نیکی به والدین یا بدی نسبت به آنان، از اعمالی است که در دنیا و آخرت آثار مثبت و منفی بر آن مترتب است که دانستن آن، انسان ها را بهتر آگاه می‌کند تا در برخورد با آن ها بیشتر مراقب اعمال خود باشند.
به گزارش شهدای ایران به نقل از حوزه، آثار دنیوی و اخروی نیکی به والدین و بی حرمتی به آنان در آیینه آیات و روایات خدمت عزیزان تقدیم می‌شود:
آثار دنیوی نیکی به والدین
مرگ آسان
امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد: كسي كه دوست دارد خداوند سكرات مرگ را بر او آسان كند، صله رحم كند و به پدر و مادرش نيكي كند.(1)
طول عمر
«و الله يزيد في العمر.» (2) امام باقر ـ عليه السّلام ـ فرمود: نيكي به پدر و مادر، عمر را زياد مي‌كند.
دچار فقر نمي‌شود
« ... ولم يصبه في حیاته فقراً ابداً.»(3) در زندگي فقر به سراغ او نمي‌آيد.
برگشت کردن نيكي به پدر و مادر به خود انسان
در دستورات اسلامي به ما سفارش كردند كه به پدر و مادر خود احسان كنيد تا فرزندان شما نسبت به شما نيكي كنند، چون اين كار يك آموزش عملي است كه فرزندانمان از ما مي‌آموزند، لذا امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمودند: به پدرتان احترام كنيد كه فرزندانتان به شما نيكي كنند.(4)
آثار اخروي نيكي به پدر و مادر
رضاي الهي
وقتي كه انسان به پدر و مادر خود احترام مي‌كند و آن ها را از خود راضي مي‌كند، نتيجه‌اش آن است كه خدا هم از او راضي مي‌شود، لذا پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «رضاي خداوند در رضاي والدين است.»(5)
در سايه عرش الهي
امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد: «حضرت موسي ـ عليه السّلام ـ با خداوند مناجات مي‌كرد، يك نفر را ديد كه زير سايه عرش الهي است، از خداوند سؤال كرد اين چه كسي است كه زير سايه عرش تو قرار گرفته است؟. خداوند فرمود: اين كسي است كه به پدر و مادرش نيكي كرده است.»(6)
به جهنّم نمي‌رود و جايگاهش بهشت است
عن رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ: «لن يدخل النار البارّ بوالديه.»(7)
يك نفر به حضرت عيسي
(ع) گفت: اي معلّم خير، مرا به عملي راهنمايي كن كه به بهشت بروم، فرمود: تقواي الهي را در آشكار و نهان داشته باش و به پدر و مادرت نيكي كن.(8)
در بهشت نزديك انبياء
پيامبرـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «بين انبياء و نيكي كننده به پدر و مادر يك درجه فاصله است.»(9)
آثار اخروي بي‌حرمتي به والدين
عدم غفران الهي
خداوند كسي را كه مورد غضب پدر و مادر واقع شده است هر چند هم، طاعت الهی را انجام دهد، نمي‌بخشد و مي‌گويد: هركاري مي‌خواهي بكن كه من تو را نمي‌بخشم.(10)
مورد نظر خدا قرار نمي گيرد
پيامبرـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «چهار گروه هستند كه خداوند در روز قيامت به آن ها نگاه نمي‌كند: 1) عاق والدين 2) كساني كه منّت سر ديگران مي گذارند 3)تكذيب كننده قدر 4) شارب خمر.»(11)
عدم ورود به بهشت
امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: عاق والدين، وارد بهشت نمي‌شود. «لا يدخل الجنه العاق لوالديه.»(12)
موسي به خدا عرض كرد: «پروردگارا! فلان دوست شهيدم كجاست؟. خداوند فرمود: در جهنّم است! موسي ـ عليه السّلام ـ عرض كرد: خدايا! مگر خودت وعده نداده‌اي كه شهدا را به بهشت ببري؟. خداوند فرمود: بله، ولي اين شخص اصرار بر عقوق والدين داشت و من هيچ عملي را از عاق والدين قبول نمي‌كنم.»(13)
عدم استشمام بوي بهشت
نه تنها عاق والدين وارد بهشت نمي‌شود، بلكه از فاصله دوري از بهشت عبور داده مي‌شود، امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: «پيامبرـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمودند: از عاق والدين پرهيز كنيد، زيرا بوي بهشت از مسيري هزار ساله استشمام مي‌شود، ولي عاق والدين آن را استشمام نمي‌كند.»(14)
عدم قبول نماز
امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: «اگر كسي به پدر و مادرش نگاه ظالمانه كند، خداوند نمازش را قبول نمي‌كند.»(15)
ملعون
امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: «ملعون است ملعون است كسي كه پدر و مادرش را بزند، ملعون است ملعون است كسي كه عاق والدين مي‌شود.»(16)
آثار دنيوي بي‌حرمتي به والدين
كوتاهي عمر
در داستان خضر و موسي در آن جا كه آن نوجوان را مي كشد، علّت كشتن نوجوان را اين گونه بيان مي‌كند: وَأَمَّا الْغُلامُ فَكَانَ أَبَوَاهُ مُؤْمِنَيْنِ فَخَشِينَا أَنْ يُرْهِقَهُمَا طُغْيَانًا وَكُفْرًا(17) و امّا آن نوجوان، پدر و مادرش با ايمان بودند، ما نخواستم او والدینش را به طغيان و كفر وا دارد».
از اين آيه معلوم مي‌شود جايي كه فرزند به خاطر آن كه در آينده پدر و مادر خويش را آزار مي‌دهد و در برابر آن ها طغيان و كفران مي‌كند و يا آن ها را از راه الهي به در مي برد، مستحقّ مرگ مي باشد، چگونه است حال فرزندي كه هم اكنون مشغول به اين گناه است؟. آن ها در پيشگاه خدا چه وضعي دارند؟. در روايات اسلامي پيوند نزديكي ميان كوتاهي عمر و ترك صله رحم (به خصوص آزار پدر و مادر) ذكر شده است.(18)
محروم از توفيق الهي:
امام رضا ـ عليه السّلام ـ فرمود: «خداوند عقوق والدين را حرام كرده، زيرا عاق والدين باعث مي‌شود كه توفيق اطاعت الهي از او صلب شود.»(19)
تعجيل در عقوبت:
«قال رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ ثلاثه من الذنوب تعجل عقوبتها و لا تؤخر الي الاخره عقوق الوالدين ...» سه دسته از گناهان هستند كه خداوند در عقوبت آن ها تعجيل مي‌كند و آن ها را به آخرت وا نمي‌گذارد: 1) عقوق والدين...(20)
--------------------
پاورقی:
1. بحارالانوار، ج71، ص 66.
2. همان، ص 85.
3. همان، ص 66.
4. همان، ص 65.
5. ميزان الحكمه، ج10، ص709.
6. بحارالانوار، ج71، ص65.
7. مستدرك الوسائل، ج15، ص175. هرگز نيکي کننده به پدر و مادر، وارد آتش نخواهد شد.
8. همان.
9. همان، ص176.
10. ميزان الحكمه، ج10، ص716.
11. بحارالانوار، ج71، ص71.
12. همان، ص74.
13. مستدرك الوسائل، ج15، ص195.
14. بحارالانوار، ج71، ص62.
15. همان، ص61.
16. همان، ص85.
17. كهف: 18: 80.
18. تفسير نمونه، 1371، ج12، ص519.
19. ميزان الحكمه، ج10، ص717.
20. همان.
* مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه علمیه قم
آثار دنیوی نیکی به والدین
مرگ آسان
امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد: كسي كه دوست دارد خداوند سكرات مرگ را بر او آسان كند، صله رحم كند و به پدر و مادرش نيكي كند.(1)
طول عمر
«و الله يزيد في العمر.» (2) امام باقر ـ عليه السّلام ـ فرمود: نيكي به پدر و مادر، عمر را زياد مي‌كند.
دچار فقر نمي‌شود
« ... ولم يصبه في حیاته فقراً ابداً.»(3) در زندگي فقر به سراغ او نمي‌آيد.
برگشت کردن نيكي به پدر و مادر به خود انسان
در دستورات اسلامي به ما سفارش كردند كه به پدر و مادر خود احسان كنيد تا فرزندان شما نسبت به شما نيكي كنند، چون اين كار يك آموزش عملي است كه فرزندانمان از ما مي‌آموزند، لذا امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمودند: به پدرتان احترام كنيد كه فرزندانتان به شما نيكي كنند.(4)
آثار اخروي نيكي به پدر و مادر
رضاي الهي
وقتي كه انسان به پدر و مادر خود احترام مي‌كند و آن ها را از خود راضي مي‌كند، نتيجه‌اش آن است كه خدا هم از او راضي مي‌شود، لذا پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «رضاي خداوند در رضاي والدين است.»(5)
در سايه عرش الهي
امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد: «حضرت موسي ـ عليه السّلام ـ با خداوند مناجات مي‌كرد، يك نفر را ديد كه زير سايه عرش الهي است، از خداوند سؤال كرد اين چه كسي است كه زير سايه عرش تو قرار گرفته است؟. خداوند فرمود: اين كسي است كه به پدر و مادرش نيكي كرده است.»(6)
به جهنّم نمي‌رود و جايگاهش بهشت است
عن رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ: «لن يدخل النار البارّ بوالديه.»(7)
يك نفر به حضرت عيسي
(ع) گفت: اي معلّم خير، مرا به عملي راهنمايي كن كه به بهشت بروم، فرمود: تقواي الهي را در آشكار و نهان داشته باش و به پدر و مادرت نيكي كن.(8)
در بهشت نزديك انبياء
پيامبرـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «بين انبياء و نيكي كننده به پدر و مادر يك درجه فاصله است.»(9)
آثار اخروي بي‌حرمتي به والدين
عدم غفران الهي
خداوند كسي را كه مورد غضب پدر و مادر واقع شده است هر چند هم، طاعت الهی را انجام دهد، نمي‌بخشد و مي‌گويد: هركاري مي‌خواهي بكن كه من تو را نمي‌بخشم.(10)
مورد نظر خدا قرار نمي گيرد
پيامبرـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «چهار گروه هستند كه خداوند در روز قيامت به آن ها نگاه نمي‌كند: 1) عاق والدين 2) كساني كه منّت سر ديگران مي گذارند 3)تكذيب كننده قدر 4) شارب خمر.»(11)
عدم ورود به بهشت
امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: عاق والدين، وارد بهشت نمي‌شود. «لا يدخل الجنه العاق لوالديه.»(12)
موسي به خدا عرض كرد: «پروردگارا! فلان دوست شهيدم كجاست؟. خداوند فرمود: در جهنّم است! موسي ـ عليه السّلام ـ عرض كرد: خدايا! مگر خودت وعده نداده‌اي كه شهدا را به بهشت ببري؟. خداوند فرمود: بله، ولي اين شخص اصرار بر عقوق والدين داشت و من هيچ عملي را از عاق والدين قبول نمي‌كنم.»(13)
عدم استشمام بوي بهشت
نه تنها عاق والدين وارد بهشت نمي‌شود، بلكه از فاصله دوري از بهشت عبور داده مي‌شود، امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: «پيامبرـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمودند: از عاق والدين پرهيز كنيد، زيرا بوي بهشت از مسيري هزار ساله استشمام مي‌شود، ولي عاق والدين آن را استشمام نمي‌كند.»(14)
عدم قبول نماز
امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: «اگر كسي به پدر و مادرش نگاه ظالمانه كند، خداوند نمازش را قبول نمي‌كند.»(15)
ملعون
امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: «ملعون است ملعون است كسي كه پدر و مادرش را بزند، ملعون است ملعون است كسي كه عاق والدين مي‌شود.»(16)
آثار دنيوي بي‌حرمتي به والدين
كوتاهي عمر
در داستان خضر و موسي در آن جا كه آن نوجوان را مي كشد، علّت كشتن نوجوان را اين گونه بيان مي‌كند: وَأَمَّا الْغُلامُ فَكَانَ أَبَوَاهُ مُؤْمِنَيْنِ فَخَشِينَا أَنْ يُرْهِقَهُمَا طُغْيَانًا وَكُفْرًا(17) و امّا آن نوجوان، پدر و مادرش با ايمان بودند، ما نخواستم او والدینش را به طغيان و كفر وا دارد».
از اين آيه معلوم مي‌شود جايي كه فرزند به خاطر آن كه در آينده پدر و مادر خويش را آزار مي‌دهد و در برابر آن ها طغيان و كفران مي‌كند و يا آن ها را از راه الهي به در مي برد، مستحقّ مرگ مي باشد، چگونه است حال فرزندي كه هم اكنون مشغول به اين گناه است؟. آن ها در پيشگاه خدا چه وضعي دارند؟. در روايات اسلامي پيوند نزديكي ميان كوتاهي عمر و ترك صله رحم (به خصوص آزار پدر و مادر) ذكر شده است.(18)
محروم از توفيق الهي:
امام رضا ـ عليه السّلام ـ فرمود: «خداوند عقوق والدين را حرام كرده، زيرا عاق والدين باعث مي‌شود كه توفيق اطاعت الهي از او صلب شود.»(19)
تعجيل در عقوبت:
«قال رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ ثلاثه من الذنوب تعجل عقوبتها و لا تؤخر الي الاخره عقوق الوالدين ...» سه دسته از گناهان هستند كه خداوند در عقوبت آن ها تعجيل مي‌كند و آن ها را به آخرت وا نمي‌گذارد: 1) عقوق والدين...(20)
--------------------
پاورقی:
1. بحارالانوار، ج71، ص 66.
2. همان، ص 85.
3. همان، ص 66.
4. همان، ص 65.
5. ميزان الحكمه، ج10، ص709.
6. بحارالانوار، ج71، ص65.
7. مستدرك الوسائل، ج15، ص175. هرگز نيکي کننده به پدر و مادر، وارد آتش نخواهد شد.
8. همان.
9. همان، ص176.
10. ميزان الحكمه، ج10، ص716.
11. بحارالانوار، ج71، ص71.
12. همان، ص74.
13. مستدرك الوسائل، ج15، ص195.
14. بحارالانوار، ج71، ص62.
15. همان، ص61.
16. همان، ص85.
17. كهف: 18: 80.
18. تفسير نمونه، 1371، ج12، ص519.
19. ميزان الحكمه، ج10، ص717.
20. همان.
* مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه علمیه قم
