به گزارش شهدای ایران، یکی از مسائل مطرح در مسائل اقتصادی در خصوص مسائل بانکی است که به چند نمونه از این مسائل اشاره می کنیم :


سوال1: حکم حساب باز کردن در بانک به قصد قرعه کشی چیست؟
سوال 2: حساب باز کردن در صندوق های قرض الحسنه محلّی که هر ماه به قید قرعه به نام یکی از اعضاء در می آید، چه حکمی دارد؟
سوال 3: در برخی از بانک ها و موسسه های- قرض الحسنه، گرفتن وام مشروط بر ماندن پول به مدت معینی در بانک می باشد. آیا افتتاح حساب و گرفتن وام با شرط مذکور صحیح است؟


آیة الله بهجت(ره):

اشکال ندارد.

اشکال ندارد اگر اضافه بر وام چیزی گرفته نمی شود.

اگر یک پول کمی باشد برای مجرّد حساب باز کردن و جزء اعضای آنجا شدن، اشکال ندارد ولی اگر پولی را پس انداز کند بشرط و نیّت گرفتن وام، آن پس انداز از اول، ربا و حرام است.


آیة الله تبریزی(دام ظلّه):

چنانچه در باز کردن حساب شرط نکنند که بانک قرعه کشی کند به طوری که اگر بانک قرعه کشی نکرد یا قرعه کشی شده و جایزه را به کسی که قرعه باسم او در آمد ندادند باز کننده حساب برای خود حق مطالبه آن را برای خود قائل نباشد مانعی ندارد و هر وقت جایزه را گرفت باید حکم مجهول المالک را در مورد آن رعایت کند والله العالم.

 

چنانچه صاحبان پول پس از قرعه راضی باشند که پول جمع شده را به کسی که قرعه به اسم او در آمد قرض بدهند و در قرض به او غیر از پرداخت اصل قرض چیز دیگر را شرط نکنند عمل مزبور مانعی ندارد.

 

چنانچه در افتتاح حساب در بانک شرط وام نکنند به طوری که اگر بانک پس از مدت مقرر به صاحب حساب وام نداد صاحب حساب حق مطالبه آن را برای خود قائل نباشد، و در وامی هم که به اشخاص می دهند غیر از پرداخت اصل وام چیز دیگری بر او شرط نکنند در این صورت افتتاح حساب و گرفتن وام از آن محل مانعی ندارد والله العالم.

 

 

آیة الله خامنه ای(دام ظلّه):

1) مانع ندارد.

2) اگر شرط ضمن قرض در میان نباشد، تخصیص وام به اعضاء صندوق یا به عضویت صندوق در آمدن، به امید دریافت وام در آینده، اشکال ندارد.

3)اگر دادن پول به صندوق به این عنوان باشد که آن پول برای مدتی نزد صندوق به صورت قرض بماند به این شرط که صندوق هم بعد از آن مدت وامی در اختیار او قرار دهد و یا وام دادن صندوق به این شرط باشد که او قبلاً مبلغی را در صندوق گذاشته باشد، این شرط در حکم ربا بوده و شرعاً حرام و باطل است ولی اصل قرض نسبت به هر دو طرف صحیح می باشد.

 


سوال: حال اگر پرداخت تسهیلات در قالب عقود اسلامی مشروط به سپرده گذاری قبلی در قالب عقود اسلامی باشد، حکم آن چیست؟ و اگر این سپرده را تا پایان اقساط و تسویه حساب مسدود نمایند، حکمش چیست؟

 

آیة الله سیستانی(دام ظلّه):

اگر شرط شرکت در قرعه کشی نشود اشکال ندارد.

اشکال ندارد.

گرفتن وام مانعی ندارد ولی سپردن پول بشرط گرفتن وام جایز نیست.

 


آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):

اگر باز کردن حساب مشروط به وارد کردن او در لیست قرعه کشی باشد بطوری که اگر وارد نکنند اعتراض می کند ربا محسوب می شود و اخذ جائزه حرام است و اگر مشروط نباشد هر چند بداند که او را وارد لیست می کنند اشکال ندارد واله العالم.

اگر وام مذکور مشروط به شرط نباشد اشکال ندارد واله العالم

وام مذکور ربوی و حرام است واله العالم.

 

آیة الله فاضل لنکرانی(ره):

اشکال ندارد. بلی اگر بشرط قرعه کشی و جایزه حساب باز کند حرام است و حکم ربا را دارد.

قرض دادن به صندوق به شرط قرعه کشی ربا و حرام است. بلی با رعایت مندرجات ورقه ضمیمه اشکال ندارد.

در مورد وام های مذکور توجه به چند نکته لازم است:

1- چنانچه مشتری پول خود را به عنوان قرض الحسنه در صندوق بگذارد مشروط بر اینکه وام بگیرد ربا و حرام است. بلی اگر پول را به عنوان امانت با وکالت در تصرف بدهد مانعی ندارد. البته در این صورت اگر وامی به او پرداخت نشود حق اعتراض و مطالبه آن را ندارد. بلکه فقط حق مطالبه پول خود را دارد.

2- نگه داشتن پس انداز مشتری و جنس آن اگر به عنوان وثیقه وام و بابات تضمین باشد مانعی ندارد ولی صندوق حق استفاده از آن را ولو به عنوان قرض دادن به دیگران ندارد.

3- گرفتن کارمزد به مقدار مخارج واقعی صندوق و با رضایت وام گیرندگان مانعی ندارد و مازاد بر آن هر مقدار که باشد ربا و حرام است و گیرنده ضامن است.

4- گرفتن هر مبلغی تحت عنوان دیر کرد یا جریمه تأخیر تأدیه و امثال آن ربا و حرام است و گیرنده ضامن است.

افتتاح حساب و گرفتن وام با شرط مذکور صحیح نیست.

 

آیة الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):

مانعی ندارد.

اشکالی ندارد.

هر گاه ماندن پول برای اعطای تسهیلات به دیگران باشد مانعی ندارد و اگر به نفع ارباب صندوق باشد جایز نیست.

 


آیة الله نوری همدانی(دام ظلّه):

اشکال ندارد.

اشکال ندارد.

چنانچه به قصد تحقق اعتبار باشد اشکال ندارد.



*تبیان