یوسف حاتمی‌کیا گفت: پدر پشتیبان سخت گیری هستند؛ یعنی این که هیچ وقت براحتی تائید نمی‌دهند و سخت‌گیری بالایی برای بچه‌های شان دارند.
به گزارش شهدای ایران، سایت تبیان نوشت: یوسف حاتمی کیا بیست و سه سال دارد ؛ او فرزند سوم ابراهیم حاتمی کیا سینماگر شاخص سینمای دفاع مقدس است.
احتمالا در تیتراژ فیلم «چ» نام یوسف حاتمی کیا را در مقام دستیار دوم کارگردان دیده باشید. او این روزها یک کار ویژه انجام داده ؛ کاری که ماحصلش شده پشت صحنه فیلم «چ». این پشت صحنه شامل 9 آیتم است و در هر بخش یکی از موارد فیلم «چ» مرور می شود. سر و شکل این پشت صحنه در قیاس با نمونه های دیگر بسیار حرفه ای است و نشان می دهد فرزند حاتمی کیا همان وسواس پدر را دارد.
یوسف لیسانس سینما با گرایش تدوین از دانشکده سینما و تئاتر خوانده و تاکنون چند فیلم مستند و کوتاه کارگردانی کرده است. در آینده بیشتر از او خواهیم شنید.
* «چ» از جمله پروژه های زمان بر است که تولیدی طولانی داشته. مستند پشت صحنه آن چه قدر طول کشید؟
دو ماه کامل مشغول گرفتن مصاحبه ها و تدوین پشت صحنه بودیم. بحث این که مستند «چ» برای شبکه نمایش خانگی به این شکل باشد، به همت مهدی زاوری مطرح شد. ایشان در فیلم هم سمت مدیر فنی و مشاور کارگردان را داشتند. برای رسیدن به این فرمت فیلم های مختلف هالیوودی را دیدیم ، چه هنری چه مورد پسند مخاطبان عادی سینما. در نهایت از جمع آن ها یک میانگین گرفتیم. یعنی تصمیم بر این شد که مستند ما نه خیلی آرتیستی و هیجانی باشد نه فاقد مفهوم و خالی از حرف.
* تقسیم آیتم ها بر اساس همین نگاه انجام شد؟
در نمونه هایی که می دیدیم تا این حد کار نشده اند. به طور مثال فیلم «او» سه آیتم داشت که خیلی با توجه به محتوای فیلم ابعاد هنری داشت که در این مستند زیاد مورد توجه ما نبود. پشت صحنه «جاذبه» یک ساعته و محورش تکنولوژی بود و در نهایت خسته کنده می شد. سعی کردیم تصمیمی بینا بین بگیریم که هم حوصله مخاطب سر نرود و هم اینکه ما حرفمان را زده باشیم. کل مستند 94 دقیقه است که ما آن را به 9 آیتم تقسیم کرده ایم.
* دوربین محمود کریمی از ابتدای پیش تولید روشن بوده.اتفاقات هم به قدی جذاب است که در نگاه اول ضرورت مصاحبه با عوامل خیلی به چشم نمی آید. تلفیق گفت و گو ها با تصاویر ایده خودتان بود؟
باید از محمود کریمی تشکر ویژه بکنم که یک پشت صحنه بشدت غنی در اختیار ما گذاشت. ایشان از پیش تولید تا تمام شدن کامل فیلم تصویر گرفته بود و با تجهیزات کامل سر صحنه می رفتند. محمود برادر مهدی کریمی (مجری طرح چ) است و پیش از این سابقه همکاری برای ساخت پشت صحنه چند فیلم سینمایی را داشتند.بنابراین ایشان در این حوزه خاص جنس کار را به خوبی درک کرده بودند و برهمین اساس هم محتوای تصویری که تولید کردند بسیار قابل توجه و کارآمد بود. آقای کریمی تصاویر را با نگاهی خاص گرفته بود. یعنی دوربینش سوم شخص و دور از عوامل است. ما مصاحبه ها را به عنوان تکمیل کننده تصویرها گرفتیم. البته آقای کریمی صرفا تصویر بردار نیستند و نگاه کارگردانی داشتند .
* موقع فیلمبرداری شما هم کنار محمود کریمی بودید؟
من سر صحنه حضور داشتم ولی نه عنوان همکار نزدیک آقای کریمی و به مسولیتی که در سمت دستیار کارگردان به من محول شده بود، می رسیدم. وقتی هم که راش ها به طور کامل بدست ما رسید، دقیقا در جریان جزئیات قرار گرفتم. ایده اصلی ما برای ساخت مستند پشت صحنه فیلم این بود که گفت وگوهایی با عوامل فیلم در مورد جزئیات کار گرفته شود. تصاویر پشت صحنه هم قرار بود به عنوان مکمل برای انتقال همین جزئیات به کار ما بیایند.
مصاحبه با عوامل را گرفتیم و تدوین را انجام دادیم. از این جا به بعد دیگر آقای کریمی حضور نداشتند. 9 آیتم در نظر گرفتیم که مفصل ترین آن بازیگری است که 26 دقیقه زمان آن است. به هر حال فکر کنم برای مخاطب این بخش هم جذاب باشد برای همین مفصل شد.
* این جذابیت از کات هایی که زده اید مشخص است. مثلا وقتی یکی از عوامل به نکته ای اشاره می کند همزمان تصویرش را می بینیم.
ما راش ها را که دیدیم و گفتیم داشته های مان چیست و برای تکمیل کردن فیلمنامه ای که در ذهن مان است چه چیزهایی لازم داریم . برای همین گفت و گو با عوامل هدفمند انجم شد نه این که بی مقدمه بنشینیم و درباره فیلم حرف بزنیم. البته یک سوال مشترک که از همه عوامل داشتیم درباره «سقوط» بود . یادم هست آقای حاتمی کیا روی سکانس سقوط نوشته بود دست به دست هم دهیم تا یک سکانس تاریخی خلق کنیم. این خیلی تاثیرگذار بود و همه گروه بابت این نوشته شارژ شدند و در مستند هم یکی از آیتم های ما شده که همین آیتم همه وجه های سقوط را نشان داده است.
* آقای حاتمی کیا صادقانه خوشحالی شان را درباره انتخاب فریبرز عرب نیا به عنوان نقش چمران بیان می کند. منتهی شما یک جای دیگر خیلی نرم اختلاف کارگردان – بازیگر را بازنمایی می کنید ؛ موقعی که آقای حاتمی کیا تعریف می کند که اگر از بازی یک نفر ناراضی باشد باصدای آرام کات می دهد. بعد تصویر مستند شما کات می خورد به آقای حاتمی کیا و انواع کات دادن ایشان. در یکی از تصویرها چهره آقای عرب نیا را به شکل فلو می بینیم.
تمام حواس ما جمع این موضوع بود که مستند پشت صحنه فیلم چ بتواند تمام تلاشی که برای ساخت این فیلم شد را نشان دهد. در انتخابات صحنه ها هم دقت می کردیم که به اتفاقاتی که در گذشته رخ داده بود، زیاد توجه نداشته باشیم. امیدوارم آنچه از پشت صحنه چ تهیه شده، بدون این قضاوت ها باشد چراکه ارزش کار تمامی کسانی که دو سال درگیر این کار بودند باید دیده می شد.
* چه قدر نگاه خود ابراهیم حاتمی کیا در فیلم پشت صحنه دخیل بود؟
واقعا هیچی. یعنی شخصا دوست ندارند به این موضوعات ورود کنند ما هم سعی کردیم به عقیده ایشان احترام بگذاریم. نه اینکه اصلا در جریان نباشند. ما هر کدام از آیتم ها را که تمام می کردیم به ایشان نشان می دادیم و اگر نظری داشتند بیان می کردند که خوشبختانه از غالب آیتم ها راضی بودند. یعنی این نبود که در طول تولید مدام راش ها را نشان دهیم و مدام توضیح بدهیم که قرار است چه بکنیم. گرفتن تائیدیه نهایی هم رویه ای حرفه ای است.
* مواجهه آقای حاتمی کیا از محصول نهایی چطور بود؟
خدا را شکر خیلی خوب. اتفاق خوبی که الان رخ داده این است که می توان آیتم ها را چند بار دید و خسته نشد. این جزو آن چیزهایی است که خستگی را از تنم بیرون کرده.
* پس ابراهیم حاتمی کیا حالا به پسرش اعتماد دارد و احتمالا تدوینگر فیلم بعدی اش خواهد بود.
(خنده) بزرگان زیاد هستند. فاصله هنوز زیاد است.
* کار حرفه ای تان را در همین مسیر ادامه خواهید داد؟
واقعیتش نه . درست است گرایشم تدوین است ولی این را بابت فیلمسازی انتخاب کردم. الان هم مشغول مستندی هستم که ساختش یک سال طول کشیده و چند روزی است تدوین آن شروع شده.
* الان شما یک مستند پشت صحنه خوب ساخته اید ولی به هر حال زیر سایه نام ابراهیم حاتمی کیا قرار دارید.
اصولا اگر کار خوب شود می گویند پدرش حاتمی کیا است و کار خاصی نکرده ؛ بد شود هم می گویند از پسر حاتمی کیا عجیب است. واقعیت این است که یا باید با این مساله درگیر شد یا گذر کرد. من همیشه همایون شجریان را مثال می زنم با این که بارها خودش را ثابت کرده هنوز هم می گویند پسر شجریان.
من روایت خودم را از زاویه نگاه نسل خودم به همان موضوعاتی دارم که دغدغه ایشان هم هست. نسل من هم می تواند دغدغه جنگ داشته باشد. اما اگر بخواهم از همان دغدغه ها حرف بزنم باید با زبان خودم صحبت کنم.
* از این رابطه می توان استفاده دو منظوره کرد. شما چه قدر از دانش و تجربه پدر استفاده کرده اید؟
من همان دانشگاهی رفتم که ایشان از آن فارغ التحصیل شدند. (سینما تئاتر) ایشان هیچ وقت اصرار نداشت که ما وارد سینما شویم ولی پشتیبان خوبی است. همیشه سعی کرده وقتی مشاوره می دهد به استقلال فکر ما هم احترام بگذارد. ایشان البته پشتیبان سخت گیری هم هستند ؛ یعنی این که هیچ وقت براحتی تائید نمی دهند و سخت گیری بالایی برای بچه های شان دارند. البته از روی غرور جوانی یعنی یک وقت هایی تعمدا از ایشان مشورت نمی گیرم تا ببینم چند مرده حلاج ام. (خنده)
* اولین فیلم بلندتان را کی می سازید؟
ان شاء اله به زودی.
* متفاوت از سینمای پدر؟
همیشه دیالوگی که بین ما برقرار بود براساس مشاوره های استوار می شد که ایشان صادقانه به من می دادند. وقتی هم قرار بود انتقاد کند، خیلی برایش مهم نبود که من پسرش هستم یا یک دانشجوی سینما. حرفش را صادقانه می زد.
احتمالا در تیتراژ فیلم «چ» نام یوسف حاتمی کیا را در مقام دستیار دوم کارگردان دیده باشید. او این روزها یک کار ویژه انجام داده ؛ کاری که ماحصلش شده پشت صحنه فیلم «چ». این پشت صحنه شامل 9 آیتم است و در هر بخش یکی از موارد فیلم «چ» مرور می شود. سر و شکل این پشت صحنه در قیاس با نمونه های دیگر بسیار حرفه ای است و نشان می دهد فرزند حاتمی کیا همان وسواس پدر را دارد.
یوسف لیسانس سینما با گرایش تدوین از دانشکده سینما و تئاتر خوانده و تاکنون چند فیلم مستند و کوتاه کارگردانی کرده است. در آینده بیشتر از او خواهیم شنید.
* «چ» از جمله پروژه های زمان بر است که تولیدی طولانی داشته. مستند پشت صحنه آن چه قدر طول کشید؟
دو ماه کامل مشغول گرفتن مصاحبه ها و تدوین پشت صحنه بودیم. بحث این که مستند «چ» برای شبکه نمایش خانگی به این شکل باشد، به همت مهدی زاوری مطرح شد. ایشان در فیلم هم سمت مدیر فنی و مشاور کارگردان را داشتند. برای رسیدن به این فرمت فیلم های مختلف هالیوودی را دیدیم ، چه هنری چه مورد پسند مخاطبان عادی سینما. در نهایت از جمع آن ها یک میانگین گرفتیم. یعنی تصمیم بر این شد که مستند ما نه خیلی آرتیستی و هیجانی باشد نه فاقد مفهوم و خالی از حرف.
* تقسیم آیتم ها بر اساس همین نگاه انجام شد؟
در نمونه هایی که می دیدیم تا این حد کار نشده اند. به طور مثال فیلم «او» سه آیتم داشت که خیلی با توجه به محتوای فیلم ابعاد هنری داشت که در این مستند زیاد مورد توجه ما نبود. پشت صحنه «جاذبه» یک ساعته و محورش تکنولوژی بود و در نهایت خسته کنده می شد. سعی کردیم تصمیمی بینا بین بگیریم که هم حوصله مخاطب سر نرود و هم اینکه ما حرفمان را زده باشیم. کل مستند 94 دقیقه است که ما آن را به 9 آیتم تقسیم کرده ایم.
* دوربین محمود کریمی از ابتدای پیش تولید روشن بوده.اتفاقات هم به قدی جذاب است که در نگاه اول ضرورت مصاحبه با عوامل خیلی به چشم نمی آید. تلفیق گفت و گو ها با تصاویر ایده خودتان بود؟
باید از محمود کریمی تشکر ویژه بکنم که یک پشت صحنه بشدت غنی در اختیار ما گذاشت. ایشان از پیش تولید تا تمام شدن کامل فیلم تصویر گرفته بود و با تجهیزات کامل سر صحنه می رفتند. محمود برادر مهدی کریمی (مجری طرح چ) است و پیش از این سابقه همکاری برای ساخت پشت صحنه چند فیلم سینمایی را داشتند.بنابراین ایشان در این حوزه خاص جنس کار را به خوبی درک کرده بودند و برهمین اساس هم محتوای تصویری که تولید کردند بسیار قابل توجه و کارآمد بود. آقای کریمی تصاویر را با نگاهی خاص گرفته بود. یعنی دوربینش سوم شخص و دور از عوامل است. ما مصاحبه ها را به عنوان تکمیل کننده تصویرها گرفتیم. البته آقای کریمی صرفا تصویر بردار نیستند و نگاه کارگردانی داشتند .
* موقع فیلمبرداری شما هم کنار محمود کریمی بودید؟
من سر صحنه حضور داشتم ولی نه عنوان همکار نزدیک آقای کریمی و به مسولیتی که در سمت دستیار کارگردان به من محول شده بود، می رسیدم. وقتی هم که راش ها به طور کامل بدست ما رسید، دقیقا در جریان جزئیات قرار گرفتم. ایده اصلی ما برای ساخت مستند پشت صحنه فیلم این بود که گفت وگوهایی با عوامل فیلم در مورد جزئیات کار گرفته شود. تصاویر پشت صحنه هم قرار بود به عنوان مکمل برای انتقال همین جزئیات به کار ما بیایند.
مصاحبه با عوامل را گرفتیم و تدوین را انجام دادیم. از این جا به بعد دیگر آقای کریمی حضور نداشتند. 9 آیتم در نظر گرفتیم که مفصل ترین آن بازیگری است که 26 دقیقه زمان آن است. به هر حال فکر کنم برای مخاطب این بخش هم جذاب باشد برای همین مفصل شد.
* این جذابیت از کات هایی که زده اید مشخص است. مثلا وقتی یکی از عوامل به نکته ای اشاره می کند همزمان تصویرش را می بینیم.
ما راش ها را که دیدیم و گفتیم داشته های مان چیست و برای تکمیل کردن فیلمنامه ای که در ذهن مان است چه چیزهایی لازم داریم . برای همین گفت و گو با عوامل هدفمند انجم شد نه این که بی مقدمه بنشینیم و درباره فیلم حرف بزنیم. البته یک سوال مشترک که از همه عوامل داشتیم درباره «سقوط» بود . یادم هست آقای حاتمی کیا روی سکانس سقوط نوشته بود دست به دست هم دهیم تا یک سکانس تاریخی خلق کنیم. این خیلی تاثیرگذار بود و همه گروه بابت این نوشته شارژ شدند و در مستند هم یکی از آیتم های ما شده که همین آیتم همه وجه های سقوط را نشان داده است.
* آقای حاتمی کیا صادقانه خوشحالی شان را درباره انتخاب فریبرز عرب نیا به عنوان نقش چمران بیان می کند. منتهی شما یک جای دیگر خیلی نرم اختلاف کارگردان – بازیگر را بازنمایی می کنید ؛ موقعی که آقای حاتمی کیا تعریف می کند که اگر از بازی یک نفر ناراضی باشد باصدای آرام کات می دهد. بعد تصویر مستند شما کات می خورد به آقای حاتمی کیا و انواع کات دادن ایشان. در یکی از تصویرها چهره آقای عرب نیا را به شکل فلو می بینیم.
تمام حواس ما جمع این موضوع بود که مستند پشت صحنه فیلم چ بتواند تمام تلاشی که برای ساخت این فیلم شد را نشان دهد. در انتخابات صحنه ها هم دقت می کردیم که به اتفاقاتی که در گذشته رخ داده بود، زیاد توجه نداشته باشیم. امیدوارم آنچه از پشت صحنه چ تهیه شده، بدون این قضاوت ها باشد چراکه ارزش کار تمامی کسانی که دو سال درگیر این کار بودند باید دیده می شد.
* چه قدر نگاه خود ابراهیم حاتمی کیا در فیلم پشت صحنه دخیل بود؟
واقعا هیچی. یعنی شخصا دوست ندارند به این موضوعات ورود کنند ما هم سعی کردیم به عقیده ایشان احترام بگذاریم. نه اینکه اصلا در جریان نباشند. ما هر کدام از آیتم ها را که تمام می کردیم به ایشان نشان می دادیم و اگر نظری داشتند بیان می کردند که خوشبختانه از غالب آیتم ها راضی بودند. یعنی این نبود که در طول تولید مدام راش ها را نشان دهیم و مدام توضیح بدهیم که قرار است چه بکنیم. گرفتن تائیدیه نهایی هم رویه ای حرفه ای است.
* مواجهه آقای حاتمی کیا از محصول نهایی چطور بود؟
خدا را شکر خیلی خوب. اتفاق خوبی که الان رخ داده این است که می توان آیتم ها را چند بار دید و خسته نشد. این جزو آن چیزهایی است که خستگی را از تنم بیرون کرده.
* پس ابراهیم حاتمی کیا حالا به پسرش اعتماد دارد و احتمالا تدوینگر فیلم بعدی اش خواهد بود.
(خنده) بزرگان زیاد هستند. فاصله هنوز زیاد است.
* کار حرفه ای تان را در همین مسیر ادامه خواهید داد؟
واقعیتش نه . درست است گرایشم تدوین است ولی این را بابت فیلمسازی انتخاب کردم. الان هم مشغول مستندی هستم که ساختش یک سال طول کشیده و چند روزی است تدوین آن شروع شده.
* الان شما یک مستند پشت صحنه خوب ساخته اید ولی به هر حال زیر سایه نام ابراهیم حاتمی کیا قرار دارید.
اصولا اگر کار خوب شود می گویند پدرش حاتمی کیا است و کار خاصی نکرده ؛ بد شود هم می گویند از پسر حاتمی کیا عجیب است. واقعیت این است که یا باید با این مساله درگیر شد یا گذر کرد. من همیشه همایون شجریان را مثال می زنم با این که بارها خودش را ثابت کرده هنوز هم می گویند پسر شجریان.
من روایت خودم را از زاویه نگاه نسل خودم به همان موضوعاتی دارم که دغدغه ایشان هم هست. نسل من هم می تواند دغدغه جنگ داشته باشد. اما اگر بخواهم از همان دغدغه ها حرف بزنم باید با زبان خودم صحبت کنم.
* از این رابطه می توان استفاده دو منظوره کرد. شما چه قدر از دانش و تجربه پدر استفاده کرده اید؟
من همان دانشگاهی رفتم که ایشان از آن فارغ التحصیل شدند. (سینما تئاتر) ایشان هیچ وقت اصرار نداشت که ما وارد سینما شویم ولی پشتیبان خوبی است. همیشه سعی کرده وقتی مشاوره می دهد به استقلال فکر ما هم احترام بگذارد. ایشان البته پشتیبان سخت گیری هم هستند ؛ یعنی این که هیچ وقت براحتی تائید نمی دهند و سخت گیری بالایی برای بچه های شان دارند. البته از روی غرور جوانی یعنی یک وقت هایی تعمدا از ایشان مشورت نمی گیرم تا ببینم چند مرده حلاج ام. (خنده)
* اولین فیلم بلندتان را کی می سازید؟
ان شاء اله به زودی.
* متفاوت از سینمای پدر؟
همیشه دیالوگی که بین ما برقرار بود براساس مشاوره های استوار می شد که ایشان صادقانه به من می دادند. وقتی هم قرار بود انتقاد کند، خیلی برایش مهم نبود که من پسرش هستم یا یک دانشجوی سینما. حرفش را صادقانه می زد.
