به گزارش شهدای ایران به نقل از تبیان، حیوانات در زندگی انسان، آثار بی شمار و فایده هایی گوناگون دارند. خداوند متعال با آفرینش حیوانات و تسخیر آن ها به دست انسان ها، نعمت های فراوانی نصیب آنان کرده است.

قرن هاست که بشر، در حمل و نقل بار و مسافر، و نیز در کشاورزی و آب رسانی، از حیوانات اهلی بهره می برد. و یا در نگهبانی، وقت شناسی، دفاع و تفریح و سرگرمی از حیوانات دیگر نیز بهره برده و هنوز هم از این نعمت های الهی گاهی درست و گاهی با شیوه های ظالمانه، بهره می برد.

نگهداری حیوان

در آموزه های دینی، با در نظر گرفتن مصالح و مفاسد، درباره نگهداری برخی حیوانات در محل زندگی انسان توصیه هایی شده، چنانکه از نگهداری برخی از آنها نهی شده است.

توصیه به نگهداری حیوانات در محل زندگی انسان، مبتنی بر وجود شرایط زمانی و مکانی و امکان نگهداری با رعایت بهداشت محیط زندگی انسان، بدون آسیب به آن و پرهیز از آب رسانی به همسایگان است وگرنه زیستگاه حیوانات باید جدای از مسکن آدمیان باشد.

از حیواناتی که نگهداری آنها توصیه شده است، گوسفند، شتر، اسب، گربه و از پرندگان خروس و نوعی کبوتر است.

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) فرموده اند: خانواده ای که گوسفندی را نگهداری می کند، از برکت آن بهره مند است.(۱)

امام رضا(علیه السلام) فرموده اند: شایسته نیست خانواده ای از سه چیز تهی باشد که آن سه، مایه آبادانی خانه اند: گربه، کبوتر و خروس و بد نیست که با خروس مرغی هم باشد.(۲)

حضرت علی (علیه السلام) فرموده اند: بانگ خروس نماز اوست، و بال زدنش رکوع و سجود اوست.(۳)

نهی از نگهداری سگ در خانه

بدون شک نهی از نگهداری این حیوان در محیط زندگی و نهی از نزدیک شدن به آن، برای آلوده بودن آن و زمینه انتقال برخی از میکروب ها و نجس بودن آن از نظر حکم فقهی است و روشن است که حفظ نظافت و بهداشت خود و محیط زندگی و پاکی بدن و لباس و ظروف و ابزار و وسایل خورد و خوراک از نظر تعالیم دینی اهمیت بسیار دارد؛ ولی با این حال داشتن سگ آموزش دیده که از آن برای اهدافی مانند: نگهبانی مزرعه، کارخانه و گله یا در شکار و جست و جوی اجناس قاچاق استفاده می شود، در صورتی که نظافت، طهارت و بهداشت درباره آن مراعات شود و محیط نگهداری آن با ابزار و وسایل زندگی آمیخته نباشد، از نظر احکام اسلامی اشکال ندارد.

حضرت علی (علیه السلام) فرمودند: از نزدیک شدن به سگ بپرهیزید.(۴)

در جایی دیگر حضرت فرموده اند: در سگ خیری نیست، مگر در سگ شکاری و سگ همراه گله گوسفندان.(۵)

نظر برخی از مراجع عظام

سگ، حیوان نجسی است و نجاست آن از طریق روایات به اثبات رسیده است. مانند:

در جایی دیگر حضرت علی (علیه السلام) فرمودند: از نزدیک شدن به سگ ها بپرهیزید؛ و کسی که سگ مرطوبی را لمس کرد، لباسش را بشوید و چنانچه سگ خشک بود، بر لباسش آب بپاشد.(۶)

فقهای عظام شیعه، سگ را یکی از نجاسات می دانند و این حکم بین آنها اجماعی است.

در مذاهب اسلامی، تنها گروهی که سگ را نجس نمی دانند مالکی ها (یکی از فرق اهل سنت) هستند که آنها هم معتقدند احکام و دستورات مربوط به سگ، باید به صورت تعبدی عمل شود. آنها با اینکه سگ را نجس نمی دانند، اما از روی تعبد ظرفی را که سگ لیسیده، هفت بار می شویند. شافعیه و حنابله نیز می گویند: این ظرف باید هفت بار تطهیر شود، که یک بار آن به صورت خاکمال است. آنها تقدم خاکمال بر شستن را شرط نمی دانند.(۷)

۱. آیة الله خامنه‌ای (دام ظله): سگ نیز به عنوان یكی از مخلوقات الهی در جهت انتفاع انسان خلق شده و خداوند متعال نحوه و كیفیت این انتفاع را برای انسانها بیان نموده، تا ضمن استفاده از منافع آن از ضررها و مفاسد معنوی و مادی كه به مقتضای خلقت در سگ وجود دارد مصون باشند. با وجود نجاست سگ، اصل اولی در مورد انواع انتفاعات از این حیوان بنا به مقتضای اصاله الصحه و اصل حلیت، جواز است لکن باید این نکته را مد نظر داشت که انتفاع باید عقلایی باشد نه توهمی.(۸)

۲. آیة الله مکارم شیرازی (دام ظله): سگ براى مقاصد مختلف از قبیل: پاسبانى خانه و گله و براى شكار و همچنین مقاصد پلیسى مى تواند مورد استفاده قرار بگیرد. ولى از آنجا كه موجود آلوده اى است و ممكن است بیمارى هاى مختلفى را به انسان منتقل سازد از آنچه به صورت فرهنگ سگ بازى غربى دیده مى شود جلوگیرى كرده است. در عین حال اسلام اجازه نمى دهد حتى سگ هاى ولگرد را آزار كنند مگر این كه به صورت خطرى در آیند. غذا دادن به آنها نیز كار خوبى است. نگهداری از سگ شایسته مسلمانان با شخصیت نیست، و از جهات شرعى مشكلات زیادى ایجاد مى كند .البته اگر پاکی و نجاست رعایت شود و بودن آن حیوان در خانه فایده ای داشته باشد مانعی ندارد.(۹)

نتیجه

نگهداری برخی از حیواناتی که برای انسان سودمند باشد خوب است و جایز. ولی نگهداری حیوانی همچون سگ، که می تواند فی نفسه مضراتی را برای جسم و روح انسان ها به همراه داشته باشد، با توجه به روایات معصومین (علیهم السلام، اشکال دارد. ما می توانیم با بهره گیری صحیح از روایات وارده، سلامت روح و جسم خود و خانواده مان را تضمین نماییم. سگ، حیوان نجسی است و نجاست آن از طریق روایات به اثبات رسیده است. مانند:

عذافر از امام صادق(علیه السلام) از نوشیدن و وضو گرفتن با پس مانده آبی که بعضی از حیوانات (سنور، گوسفند، گاو، شتر ، الاغ، اسب، استر و درندگان) نوشیده اند، سۆال کرد. امام فرمودند: بنوش و وضو بگیر. سپس از سگ سۆال کردم. امام فرمود: نه. پرسیدم: آیا او یک درنده (مثل دیگر درندگان) نیست؟ فرمود: نه به خدا، او نجس است.(۱۰)

پی نوشت ها:

۱. مفاتیح الحیاة، صفحه۶۴۳.

۲. همان، صفحه۶۴۴.

۳. کافی، جلد۶، صفحه۵۵۰.

۴. مفاتیح الحیاة، صفحه۶۴۵.

۵. کافی، جلد۶، صفحه۵۵۲.

۶. وسائل الشیعه، جلد۳، صفحه۴۱۷.

۷. توضیح المسائل مراجع.

۸. دفتر آیة الله خامنه ای(دام ظله).

۹. دفتر آیة الله مکارم شیرازی(دام ظله).

۱۰. وسائل الشیعه، جلد۱، صفحه۲۲۶.

منابع:

مفاتیح الحیاة، آیة الله جوادی آملی (دام ظله).

کافی، شیخ کلینی.

وسائل الشیعه، شیخ صدوق.

توضیح المسائل و دفتر مراجع عظام.