جلایی‌پور می‌گوید: فکر می‌کنند که می‌توان راه انداخت و جا انداخت! از آنجا که کشور نفتی است می‌توان "اعتدال" را گفتمان و ایدئولوژی کرد! باید دید چطور با اعتدال باید توسعه همه‌جانبه را تقویت کرد، اینها مسئله روحانی است نه نیاوران را مکتب کردن!
به گزارش شهدای ایران به نقل از عصر امروز، «حمیدرضا جلایی پور» اخیراً گفتگویی با ضمیمه «روزنامه اعتماد» انجام داده است. وی عضو «شورای مرکزی حزب منحله مشارکت» و استادیار در «گروه جامعه شناسی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران» است که مدرک دکترای «جامعه شناسی سیاسی» را از «دانشگاه لندن» و در سال ۱۳۷۶ ه.ش اخذ کرده است[۱].
«جلایی پور»، مدیرمسئول روزنامه های «جامعه» و «نوسازی» بود. «جامعه» بعنوان اولین روزنامه اصلاح طلب منتشره در «دولت دوم خرداد»، وارد بازار مطبوعات شد و سردبیر آن؛ «ماشاءالله شمس الواعظین» بود. غیر این دو، از «محسن سازگارا»، «صادق زیباکلام»، «عمادالدین باقی»، «ابراهیم نبوی»، «علیرضا رجایی» (دبیر سیاسی) و «اکبر گنجی» بعنوان اعضای هیئت تحریریه «جامعه» نام برده می شود. «جامعه» در بهمن ماه ۱۳۷۶ ه.ش کار خود را آغاز کرد و کمی بعد در اواخر تیرماه ۷۷ به اتهام تشویش اذهان عمومی، افتراء، اهانت و حمله به مقدسات مذهبی و مسئولان نظام؛ لغو امتیاز شد[۲].
«روزنامه نوسازی» نیز که «جلایی پور»، مدیرمسئول آن بود، خیلی زود پس از راه اندازی، توقیف موقت شد. وی همچنین در نشر پاره ای دیگر از روزنامه ها دوره اصلاحات، همکاری فعالی داشت[۳].
«جلایی پور» غیر از همکاری مؤثر در نشر "روزنامه های زنجیره ای" دوره اصلاحات، سوابق سیاسی- امنیتی قابل ملاحظه ای بخصوص در حوزه کردستان ایران دارد. سابقه فرمانداری در نقده و مهاباد و معاونت استانداری کردستان از آن جمله است و کتاب های: «قاضی محمد: کردستان در سالهای ۱۳۲۴-۱۳۲۰» (۱۳۶۹ ه.ش) و «کردستان: علل تداوم بحران آن » (۱۳۷۱ ه.ش) از تألیفات وی در اینباره است.
علاوه بر این، «جلایی پور» سابقه فعالیت در حوزه های مؤسس و مدير «مركز مطالعات اجتماعي- اقتصادي استانداري كردستان»، «كارشناس ارشد دفتر مطالعات وزارت خارجه» و «ریاست اداره اول آمريكا در وزارت خارجه» را عهده دار بوده است[۴].
گفتگوی اخیر «اعتماد» با «جلایی پور» بار دیگر حاکی از افزایش اختلافات بین بخشی از اصلاح طلبان با دولت «روحانی» است.
وی می گوید: «در ایران واژه های علوم انسانی مثل کالاهای چینی شده اند و بازار را خراب کرده اند، وقتی از اعتدال به مثابه یک ایدئولوژی سیاسی یا همچون یک مکتب سیاسی یا به قول امروزی ها، یک گفتمان سیاسی یاد می شود؛ باید پرسید که این گفتمان در متون علوم سیاسی، جامعه شناسی سیاسی، فلسفه سیاسی و ... بطور کلی رشته های علوم انسانی کجاست؟ ... من تا جایی که در جامعه شناسی سیاسی و علوم سیاسی بررسی کرده ام، اعتدال گرایی را به عنوان یک مکتب فکری یا ایدئولوژی و گفتمان سیاسی ندیده ام بلکه در اندیشه سیاسی؛ اعتدال (Moderation) یک مشی سیاسی در برابر افراط گرایی است. دولت اعتدالی یعنی دولتی که در برابر افراط گراهای فربه و پرمدعا با کمک همه نیروهای جامعه مدنی، می خواهد مشکلات مردم را حل کند ...
خود تفکر اصلاح طلبی بتدریج پس از ۲۰ سال کار فکری و بعد از ۲۰۰ سال ریشه در علوم انسانی، به عنوان یک گفتمان - آن هم بعد از پیروزی انقلاب- شکل گرفت. خود آقای «خاتمی» که رهبر اصلاحات بود، تازه سه سال پس از شکل گیری دولت از آن نام برد. یعنی مفهوم پردازی اصلاح طلبی یک پروژه دولتی نبود بلکه یک فرآیند فکری بود که بتدریج در عرصه عمومی و جامعه مدنی؛ دم کشید و بارور شد.
بنابر این، عده ای فکر می کنند که می توان راه انداخت و جا انداخت، از آنجا که کشور نفتی است؛ فکر می کنند که به سادگی می توان، اعتدال را گفتمان و ایدئولوژی کرد ... به نظر من، مدل سیاسی آقای «روحانی»، حکمرانی خوب است. فصل ۱۲ کتاب ایشان هم همین است. باید دید، چطور با اعتدال، این حکمرانی خوب ممکن و تقویت می شود، چطور با عتدال باید اقلیم ایران حفظ شود و توسعه همه جانبه را تقویت کرد. اینها مسئله «روحانی» است، نه نیاوران را مکتب کردن(!). مکتب ها در علوم انسانی، حاصل کار ده ها سال محققان حقیقت پژوه است نه کار دولت ها»[۵].
این در حالی است که «رضا صالحی امیری» بحث های متفاوتی درباره "مکتب نیاوران" را به زبان آورده است. «صالحی امیری»، گزینه پیشنهادی «روحانی» برای تصدی «وزارت ورزش و جوانان» بود که به دلیل برخی سوابقش توسط مجلس رأی عدم اعتماد گرفت. وی همچنین برای مدتی به عنوان «معاون رئیس جمهور» و «رئیس سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی» مشغول شد که پس از کناره گیری از این مسؤولیت، اکنون «رئیس کتابخانه ملی» است.
«صالحی امیری» می گوید: «"گفتمان اعتدال" باید به یک دغدغه عمومی در عرصه نخبگان تبدیل شود ... باید از آنها (نخبگان) کمک بخواهیم که بیایند و نگرش خود را نسبت به این "گفتمان" تحلیل کنند، از این رو این کار (برگزاری همایش ملی اعتدال) آغاز شده است ... یک واقعیت عینی وجود دارد، ما در ۸ سال گذشته در «مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام»، یک تیم بودیم که با آقای «روحانی» همکاری داشتیم و لیدر این جریان نیز آقای «روحانی» بود. در این ۸ سال بحث و جدل و گفتگوی متعددی در خصوص اینکه اعتدال چیست و در عرصه قدرت و دولت، باید چه مشی داشته باشد؛ انجام شد. ما آن را "مکتب نیاوران" نامگذاری کردیم، اینها چارچوب فکری مکتب نیاوران بود»[۶].
پیشتر از وی البته این «محمود سریع القلم» - مشاور سابق دولت- بود که طی مقاله ای برای «روزنامه دولتی ایران» نوشته بود: «بايد همه خوشحال باشيم كه بالاخره پس از يك و نيم قرن افراط و تفريط، ما ايرانيان به كانوني تحت عنوان "اعتدال گرايي" رسيده ايم. البته واقعيت اين است كه بخش هايي از جامعه، هنوز روح و محتواي اين "مكتب فكري و چارچوب علمي" را نپذيرفته است ... در شرايط فعلي، بسيار ضروري است كه اعتدال گرايي تعريف شود ...
دولت بجای مکتب کردنِ
كارآمدي به عنوان كانون اقتصادي و اعتدال گرايي به مثابه "مشرب فكري و روشي"، دو استوانه عقلانيت در كشورداري هستند ... (مبانی اعتدال:) انجام تدريجي و انباشتي امور، اعتدال گرايي در عين يك "مكتب فكري" در سياست، اقتصاد و اجتماع، يك روش نيز هست ... كاراكتر و شخصيت ملت ها، سرنوشت آن ها را رقم مي زند. اعتدال گرايي نوعي كاراكتر و شخصيت براي رشد انسان و جامعه است»[۷].
با این حال، اولین باری نیست که اصلاح طلبان نسبت به کاربرد اعتدال به عنوان یک مکتب یا گفتمان، واکنش های منفی نشان داده اند. پیش از این، «حسین مرعشی» (عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی)[۸]، «محمد هاشمی‌طبا» (عضو حزب کارگزاران سازندگی)[۹]، «صادق زیباکلام»، «سید محمدعلی ابطحی» (عضو شورای مرکزی مجمع روحانیون مبارز)[۱۰] و حتی یک عضو گروهک نهضت آزادی (غلامعباس توسلی)[۱۱] علیه اظهارات «صالحی امیری»؛ موضع گرفته بودند.
منابع:
[۱] برگرفته از «پورتال دکتر جلایی‌پور در وب سایت دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران»
[۲] برگرفته از «دانشنامه آزاد ویکی پدیا نسخه فارسی»
[۳] همان
[۴] برگرفته از «پورتال دکتر جلایی پور در وب سایت دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران»
[۵] «قانون گرایی دولت به معنای تندروی نیست/ یکسال عملکرد دولت اعتدال در گفتگو با دکتر حمیدرضا جلایی پور»-«محسن آزموده»- «ضمیمه جست و جو» (ماهنامه روزنامه اعتماد)- ۳۱/۳/۱۳۹۳
[۶] «صالحی امیری: "مکتب نیاوران" خاستگاه گفتمان اعتدال بود»- گفتگوی «رئیس کتابخانه ملی» با «خبرگزاری فارس»- ۳۱/۲/۱۳۹۳
[۷] «اعتدال، استراتژي يا ايدئولوژي/ پيرامون مباني اعتدال گرايي»- «محمود سريع القلم»- «روزنامه ایران»- ۱۶/۶/۱۳۹۲
[۸] «مرعشی در جمع خبرنگاران: مکتب نیاوران را نمی شناسم»- «خبرگزاری فارس»- ۲۰/۳/۱۳۹۳
[۹] «هاشمی طبا در پاسخ به فارس: "مکتب نیاوران" خاستگاه اعتدال نیست»- «خبرگزاری فارس»- ۶/۳/۱۳۹۳
[۱۰] «ابطحی در پاسخ به فارس: "مکتب اعتدال" در ادامه جریان اصلاحات و یک نیاز است»- «خبرگزاری فارس»- ۵/۳/۱۳۹۳
[۱۱] «توسلی در جمع خبرنگاران: چیزی به اسم مکتب نیاوران نمی شناسم»- «خبرگزاری فارس»- ۲۰/۳/۱۳۹۳
«جلایی پور»، مدیرمسئول روزنامه های «جامعه» و «نوسازی» بود. «جامعه» بعنوان اولین روزنامه اصلاح طلب منتشره در «دولت دوم خرداد»، وارد بازار مطبوعات شد و سردبیر آن؛ «ماشاءالله شمس الواعظین» بود. غیر این دو، از «محسن سازگارا»، «صادق زیباکلام»، «عمادالدین باقی»، «ابراهیم نبوی»، «علیرضا رجایی» (دبیر سیاسی) و «اکبر گنجی» بعنوان اعضای هیئت تحریریه «جامعه» نام برده می شود. «جامعه» در بهمن ماه ۱۳۷۶ ه.ش کار خود را آغاز کرد و کمی بعد در اواخر تیرماه ۷۷ به اتهام تشویش اذهان عمومی، افتراء، اهانت و حمله به مقدسات مذهبی و مسئولان نظام؛ لغو امتیاز شد[۲].
«روزنامه نوسازی» نیز که «جلایی پور»، مدیرمسئول آن بود، خیلی زود پس از راه اندازی، توقیف موقت شد. وی همچنین در نشر پاره ای دیگر از روزنامه ها دوره اصلاحات، همکاری فعالی داشت[۳].
«جلایی پور» غیر از همکاری مؤثر در نشر "روزنامه های زنجیره ای" دوره اصلاحات، سوابق سیاسی- امنیتی قابل ملاحظه ای بخصوص در حوزه کردستان ایران دارد. سابقه فرمانداری در نقده و مهاباد و معاونت استانداری کردستان از آن جمله است و کتاب های: «قاضی محمد: کردستان در سالهای ۱۳۲۴-۱۳۲۰» (۱۳۶۹ ه.ش) و «کردستان: علل تداوم بحران آن » (۱۳۷۱ ه.ش) از تألیفات وی در اینباره است.
علاوه بر این، «جلایی پور» سابقه فعالیت در حوزه های مؤسس و مدير «مركز مطالعات اجتماعي- اقتصادي استانداري كردستان»، «كارشناس ارشد دفتر مطالعات وزارت خارجه» و «ریاست اداره اول آمريكا در وزارت خارجه» را عهده دار بوده است[۴].
گفتگوی اخیر «اعتماد» با «جلایی پور» بار دیگر حاکی از افزایش اختلافات بین بخشی از اصلاح طلبان با دولت «روحانی» است.
وی می گوید: «در ایران واژه های علوم انسانی مثل کالاهای چینی شده اند و بازار را خراب کرده اند، وقتی از اعتدال به مثابه یک ایدئولوژی سیاسی یا همچون یک مکتب سیاسی یا به قول امروزی ها، یک گفتمان سیاسی یاد می شود؛ باید پرسید که این گفتمان در متون علوم سیاسی، جامعه شناسی سیاسی، فلسفه سیاسی و ... بطور کلی رشته های علوم انسانی کجاست؟ ... من تا جایی که در جامعه شناسی سیاسی و علوم سیاسی بررسی کرده ام، اعتدال گرایی را به عنوان یک مکتب فکری یا ایدئولوژی و گفتمان سیاسی ندیده ام بلکه در اندیشه سیاسی؛ اعتدال (Moderation) یک مشی سیاسی در برابر افراط گرایی است. دولت اعتدالی یعنی دولتی که در برابر افراط گراهای فربه و پرمدعا با کمک همه نیروهای جامعه مدنی، می خواهد مشکلات مردم را حل کند ...
خود تفکر اصلاح طلبی بتدریج پس از ۲۰ سال کار فکری و بعد از ۲۰۰ سال ریشه در علوم انسانی، به عنوان یک گفتمان - آن هم بعد از پیروزی انقلاب- شکل گرفت. خود آقای «خاتمی» که رهبر اصلاحات بود، تازه سه سال پس از شکل گیری دولت از آن نام برد. یعنی مفهوم پردازی اصلاح طلبی یک پروژه دولتی نبود بلکه یک فرآیند فکری بود که بتدریج در عرصه عمومی و جامعه مدنی؛ دم کشید و بارور شد.
بنابر این، عده ای فکر می کنند که می توان راه انداخت و جا انداخت، از آنجا که کشور نفتی است؛ فکر می کنند که به سادگی می توان، اعتدال را گفتمان و ایدئولوژی کرد ... به نظر من، مدل سیاسی آقای «روحانی»، حکمرانی خوب است. فصل ۱۲ کتاب ایشان هم همین است. باید دید، چطور با اعتدال، این حکمرانی خوب ممکن و تقویت می شود، چطور با عتدال باید اقلیم ایران حفظ شود و توسعه همه جانبه را تقویت کرد. اینها مسئله «روحانی» است، نه نیاوران را مکتب کردن(!). مکتب ها در علوم انسانی، حاصل کار ده ها سال محققان حقیقت پژوه است نه کار دولت ها»[۵].
این در حالی است که «رضا صالحی امیری» بحث های متفاوتی درباره "مکتب نیاوران" را به زبان آورده است. «صالحی امیری»، گزینه پیشنهادی «روحانی» برای تصدی «وزارت ورزش و جوانان» بود که به دلیل برخی سوابقش توسط مجلس رأی عدم اعتماد گرفت. وی همچنین برای مدتی به عنوان «معاون رئیس جمهور» و «رئیس سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی» مشغول شد که پس از کناره گیری از این مسؤولیت، اکنون «رئیس کتابخانه ملی» است.
«صالحی امیری» می گوید: «"گفتمان اعتدال" باید به یک دغدغه عمومی در عرصه نخبگان تبدیل شود ... باید از آنها (نخبگان) کمک بخواهیم که بیایند و نگرش خود را نسبت به این "گفتمان" تحلیل کنند، از این رو این کار (برگزاری همایش ملی اعتدال) آغاز شده است ... یک واقعیت عینی وجود دارد، ما در ۸ سال گذشته در «مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام»، یک تیم بودیم که با آقای «روحانی» همکاری داشتیم و لیدر این جریان نیز آقای «روحانی» بود. در این ۸ سال بحث و جدل و گفتگوی متعددی در خصوص اینکه اعتدال چیست و در عرصه قدرت و دولت، باید چه مشی داشته باشد؛ انجام شد. ما آن را "مکتب نیاوران" نامگذاری کردیم، اینها چارچوب فکری مکتب نیاوران بود»[۶].
پیشتر از وی البته این «محمود سریع القلم» - مشاور سابق دولت- بود که طی مقاله ای برای «روزنامه دولتی ایران» نوشته بود: «بايد همه خوشحال باشيم كه بالاخره پس از يك و نيم قرن افراط و تفريط، ما ايرانيان به كانوني تحت عنوان "اعتدال گرايي" رسيده ايم. البته واقعيت اين است كه بخش هايي از جامعه، هنوز روح و محتواي اين "مكتب فكري و چارچوب علمي" را نپذيرفته است ... در شرايط فعلي، بسيار ضروري است كه اعتدال گرايي تعريف شود ...
دولت بجای مکتب کردنِ
كارآمدي به عنوان كانون اقتصادي و اعتدال گرايي به مثابه "مشرب فكري و روشي"، دو استوانه عقلانيت در كشورداري هستند ... (مبانی اعتدال:) انجام تدريجي و انباشتي امور، اعتدال گرايي در عين يك "مكتب فكري" در سياست، اقتصاد و اجتماع، يك روش نيز هست ... كاراكتر و شخصيت ملت ها، سرنوشت آن ها را رقم مي زند. اعتدال گرايي نوعي كاراكتر و شخصيت براي رشد انسان و جامعه است»[۷].
با این حال، اولین باری نیست که اصلاح طلبان نسبت به کاربرد اعتدال به عنوان یک مکتب یا گفتمان، واکنش های منفی نشان داده اند. پیش از این، «حسین مرعشی» (عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی)[۸]، «محمد هاشمی‌طبا» (عضو حزب کارگزاران سازندگی)[۹]، «صادق زیباکلام»، «سید محمدعلی ابطحی» (عضو شورای مرکزی مجمع روحانیون مبارز)[۱۰] و حتی یک عضو گروهک نهضت آزادی (غلامعباس توسلی)[۱۱] علیه اظهارات «صالحی امیری»؛ موضع گرفته بودند.
منابع:
[۱] برگرفته از «پورتال دکتر جلایی‌پور در وب سایت دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران»
[۲] برگرفته از «دانشنامه آزاد ویکی پدیا نسخه فارسی»
[۳] همان
[۴] برگرفته از «پورتال دکتر جلایی پور در وب سایت دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران»
[۵] «قانون گرایی دولت به معنای تندروی نیست/ یکسال عملکرد دولت اعتدال در گفتگو با دکتر حمیدرضا جلایی پور»-«محسن آزموده»- «ضمیمه جست و جو» (ماهنامه روزنامه اعتماد)- ۳۱/۳/۱۳۹۳
[۶] «صالحی امیری: "مکتب نیاوران" خاستگاه گفتمان اعتدال بود»- گفتگوی «رئیس کتابخانه ملی» با «خبرگزاری فارس»- ۳۱/۲/۱۳۹۳
[۷] «اعتدال، استراتژي يا ايدئولوژي/ پيرامون مباني اعتدال گرايي»- «محمود سريع القلم»- «روزنامه ایران»- ۱۶/۶/۱۳۹۲
[۸] «مرعشی در جمع خبرنگاران: مکتب نیاوران را نمی شناسم»- «خبرگزاری فارس»- ۲۰/۳/۱۳۹۳
[۹] «هاشمی طبا در پاسخ به فارس: "مکتب نیاوران" خاستگاه اعتدال نیست»- «خبرگزاری فارس»- ۶/۳/۱۳۹۳
[۱۰] «ابطحی در پاسخ به فارس: "مکتب اعتدال" در ادامه جریان اصلاحات و یک نیاز است»- «خبرگزاری فارس»- ۵/۳/۱۳۹۳
[۱۱] «توسلی در جمع خبرنگاران: چیزی به اسم مکتب نیاوران نمی شناسم»- «خبرگزاری فارس»- ۲۰/۳/۱۳۹۳
