شهدای ایران: بندرعباس و جزیره های اطرافش مانند هرمز و قشم رنگارنگ است. زن و مرد لباس رنگی می پوشند. هوای مناطق جنوبی کشور گرم است و آنها از پارچه هایی برای لباس و چادر استفاده می کنند که گرما را به خود نگیرد. در این میان ساکنان جزیره هرمز به علت جمعیت کمتر و جامعه سنتی تر لباس سنتی جزیره را می پوشند. تنها غریبه بین آنها فقط گردشگران هستند و گرنه همه مردان جزیره لباس راحت و رنگی می پوشند و زنان چادر رنگی و شلوار بندری.

آنها پارچه چادرش شان را از بازار بندرعباس تهیه می کنند. چادرهایی که فقط باید رنگی و نازک باشد تا آنها بتوانند در گرمای جزیره طاقت بیاورند اما پارچه های چادری سنتی و بندری آنها ایرانی نیستند. در سرتاسر بازار بندرعباس و جزیره قشم هم پارچه ایرانی پیدا نمی شود مگر پارچه چادری سفید برای نماز و پارچه سیاه برای مسافرت های زنان به خارج از شهر و استان.

سعیده دبیری نژاد از اهالی  بندرعباس و کارشناس جوان مردم شناسی است او به خبرنگار مهر می گوید: فقط زمانی که از  بندرعباس و یا جزایر جنوبی به سمت استانهای دیگر می رویم، از چادرهای مشکی استفاده می کنیم. در بندرعباس پارچه ایرانی برای تهیه چادر وجود ندارد. اگر هم باشد فقط در رنگ های سورمه ای، سیاه و یا خاکستری تولید می شوند و چون در بندر هوا گرم است ما از این پارچه ها برای دوخت چادر نمی خریم.

دبیری نزاد می گوید: تبادل اجتماعی با کشورهای حاشیه خلیج فارس، هند و پاکستان روی پوشاک مردم استان هرمزگان و جزایر آن تاثیر گذاشته است. مردم این مناطق با مردم مناطق دیگر در شرایط اقلیمی متفاوت تری هستند، شرایط آب و هوایی گرم و شرجی باعث می شود که از لباس های خنک و روشن استفاده کنند به همین علت تنوع رنگ در میان پوشش زنان و مردان به خصوص چادر زنان بسیار زیاد است.

نقش گلابتون بر چادر 500 هزار تومانی ژاپنی 

در بازار بندرعباس، تنوع پارچه های تولید شده توسط کشورهای هند، پاکستان، اندونزی، ژاپن و چین بیشتر از تنوع پارچه های ایرانی است. آنها سلیقه و شرایط اقلیمی مردم جنوب ایران را بررسی و طبق آن پارچه تولید می کنند ولی هنوز تولیدکنندگان ایرانی روی این موضوع مطالعه ای انجام نداده اند به همین علت پارچه های تولید شده ایرانی تنوع و کیفیت لازم را برای پوشش چادرهای بندری ندارد. جنس پارچه های چادری ایرانی بسیار کلفت است اما پارچه های چادری خارجی خنک هستند. همچنین چادرهای ابریشمین با نقش گلابتون از جمله گران ترین چادرهای تولید شده توسط ژاپن است که گاهی تا 500 هزار تومان نیز فروخته می شود و ارزان ترین چادر متعلق به پارچه های پاکستانی است که قواره ای ده تا 15 هزار تومان نرخ دارند.

فاطیما باستانی، از پژوهشگران بندرعباس است که کتابی نیز درباره پوشش زنان و مردان هرمزگان نوشته است به خبرنگار مهر می گوید: مبدا بیشتر چادرهای بندری هند و پاکستان و آفریقای جنوبی است ژاپن نیز مختص زنان جنوب ایران پارچه چادری تولید می کند. کارخانه داران ژاپنی از یک نوع طرح تنها یک قواره چادر صادر می کنند تا در این زمینه بتوانند طبق خواسته زنان بندری پارچه تولید کنند در این میان هند و ژاپن رقیب یکدیگر شده اند ولی پارچه های پاکستانی چندان کیفیت ندارند به همین علت از پارچه های ارزان قیمت پاکستان فقط به عنوان چادرهای دم دستی استفاده می شود.

او ادامه می دهد: حدود سالهای 87 نمایندگان کارخانه های ژاپنی و هندی را می دیدیم که به خیاطی ها می آمدند و تکه پارچه جمع می کردند آنها مجموعه ای از پارچه های چادری ایرانی تهیه کردند و با بررسی روی آنها توانستند بفهمند که ایرانی ها از چه جنس چادری استفاده می کنند و طرح های مورد استقبال آنها چیست. تا همین ده سال پیش تنوع پارچه های پاکستانی زیاد بود ولی اکنون کشورهای دیگر در رقابت با یکدیگر هم جنس بهتری تولید می کنند و هم طرح بیشتری را وارد بازارها کرده اند.

باستانی می گوید که همه زنان بندر چند قواره چادر در طرح ها و رنگ های متنوع دارند. خاص بودن چادرها از نظر طرح و رنگ بسیار مهم است به همین علت یک تازه عروس باید در جهیزیه خود حداقل 7 چادر به جز چادرهای نماز و مشکی داشته باشد. بسیاری از زنان بندر چادری سفارش می دهند که مانند آن در بازارها وجود نداشته باشد.

نادیا کریمی هم از زنان جزیره هرمز است که نمونه چادرش در بازارهای هرمز و بندرعباس دیده نمی شود. او با بیان این مطلب ادامه می دهد: زنان بندر بیشتر به دنبال پارچه چادری هستند که در بازار تک است یعنی از آن طرح تنها یک قواره موجود باشد به این ترتیب از یک قواره پارچه در نهایت چهار تخته چادر تهیه می شود. اما همین خاص بودن پارچه های چادری باعث می شود تا هم نرخ آن بالا برود و هم کمتر پیدا شود. با این حال فروشندگان پارچه های چادری همیشه یک جمله از مشتریان می شنوند و آن هم این است که یک قواره پارچه چادری تک و نادر می خواهم.

ما را با پاکستانی ها اشتباه می گیرند

نادیا درباره تصور مردم استانهای دیگر از پوشش زنان بندری صحبت می کند و می گوید: وقتی زنان هرمزی و بندری به شهرهای دیگر می روند آنها را با گردشگران این کشورها اشتباه می گیرند. یک بار به مشهد رفتیم. در حرم همه کنار هم نشسته بودیم. چند نفری به یکدیگر می گفتند، اینها هندی هستند. بعضی دیگر فکر می کردند ما پاکستانی هستیم. چون چادر ما شبیه به چادر هندی ها و پاکستانی هاست.

*مهر