هشتم آبان، سالروز شهادت محمدحسین فهمیده است. نوجوانی که جزء اولین رزمندگان دفاع مقدس بود و پیش از آغاز جنگ تحمیلی برای مقابله با ناآرامی‌های کردستان به غرب کشور رفته بود بود. هشتم آبان، به نام و یاد او روز نوجوان نام گرفته است. اما دفاع مقدس، غیر از حسین فهمیده، ۱۳ ساله‌های دیگری هم دارد.
شهدای ایران: محمدحسین فهمیده در سال ۱۳۴۶ در شهر قم متولد شد. تحصیلات خود را تا سال ۱۳۵۶ در قم و پس از مهاجرت خانواده به کرج، در مدرسه راهنمایی خیابانی ادامه داد. در جریان انقلاب اسلامی مردم ایران، شیفته امام خمینی رحمةالله‌علیه بود و در اولین روزهای تشکیل بسیج مستضعفین در آذر ۱۳۵۸، عضو بسیج شد و تعطیلات تابستان ۱۳۵۹ را به شرکت در آموزش‌های رزمی گذراند.
نوجوان ۱۳ ساله، پس از آنکه برای خرید نان از خانه خارج شد، پول خرید نان را به یکی از دوستان خود سپرد و از او خواست برای خانه آنها نان ببرد و تا ۳ روز به کسی نگوید که او به جبهه می‌رود. محمدحسین بارها با مخالفت فرماندهان مواجه شد، بارها دست به کارهایی زد تا به آنها ثابت کند توانایی حضور در جنگ دارد و بارها مجروح شد و پس از ترخیص از بیمارستان دوباره به جبهه‌ها بازگشت.
ارزش قلب کوچک او از صدها زبان و قلم بزرگتر است
محمدحسین فهمیده اما سرانجام در جریان محاصره خرمشهر، در حالی که تعدادی نارنجک به کمر خود بسته و نارنجکی هم در دست داشت، از ناحیه پا مجروح شد، اما شجاعانه به سمت تانک‌های عراقی می‌رود و با انفجار نارنجک، موجی از ترس در دل عراقی‌ها می‌اندازد. نیروهای ارتش عراق از ترس عقب‌نشینی می‌کنند و حلقه محاصره شکسته می‌شود.
۸ آبان ۱۳۵۹، محمدحسین فهمیده در «کوت شیخ» خرمشهر و در آن سوی شط خرمشهر به شهادت رسید و بقای تکه تکه شده پیکرش در بهشت زهرای تهران، قطعه ۲۴، ردیف ۴۴، شماره ۱۱ به خاک سپرده شد.
صدای جمهوری اسلامی ایران در آن روز با قطع برنامه‌های خود اعلام کرد که نوجوانی ۱۳ ساله با فداکاری زیر تانک عراقی رفته و آن را منفجر کرده و خود نیز به شهادت رسیده است. امام خمینی رحمةالله‌علیه نیز در پیامی که به مناسبت دومین سال پیروزی انقلاب اسلامی صادر کردند، با یادآوری جانفشانی‌های اقشار مختلف برای پیروزی انقلاب اسلامی و لزوم خودداری مسئولان و گویندگان و نویسندگان از اختلاف، به رشادت و ایثار محمدحسین فهمیده اشاره کرده و فرمودند:«از اول انقلاب تاکنون تمام رنج‌ها و زحمت‌ها و جانبازی‌ها بر دوش این طبقات بوده است و آنان ولی‌نعمت ما بوده‌اند. رهبر ما آن طفل ۱۲ سالهای است که با قلب کوچک خود که ارزشش از صدها زبان و قلم ما بزرگتر است، با نارنجک خود را زیر تانک دشمن انداخت و آن را منهدم نمود و خود نیز شربت شهادت نوشید. خداوندا! من از پیشگاه تو عذر می‌خواهم که کودکان و جوانان عزیز ما خود را فدا کنند و ما بهره‌کشی نماییم. »
رزمنده‌ای که دنبال مادرش می‌گشت
محمدحسین فهمیده اما تنها نبود و تنها نماند. چرا که در طول سالهای ۵۹ تا ۶۶، نزدیک به ۳۷۰ هزار نفر از دانش‌آموزان ایرانی به جبهه‌های دفاع از خاک میهن و انقلاب اسلامی شتافتند و بیش از ۱۷ هزار نفر از آنها به شهادت رسیدند. ۲هزار و ۳۲۸ جانباز، ۱۱۱۰ آزاده و ۲هزار و۶۳ مفقودالاثر، بخش دیگری از حماسه دانش‌آموزان نوجوان ایران اسلامی در ۸ سال جنگ تحمیلی است.
پیش از محمد حسین فهمیده، «بهنام محمدی» ۱۳ ساله، ۲۸ مهر ۱۳۵۹ در خرمشهر به شهادت رسید و در شرایطی که هنوز شهر به طول کامل اشغال نشده بود و مردم به دلیل شرایط نامناسب زندگی، خرمشهر را ترک کرده بودند، او در آنجا ماند تا در کنار رزمندگان برای آزادسازی خرمشهر بجنگد. بهنام با سن اندک خود در شناسایی مواضع، تجهیزات و نفرات ارتش بعثی به رزمندگان اسلام کمک می‌کرد.
نوجوان ۱۳ ساله که در مواجهه با نیروهای بعثی ادعا می‌کرد برای یافتن مادر خود در خرمشهر مانده و به دنبال خانواده خویش می‌گردد، در وصیت‌نامه خود از بچه‌ها خواسته است که «امام را تنها نگذارند و خدا را فراموش نکنند.»
بهنام محمدی ۱۲ بهمن ۱۳۴۵ در «کوت شیخ»، یعنی محل شهادت محمدحسین فهمیده متولد شده بود و در کنار مدرسه امیرمعزی که امروز نام شهید آل ابوغبیش را بر خود دارد به شهادت رسید. مزار او که تا سال ۱۳۸۹ در شهر آبا و اجدادی‌اش مسجدسلیمان دفن بود، در مراسمی باشکوه به قطعه شهدای گمنام در ورودی این شهر منتقل شد.
یکی از آن ۱۳ نفر
«حیدر شهیدی» در شهریور ماه ۱۳۵۳ در روستای دهرم استان فارس چشم به جهان گشود. در حال سپری کردن دوره راهنمایی بود که پس از سپری کردن امتحان‌های خردادماه، همراه با ۱۳ دانش‌آموز دیگر مدرسه و البته معلم پرورشی مدرسه‌شان با لشکر ۱۹ فجر به جبهه جنوب رفتند. حیدر در قالب گردان ابوذر لشکر ۳۳ المهدی در عملیات پیروزمند بدر در شرق دجله جزایر مجنون شرکت کرد و زیر آتش شدید دشمن و انفجار گلوله و ترکش مسئول رساندن مهمات و آب و غذا به رزمندگان گردان بود. او اوایل سال ۱۳۶۵ برای بار دوم و بنا به فرمان امام خود به جبهه‌ها رفت و در گردان امام مهدی لشکر ۱۹ فجرمشغول دفاع شد. ۲۲ تیرماه سال ۱۳۶۵، حیدر برای انجام یک عملیات ایذایی به منطقه شرهانی (شمال فکه) اعزام شد و بر اثر اصابت ترکش و تیر مستقیم دشمن به شهادت رسید.
پیکر پاکش مدت چند سال در منطقه باقی ماند تا اینکه پس از اعلام آتش بس و اتمام جنگ گروه تفحص شهدا بقایای پیکر مطهرش را به زادگاهش دهرم انتقال دادند و در شهریور ماه ۱۳۶۹ برابر ۲۸ صفر پیکرش بر روی دست همرزمان و مردم دهرم تشییع و در جوار دیگر شهدای جنگ تحمیلی به خاک سپرده شد.
این شهید در بخشی از وصیت‌نامه خود نوشته است: «با شهید شدن من شما پیش امام حسین (ع) و فاطمه زهرا (س) روسفید شدید.»
محمدحسین؛ ۱۲ ساله‌ی تک‌تیرانداز
«محمدحسین ذوالفقاری» اما از محمدحسین فهمیده و بهنام محمدی هم کوچکتر بود. محمدحسین ذوالفقاری ۱۰ فروردین ۱۳۴۸ در شهیدیه میبد در استان یزد متولد شد و در ۹ سالگی و در جریان تشرف به عتبات عالیات به همراه خانواده، علاوه بر زیارت مضجع شریف حضرت سیدالشهدا و امام علی علیه‌السلام، به دیدار امام خمینی رحمةالله‌علیه هم رفت.
۲۳ مهر ۱۳۶۰، در زمانی که تنها ۱۲ سال داشت، با اصرار فراوان به جبهه‌های دفاع مقدس رفت. محمدحسین ذوالفقاری کمتر از ۲ ماه بعد، زمانی که برادرش علیرضا به شهادت رسید، برای تشییع جنازه به یزد بازگشت، اما باز به خط مقدم رفت و در گردان عاشورا به عنوان تک‌تیرانداز فعالیت خود را آغاز کرد. سرانجام نوجوان ۱۲ ساله، ۲۸ آذر ۱۳۶۰ با اصابت ترکشی در جبهه شوش به شهادت رسید.
نوجوان ۱۲ ساله، در وصیت‌نامه خود نوشته است: «ای ملت ایران! از کودکی فرزندان‌تان را خودساخته سازید که آینده فرزندان‌تان خوب باشد. ای مردم! هرگز فرزندان‌تان را به خاطر مال‌اندوزی و طمع دنیا بزرگ نکنید که دنیا شما و فرزندان‌تان را در کام خود فرو می‌برد و از خدا دور می‌کند. »
و دیگران...
«علی جرایه»، نوجوانی که مهر ۱۳۵۰ در سراب‌باغ آبدانان در استان ایلام متولد شد و اول اسفند ۱۳۶۲ در جریان عملیات والفجر ۵ در منطقه عملیاتی چنگوله مهران به شهادت رسید، یکی دیگر از شهدای نوجوان دفاع مقدس است.
«مهرداد عزیزاللهی» هم در مهر ۱۳۴۶ در اصفهان متولد شد و سال ۱۳۶۴ در عملیات کربلای ۴ در جزیره «ام الرصاص» در حال غواصی به شهادت رسید. خانواده مهرداد، جز او یک شهید، یک جانباز شیمیایی و یک آزاده سرافراز دارد.
روزنامه کیهان در اول آذر ۱۳۶۱ با انتشار خبری اعلام کرد که پس از تصرف زبیدات در داخل خاک عراق، رزمنده ۱۴ ساله اصفهانی بخشدار آن شد؛ و این بسیجی ۱۴ ساله کسی نبود جز مهرداد عزیزاللهی که بنابر خبر روزنامه کیهان، نام او نیز بر تابلو ورودی شهرک زبیدات نصب شده بود.
*مهر
نوجوان ۱۳ ساله، پس از آنکه برای خرید نان از خانه خارج شد، پول خرید نان را به یکی از دوستان خود سپرد و از او خواست برای خانه آنها نان ببرد و تا ۳ روز به کسی نگوید که او به جبهه می‌رود. محمدحسین بارها با مخالفت فرماندهان مواجه شد، بارها دست به کارهایی زد تا به آنها ثابت کند توانایی حضور در جنگ دارد و بارها مجروح شد و پس از ترخیص از بیمارستان دوباره به جبهه‌ها بازگشت.
ارزش قلب کوچک او از صدها زبان و قلم بزرگتر است
محمدحسین فهمیده اما سرانجام در جریان محاصره خرمشهر، در حالی که تعدادی نارنجک به کمر خود بسته و نارنجکی هم در دست داشت، از ناحیه پا مجروح شد، اما شجاعانه به سمت تانک‌های عراقی می‌رود و با انفجار نارنجک، موجی از ترس در دل عراقی‌ها می‌اندازد. نیروهای ارتش عراق از ترس عقب‌نشینی می‌کنند و حلقه محاصره شکسته می‌شود.
۸ آبان ۱۳۵۹، محمدحسین فهمیده در «کوت شیخ» خرمشهر و در آن سوی شط خرمشهر به شهادت رسید و بقای تکه تکه شده پیکرش در بهشت زهرای تهران، قطعه ۲۴، ردیف ۴۴، شماره ۱۱ به خاک سپرده شد.
صدای جمهوری اسلامی ایران در آن روز با قطع برنامه‌های خود اعلام کرد که نوجوانی ۱۳ ساله با فداکاری زیر تانک عراقی رفته و آن را منفجر کرده و خود نیز به شهادت رسیده است. امام خمینی رحمةالله‌علیه نیز در پیامی که به مناسبت دومین سال پیروزی انقلاب اسلامی صادر کردند، با یادآوری جانفشانی‌های اقشار مختلف برای پیروزی انقلاب اسلامی و لزوم خودداری مسئولان و گویندگان و نویسندگان از اختلاف، به رشادت و ایثار محمدحسین فهمیده اشاره کرده و فرمودند:«از اول انقلاب تاکنون تمام رنج‌ها و زحمت‌ها و جانبازی‌ها بر دوش این طبقات بوده است و آنان ولی‌نعمت ما بوده‌اند. رهبر ما آن طفل ۱۲ سالهای است که با قلب کوچک خود که ارزشش از صدها زبان و قلم ما بزرگتر است، با نارنجک خود را زیر تانک دشمن انداخت و آن را منهدم نمود و خود نیز شربت شهادت نوشید. خداوندا! من از پیشگاه تو عذر می‌خواهم که کودکان و جوانان عزیز ما خود را فدا کنند و ما بهره‌کشی نماییم. »
رزمنده‌ای که دنبال مادرش می‌گشت
محمدحسین فهمیده اما تنها نبود و تنها نماند. چرا که در طول سالهای ۵۹ تا ۶۶، نزدیک به ۳۷۰ هزار نفر از دانش‌آموزان ایرانی به جبهه‌های دفاع از خاک میهن و انقلاب اسلامی شتافتند و بیش از ۱۷ هزار نفر از آنها به شهادت رسیدند. ۲هزار و ۳۲۸ جانباز، ۱۱۱۰ آزاده و ۲هزار و۶۳ مفقودالاثر، بخش دیگری از حماسه دانش‌آموزان نوجوان ایران اسلامی در ۸ سال جنگ تحمیلی است.
پیش از محمد حسین فهمیده، «بهنام محمدی» ۱۳ ساله، ۲۸ مهر ۱۳۵۹ در خرمشهر به شهادت رسید و در شرایطی که هنوز شهر به طول کامل اشغال نشده بود و مردم به دلیل شرایط نامناسب زندگی، خرمشهر را ترک کرده بودند، او در آنجا ماند تا در کنار رزمندگان برای آزادسازی خرمشهر بجنگد. بهنام با سن اندک خود در شناسایی مواضع، تجهیزات و نفرات ارتش بعثی به رزمندگان اسلام کمک می‌کرد.
نوجوان ۱۳ ساله که در مواجهه با نیروهای بعثی ادعا می‌کرد برای یافتن مادر خود در خرمشهر مانده و به دنبال خانواده خویش می‌گردد، در وصیت‌نامه خود از بچه‌ها خواسته است که «امام را تنها نگذارند و خدا را فراموش نکنند.»
بهنام محمدی ۱۲ بهمن ۱۳۴۵ در «کوت شیخ»، یعنی محل شهادت محمدحسین فهمیده متولد شده بود و در کنار مدرسه امیرمعزی که امروز نام شهید آل ابوغبیش را بر خود دارد به شهادت رسید. مزار او که تا سال ۱۳۸۹ در شهر آبا و اجدادی‌اش مسجدسلیمان دفن بود، در مراسمی باشکوه به قطعه شهدای گمنام در ورودی این شهر منتقل شد.
یکی از آن ۱۳ نفر
«حیدر شهیدی» در شهریور ماه ۱۳۵۳ در روستای دهرم استان فارس چشم به جهان گشود. در حال سپری کردن دوره راهنمایی بود که پس از سپری کردن امتحان‌های خردادماه، همراه با ۱۳ دانش‌آموز دیگر مدرسه و البته معلم پرورشی مدرسه‌شان با لشکر ۱۹ فجر به جبهه جنوب رفتند. حیدر در قالب گردان ابوذر لشکر ۳۳ المهدی در عملیات پیروزمند بدر در شرق دجله جزایر مجنون شرکت کرد و زیر آتش شدید دشمن و انفجار گلوله و ترکش مسئول رساندن مهمات و آب و غذا به رزمندگان گردان بود. او اوایل سال ۱۳۶۵ برای بار دوم و بنا به فرمان امام خود به جبهه‌ها رفت و در گردان امام مهدی لشکر ۱۹ فجرمشغول دفاع شد. ۲۲ تیرماه سال ۱۳۶۵، حیدر برای انجام یک عملیات ایذایی به منطقه شرهانی (شمال فکه) اعزام شد و بر اثر اصابت ترکش و تیر مستقیم دشمن به شهادت رسید.
پیکر پاکش مدت چند سال در منطقه باقی ماند تا اینکه پس از اعلام آتش بس و اتمام جنگ گروه تفحص شهدا بقایای پیکر مطهرش را به زادگاهش دهرم انتقال دادند و در شهریور ماه ۱۳۶۹ برابر ۲۸ صفر پیکرش بر روی دست همرزمان و مردم دهرم تشییع و در جوار دیگر شهدای جنگ تحمیلی به خاک سپرده شد.
این شهید در بخشی از وصیت‌نامه خود نوشته است: «با شهید شدن من شما پیش امام حسین (ع) و فاطمه زهرا (س) روسفید شدید.»
محمدحسین؛ ۱۲ ساله‌ی تک‌تیرانداز
«محمدحسین ذوالفقاری» اما از محمدحسین فهمیده و بهنام محمدی هم کوچکتر بود. محمدحسین ذوالفقاری ۱۰ فروردین ۱۳۴۸ در شهیدیه میبد در استان یزد متولد شد و در ۹ سالگی و در جریان تشرف به عتبات عالیات به همراه خانواده، علاوه بر زیارت مضجع شریف حضرت سیدالشهدا و امام علی علیه‌السلام، به دیدار امام خمینی رحمةالله‌علیه هم رفت.
۲۳ مهر ۱۳۶۰، در زمانی که تنها ۱۲ سال داشت، با اصرار فراوان به جبهه‌های دفاع مقدس رفت. محمدحسین ذوالفقاری کمتر از ۲ ماه بعد، زمانی که برادرش علیرضا به شهادت رسید، برای تشییع جنازه به یزد بازگشت، اما باز به خط مقدم رفت و در گردان عاشورا به عنوان تک‌تیرانداز فعالیت خود را آغاز کرد. سرانجام نوجوان ۱۲ ساله، ۲۸ آذر ۱۳۶۰ با اصابت ترکشی در جبهه شوش به شهادت رسید.
نوجوان ۱۲ ساله، در وصیت‌نامه خود نوشته است: «ای ملت ایران! از کودکی فرزندان‌تان را خودساخته سازید که آینده فرزندان‌تان خوب باشد. ای مردم! هرگز فرزندان‌تان را به خاطر مال‌اندوزی و طمع دنیا بزرگ نکنید که دنیا شما و فرزندان‌تان را در کام خود فرو می‌برد و از خدا دور می‌کند. »
و دیگران...
«علی جرایه»، نوجوانی که مهر ۱۳۵۰ در سراب‌باغ آبدانان در استان ایلام متولد شد و اول اسفند ۱۳۶۲ در جریان عملیات والفجر ۵ در منطقه عملیاتی چنگوله مهران به شهادت رسید، یکی دیگر از شهدای نوجوان دفاع مقدس است.
«مهرداد عزیزاللهی» هم در مهر ۱۳۴۶ در اصفهان متولد شد و سال ۱۳۶۴ در عملیات کربلای ۴ در جزیره «ام الرصاص» در حال غواصی به شهادت رسید. خانواده مهرداد، جز او یک شهید، یک جانباز شیمیایی و یک آزاده سرافراز دارد.
روزنامه کیهان در اول آذر ۱۳۶۱ با انتشار خبری اعلام کرد که پس از تصرف زبیدات در داخل خاک عراق، رزمنده ۱۴ ساله اصفهانی بخشدار آن شد؛ و این بسیجی ۱۴ ساله کسی نبود جز مهرداد عزیزاللهی که بنابر خبر روزنامه کیهان، نام او نیز بر تابلو ورودی شهرک زبیدات نصب شده بود.
*مهر
