شهدای ایران: اینجا خیابان خیام تهران است. جایی پر از ساختمانهای بلند و سنگی که روی آن تصاویری از ترازو هک شده، از فرشته عدالت تا نقش مردمی که به ریسمان عدالت برا تظلم خواهی چنگ زده اند. زیر سایه این ساختمانهای دادگاه کیفری، تجدید نظر، کاخ دادگستری، دادستانی کل و دادستانی کشور مردانی را می بینی که با چمدانهای سیاه و قهوه ای مردم را برای نوشتن عریضه و دادخواست و نامه دعوت می کنند.

عریضه نویسی قدمتی طولانی دارد، در سال های بسیار دور مردم به دلیل کم سواد بودن خواسته هایشان را که اغلب گله و شکایت از ماموران پادشاه بود به عنوان عریضه می نوشتند و به دیوان پادشاهی می دادندو منتظر جواب می ماندند. از آن زمان بود که عریضه نویسی باب شد و گروهی که سواد اندکی داشتند مشغول نوشتن دردو دل های مردم شدند.

حالا دیگر عریضه نویسان قجری و باکلاس در قالب فردی آشنا به مسائل حقوقی مدعی عالم بودن به علم حقوق هستند و در شعارخود اعلام می کنند که خیلی بهتر از وکلا می توانند دادخواست تنظیم کنند. این افراد که در مسائل حقوقی هیچ تخصصی ندارند با کسب تجربه ای اندک از قانون شکایت های مردم را به نگارش حقوقی تبدیل می کنند. بعضی با خودکار می نویسند و عده ای هم با دستگاه ماشین نویسی درد و دل های مردم را تایپ می کنند.



*هنوز عریضه نویسان سنتی نفس می کشند!

حالا شصت سالی است که از افتتاح عدلیه یا همان قوه قضاییه که مردم آن را به عنوان تنها پناهگاه خود در جرم و جنایت و... می دانند، می گذرد. با گذشت زمان که شیوه زندگی مردم تغییر کرده و به همان میزان رسیدگی به درخواست ها و شکایت ها هم تغییر کرده نوع کار عریضه نویسان هم دستخوش تغییرات شده است.

در سالهای اخیر با افتتاح اولین دفتر خدمات الکترونیکی قضایی در تهران شاهد کاهش درخواست های عریضه نویسی در جلوی دادگاه ها هستیم اما هنوز هم تا پایان راه فاصله زیادی است. در بازار کساد عریضه نویسان خیابان خیام که قدم می زنی هنوز هم شهروندانی را می بینی که برای نگارش یک دادخواست یا عریضه به عریضه نویس خیابانی مراجعه می کنند.



*ماجرای معتادعریضه نویس!

محسن جوان 44 ساله ای است که بساط خود را در پیاده روهای منتهی به مجتمع قضایی پهن کرده و همانند دیگرهمکارانش با دردست داشتن برگه تنظیم لایحه، دادخواست و شکواییه مشتریان را جذب می کند. هر از گاهی چرتش پاره می شود و دوباره چشم می دوزد به رهگذرانی که به دنبال یک عریضه نویس می گردند.

همکارش می گوید: آدم با تجربه ای است و به اندازه خودش هم مشتری دارد. به هرحال خرج عملش را از این راه درمی آورد. روزی 5 عریضه می نویسد و میانگین 20 تا 30 هزار تومان درآمد دارد. هنوز هم عده ای از مردم هستند که به دلیل بی اطلاعی از قانون یا تعرفه های جدید خدمات قضایی باز هم به سراغ عریضه نویسان خیابانی می روند.حالا اگر این عریضه نویس معتاد هم باشد دیگر نور علی نور!



*عریضه نویسی خطاب به رهبر

از عرض خیابان خیام عبور می کنیم و به آن طرف خیابان می رسیم، پیرمردی روی سکو نشسته که به قول مشتریانش برای رهبر هم عریضه نویسی کرده است. غلامرضا اهل کرمانشاه است و 47 سال است که سرما و گرمای خیابان بهشت را تحمل می کند و با عشق و علاقه دادخواست ها و شکواییه های مردم را تنظیم می کند تا مشتری ها از او راضی باشند.

وقتی از خاطرات عریضه نویسی اش می گوید اشک در چشمانش جاری می شود. او می گوید سال های خیلی دور مرد میانسالی آمد و خواست تا عریضه ای برایش بنویسم. این عریضه خطاب به رهبر بود وقتی که نوشتم اشک از چشمانش جاری شد و از این بابت پول زیادی به من داد.

در گوشه ای از خیابان بهشت بساط یک عریضه نویس را می بینی که در کنار کارش از فروش کتابچه های کوچک قانون، حقوق مدنی، چک و کلاهبرداری و .... هم ارتزاق می کند.



*بازار ما هنوز هم داغ داغ داغ است!

صاحب این کتاب ها لیسانس حقوق دارد و 12 سال است که بساط عریضه نویسی اش را در پیاده روی خیابان بهشت پهن کرده است. به سختی پاسخ می دهد و محترمانه می گوید: مزاحم کارم نشو! اما با سماجت یک سوال را پاسخ می دهد ومی گوید: ثبت درخواست های الکترونیکی هنوز نتوانسته در کسب و کارشان تاثیربگذارد و بازارشان هنوز هم داغ است.

او می گوید: مردم هنوز هم اطلاعات کافی دراین زمینه ندارند و برای اینکه پول کمتری بدهند به ما روی می آورند.



*فهم نادرست از خواسته های ارباب رجوع

بعضی ازعریضه نویسان به دلیل فهم نادرست از خواسته طرف مقابل و به دلیل عدم تسلط کافی به جزییات مسائل حقوقی مشکلاتی را برای ارباب رجوع بوجود می آورند که موجب به دردسرانداختن مسئول قضایی و اطاله دادرسی می شوند.

اعتراض شهروندان به نگارش و سواد عریضه نویسان

در کنار یک عریضه نویس ایستاده بودم و او مشغول نوشتن عریضه بود که مشتری (مرد عصبانی) با لحن تندی گفت: اگر عریضه نویسی بلد نیستی، اینجا نشین! مردم به تو اعتماد می کنند اما همه چیز را برعکس می نویسی، خدا می داند با این طرز نوشتن چند نفر را بدبخت کرده ای.

پیرمرد عریضه نویس بدون توجه به حرف های مرد ، از پشت عینکش نگاهی به اطراف انداخت و آرام برگه درخواست را پاره کرد و زیر لب گفت: این روزها مردم اعصاب ندارند، فقط وقت آدم را می گیرند.

به قول خودش 27 سالی است که عریضه نویسی می کند و قوانین را مو به مو می داند و روزانه 30 تا 40 هزار تومان درآمد دارد.

وقتی به او می گویی که عریضه نویسان موجب اطاله دادرسی و گمراهی مردم در پیگیری پرونده ها می شوند، لبخندی می زند و می گوید: هم قبول دارم و هم ندارم. متاسفانه دراین شغل عده ای افراد بی سواد هم هستند که از روی بیکاری به این شغل روی آورده اند و از این راه امرار معاش می کنند . این افراد با راهنمایی غلط به مردم، آنان را به دردسر می اندازند .

این عریضه نویس هم می گوید مردم هنوز اطلاعات کافی دراین زمینه ندارند و کسب و کارشان هنوز رونق دارد.



*تعیین دلخواه نرخ عریضه نویسی / از 5 تا 20 هزار تومان کیلویی!

دستمزد های عریضه نویسان خیابان به خیابان فرق می کند و به قول خودشان تعیین دستمزد دلخواه است. به قول احسان عریضه نویسی که حقوق می خواند، هرکس هر نرخی را که مورد پسندش باشد، ارایه می کند. قیمت ها توافقی است بین 5 تا 20 هزار تومان متغیر است. بعضی ها اول پول می گیرند و بعد درخواست تنظیم می کنند و عده ای هم بعد از انجام کار توافقی مبلغی را از مشتری می گیرند. او از کارش گله می کند و می گوید: درآمدم پایین است، به خاطر خرج تحصیلم از این راه زندگی ام را می گذرانم.

این گزارش در حالی است که دکتر حمید شهریاری رئیس مرکز آمار و انفورماتیک قوه قضاییه با اعلام اینکه براساس طرحی عریضه نویسی به صورت اینترنتی انجام می شود، گفته است: در دفاتر پیشخوان قضایی و همچنین در سایت عدل ایران امکانی فراهم شده که افراد می توانند بر اساس اطلاعات داده شده، عریضه آماده دریافت کنند.

منبع:میزان