شهدای ایران: این حمله در حالی صورت گرفت که کمتر از یک ماه از برگزاری انتخابات پارلمانی عراق با مشارکت گسترده مردم گذشته بود. در رابطه با بحران آفرینی گروهک تکفیری ـ تروریستی داعش در عراق، با حسن هانی زاده، کارشناس مسائل خاورمیانه به گفت وگو نشسته ایم. او در این گفت وگو تاکید می کند که آمریکا اصول دموکراتیک را در منطقه زیرپا گذاشته است.

***

چند هفته ای است بحران داعش در خاورمیانه جدی تر از قبل شده و این سوال را اهمیتی مضاعف بخشیده است که نخستین گروه های تروریستی در عراق چگونه شکل گرفتند؟

برای پاسخ به این پرسش به تاریخچه تشکیل این گروه ها برگردیم. با سرنگونی رژیم صدام، آمریکا با کمک عناصر فراری حزب بعث و ژنرال های وابسته به رژیم صدام درصدد تهدید امنیت و تمامیت ارضی عراق برآمد. شکل گیری گروهک تروریستی «التوحید و الجهاد» به رهبری ابومصعب الزرقاوی در سال 2004 میلادی، نخستین حرکت سازمان یافته ای بود که نیروهای اشغالگر آمریکا برای ایجاد شکاف میان طوایف موجود در عراق آغاز کردند. ابومصعب الزرقاوی به دلیل اقدامات خودسرانه و خروج از اطاعت ژنرال های آمریکایی در سال 2006 از سوی نیروهای آمریکا به قتل رسید و فرد دیگری با نام مستعار «ابوحمزه المهاجر» به عنوان رهبر جنبش توحید و جهاد تعیین شد.

با قتل ابوحمزه المهاجر که یک چهره مرموز در بدنه سازمان های بعثی - آمریکایی تلقی می شد، فرد دیگری به نام ابوبکر البغدادی که چسبندگی بیشتری با عناصر تروریستی حزب بعث داشت، به رهبری جنبش توحید و جهاد منصوب شد. این جنبش بعدا نام خود را به «دولت اسلامی عراق» تغییر داد؛ اما نفوذ کامل عوامل رژیم صدام، این جنبش را به تلاش برای تقابل میان شیعه و سنی وادار ساخت. رخدادهای یک دهه گذشته عراق و نفوذ دوباره عوامل حزب بعث به بدنه دولت، نیروهای مسلح و دستگاه های امنیتی، شرایط امنیتی پیچیده ای را در این کشور به وجود آورد. از سال 2012 و اندکی پس از آغاز بحران سوریه، جنبش دولت اسلامی عراق نام خود را به دولت اسلامی عراق و شام با نام اختصاری «داعش» تغییر داد و موجودیت خود را اعلام کرد. رهبری داعش به یک چهره تروریستی مرموز به نام ابوبکر البغدادی سپرده شد که حضور این چهره خشن در رأس این سازمان تروریستی گمانه زنی های زیادی را درخصوص اهداف داعش برانگیخت.

درباره حمایت غرب از تروریست های داعش اسنادی وجود دارد، اما باز هم شاهد رفتار دوگانه غربی ها بخصوص آمریکا در مقابله با آنها هستیم، به طوری که از یک سو آنها را خطر دانسته و از سوی دیگر و در پشت صحنه و از کانال کشورهای دیگر به آنها کمک نظامی می کنند، این دوگانگی رفتار آمریکایی ها چگونه قابل تحلیل است؟

طبق اسناد موجود، ابوبکر البغدادی از سال 2009 تا سال 2010 در سرزمین های اشغالی، دوره های عملیاتی، خرابکاری، جنگ روانی و اطلاعاتی را زیر نظر افسران سازمان سیا و موساد طی کرده که به نظر می رسد داعش دست پرورده رژیم صهیونیستی، آمریکا و برخوردار از کمک مالی برخی کشورهای منطقه بوده است. از همین روی، حرکت اخیر داعش در عراق و پیش از آن در سوریه و تلاش این سازمان تروریستی برای ضربه زدن به مقاومت اسلامی لبنان کاملا با اهداف ترسیم شده آمریکا و رژیم صهیونیستی همخوانی دارد. تمرکز داعش در بخش های ساحلی سوریه مانند طرطوس، رقه و لاذقیه که دارای بافت مذهبی خاصی است، نشان می دهد که آمریکا و رژیم صهیونیستی با هدف ایجاد تقابل میان طوایف زیر مجموعه اسلامی، داعش را سازماندهی کرده اند. حمایت آشکار آمریکا و غرب از گروهک داعش در سوریه و اجتناب آمریکا از قرار دادن داعش در فهرست سازمان های تروریستی نشان می دهد که غرب و آمریکا از وجود این گروهک تروریستی برای ایجاد شکاف میان طوایف مذهبی عراق و سوریه استفاده می کنند.

به نظر شما آمریکا با استفاده ابزاری از گروهک های تروریستی همچون داعش چه اهدافی را در منطقه دنبال می کند؟

ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری المالکی تحت یک سیکل کاملا دموکراتیک در انتخابات اخیر پارلمانی عراق بیشترین کرسی های پارلمانی را به دست آورد اما آمریکا درصدد تغییر نتایج انتخابات و تشکیل یک دولت دست نشانده خارج از اراده اکثریت ملت عراق برآمده است. اظهارات دولتمردان آمریکا پیرامون اوضاع عراق و ارتباط دادن این بحران به دولت نوری المالکی، حکایت از سناریوی جدید آمریکا و هم پیمانان آمریکا برای بازگرداندن عراق به قبل از زمان سرنگونی رژیم صدام دارد.

جان کری، وزیر خارجه آمریکا در سفر اخیر خود به عراق با نوری المالکی، هوشیار زیباری (وزیر امور خارجه)، اسامه النجیفی (رئیس پارلمان)، مسعود بارزانی (رئیس اقلیم کردستان) و عمار حکیم (رئیس مجلس اعلای عراق) دیدار و گفت وگو کرد. دیدارهایی که تقریبا محور همه آنها تشکیل «دولت وحدت ملی» بود. اگرچه جان کری در این دیدارها به صراحت به موضوع استعفای دولت مالکی اشاره نکرد، اما «دیان فاینشتاین»، رئیس کمیته اطلاعاتی مجلس سنا در خلال یک جلسه استماع کنگره گفت: «اگر به دنبال آشتی (در عراق) هستید، دولت مالکی باید کنار برود. » با این که غرب در مقوله دموکراسی حاکمیت اکثریت بر اقلیت را بخشی از معیارها و اصول دموکراتیک می داند، اما ظاهرا در عراق بر خلاف این اصول پذیرفته شده جهانی عمل می کند!

بنابراین می توان گفت که داعش با حمایت آمریکا و با هدف باج گیری از دولت و ملت عراق و زمینه سازی برای بازگشت مجدد نیروهای آمریکایی به صحنه امنیتی و نظامی عراق به شهرهای مختلف این کشور حمله کرده است و مجموعه رخدادهای اخیر عراق نشان می دهد که یک فتنه سازمان یافته برای ایجاد تقابل میان شیعه و سنی و در نهایت تجزیه عراق به سه اقلیم مختلف در حال شکل گیری است.

از آنجا که طیف های مختلف سیاسی عراقی بر تشکیل جلسه پارلمان برای انتخاب نخست وزیر جدید اصرار دارند، به نظر شما با توجه به بحران عراق گزینه های موجود برای نخست وزیری این کشور چه کسانی هستند و آیا آنها می توانند به این بحران پایان دهند؟

با توجه به هشداری که آیت الله سیستانی از مراجع عظام تقلید در عراق در خصوص ضرورت تشکیل پارلمان برای انتخاب نخست وزیر داده است، به نظر می رسد طیف های سیاسی این کشور بزودی به جمع بندی نهایی و توافق کاملی در این خصوص دست خواهند یافت. حمله تروریست های داعش به شمال و غرب عراق و همچنین اشغال کرکوک، شرایط بحرانی را بر این کشور تحمیل کرده است و از سوی دیگر فشارهای منطقه ای و بین المللی علیه دولت قانونی نوری المالکی افزایش یافته است و همان طور که اشاره شد پس از پیروزی ائتلاف دولت قانون به رهبری مالکی در انتخابات پارلمانی، آمریکا، عربستان و قطر خواستار برکناری وی از قدرت شده اند که البته این رفتار با اصول دموکراسی منافات دارد، زیرا در همه جای دنیا فراکسیون پیروز در انتخابات، دولت جدید را تشکیل می دهد.

نوری المالکی منتخب مردم عراق و بهترین گزینه برای نخست وزیری و تشکیل دولت جدید این کشور است. هرچند گزینه های دیگری همچون احمد چلبی، عادل عبدالمهدی و ابراهیم الجعفری نیز مطرح هستند اما باتوجه به بحران عراق، مالکی به عنوان شخصیتی توانمند تنها گزینه موجود است که اگر طیف های سیاسی عراق بر سر انتخاب وی برای یک دوره دیگر نیز توافق کنند هم در مقابل زیاده خواهی های آمریکا و عربستان ایستادگی کرده و هم بحران امنیتی عراق سریع تر حل خواهد شد.
منبع: جام جم