چمران از مهمترین اهداف این یادواره را تجلیل از شهدای والا مقام و رزمندگان ستاد جنگ های نامنظم، تبیین ابعاد مختلف نقش و تاثیر این ستاد در ابتدای جنگ تحمیلی دانست.
او گفت: در روزهای نخستین حمله همهجانبه رژیم صدام به ایران، در واقع روزهایی که تازه از انقلاب رسته بودیم و هنوز فرصت اینکه نیروهای مسلح را نوسازی و آماده کنیم نداشتیم. همچنین از نظر سازماندهی و تسهیلات فرصت کافی را نداشتیم. ارتش مشکلات داخلی خودش را داشت و نظم لازم را ایجاد نکرده بود. سپاه نیز تازه شکل گرفته بود و سازماندهی کافی نداشت. در این شرایط صدام با پشتیبانی کشورهای خارجی به ویژه آمریکا به ما حملهور شد.
وی افزود:در روزهای نخستین چنین حادثهای، شهید مصطفی چمران فکر کرد که چه تصمیمی اتخاذ کند. یکی دو روز که گذشت و شرایط سریع پیشرفت دشمن را دید و آرام ننشست. تصمیم گرفت به جبهههای جنگ رفته و مقابل دشمن بایستد. او که قبلا در لبنان مقابل اسرائیل هشت سال تمام مقاومت کرده بود و موفقیتهای زیادی را هم به دست آورده بود در واقع یک تجربه عملی و آزمایش شده را داشت. همچنین در سازماندهی نیروهای مردمی و چریکی نیز در لبنان تجربه کسب کرده بود و مقابل فالانژها و نیروهای چپ لبنانی در حین حال در سه جبهه میجنگید و موفقیتهای بسیار چشمگیری را هم به دست آورده بود که حاصل ایمان و اعتقاد بالای او بود.
عضو ستاد یادواره شهدای جنگ های نامنظم با اشاره به اینکه شهید چمران دانشمند هستهای بنام با این تجربیات وارد ایران شده بود، گفت: در همان شرایط امام به ایشان فرموده بودند که در ایران بمان. در روزهای اول جنگ شهید مصطفی چمران نماینده امام در شورای عالی دفاع بود. همچنین نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی؛ یک روز خدمت امام رفت؛ قبل از اینکه ملاقات صورت بگیرد در اتاقی که نشسته بود مقام معظم رهبری هم آمد. رهبری در آن مقطع زمان هم نماینده مردم بود و هم نماینده امام و در واقع هر دو دارای یک جایگاه و مسئولیت بودند. آن روز ایده خود را برای جنگ به هم توضیح دادند و قرار شد با هم جلو بروند.
روز هفت مهرماه در شرایطی که فرودگاه وضعیت قرمز داشت با یک هواپیما c130 عازم اهواز شدند. نزدیک هفتاد نفر نیرو بودند. اکثر این نیروها کسانی بودند که در کردستان همراه شهید چمران بوده و با او جنگیده بودند. 2 یا 3 نفر لبنانی هم همراه آنها بود. آنها وارد دانشگاهی که امروز دانشگاه شهید چمران در اهواز نامیده میشود مستقر شدند و با هم تشکیلات جنگهای چریکی را راه انداختند.
وی در مورد نام اصلی تشکیلات جنگهای نامنظم گفت: بچهها نامی برای خودشان برگزیدند به نام "ستاد هماهنگی جنگهای نامنظم" که در واقع اصل نام این بود و بعدا برای سهولت هماهنگی را حذف کردیم. سلاح و مهمات را با دستور امام از ارتش گرفته و به جنوب به دست این بچه ها میرساندیم. ستاد جنگهای نامنظم یک نیروی کاملا مردمی و مستقل بود.
چمران درباره عنوان نامنظم این ستاد توضیحاتی داد و افزود: برعکس آن که اسم این ستاد نامنظم است، تشکیلات کاملا منظم بود. جنگهای نامنظم یا چریکی بسیار با برنامه و حساب شده است؛ منتها مثل حملات کلاسیک عملیات انجام نمیدهد. عملیاتهایش ناشناخته است؛ با تعداد افراد کم و به صورت چریکی؛ و این ناشناخته بودن باعث میشود که دشمن نتواند آن را خنثی کند.
چمران در مورد ابتکارات و خلاقیتهای فراوان متخصصین در ستاد جنگهای نامنظم گفت و افزود: جنگهای نامنظم ابتکارهای فراوان هم داشت عبور از آب، منفجر کردن دبههای پلاستیکی زیر خاک، به هراس انداختن دشمن که همگی به خوبی و با ابتکار انجام شد. جنگهای نامنظم از نظر تشکیلات هم بسیار منظم بود و رکن 1 ، 2 و 3 را داشت. بعد از مدتی علاوه بر عملیاتهای چریکی شبانه، عملیات پدافندی هم به جنگهای نامنظم سپرده شد.
او گفت: در همان روزها کیلومتر 26 جاده اهواز به خرمشهر نیروهای ما مقابل دشمن صف کشیده بودند، تا به دهلاویه(مسیر بین راه سوسنگرد تا بستان) که 120 یا 130 کیلومتر طول مسیر بود برای حفظ خطوط نیاز به یکی دو لشکر نیرو بود؛ پدافند این مسیر کلاً در اختیار ستاد جنگهای نامنظم بود.
وی در مورد نامه شهید چمران به امام گفت: نامهای است که شهید چمران به صورت دستی به امام نوشته و در آن توضیح داده بود که جنگ چگونه است و استراتژیک خود را برای سالهای بعد هم توضیح داده بود و گفته بود باید از همه مردم و امکانات کشور استفاده کنیم. در این نامه نوشته است که جنگ طولانی است چون کسانی دیگری این جنگ را اداره میکنند و حملات تنها به عهده عراق نیست.
مهندس چمران از روحیهی شهادتطلبی مردمی که به این ستاد میپیوستند گفت و افزود: همرزمان چمران هم در آن دوران خوش درخشیدند. مثل شهید رستمی که یک ارتشی بود و از هوابرد شیراز آمده بود و داوطلبانه و مثل یک بسیجی میجنگید در حالی که فرماندهی عملیاتهای سخت را به عهده میگرفت؛ یا شهید سیداحمد مقدمپور، شهید مجد، شهید طالقانی و دهکردی مقدم، شهید محسن اللهداد که از آمریکا به لبنان آمده بود و از بچههای کن بود و بچههای رشیدی هم با خود از آنجا آورده بود. ابوترابی از آزادگان جنگ های نامنظم و از فرماندهای این ستاد بود که در تپههای اللهاکبر در یک گشت شناسایی شبانه به اسارت در آمد. چمران مناطق جنگ را تقسیم کرده بود و هر قسمت را به عهده یک نفر گذاشته بود و همه عملیاتها زیر نظر رکن 3 انجام میشد. هر شب شور ستادی داشتیم و برنامهریزی برای روزها و هفتههای بعد را انجام میدادیم.
وی گفت: تاکتیک جنگهای نامنظم، تاکتیک برهم زدن نظم دشمن بود یکی از مسائل بسیار مهم که در آزاد سازی سوسنگرد توسط ستاد جنگ های نامنظم به کار گرفته شد این بود که نیروهای رزمنده و پیاده با سلاحهای سبک به نیروهای دشمن حمله میکردند، خطوط دشمن را میشکستند و بعد از آن تانک و نفربر و سلاح های سنگین جلو میآمدند. تقریبا در عملیاتهای بزرگ هم همین روش اعمال شد و محاصره سوسنگرد هم به این طریق شکسته شد.
برادر شهید چمران در مورد هراس عراقی ها از جنگهای نامنظم گفت: عراقیها از نامی که برای ستاد گذاشته بود هراسان بودند وقتی اسیر میگرفتیم این ترس را در میان آنها مشاهده میکردیم چون بچههای ما عملیات برق آسا و سریع داشتهاند.
عضو ستاد یادواره در مورد شهدای ستاد جنگهای نامنظم گفت: متاسفانه از این بچههایی که حماسههای بلند را خلق کردند یاد زیادی نشده است. یادمانهای زیادی به وجود آمده ولی از جنگهای نامنظم تاکنون به اسم خودشان هیچ تجلیلی به عمل نیامده است این مهم است که برای مردممان بازگو کنیم که یک گروهی مردمی، توانایی این کارها را داشتند. این همه حصر کردن در نیروهای غیرمردمی و موظف، مطمئنا نمیتواند همه مشکلات ما را حل کند. باز هم همین مردم هستند که جاهای حساس به کمک نظام میآیند. آخرین آن حرکت 9 دی بود و شاهد بودیم که چگونه مردم توطئهها را درهم شکستند.
مهندس چمران در مورد برنامههای اولین یادواره ستاد بزرگداشت شهدا و رزمندگان جنگهای نامنظم شهید چمران گفت: کتابی آماده شده است که در آن زندگینامه مختصری از 52 نفر از بچههای ستاد جنگهای نامنظم در آن تدوین شده است و در مراسم پخش میشود. وزیر دفاع، سردار وحیدی از سخنرانان اصلی این مراسم هستند.
اولین یادواره شهدا و رزمندگان ستاد جنگ های نامنظم به همت مجمع پیشکسوتان جهاد و شهادت جبهه سوسنگرد و بنیاد شهید چمران با همکاری نهادهای ذی ربط در روز چهار شنبه 4 بهمن ماه ساعت 14 در تالار بزرگ کشور واقع در میدان فاطمی تهران با حضور مردم، مسئولین، خانواده معظم شهدا و رزمندگان جنگ های نامنظم برگزار می شود.