یکبار باری از خلال حمل می کردم که برای مردم بود و در بین راه یک دانه خلال هم برداشتم و به صاحبش نگفتم. از آن زمان که از دنیا رفتم دارم برای این کار محاکمه می شوم.
شهدای ایران: آیات پایانی سوره بقره مساله انفاق را با دقت تمام مورد بررسی و دقت قرار داده و از زوایای گوناگون به آن می پردازد. همین مساله نشان دهنده اهمیت این عمل خیر است، عملی که در برخی موارد واجب است، و در بعضی موارد هم مستحب.
ابتدا به ذکر یکی از آفات انفاق اشاره می شود آنجا که از انفاق همراه با منت سخن به میان می آید. حتی این کار را با اعمال ریاکارانه مقایسه می نماید که با وجود ظاهر زیبایشان، برای صاحبانشان هیچ منفعتی که ندارند هیچ، ضرر هم دارد!
در آیه ۲۶۵ به نقطه مقابل ریاکاران می پردازد یعنی مخلصین.
«وَ مَثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ وَتَثْبِيتًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ كَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٌ فَآتَتْ أُكُلَهَا ضِعْفَيْنِ فَإِن لَّمْ يُصِبْهَا وَابِلٌ فَطَلٌّ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ.»
«و مثل (انفاقات) كسانى كه اموالشان را براى طلب خشنودى خدا و استوارسازى روحشان (در ايمان و عمل) انفاق مىكنند، مثل باغى است در جايى مرتفع كه باران تندى بدان رسيده پس ميوه خود را دو چندان داده باشد، پس اگر باران تندى نرسيده باران نرمى رسيده (و بىگياه نمانده است)، و خداوند به آنچه عمل مىكنيد بيناست.»
سه نکته کوتاه:
* اگر هدف، تحصيل رضاى خداوند و رشد و كمال روحى باشد، كارها بارور مىشود. در آیه هم مثال می زند که اگر برای ابتغاء مرضات الله (طلب خشنودی خدا) کار انجام دادی میوه کارت دوچندان می شود. در عوض اگر برای خلق خدا کار کردی نتیجه ای نمی گیری و حتی اگر منعت کم ظاهری هم کسب کنی در واقع بازنده اصلی هستی چرا که برای مال اندک، سود بی شمار الهی را از دست داده ای!
** اخلاص هم اینگونه نیست که گمان کنیم خودبه خود به دست می آید. ساده بدست نمىآيد، بايد به سراغ آن رفت. بزرگان برای رسیدن به اخلاص در کارها تلاش بسیاری می کردند. شیطان مطمئناً برای اینکه ریا را وارد اعمال ما کند تلاش زیادی انجام می دهد لذا اگر ما بنشینیم تا اخلاص بیاید گمان باطلی است و باید در برابر تلاش های شیطان، ما هم تلاش مضاعفی بنماییم.
*** جمله «و خداوند به آنچه عمل مىكنيد بيناست» كه در آخر آيه دوم ذكر شده هشدارى است به همه كسانى كه مي خواهند عمل نيكى انجام دهند تا مراقب باشند كوچك ترين آلودگى از نظر نيت يا طرز كار پيدا نكنند زيرا خداوند كاملا مراقب اعمال آنها است. به اندازه مثقال ذره ای کار نیک یا کار شرّ از نظر کاتبان الهی پنهان نمی ماند. تا جایی که حتی در حکایتها آمده است فرد بعد از وفاتش در خواب به اطرافیانش گفت که از بعد از مرگ تا آن موقع تنها در حال پاسخگویی درباره یک خلال دندان است! گفتند چه خلالی!؟ گفت: یکبار باری از خلال حمل می کردم که برای مردم بود و در بین راه یک دانه خلال هم برداشتم و به صاحبش نگفتم. از آن زمان که از دنیا رفتم دارم برای این کار محاکمه می شوم.
- حواسمان باشد کوچکترین گناهان را هم کوچک نشماریم؛
- از هیچ عمل خیری غافل نشویم ولو اینکه در ظاهر عمل ناچیزی محسوب می شود.
- كارهاى خالص، همچون مزرعهاى در نقطهاى مرتفع است كه از خرابى سيل محفوظ است. «بربوة اصابها»
- اگر هدف خدا باشد، از جلوهها و جمالها هم محروم نمىشويم. مخلصين در جامعه محبوبتر از رياكارانند. «جنّة بربوة» انفاق خالص، همانند مزرعهى در دامنه كوه وزمين مرتفع است، كه همه مردم آنرا مىبينند واز آن لذّت مىبرند.
*تراز
ابتدا به ذکر یکی از آفات انفاق اشاره می شود آنجا که از انفاق همراه با منت سخن به میان می آید. حتی این کار را با اعمال ریاکارانه مقایسه می نماید که با وجود ظاهر زیبایشان، برای صاحبانشان هیچ منفعتی که ندارند هیچ، ضرر هم دارد!
در آیه ۲۶۵ به نقطه مقابل ریاکاران می پردازد یعنی مخلصین.
«وَ مَثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ وَتَثْبِيتًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ كَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٌ فَآتَتْ أُكُلَهَا ضِعْفَيْنِ فَإِن لَّمْ يُصِبْهَا وَابِلٌ فَطَلٌّ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ.»
«و مثل (انفاقات) كسانى كه اموالشان را براى طلب خشنودى خدا و استوارسازى روحشان (در ايمان و عمل) انفاق مىكنند، مثل باغى است در جايى مرتفع كه باران تندى بدان رسيده پس ميوه خود را دو چندان داده باشد، پس اگر باران تندى نرسيده باران نرمى رسيده (و بىگياه نمانده است)، و خداوند به آنچه عمل مىكنيد بيناست.»
سه نکته کوتاه:
* اگر هدف، تحصيل رضاى خداوند و رشد و كمال روحى باشد، كارها بارور مىشود. در آیه هم مثال می زند که اگر برای ابتغاء مرضات الله (طلب خشنودی خدا) کار انجام دادی میوه کارت دوچندان می شود. در عوض اگر برای خلق خدا کار کردی نتیجه ای نمی گیری و حتی اگر منعت کم ظاهری هم کسب کنی در واقع بازنده اصلی هستی چرا که برای مال اندک، سود بی شمار الهی را از دست داده ای!
** اخلاص هم اینگونه نیست که گمان کنیم خودبه خود به دست می آید. ساده بدست نمىآيد، بايد به سراغ آن رفت. بزرگان برای رسیدن به اخلاص در کارها تلاش بسیاری می کردند. شیطان مطمئناً برای اینکه ریا را وارد اعمال ما کند تلاش زیادی انجام می دهد لذا اگر ما بنشینیم تا اخلاص بیاید گمان باطلی است و باید در برابر تلاش های شیطان، ما هم تلاش مضاعفی بنماییم.
*** جمله «و خداوند به آنچه عمل مىكنيد بيناست» كه در آخر آيه دوم ذكر شده هشدارى است به همه كسانى كه مي خواهند عمل نيكى انجام دهند تا مراقب باشند كوچك ترين آلودگى از نظر نيت يا طرز كار پيدا نكنند زيرا خداوند كاملا مراقب اعمال آنها است. به اندازه مثقال ذره ای کار نیک یا کار شرّ از نظر کاتبان الهی پنهان نمی ماند. تا جایی که حتی در حکایتها آمده است فرد بعد از وفاتش در خواب به اطرافیانش گفت که از بعد از مرگ تا آن موقع تنها در حال پاسخگویی درباره یک خلال دندان است! گفتند چه خلالی!؟ گفت: یکبار باری از خلال حمل می کردم که برای مردم بود و در بین راه یک دانه خلال هم برداشتم و به صاحبش نگفتم. از آن زمان که از دنیا رفتم دارم برای این کار محاکمه می شوم.
- حواسمان باشد کوچکترین گناهان را هم کوچک نشماریم؛
- از هیچ عمل خیری غافل نشویم ولو اینکه در ظاهر عمل ناچیزی محسوب می شود.
- كارهاى خالص، همچون مزرعهاى در نقطهاى مرتفع است كه از خرابى سيل محفوظ است. «بربوة اصابها»
- اگر هدف خدا باشد، از جلوهها و جمالها هم محروم نمىشويم. مخلصين در جامعه محبوبتر از رياكارانند. «جنّة بربوة» انفاق خالص، همانند مزرعهى در دامنه كوه وزمين مرتفع است، كه همه مردم آنرا مىبينند واز آن لذّت مىبرند.
*تراز
