سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، از زمان تاسیس در سال 1358 تا سال 1360 که محسن رضایی به فرماندهی آن رسید، چندین سرپرست و فرمانده را تجربه کرد.حتی آیت الله خامنه ای نیز برای مدتی سرپرستی سپاه را بر عهده داشت. بر طبق اسناد و اقوال معتبر، «مرتضی رضایی»، دومین فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به شمار می رود. البته این فرماندهی زیاد طولانی نشد و نام «مرتضی رضایی» به طرز کم نظیری در تاریخ دفاع مقدس ، گم شد و قدیمی ترین بچه های سپاه و جنگ هم به سختی ردی از او داشتند تا این که به سال 1372، در اخبار سراسری، حکمی از سوی مقام معظم رهبری، خطاب به مرتضی رضایی منتشر شد. این خبر که بدون پخش تصویری از «مرتضی رضایی»، و با پوششی ضعیف پخش می شد، ناظر بود به انتصاب این سردار کهنه کار به مقام «حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران» . از آن پس باز هم «مرتضی رضایی» در پس پرده ای از رمز و راز پنهان شد تا یک دهه ی بعد، که حکم کم سر و صدای دیگری، خبر از تغییر مسئولیت او داد. آخرین باری که نام «مرتضی رضایی» در رسانه ی ملی و خبرگزاری ها شنیده شد، به سال 1385 و در جریان حکم زیر بود:
«بسم الله الرحمن الرحیم
سردار سرتیپ پاسدار مرتضی رضایی
بنا به پیشنهاد فرمانده كل سپاه و نظر به حسن سوابق خدمتی و تجارب ارزنده در تصدی مسوولیتهای فرماندهی و اطلاعاتی، شما را به سمت جانشین فرمانده كل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب میكنم.
انتظار میرود در ایفای این مسوولیت مهم با همدلی و همفكری فرماندهان و مسوولین سپاه همه همت و تلاش خود را در جهت تحقق اهداف و ماموریتهای محوله و انسجام بخشیدن به امور در كمك به فرمانده سپاه بكار بگیرید.
از زحمات و تلاشهای دلسوزانه سردار سرتیپ ذوالقدر در این سمت قدردانی و تشكر میكنم.
توفیق همگان را از خداوند متعال خواستارم.
سید علی خامنه ای»
طبق آخرین اخبار، سرتیپ پاسدار «مرتضی رضایی» چندین سال است هیچ مسئولیتی در سپاه ندارد و روزهای بازنشستگی خود را طی می کند، البته رسانه های غربی و ضدانقلاب، کماکان مسئولیت ها و ماموریت های تخیلی و هالیوودی برای ایشان تراشیده و منتشر می کنند که حتی محض خنده هم ، نشانه هایی از حقیقت در آفرینش آن ها تعبیه نشده است.
در طول سال هایی که نام «مرتضی رضایی» گاه و گداری در رسانه برده می شد، رسانه های خارجی و ضد انقلاب، او را با القاب و عناوین عجیب و غریبی معرفی کرده و کارهای محیرالعقولی را به ایشان نسبت می دادند اما این سردار، کم ترین تمایلی برای ابهام زدایی از شخصیت خویش، نشان نداد و امروزه، با وجود پهنه ی وسیعی از اطلاعات ریز و درشت و راست و غلط که از رجال سیاسی و نظامی در فضای مجازی و دیگر رسانه ها وجود دارد، یک قطعه عکس واضح و از همه مهم تر «تایید شده» از «مرتضی رضایی» وجود ندارد یا یهتر است گفته شود در دسترس رسانه ها نیست. شاید عده ای از همرزمان قدیمی او که تصاویری در کنار وی در آلبوم های شخصی خود دارند، بر ما ایراد بگیرند که «مرتضی رضایی» را «سردار بی تصویر سپاه» یا لا اقل «کم تصویر ترین سردار سپاه» بنامیم اما این حقیقت غیر قابل انکار است که وی، پر رمز و راز ترین مرد سپاه پاسداران است و این گرچه به اقتضای تخصص او (یعنی عملیات اطلاعاتی) باز می گردد، اما روحیه ی «رسانه گریز» ایشان، از همان سال 1358، هم مشهود بوده و عکس های تاریخی و قدیمی نیز از او به سختی یافت می شود.
نگارنده ی این سطور شخصا با افرادی گفتگو کرده است که ادعا نموده اند شخصیتی به نام «مرتضی رضایی» وجود ندارد و این یک نام مستعار است که به مسئولین حفاظت اطلاعات سپاه داد می شود. هر دلیل طرح چنین ادعای جالبی، بیش تر ضعف اطلاعات تاریخیِ صاحبان آن است اما نشان دهنده ی موفقیت «مرتضی رضایی» در استراتژی جهادی و انقلابی خویش است. قطعا دوری از های و هوی تبلیغاتی و تظاهرات رسانه ای، قدرت مانور بسیاری را برای مرتضی رضایی ایجاد کرده است. این همان استراتژی دشوار اما کارآمدی است که شخصی چون عماد مغنیه نیز توانست با به کارگیری اش، ضربات هولناکی بر دشمنان وارد سازد.
به گواهی آنان که سردار رضایی را به خوبی می شناسند، مجاهدات او برای صیانت از انقلاب اسلامی و نهضتِ روح الله، منحصربفرد و بسیار درخشان است اما شخصیت و روحیه ی خاص ایشان، باعث شده است ، در پسِ پرده ی گمنامی باقی بماند. امید که مدال«عاقبت به خیری» بر سینه ی این سربازِکارآزموده ی انقلاب اسلامی تصب شود و خداوند اجری درخور به مجاهدات خاموش اما دشمن شکن او عطا فرماید.
آن چه خواهید خواند، تنها مصاحبه ی سردار «مرتضی رضایی» در مقام فرماندهی سپاه است که در تابستان سال 1359، انجام گرفته و البته عکسی هم ضمیمه ی آن نیست:
س: برادر رضایی مختصری دربارهی زندگی خود، مخصوصاً بعد از ورود به سپاه را برایمان توضیح دهید.
ج: بسم الله الرحمن الرحیم - من از آن خصوصیات انقلابی و زندان و امثال اینها ندارم، جزو همین مردم عادی بودم كه توی انقلاب و مقداری هم قبل از آن رشد كرده بودم، در ابتدای ورودم به سپاه در پادگان ولیعصر انجام وظیفه نموده و بعد از جنگ پاوه به كردستان رفتم و مسئول عملیات غرب كشور شدم، پس از بازگشت از كردستان قائممقامی سپاه تهران را به عهده گرفتم و هم اكنون نیز مسئولیت فرماندهی سپاه را به عهدهی من گذاشتند.
س: مشكلات و نواقص سپاه را چگونه بررسی میكنید؟
ج: مشكلات و نواقص سپاه به صورت مجرد قابل بررسی نیست، مشكلاتی وجود دارد كه نتیجهی انقلاب است. انشاء الله به مرور زمان و در ”جریان انقلاب" این مشكلات رفع خواهد شد.
س: برای گسترش ”كمی" و ”كیفی" سپاه پاسداران انقلاب اسلامی چه اقداماتی لازم است انجام بگیرد؟
ج: به نظر ما بیشتر گسترش ”كیفی" باید انجام بگیرد فكر میكنم سپاه یك پشتوانهی فكری و یك پشتوانهی ”ایدئولوژیك" پیدا كند و كمتر در مسائل داخلی و مسائل جزئی شركت بكند تا انشاءالله، سپاه پس از این كه به خودسازی رسید بتواند در سطح جهانی مطرح شود.
س: آیا سپاه میتواند كاملاً مستقل و به دور از دخالت دیگران در خارج از سپاه حركت و عمل كند؟ و آیا تا به حال این كار انجام گرفته است؟
ج: سپاه تا به حال كمتر توانسته مستقل عمل كند. ولی نظر ما اینست كه سپاه میبایستی كاملاً مستقل و به دور از دخالت دیگران انجام وظیفه نماید و ما میخواهیم این كار را انجام بدهیم.
س: تقویت ایدئولوژیكی و فكری سپاه را دارای چه درجهای از اهمیت میدانید و تا به حال در این مورد چه اقداماتی انجام شده و برنامهی آینده سپاه در این مورد چیست؟
ج: مسئله ”ایدئولوژی" در درجه اول است. زیرا كه سپاه پاسداران برای حفظ ایدئولوژی اسلامی و گسترش آن تشكیل شده و حفاظت از این مكتب را به عهده دارد. به نظر من اقدامات انجام شده در این مورد ضعیف بوده و میتوانم بگویم به علت درگیریهایی كه وجود داشته اقداماتی انجام شده است، ولی ما میخواهیم این مسئله را در درجه اول قرار بدهیم و روی ”ارتش اسلامی" و چگونگی ارتش اسلامی و ساخت و بافت یك ارتش اسلامی كار بكنیم و بیش از این كه به مسائل دیگر بپردازیم روی این مسئله فكر كنیم.
س: در مورد رسیدگی به خانوادهی شهدا، و مجروحین سپاه چه اقداماتی انجام گرفته و چه برنامهای در آینده پیاده خواهید كرد؟
ج: تا به حال در این مورد اقداماتی انجام گرفته و برادرها تا آنجایی كه از دستشان میآمده كار كردند. ولی نظر من اینست كه شهدای ما كه از همه چیزشان گذشتند و باعث شدند انقلاب اسلامی روی پایش بایستد انقلاب اسلامی هم برای ”بودن خودش" لازم است كه رسیدگی به امور این شهدا را در درجهی اول قرار بدهد. و طوری نشود كه خدای نكرده عدهای زده بشوند و خانوادههایشان به انحراف كشیده شوند و به امید خدا در صدد هستیم تا امكانات مالی و رفاهی را در اختیارشان قرار دهیم و احتیاجات آنان را از همه لحاظ تأمین كنیم و همانطوری كه برادرهایمان زنده هستند و مبارزه میكنند وقتی هم كه شهید میشوند چون باز به نظر ما زندهاند بتوانیم همان امكانات را در اختیار خانوادههایشان قرار بدهیم.
س: از لحاظ ”اقدامات رفاهی" برای اعضای سپاه چه تداركی خواهید دید؟
ج: افرادی كه به سپاه آمدهاند به خاطر رفاه نبوده است. سپاه امكانات رفاهی به آن معنی ندارد، آنها كه در سپاه فعالیت میكنند آن چه كه در توانشان است در اختیار مكتب خودشان میگذارند و رفاه تا آن حدی در سپاه است كه پاسدار را به طرف خودش نكشد. پاسدار معلول رفاه نشود و به خاطر رفاه نیاید بلكه به اصطلاح رفع احتیاج پاسدار باشد تا آن حدی كه الان هم در امكانات سپاه است.
س: نظر شما در مورد شیوهی عضوگیری در سپاه چیست؟
ج: سپاه قصد ندارد یك نیروئی درست بكند كه فقط با ”كمیت" گسترش نماید، زیرا شیوهی ما به صورت عضوگیری نیست ”عضویابی" هست. یعنی كسانی كه واقعاً از همه چیزشان در راه این ”مكتب" میگذارند. بیایند و در سپاه فعالیت بكنند. البته این تا به حال كمتر انجام شده سعی ما بر این است كه بتوانیم این روش را ادامه بدهیم و پیاده بكنیم.
س: آیا ادارهی قسمتهای مختلف سپاه باید به صورت فردی باشد یا شورائی؟
ج: چون سپاه یك ارگان نظامی هست به طور كلی بایستی وحدت فرماندهی داشته باشد. ولی نمیشود مشورت را از آن دور كرد چون مشورت در اسلام قابل توجه است و ما هم سعی میكنیم كه با برادرهای دیگر در قسمتهای مختلف در كارها مشورت بكنیم، ولی آن چه كه مسلم است وحدت فرماندهی در یك ارگان نظامی از موارد لازمه است.
س: نظر به این كه مسافرتی به مناطق مرز و غرب كشور انجام دادید، در این بازدید كمبودها و مشكلات برادران پاسدار را چگونه ارزیابی كردید؟
ج: در غرب كشور كمبود زیاد است و تا به حال به آن منطقه كمتر رسیدگی شده و ما سعی خواهیم كرد كه بعد از این بیشتر به این مسئله توجه شود.
س: روحیه برادرهای پاسدار در آن منطقه جنگزده چگونه بود؟
ج: روحیه برادران پاسدار مثل همیشه در سطح بالا بوده و من هم روحیه آنها را در سطح خوبی دیدم.
س: در رابطه با رهنمودهای امام، همكاری سپاه و ارتش، سپاه و ژاندارمری و كلاً نیروهای انتظامی چه اقداماتی انجام خواهید داد. ثانیاً به منظور تبلیغات در غرب كشور چه طرحهایی (برای اجرا) در نظر دارید؟
ج: ما با ارتش هماهنگی ایجاد خواهیم كرد و انشاء الله همان طور كه امام هم فرمودند باید این هماهنگی را به سطحی ببریم كه به یك ”وحدت خاص" برسیم. ما در غرب كشور ستاد عملیات غرب را تشكیل دادیم تا برادران تبلیغات ما و روابط عمومی ما بتواند آن كارهایی كه برادرانمان در آن منطقه با مشقات زیاد انجام میدهند به مردم برسانند. و مردم ببینند كه فرزندانشان چطور با چنگ و دندان از این انقلاب حفاظت میكنند كسانی هستند كه برای كوبیدن سپاه و از صحنه خارج كردن آن تبلیغاتی میكنند. اگر سپاه از صحنه خارج بشود، به نظر من مملكت از صحنه خارج میشود و اسلام از صحنه خارج میشود و این است كه من معتقدم برادران تبلیغات ما و روابط عمومی ما اگر خوب كار كنند نشان خواهند داد كه انسان به طور كلی در راه آن ”عقیده"ای كه دارد چطور زندگی میكند كه نشان خواهند داد كه برادران ما چگونه در سنگرها با كمبود مواد غذایی، با كمبود اسلحه و مهمات هر چه كه ”توانشان" هست، انجام میدهند. وقتی میگوییم با چنگ و دندان، واقعاً با چنگ و دندان مرزهای این كشور را حفظ میكنند و با نبود امكانات، از آن چه كه دارند یعنی از ”جان" خودشان میگذرند. من از برادران تبلیغاتمان، از برادران روابط عمومی سپاه میخواهم به این مسائل بیشتر برسند و كمتر در داخل این شهر فعالیت كنند، بیشتر سعی كنند این شهدای زندهی ما را در سراسر كشور در سنگرها، در مناطق جنگی، در كوه، و دشت به خاطر حفظ اسلام مبارزه میكنند و هیچ انتظار مادی از سپاه، دولت و ملت ندارند، فقط در رابطه با ”الله" و ”معنویت" خودشان هست كه دنباله این مبارزه را گرفتهاند و با این روحیهی قوی این راه را دارند ادامه میدهند دریابند. و امیدواریم كه ”شما" (خبرنگاران) این روحیه را بین مردم منعكس كنید تا مردم هم فرزندانی كه البته به آنها اعتقاد دارند بهتر بشناسند و بدانند كه ”اسلام"، انسان را چگونه تربیت میكند یعنی برای این كه بدانند اسلام برای انسان چه ”معنایی" دارد خوب است كه از این برادران ما به عنوان ”شاهد" یك ”انسان" شناخت پیدا كنند.
س: برای دورههای تخصص برادران سپاهی از قبیل خلبانی، تكاوری و غیره چه اقداماتی لازم است صورت بگیرد؟
ج: سپاه به خاطر این كه بتواند آن رسالت عظیمی كه بر دوشش هست انجام بدهد مسلماً باید این دورهها را ببیند. انشاءالله، هم دولت و هم ارتش و هم ارگانهای دیگر به ما كمك خواهند كرد كه این دورهها را بگذرانیم.
س: چه پیامی به عنوان مسئول سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای برادران و خواهران سپاهی دارید؟
ج: پیام من به برادران پاسدار اینست كه خودشان را كمتر درگیر مسائل جزئی بكنند و بیشتر به مسائل تشكیلاتی سپاه برسند. تا ما بتوانیم سپاهی داشته باشیم كه آلت دست هیچ قدرتی نشود و چون معتقدیم كه سپاه باید در ابعاد جهانی كار بكند لازمهاش اینست كه یك بنیان خیلی محكم و یك تشكیلات خیلی قوی داشته باشد. به این خاطر از پاسداران میخواهم، خودشان را آلوده به كارهای جزئی نكنند و به آموزش سپاهیگری كه بیشتر در مسائل ایدئولوژی هست،توجه بكنند و بیشتر به این مسائل برسند و نظم را رعایت بكنند. البته این نظم كه میگویم دستاویز یك عدهای نشود كه سپاه نامنظم است، بلكه فقط به این صورت مطرح میكنم كه نظم سازمانی خودشان را حفظ بكنند، كاری انجام ندهند كه سپاه نقطه ضعف از خودش نشان بدهد و این نقطه ضعف یك ”فرد" پاسدار عاملی بشود كه دیگران كل سپاه را بكوبند.