طالقانی پدر تمام گروه‌های مجاهد و مبارز بود. نمی‌خواست تا آنها که نسبت به برخی مفاهیم اسلام دچار شبه بودند از دامن انقلاب دور شوند. برخی جریانات سیاسی تلاش می‌کنند تا شخصت فراحزبی و حداکثری طالقانی را به نفع خود مصادره کنند
شهدای ایران: لیبرالها اصرار دارند تا آیت‌الله طالقانی(ره) را به واسطه حضور در نهضت آزادی به نفع خود مصادره کنند. طالقانی همان قدر که با نهضت آزادی حشر و نشر داشت با جبهه ملی هم تعامل می‌کرد اما این بدلیل آن نبود که وی عضوی از این گروه‌ها است. طالقانی تلاش می‌کرد تا از ظرفیت همه آنان که از حداقل‌های لازم برای پیشبرد مبارزه با رژیم شاهنشاهی برخوردار بودند استفاده کند.
بر خلاف وضعیت امروز سیاسی کشور در آن زمان تعداد کسانی که با وجود سبقه مبارزاتی و تحمل رنج‌های فراوان برای به ثمر نشستن انقلاب ماهیت فراجناحی داشتند، کم نبودند. اینها دلسوزان انقلاب بودند و تعامل آنها با جریانات سیاسی مختلف تنها به منظور ایجاد یک بستر وحدت‌ساز بود.
آیت الله طالقانی زمانی که مشاهده کردند برخی جریانات کجروی را در پیش گرفته و سر سازگاری با راه اصیل نهضت را ندارند با کمرنگ کردن رابطه خود با این جریانات تلاش کردند تا اعتراض خود را به گوش آنها برسانند.
در بیانیه آیت‌الله طالقانی به مناسبت تشکیل نهضت آزادی از لحاظ همکاری استفاده شده است و این یعنی اینکه برخلاف آنچه که برخی تلقی می‌کنند فکر تاسیس نهضت آزادی از ایشان نبوده است.
تفاوت تاکتیک آیت الله طالقانی و نهضت آزادی در مبارزه با رژیم طاغوت نشانه دیگری از راهبرد متفاوت این دو و ناروا بودن نسبت‌هایی که در مورد این نهضت به ایشان داده می‌شود.
علاقه طالقانی به رابطه گرفتن با فعالین در نهضت‌های مختلف انقلابی بدین سبب بود که وی معتقد بود باید به مسائل مورد ابتلای جوانان مسلمان رسیدگی کرد و سوالات ایشان را پاسخگو بود لذا از طریق پایگاه مسجد هدایت به تدریج با تفاسیر خود از قرآن زمینه‌های مبارزه را گسترده‌تر نمود و با کلمات قرآن و تفسیر آنها، قیام علیه ظالم را به جوانان می آموخت.
آنچه بیش از همه ابعاد وجودی آیت الله طالقانی به چشم می‌آید قرابت تفکرات وی با امام خمینی(ره) بود. طالقانی در آخرین خطبه نماز جمعه خود در بهشت زهرا می‌گوید: "گروه خواهی، فرصت طلبی و تحمیل عقیده یا خدای نخواسته زیر پرده دین را کنار بگذاریم و بیائیم با مردم با دردمندها با رنج کشیده ها با محروم ها هم صدا بشویم"
این جملات دقیقا همان خواستگاه اسلام سیاسی و انقلابی برای محرومان است که حضرت امام(ره) آن را با لفظ ولی‌نعمتان یاد می‌کنند و این نوع تفکر سیاسی درست عکس و متناقض با تفکر لیبرالیسم است. بزرگان انقلاب چون آیت‌الله طالقانی به پیروی از حضرت امام اصالت را به رسیدگی به اقشار مستضعف جامعه می‌دادند و نه اینکه جمع‌آوری و انباشت ثروت را راه‌حلی برای مبارزه با فقر بشناسند.
مرحوم شریعتی در مورد آیت‌ا... طالقانی اینگونه می‌گوید: من در کتاب «کویر» به مناره‌ای اشاره کردم که منظورم مسجد هدایت و آقای طالقانی بود که در سال‌هایی که اوج اختناق بعد از 28مرداد بود ایشان به مثابه مناره‌ای در دل کویر بودند که می‌درخشیدند. مرحوم طالقانی با دو چیز سرسختانه مخالف بودند یکی خرافات و یکی هم استبداد.
آیت الله طالقانی معتقد بود انقلاب اسلامی متعلق به همه مردم است و تعلق به یک طبقه خاص اجتماعی ندارد و عدالت و برابری مهمترین خصوصیت اسلام انقلابی است. وی اهمیت ویژه‌ای به مساله امر به معروف و نهی از منکر می‌داد و معتقد بود که دولتمردان موظفند نسبت به مردم پاسخگو باشند.
امام خمینی(ره) پس از رحلت آیت الله طالقانی در پاسخ آنانکه که وی را عضوی از نهضت آزادی معرفی می‌کردند، می‌فرمایند: "مرحوم آقای طالقانی مستقیم بود،مستقیم فکر می‌کرد؛ مستقیم عمل می‌کرد. انحراف به چپ و راست نداشت. نه غربزده بود و نه شرق‌زده بود، دنبالتعلیمات اسلام بود و برای یک ملت مفید بود."
بر خلاف وضعیت امروز سیاسی کشور در آن زمان تعداد کسانی که با وجود سبقه مبارزاتی و تحمل رنج‌های فراوان برای به ثمر نشستن انقلاب ماهیت فراجناحی داشتند، کم نبودند. اینها دلسوزان انقلاب بودند و تعامل آنها با جریانات سیاسی مختلف تنها به منظور ایجاد یک بستر وحدت‌ساز بود.
آیت الله طالقانی زمانی که مشاهده کردند برخی جریانات کجروی را در پیش گرفته و سر سازگاری با راه اصیل نهضت را ندارند با کمرنگ کردن رابطه خود با این جریانات تلاش کردند تا اعتراض خود را به گوش آنها برسانند.
در بیانیه آیت‌الله طالقانی به مناسبت تشکیل نهضت آزادی از لحاظ همکاری استفاده شده است و این یعنی اینکه برخلاف آنچه که برخی تلقی می‌کنند فکر تاسیس نهضت آزادی از ایشان نبوده است.
تفاوت تاکتیک آیت الله طالقانی و نهضت آزادی در مبارزه با رژیم طاغوت نشانه دیگری از راهبرد متفاوت این دو و ناروا بودن نسبت‌هایی که در مورد این نهضت به ایشان داده می‌شود.
علاقه طالقانی به رابطه گرفتن با فعالین در نهضت‌های مختلف انقلابی بدین سبب بود که وی معتقد بود باید به مسائل مورد ابتلای جوانان مسلمان رسیدگی کرد و سوالات ایشان را پاسخگو بود لذا از طریق پایگاه مسجد هدایت به تدریج با تفاسیر خود از قرآن زمینه‌های مبارزه را گسترده‌تر نمود و با کلمات قرآن و تفسیر آنها، قیام علیه ظالم را به جوانان می آموخت.
آنچه بیش از همه ابعاد وجودی آیت الله طالقانی به چشم می‌آید قرابت تفکرات وی با امام خمینی(ره) بود. طالقانی در آخرین خطبه نماز جمعه خود در بهشت زهرا می‌گوید: "گروه خواهی، فرصت طلبی و تحمیل عقیده یا خدای نخواسته زیر پرده دین را کنار بگذاریم و بیائیم با مردم با دردمندها با رنج کشیده ها با محروم ها هم صدا بشویم"
این جملات دقیقا همان خواستگاه اسلام سیاسی و انقلابی برای محرومان است که حضرت امام(ره) آن را با لفظ ولی‌نعمتان یاد می‌کنند و این نوع تفکر سیاسی درست عکس و متناقض با تفکر لیبرالیسم است. بزرگان انقلاب چون آیت‌الله طالقانی به پیروی از حضرت امام اصالت را به رسیدگی به اقشار مستضعف جامعه می‌دادند و نه اینکه جمع‌آوری و انباشت ثروت را راه‌حلی برای مبارزه با فقر بشناسند.
مرحوم شریعتی در مورد آیت‌ا... طالقانی اینگونه می‌گوید: من در کتاب «کویر» به مناره‌ای اشاره کردم که منظورم مسجد هدایت و آقای طالقانی بود که در سال‌هایی که اوج اختناق بعد از 28مرداد بود ایشان به مثابه مناره‌ای در دل کویر بودند که می‌درخشیدند. مرحوم طالقانی با دو چیز سرسختانه مخالف بودند یکی خرافات و یکی هم استبداد.
آیت الله طالقانی معتقد بود انقلاب اسلامی متعلق به همه مردم است و تعلق به یک طبقه خاص اجتماعی ندارد و عدالت و برابری مهمترین خصوصیت اسلام انقلابی است. وی اهمیت ویژه‌ای به مساله امر به معروف و نهی از منکر می‌داد و معتقد بود که دولتمردان موظفند نسبت به مردم پاسخگو باشند.
امام خمینی(ره) پس از رحلت آیت الله طالقانی در پاسخ آنانکه که وی را عضوی از نهضت آزادی معرفی می‌کردند، می‌فرمایند: "مرحوم آقای طالقانی مستقیم بود،مستقیم فکر می‌کرد؛ مستقیم عمل می‌کرد. انحراف به چپ و راست نداشت. نه غربزده بود و نه شرق‌زده بود، دنبالتعلیمات اسلام بود و برای یک ملت مفید بود."
*فردا
