تومان باشد. مگر آنکه دولت بخواهد سهم وزارتخانه های نفت و نیرو از محل افزایش قیمت حامل‌های انرژی را افزایش دهد. این دقیقا همان موضوعی است که مسئولین ارشد وزارت نفت در یک سال و نیم اخیر بارها با بزرگنمایی غیر واقعی میزان پرداختی این وزارتخانه برای یارانه‌ها خواستار آن شده‌اند. به عنوان مثال، بیژن زنگنه، وزیر نفت در اولین نشست خبری خود در این باره گفت: «داریم زیر فشار پرداخت یارانه له می‌شویم. در سال گذشته روزانه 125 میلیارد تومان بابت یارانه پرداخت کردیم و این یارانه تمامی ندارد». این بزرگنمایی در حالی صورت می گیرد که مسئولین وزارت نفت در سال گذشته توانستند با دو ابلاغ معاون اول رئیس‌جمهور سهمی کمتر از قبل از درآمدهای گاز به حساب هدفمندی یارانه‌ها واریز کرده و سهم بیشتری نصیب شرکت زیر مجموعه این وزارتخانه یعنی شرکت ملی گاز ایران کنند.
8- منصور معظمی، معاون برنامه ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری وزیر نفت در دومین جلسه هم‌اندیشی برنامه ششم توسعه، به صراحت گفته است که رایزنی گسترده‌ای برای کاهش سهم پرداختی وزارت نفت برای یارانه‌ها در جریان است و امسال رقم پرداختی این وزارتخانه را با هزار و 700 میلیارد تومان کاهش به 32 هزار میلیارد تومان رسانده‌اند. بر همین اساس، این نگرانی به صورت جدی وجود دارد که میزان کسری بودجه هدفمندی یارانه ها از محل اصلاح قیمت حامل های انرژی در سال جاری به مراتب بیشتر از سال گذشته شود و حتی به بیش از 12 هزار میلیارد تومان برسد. در این صورت، هرچند مشکلات مالی وزارت نفت احتمالا اندکی کاهش می یابد ولی دولت برای پرداخت یارانه نقدی و تامین یارانه بخش سلامت یعنی منبع اصلی طرح تحول سلامت با مشکلات جدی تری روبرو خواهد شد.
*فارس
محمدباقر نوبخت، معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور در صحن علنی مجلس گفت: «در سال جاری با توجه به اینکه دولت قیمت حامل‌های انرژی را افزایش داد، جمع درآمد حاصل از این محل 33 هزار میلیارد تومان خواهد بود و در سال آینده اگر همین وضعیت ثابت بماند، پیش‌بینی می‌شود اگر قیمت نفت در همان ارقامی که در بودجه پیش‌بینی شده بماند، 31 هزار میلیارد تومان درآمد خواهیم داشت.»
درباره آنچه ابتدا از سوی نوبخت اعلام و از سوی جهانگیری تکرار و از سوی زنگنه پیگیری شد نکاتی وجود دارد که یک به یک باید به دقت مورد توجه قرار گیرند تا در انتها این آمارها بتوانند سخن بگویند و معنای مستتر در خود را روشن کنند:
1- آمار اعلام شده توسط نوبخت نشان دهنده کسری 15 هزار میلیارد تومانی بودجه هدفمندی یارانه‌ها از محل افزایش قیمت حامل های انرژی در سال 93 بود زیرا میزان درآمدهای حاصل از این محل مطابق با قانون بودجه سال 93 برابر 48 هزار میلیارد تومان بود. همچنین این آمارها نشاندهنده کسری 17 هزار میلیارد تومانی بودجه هدفمندی یارانه‌ها از محل افزایش قیمت حامل های انرژی در سال 94 بود ، موضوعی است که در ماه‌های اخیر بارها از سوی اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور نیز اعلام شده است.
2- این آمارها از دو جهت با ابهام کارشناسان مواجه شده است:
الف- آمارهای اعلام شده توسط مرکز پژوهش های مجلس و نمایندگان مجلس که براساس محاسبات کارشناسی و گزارشات عملکرد دولت تهیه شده بودند، حاکی از کسری 7 تا 10 هزار میلیارد تومانی بودجه هدفمندی یارانه‌ها از محل افزایش قیمت حامل های انرژی در سال 93 بودند. مرکز پژوهش‌های مجلس با انتشار گزارشی با عنوان «بررسی نحوه اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها در سال 1393» در اواسط اردیبهشت ماه سال گذشته خبر از کسری 6 هزار و 900 میلیارد تومانی هدفمندی یارانه ها از محل اصلاح قیمت حامل های انرژی در سال 93 داده بود. این مرکز پژوهشی با انتشار گزارش دیگری با عنوان «بررسی لایحه بودجه سال 1394- بودجه به زبان ساده» در اواخر آذرماه سال گذشته، میزان کسری هدفمندی یارانه ها از محل اصلاح قیمت حامل های انرژی در سال 93 را حداقل 8 هزار میلیارد تومان تخمین زده بود. از سوی دیگر غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی از اعضای کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس هم اوایل آبان ماه و اواسط دی ماه سال گذشته، در مصاحبه‌هایی اعلام کرده بود که میزان درآمدهای حاصله از محل افزایش قیمت حامل‌های انرژی در شش ماه و نه ماه ابتدایی سال 93 به ترتیب برابر 15 هزار و 950 میلیارد تومان و 26 هزار و 559 میلیارد تومان بوده است. این آمارها به ترتیب نشان دهنده کسری 8 هزار میلیارد تومانی و 9 هزار و 500 میلیارد تومانی بودجه هدفمندی یارانه ها از محل افزایش قیمت حامل‌های انرژی در این بازه های زمانی بود.
ب- با وجود این و با توجه به اینکه اعداد و ارقام مربوط به درآمدهای یارانه‌ای دولت شفاف به نظر می‌رسد، چرا با وجود تثبیت قیمت حامل‌های انرژی در سال جاری، دولت پیش بینی می کند تحقق میزان درآمدهای هدفمندی یارانه ها از محل افزایش قیمت این حامل ها در سال جاری نسبت به سال 93، دو هزار میلیارد تومان کاهش می یابد؟ دولتی‌ها این کاهش درآمدها را به کاهش قیمت نفت مرتبط می‌دانند اما یک سوال بسیار واضح وجود دارد: اصولا تحقق این درآمدها چه ارتباطی با قیمت جهانی نفت دارد؟ بندهای بعدی می‌تواند از این مساله رمزگشایی کند.
3- بودجه هدفمندی یارانه ها از محل اصلاح قیمت حامل های انرژی عبارت بود از:
الف- درآمدهای حاصل از افزایش قیمت گاز و فرآورده های نفتی که توسط وزارت نفت پرداخت می شود.
ب- درآمدهای حاصل از افزایش قیمت آب و برق که توسط وزارت نیرو پرداخت می شود.
4- با توجه به تاکید ماده 21 قانون بودجه سال 93 مبنی بر تخصیص کل بودجه حاصل از افزایش قیمت آب و برق در فاز دوم هدفمندی یارانه ها به وزارت نیرو، میزان پرداختی این وزارتخانه برای یارانه ها از محل افزایش قیمت آب و برق در سال 93 مشابه سال 92 و رقم آن مشخص بود. حمید چیت چیان، وزیر نیرو در مصاحبه های متعددی در زمستان سال 92، این رقم را به عنوان میزان پرداختی وزارت نیرو برای یارانه ها در آن سال را برابر 3 هزار و 900 میلیارد تومان اعلام کرده بود.
5- با توجه به حذف وزارت نیرو از این فرآیند، به نظر می‌رسد کلید حل معمای کسری هدفمندی یارانه ها در سال های 93 و 94، میزان درآمد واریزی وزارت نفت برای یارانه ها باشد. خوشبختانه اخیرا توسط منصور معظمی، معاون برنامه ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری وزیر نفت در دومین جلسه هم اندیشی برنامه ششم توسعه، آمارهای این موضوع به صورت رسمی اعلام شد. معظمی در این جلسه هم اندیشی گفت:« وزارت نفت پارسال ٣٣ هزار و ٧٠٠ میلیارد تومان یارانه پرداخت کرده است که سهم شرکت پالایش و پخش ٢٤ هزار و ٣٠٠ میلیارد تومان و سهم شرکت ملی گاز ایران ٩ هزار و ٤٠٠ میلیارد تومان بوده است.»
6- بر اساس آمار اعلام شده از سوی معاون برنامه‌ریزی وزارت نفت، میزان درآمدهای حاصل از اصلاح قیمت حامل‌های انرژی در سال 93 عبارتست از: 33 هزار و 700 میلیارد تومان وزارت نفت و 3 هزار و 900 میلیارد تومان وزارت نیرو یعنی مجموعا 37 هزار و 600 میلیارد تومان. به عبارت دیگر، میزان کسری بودجه هدفمندی یارانه ها از محل اصلاح قیمت حامل های انرژی در سال 93 برابر است با 10 هزار و 400 میلیارد تومان. این رقم با آمارهای اعلام شده توسط مرکز پژوهش‌های مجلس و نمایندگان مجلس همخوانی زیادی دارد.
7- با توجه به تثبیت قیمت حامل های انرژی در سال جاری و عدم ارتباط بین درآمدهای حاصل از اصلاح قیمت حامل‌های انرژی و قیمت جهانی نفت، پیش بینی می‌شود که میزان کسری بودجه هدفمندی یارانه‌ها از این محل در سال 94 نیز برابر همین رقم یعنی 10 هزار و 400 میلیارد تومان باشد. مگر آنکه دولت بخواهد سهم وزارتخانه های نفت و نیرو از محل افزایش قیمت حامل‌های انرژی را افزایش دهد. این دقیقا همان موضوعی است که مسئولین ارشد وزارت نفت در یک سال و نیم اخیر بارها با بزرگنمایی غیر واقعی میزان پرداختی این وزارتخانه برای یارانه‌ها خواستار آن شده‌اند. به عنوان مثال، بیژن زنگنه، وزیر نفت در اولین نشست خبری خود در این باره گفت: «داریم زیر فشار پرداخت یارانه له می‌شویم. در سال گذشته روزانه 125 میلیارد تومان بابت یارانه پرداخت کردیم و این یارانه تمامی ندارد». این بزرگنمایی در حالی صورت می گیرد که مسئولین وزارت نفت در سال گذشته توانستند با دو ابلاغ معاون اول رئیس‌جمهور سهمی کمتر از قبل از درآمدهای گاز به حساب هدفمندی یارانه‌ها واریز کرده و سهم بیشتری نصیب شرکت زیر مجموعه این وزارتخانه یعنی شرکت ملی گاز ایران کنند.
8- منصور معظمی، معاون برنامه ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری وزیر نفت در دومین جلسه هم‌اندیشی برنامه ششم توسعه، به صراحت گفته است که رایزنی گسترده‌ای برای کاهش سهم پرداختی وزارت نفت برای یارانه‌ها در جریان است و امسال رقم پرداختی این وزارتخانه را با هزار و 700 میلیارد تومان کاهش به 32 هزار میلیارد تومان رسانده‌اند. بر همین اساس، این نگرانی به صورت جدی وجود دارد که میزان کسری بودجه هدفمندی یارانه ها از محل اصلاح قیمت حامل های انرژی در سال جاری به مراتب بیشتر از سال گذشته شود و حتی به بیش از 12 هزار میلیارد تومان برسد. در این صورت، هرچند مشکلات مالی وزارت نفت احتمالا اندکی کاهش می یابد ولی دولت برای پرداخت یارانه نقدی و تامین یارانه بخش سلامت یعنی منبع اصلی طرح تحول سلامت با مشکلات جدی تری روبرو خواهد شد.
*فارس
