سخنگوی سازمان انرژی اتمی تأکید کرد جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گونه حق غنی‌سازی ۲۰ درصد و حتی بالاتر از آن را واگذار نکرده است و رویکرد اخیر ایران با غرب درست، لازم و به‌موقع بود.
به گزارش شهداي ايران به نقل از تسنیم، بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در تاریخ دوشنبه ۱۹ اسفند از خبرگزاری تسنیم بازدید کرد. وی سپس به سؤالات خبرنگاران حوزه سیاست خارجی و هسته‌ای خبرگزاری پاسخ داد. متن این مصاحبه در ادامه می‌آید:
* با عرض خوش‌آمد به خبرگزاری تسنیم، در ابتدا اگر صحبتی مقدماتی دارید، بفرمایید.
کمالوندی: قبل از هرچیز تشکر می‌کنم از استقبال گرم و عنایت ویژه مسئولین خبرگزاری تسنیم. انسان خوشحال می‌شود وقتی می‌بیند این پیشرفت‌ها در کشور در جریان است. زمانی که ما دانشجو بودیم فکر می‌کردیم می‌شود کشور را عوض کرد و الحمد لله انقلاب شد. در آن موقع خیلی از چیزهایی که اکنون می‌بینید برای ما یک آرزو بود که الحمد لله بخش مهمی از آن تحقق پیدا کرد و به‌خواست خداوند آن اهداف انقلاب هم ان‌شاء‌الله محقق می‌شود.
حتمآ یکی از حوزه‌های مهم رسانه است. بنده بیش از ۳۰ سال تجربه کار دیپلماتیک دارم و اعتقاد راسخ دارم برای تحقق آرمان‌های انقلاب در سطح جهان ابزاری نیاز است که یکی از آنها رسانه است تا تصویر درست و واقعی از کشورمان منعکس کند. البته به نظر من رسانه باید بی طرف باشد اما نباید بی هدف باشد. با این نگاه کار رسانه بسیار مهم است که در اطلاع رسانی غرض ورزی، اشتباه، کینه ورزی و ... نباشد. اگر دیپلماسی ظرفیت تاثیرگذاری است، همه کشورها با هدف اثرگذاری در تحولات بین الملل فعالیت دیپلماتیک انجام می‌دهند. معنای اثر را با هدف منافع ملی ترجمه می‌کنند، که ما بر اساس آنچه که از حضرت امام و رهبر معظم انقلاب آموخته ایم چیزی فراتر از آن است که منافع ملی را نیز شامل می شود. در واقع مسائل و ملاحظات انسانی است که باید در نظر بگیریم. بعضی مواقع ممکن است که منافع کوتاه مدت ملی متعارض به نظر برسد اما در بلند مدت حتما با منافع ملی سازگار است. اگر قرار است در دنیا تاثیر بگذاریم این تاثیر اثباب و ابزار لازم دارد. هرچند امروزه فکر می کنند زور، قدرت و پول است که منشاء تاثیر است. اما یک موضوع دیگری نیز هست و اینکه مردم جهان شما را دوست داشته باشند. زمانی شما را دوست دارند که احساس کنند شما درد آنها را بفهیمد. درد مشترک هم درد انسانیت است. اما لازم است تا این درک مشترک را به طرف مقابل منتقل کرد. به نظر می رسد که جمهوری اسلامی ایران نیاز دارد به وسائلی تا به آن طرف انتقال دهد که ما شما را دوست داریم، انسانیت را دوست داریم، نمی توانیم نسبت به ظلم بی تفاوت باشیم. مثلا فلسطینی ها این موضوع را با تمام وجود خود حس کرده اند. رسانه بخشی از این انتقال پیام را برعهده دارد. هرچند مهم است در عمل نیز نشان داده شود. ظرفیت جمهوری اسلامی ایران نیز با توجه به عظمت آن نیازمند ابزار است. رسانه اگر در خدمت چنین هدفی قرار بگیرد کار مقدسی را انجام می دهد و از این جهت کار شما نوعی عبادت است.
* آقای کمالوندی نحوه ورود به وزرات خارجه شما چگونه بود و چه مراحل و مسولیت هایی را در این وزرات خانه طی کرده اید؟
کمالوندی: اجازه دهید کمی عقب تر برگردیم. زمانی که در کنکور شرکت کردم دوست داشتم حقوق بخوانم. در آن زمان هم رشته سیاسی دانشگاه تهران قبول شدم و هم حقوق دانشگاه ملی(شهید بهشتی). واقعیت آن بود که هزینه دانشگاه ملی برایم بالا بود و علی رغم آنکه ترجیح می دادم حقوق بخوانم به دانشگاه حقوق و علوم سیاسی تهران رفتم. اما چون حقوق را دوست داشتم علاوه بر واحدهای مشترک بین حقوق و علوم سیاسی، باقی واحدهای حقوق را نیز گذراندم به نحوی که در واقع بار حقوقی تحصیلاتم از بخش سیاسی بیشتر بود. زبان انگلیسی من خوب بود و کار خبرنگاری را در دوره دانشجویی انجام می دادم، مترجم بی بی سی بودم، جدا شدنم با اینها بر سر این بود که چرا این اندازه واقعیت را قلب می کنید که یادم می آید طرف می گفت شما برای ما کار می کنید اما می گفتم شما واقعیت را تغییر می دهید. برای ان اچ کی ژاپن و دویچه وله آلمان نیز سابقه کار کردن دارم. مدتی در وزارت بازرگانی بودم، مدت کوتاهی در آموزش و پروش، سپس در امتحان ورودی وزارت خارجه پذیرفته شدم ولی نرفتم چون وزرات بازرگانی کار می کردم و حقوقم هم خیلی بهتر بود. از آنجا که زبان انگلیسی ام خوب بود خیلی هم اصرار می کردند که به وزارت خارجه ملحق شوم. ابتدا قبول نمی کردم. بعدا تصمیم گرفتم به وزارت خارجه بیایم. البته تصمیم سختی در آن زمان بود چرا که نه انگیزه دلار بود و نه انگیزه حقوق و حقوقم در وزارت بازرگانی چند برابر دریافتی از وزارت خارجه بود. تنها این حس که در این جا برای کشور مفید تر هستم و واقعا با این دید به وزارت خارجه آمدم که فکر می کردم برای کشور مفید تر واقع می شوم.
زمانی که آمدم، ابتدا به همراه خانواده و یک فرزند کوچک به ماموریت سیرالئون در غرب آفریقا اعزام شدم،آنجا هم انواع بلا ها سرمان آمد؛ مالاریا گرفتیم و اتفاق های عجیب و غریب دیگری در دو سال و نیمی که در آنجا بودیم برای ما روی داد. بعد به ما حکم ماموریت انگلیس دادند که همزمان شد با جنگ سفارت خانه ها و تنش های ایران و اروپا؛ و عملا به لندن نرفتم. بنابراین پس از یکی دو ماه به سوئد اعزام شدم و در مجموع حدود سه سال و نیم در سیرالئون و سوئد بودیم. پس از بازگشت به ایران در پستهای مختلفی انجام وظیفه کردم. اولین پست مدیریتی ام معاون اداره گذرنامه بود. مدتی کفیل سرکنسولگری در میلان بودم. بعد نفر دوم سفارت در اسپانیا شدم. ۴ سال و نیم در اسپانیا بودم و در بازگشت مدیر کل اداری وزارت امور خارجه شدم. پس از ۴ سال به زیمبابوه به عنوان سفیر عازم شدم. پس از بازگشت به ایران مدیر کل ارزشیابی و بازرسی و گزینش وزارت خارجه بودم. پس از حدود ۴ سال به عنوان سفیر به اندونزی رفتم و در بازگشت از اندونزی آقای متکی پیشنهاد کرد معاون آمریکا شوم و یک سال و اندی این پست را برعهده گرفتم. زمانی که آقای صالحی وزیر شدند، هرچند ما هیچ شناختی از یکدیگر نداشتیم، اما آنگونه که وی می گفت چند نفراز افراد مورد وثوق وی پیشنهاد داده بودند که اگر کمالوندی را به معاونت مالی وزارت خانه بیاورید با توجه به تجربه اش در حوز های اداری و نظارتی خیلی خوب است.
با تمام شدن کار آقای صالحی، آقای ظریف محبت داشتند و پیشنهاد همه جا را به من دادند. تقریبا همه کشورهای مهم اروپایی، بعلاوه چین، روسیه، کویت، امارات... گفتم من ۱۸ سال سفارت بوده ام و خانواده ام هم تمایلی به خارج از کشور ندارند و ترجیح می دهیم در داخل بمانیم. دراین بین آقای صاحی پیشنهاد کردند به سازمان انرژی اتمی بپیوندم و با توجه به شناختی که از روحیات والای آقای صالحی داشتم پیشنهاد وی را قبول کردم.
* رسم شده که دیپلمات ها از شبکه های اجتماعی استفاده می کنند. شما در شبکه های فیس بوک و توئیتر عضو هستید؟
کمالوندی: خیر؛ علت اش این است که هم وقت این کارها را ندارم، و فکر می کنم انقدر کارهای دیگر هست که می شود انجام داد. هرچند قدرت رسانه ای این شبکه را نفی نمی کنم. فکر می کنم اگر کسی بتواند وقت اش را تنظیم کند و از این ها هم استفاده کند کار خوبی است.
* دولت جدید ایران رویکرد را در موضوع هسته ای تغییر کرد و به توافق ژنو منتهی شد. چه اتفاقی افتاد که جمهوری اسلامی ایران به این سمت حرکت کرد؟
کمالوندی: از دید شخصی خودم و به عنوان فردی که در حوزه سیاسی تجربه داشته، اعتقاد دارم در واقع سال گذشته می گفتیم اگر قرار باشد واردبحث های جدی شویم یک بار دیگر باید به آنها ثابت کنیم که کسانی که روبروی شما نشسته اند نماینده واقعی مردم هستند و در نتیجه قدرت بیشتری دارند. انتخاباتی با مشارکت بالای مردم در کشور صورت گرفت. به نظر من هر گروه دیگری که در این انتخابات پیروز می شد اولین دستور کارش موضوع هسته ای بود. یعنی هر دولت دیگری هم روی کار می آمد باید تکلیف برنامه هسته ای را روشن می کرد. حالا اتفاقی که افتاده این است که به نظرم مذاکرات به صورت جدی انجام شده است. مذاکره هم معنایش نوعی بده بستان است. حالا باید زرنگ بود و کم تر داد و بیشتر گرفت. ورود به مذاکرات به صورت جدی باید اتفاق می افتاد و بهترین موقع اش هم بلافاصله پس از انتخابات پر شوری است که دولت اقتدار خوبی دارد و راحت تر می تواند مذاکره کند. پس این رویکرد طبیعی است که باید پیش می آمد. از اینجا به بعد بایستی سوالات عوض شود، سوال چرا رفته اید به مذاکرات اکنون برای همه توجیه دارد. اگر در دوجمله بخواهم بگویم این است که ظرفیت جمهوری اسلامی ایران بزرگ شده است. این نظرم را بر اساس الگوی اقتصادی و صنعتی می گویم. وقتی الگوی جایگزین واردات را انتخاب می کنید از یک مرحله ای بازار درونی اشباع می شود و شما نیز به بازار های جدید نیاز دارید. پس ظرفیت جمهوری اسلامی ایران الان به گونه ای است که نیاز به فضاهای بیرونی و تعامل دارد. اتفاقا آنها برای آنکه جلوی رشد جمهوری اسلامی را بگیرند تلاش می کنند ما را محدود و منزوی کنند. ایران مزیت نسبی فوق العاده ای دارد بنابراین باید محدودیت هایی که دور و بر ایران است برداشته شود. تصور دولتمردها که به نظر من کاملا درست است این است که الان زمان مذاکره است. البته مقام معظم رهبری چارچوب مذاکرات را اشاره کرده اند که مذاکرات محدود و مشخص و حول محور هسته ای است و در عین حال با بدبینی است. که یک نوع بد بینی لازم و منطقی با طرف هایی است که بد قول بوده اند. تعامل به معنای کنار گذاشتن همه مسائل و اختلافات به صورت ریشه ای نیست. بر اساس تجربه دیپلماتک من، این رویکرد درست، لازم و به موقع بوده است. اما اینکه در مسیر درست است بحث جداگانه ای است.
* آیا اعتقاد دارید که رویکرد آمریکا هم تغییر کرد و پای توافقی را امضا کرد که تاکنون از آن امتناع می کرد؟
کمالوندی: چندین بار تا کنون گفته ام که آمریکا حساب هیئت حاکمه اش را از حساب کنگره به خصوص تندرو ها باید جدا کرد. هرچند از نظر افکار یکی هستند و هر سه گروه به دنبال ایران ضعیف هستند. اما دولت آمریکا اعلام و اذعان کرد این کار شدنی نیست. آنها آزمون و خطا هم کرده اند، در حمله به عراق، افغانستان... به نظر من اوباما از همه اینها درس گرفته است، نه اینکه موضوع را کنار گذاشته باشد. درس گرفته است که جنگ جواب نمی دهد. همچنان که گفت اگر می توانستم پیچ و مهره های برنامه هسته ای ایران را هم باز می کردم ولی نمی توانند. زمانی که طرف مقا بل یک واقعیتی را شروع کرده است به پذیرفتن؛ باید کمک کنید تا این واقعیت که تلخ است را بپذیرد و ضمن فرصت دادن اعلام کنید که درباره عزت و منافع ملی خودمان هیچ گذشتی نداریم.
* نظرتان درباره انتقال پرونده هسته ای از شورای عالی امنیت ملی به وزرات خارجه چیست؟
کمالوندی: نظر شخصی من این است که همه بخش ها باید با هم هماهنگ کارکنند. این که کجا باشد خیلی مهم نیست. اما مهم این است که بخش های ذیربط با هم هماهنگ باشند. ملاحظات و جنبه های سیاسی،حقوقی و فنی را با هم ببینند. اکنون وزارت خارجه پیشانی موضوع شده است. اما هم سازمان انرژی اتمی، شورای عالی امنیت ملی و دیگر دستگاه ها و حتی به نحوی مجلس در این مسیر نقش دارند. به خصوص در سازمان انرژی اتمی و شورای عالی امنیت ملی جلسات مرتبی در سطوح کارشناسی، معاونین و بالاتر موضوعات بررسی می شود.
* نظرتان درباره اعمال تحریم های جدید آمریکا پس از توافق چیست. حداقل چیزی که مشخص است این است که این تحریم ها و تهدیدات با روح توافق ژنو مغایرت دارد.
کمالوندی: آنها سعی کردند توجیه کنند که تحریم ها مربوط به قبل بوده است و از این قبیل توجیهات. تلقی شخصی من است که هیات حاکمه فعلی آمریکا در برخی جاها احساس می کند که از سوی گروه های تندرو تحت فشار قرار دارد و هرچند می داند کار را سخت تر می کند اما اقدامات و اظهاراتی انجام می دهد. گروه های تندرو حتی به دنبال این بودند که با رای دو سومی حق وتو را از رئیس جمهور آمریکا سلب کنند. از سوی دیگر اوباما تحریم های جدید را تهدید به وتو کرد. همچنین اقداماتی انجام می دهند که به مذاکرات صدمه می زند. اما درست است و همچنان که از سوی مسئولین کشورمان اعلام شده است حداقل با روح توافق در تضاد است.
* تحریم ها با متن هم مغایرت داشت؟
کمالوندی: می شود استدلال کرد که با متن هم مغایر هستند. اصلا متن و روح را نمی توان خیلی از هم منفک کرد. مونتسکیو کتابی نوشته است به نام روح القوانین، قوانین هم مانند انسان ها روح دارند. روح که از بدن خارج شود یک جنازه باقی می ماند. روح از متن نمی تواند جدا باشد. بنابراین می شود گفت که وقتی که با روحش مخالف باشد به نحوی با متن هم مخالف است. بنابراین به هر دلیلی که بگیریم این کار قابل نکوهش است.
* آمریکا مدعی است که با توافق موقت ژنو، ساختار تحریم ها دست نخورده باقی مانده است و در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات نهایی تحریم ها تشدید می شود. نظرتان دراین باره چیست؟
کمالوندی: اگر آنها این تلقی را دارند که الان تحریم ها را شل کردند و بعدا دوباره تشدید می کنند کاملا اشتباه کرده اند. این را براساس تجربیاتم می گویم و حاضر به بحث مفصل دراین باره هستم. اکنون کار آنها بسیار سخت تر شده است. من خودم کسی بودم که با کمک مردم اندونزی آخرین اجماع آنها را شکستیم. در زمان آخرین قطعنامه، در اندونزی سفیر بودم. تنها کشوری که رای ممتنع در شورای امنیت داد اندونزی بود. در آخرین قطعنامه ۱۴ کشور رای دادند و اندونزی رای ممتنع داد. البته تحت فشار سنگینی بود هر چند به ما قول داده بود رای منفی بدهد و انصافا کار بزرگی کرد. از آن به بعد هم سراغ شورای امنیت نرفتند چرا که مهم بود برایشان که اجماع را حفظ کنند. الان اجماع با کشوهایی است که تمایل نداشتند جزئی از آن باشند. اروپا را یکپارچه فرض نکنید. آنها در اولین فرصتی که بتوانند به دنبال منافع خودشان خواهند رفت. یعنی آن فشاری که بخواهد دوباره این حالت قبلی را ایجاد کند چند برابر قبل باید باشد. اقای روحانی جمله زیبا و حساب شده ای گفت که ساختار تحریم ها ترک برداشته است. این ساختار به زور اجماع نگه داشته شده بود.
* مقامات کشورمان تهدید کرده اند در صورتی که غرب به تعهدات خود عمل نکنند ما هم توانایی هسته ای را به سطح قبل بر می گردانیم. اگر بخواهیم غنی سازی را از ۵ درصد به ۲۰ درصد برسانیم از نظر فنی چه میزان زمان می برد؟
کمالوندی: از نظر فنی یک روز زمان می برد، حتی کم تر از یک روز، ۲-۳ ساعت؛ البته حدودا این زمان را اعلام کردم. زمانی که تصمیم بگیرید ارتباط بین آبشارها را برقرار کنید.
* برخی تحیلگران معتقدند توافق ژنو نهایت آن چیزی بود که می شد دست یافت. شما از نگاه یک کارشناس سیاسی در این باره چه نظری دارید؟
کمالوندی: البته بهترین اش این بود که به ما اعتماد می کردند. حضرت آقا هم در این باره فتوای تاریخی داده است. فتوا از لحاظ حقوقی بسیار معتبراست؛ فتوا ابدی است و اگر فتوا از سوی کسی که حکومت می کند و حکم حکومتی دارد صادر شود بر بقیه مراجع هم تکلیف می شود. اگر اینها فهم درستی از موضوع داشتند می گفتند ایران بالاترین تضمین ممکن را داده است و نگرانی از ایران نیست. اما اینگونه نیست ما با کسانی مواجه هستیم که دید دیگری نسبت به ما دارند. شاید برخی مواقع سیاست های اشتباه ما در گذشته به اینها کمک کرده است تا مدعی تهدید از سوی ایران شوند. و حتی این تصور را به کشورهای منطقه نیز تسری داده اند. ما باید این تبلیغات را پاک کنیم. ما ادعای این را هم نداریم که توافق ایده آلی است. اما به عنوان یک تحلیلگر و دید حقوقی می گویم بالاخره فضایی را ایجاد شده و داده و ستانده ای را داشته ایم. اما معتقدم چیزی را گرفته ایم که آنها هر چیزی را بگیرند جای آن را پر نمی کند. در مقابل ۶ قطعنامه و همه فشارهایی که وارد کردند آنها غنی سازی ما را به صورت دو فاکتو پذیرفته اند. اما اینکه دوباره بگویند ما ۶ ماه پذیرفتیم و پس از آن نمی پذیریم ممکن نیست. در مورد ۲۰ درصد هم مگر ما گفته ایم اصلا ۲۰ درصد تولید نمی کنیم؟ نه! ۲۰ درصد بلکه بالاتر از آن؛ ما حقوق اش را واگذار نکرده ایم. گفته ایم برای اعتماد سازی ۶ ماه تولید نمی کنیم. از سوی دیگر نسبت به دورهای قبلی مذاکرات خیلی جلوتر هستیم. اگر به خاطر داشته باشید قرار بود این ۲۰ درصد را از کشور خارج کنیم تا بعد صفحه سوخت بگیریم. در جمع آن چیزهایی که ما گرفتیم ارزش این توافق را دارد.
* نقش فردی آقای ظریف را در این روند چگونه ارزیابی می کنید؟
کمالوندی: اجازه دهید قضاوت درباره افراد را هر کسی نزد خودش بماند. بالاخره این حق هر کسی است که برداشتی داشته باشد. اما طبیعتاآقای ظریف شخصیت توانا و قابل احترامی است . وی ظریفت بسیار بالایی دارد و یکی از گزینه های خوب برای وزارت و هدایت این مذاکرات بودند. اما برآیند کار در واقع باید به صورت جمعی دیده شود. یک تیم منسجم باید کار کند.
البته یک نکته مهم است که اراده و حسن نیت حل و فصل در طرف مقابل وجود داشته باشد. اعتقاد دارم که کشوهای غربی به نقطه ای رسیده اند که شرایط را با ایران برای خودشان عادی کنند. البته عادی به معنای تمام شدن اختلافات نیست. اما به این نتیجه رسیده اند که برای اینکه ایران را مهار کنند فشاری که به خودشان وارد می شود بیشتر از فشاری است که به ما وارد می شود. یعنی نیرویی که برای کنترل ایران صرف می کنند. فکر نکنید کشور اسپانیا که با ما مشکلی ندارد وقتی که می گویند دیگر از ایران نفت نخر، به راحتی قبول می کند. اروپا و آمریکا فشار زیادی به اسپانیا می آورند تا راضی شود. فشار اقتصادی، سیاسی، روانی همه اینها ایجاب می کند که با ایران یک رابطه عادی داشته باشند، البته نه رابطه دوستانه. پس می توان گفت دلایلی هست که آنها جدی باشند. و وقتی می بینم که تند رو ها و رژیم صهیونیستی هیاهو می کنند و می خواهند بازی را به هم بزنندف دلایل درباره جدیت آنها بیشتر می شود. هر چند تند رو ها تلاش دارند بازی را به هم بزنند. اما این اتفاق می افتد که آمریکا وغرب باید دوباره فشار بیشتری به کشورها بیاورند.
از سوی دیگر فراموش نکنیم که اتفاقات منطقه توازن را به نفع ایران بر هم زده است. شاید اگر همان مصر سابق در کنار آنها بود و یا تونس و غیره و ساختار قدیم پابرجا بود بالاخره بخشی از این فشار را بر دوش این قبیل کشورها در منطقه می انداختند. اما اکنون چنین وضعی حاکم نیست. بنا براین فکر می کنم آنها جدی باشند. اما وقتی می خواهند حقوق ما را بدهند، برایشان سخت است تا با این واقعیت کنار بیایند.
* صحبتی است که آقای صالحی به برخی مقامات عالی نظام نامه نوشته اند و از توافق ژنو انتقاد کرده اند، شما این خبر را تایید می کنید؟
کمالوندی: نخیر، آقای صالحی چنین نامه ای ننوشته اند. این موضوع را من هم نمی دانم از کجا مطرح می شود. آقای صالحی برنامه میان مدت، بلند مدت و غیره را به مراجع مختلف داده اند. صالحی فردی رک و صریح است و اگر انتقادی داشته باشد ابراز می کنند. برای مثال در جلسه معارفه در حضور آقای روحانی از آقای احمدی نژاد تعریف کرد. بنابراین اگر انتقادی می داشت صریحا می گفت.
* با توجه به اهمیت موضوع حفاظت از دانشمندان هسته ای و فعالیت های تروریستی معاندان، درباره محافظت از دانشمندان هسته ای کشور نقش سازمان چگونه تعریف می شود؟
کمالوندی: محافظت از دانشمندان بر عهده سازمان نیست. سازمان توصیه می کند که به فلان شخص توجه بیشتری شود. این موضوع در شورای امنیت کشور بررسی می شود و تصمیم می گیرند چه سطحی از محافظت به این افراد داده شود. چون اصولا سازمان چنین امکاناتی ندارد. البته باید بگویم که شخص آقای صالحی هم از نظر علمی، سابقه، سیاسی ، حقوقی و حتی نماد سازمان است هدف اول اینگونه مسائل است. اما ایشان هم توکل زیادی به خدا دارد.
* بحث تحقیق و توسعه جزو مباحثی بوده است که کشورمان جزو خطوط قرمز اعلام کرده است، تحقیق در این زمینه در کشور در جریان است؟
کمالوندی: همواره یکی از خط قرمز های ما تحقیق و توسعه بوده است، هیچ محدودیتی را قبول نکرده ایم و الان هم داریم کار را ادامه می دهیم. هیچ تحقیقی تعطیل نشده است و این موضوع از مواردی است که هیچ فردی نمی پذیرد. این عقلانی و منطقی نیست همچنین کسی چنین اجازه ای ندارد. ما به هیچ وجه چنین خواسته هایی را نپذیرفته ایم.
* درباره توافقات جدیدی که با روسیه برای ساخت نیروگاه های جدید شده است، این مذاکرات در چه سطحی است؟
کمالوندی: آخرین خبر این است که فردا آقای اسپاسکی، برای مذاکره به تهران می آید. وی معاون بین الملل روس اتم است که در واقع معادل سازمان انرژی اتمی ایران در روسیه است. هدفمان نیز این است که زمینه یک پروتکلی را آماده کنیم که همکاری های کشور به خصوص در زمینه ساخت نیروگاه پیش بینی می شود. اینها در زمینه های مختلف و سطوح مختلف صحبت شده است. هم آقای روحانی با پوتین صحبت کرده اند، هم آقای ظریف در سفر به روسیه با پوتین از طرف آقای روحانی مطرح کردند و هم آقای صالحی اخیرا پیامی را به آقای کرینکو، رئیس روس اتم ارسال کردند. در این پیام خواستند که ما همکاری به خصوص در زمینه های تکنولوژیکی هم با داشته باشیم. بحث فردا برای رسیدن به پروتکلی است که بعدا توسط روسای دو سازمان به امضا برسد. تقریبا بخش عمده اش پیش رفته است و تفاوت دیدگاه درباره یک یا دو بند باقی مانده است که در مذاکرات چند ساعته فردا مورد بررسی قرار می گیرد. در ساخت نیروگاه های جدید به خصوص با توجه به کمبود آب در حاشیه جنوبی کشور بحث آب شیرین کن نیز مورد توجه است.( بر اساس آخرین گفتگوی خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم با کمالوندی، طی مذاکرات با مقامات شرکت روس اتم توافقات اصولی در خصوص همکاری برای احداث نیروگاه های جدید کسب شده است.)
* با توجه به اهمیت ویژه تاسیسات آب سنگین اراک، وضعیت این تاسیسات در حال حاضر چگونه است؟
کمالوندی: ما پذیرفته ایم ۳-۴ قطعه اصلی را نصب نکنیم و میله سوخت هم تهیه نمی کنیم. اما موضوعاتی را که پذیرفته ایم به لحاظ زمانی ما را عقب نمی اندازد. البته در مجموع می توان گفت شاید مقداری کار را کند کرده است اما اصلا کاری که بتواند ما را عقب بیاندازد به صورت قطعی می گویم که چنین چیزی نیست.
* شما در مصاحبه های قبلی تان از مذاکره برای بیمارستان هسته ای خبر داده بودید؛ این طرح اکنون در چه مراحلی قرار دارد؟
کمالوندی: درست است. ما زمین مناسبی هم داریم، تکنولوژی آن را هم داریم و نیاز به شریک مناسبی برای سرمایه گذاری داشتیم. اما دیدیدم شریک هایی که می آیند بیشتر دید تجاری دارند و با هدف های اولیه سازگار نیست. در نتیجه به دنبال طرف هایی بودیم که اهداف زیاد انتفاعی نداشته باشند. البته این بیمارستان درآمد هم خواهد داشت ولی در ابتدا نباید نگاه درآمدی مسلط باشد. لذا کار کمی با حوصله بیشتری پیش رفت. با برخی طرف ها صحبت هایی شده است که به خاطر اینکه هنوز نهایی نشده است نمی توان اخبار دقیقی ارائه کرد و البته اگر طرفهایی هم باشند که برای سرمایه گذاری آمادگی داشته باشند استقبال می کنیم. عمر رادیوایزوتوپ هایی که به درد انسان می خورد ماندگاری و عمرش کم است و باید در نزدیک همان محل تولید و استفاده شود. این بیمارستان با هدف تولید رادیوداورهایی که عمرشان کم است و اهمیت دارند در همان جا تولید شود و بلافاصله مصرف شود.
* درباره بازرسان حاضر در ایران، اکنون بازرس مقیم در کشورمان داریم؟
کمالوندی: خیر.ما از همان ابتدا درباره بازرس مقیم مخالفت کردیم. اروپایی ها به دنبال بازرس مقیم بودند. گفتیم بازرس ها را بفرستید، اما بازرس مقیم ما قبول نمی کنیم. خیلی هم اصرار کردند. خوشبختانه آژانس هم خیلی مایل به این کار نبود. همچنین دوریبن های نصب شده هم آن لاین نیست. چرا که بخشی از آن به پروتکل الحاقی مربوط می شود و ما دوربین آنلاین قبول نکرده ایم.
* با تشکر از حضورتان در خبرگزاری و وقتی که برای مصاحبه اختصاص دادید.
* با عرض خوش‌آمد به خبرگزاری تسنیم، در ابتدا اگر صحبتی مقدماتی دارید، بفرمایید.
کمالوندی: قبل از هرچیز تشکر می‌کنم از استقبال گرم و عنایت ویژه مسئولین خبرگزاری تسنیم. انسان خوشحال می‌شود وقتی می‌بیند این پیشرفت‌ها در کشور در جریان است. زمانی که ما دانشجو بودیم فکر می‌کردیم می‌شود کشور را عوض کرد و الحمد لله انقلاب شد. در آن موقع خیلی از چیزهایی که اکنون می‌بینید برای ما یک آرزو بود که الحمد لله بخش مهمی از آن تحقق پیدا کرد و به‌خواست خداوند آن اهداف انقلاب هم ان‌شاء‌الله محقق می‌شود.
حتمآ یکی از حوزه‌های مهم رسانه است. بنده بیش از ۳۰ سال تجربه کار دیپلماتیک دارم و اعتقاد راسخ دارم برای تحقق آرمان‌های انقلاب در سطح جهان ابزاری نیاز است که یکی از آنها رسانه است تا تصویر درست و واقعی از کشورمان منعکس کند. البته به نظر من رسانه باید بی طرف باشد اما نباید بی هدف باشد. با این نگاه کار رسانه بسیار مهم است که در اطلاع رسانی غرض ورزی، اشتباه، کینه ورزی و ... نباشد. اگر دیپلماسی ظرفیت تاثیرگذاری است، همه کشورها با هدف اثرگذاری در تحولات بین الملل فعالیت دیپلماتیک انجام می‌دهند. معنای اثر را با هدف منافع ملی ترجمه می‌کنند، که ما بر اساس آنچه که از حضرت امام و رهبر معظم انقلاب آموخته ایم چیزی فراتر از آن است که منافع ملی را نیز شامل می شود. در واقع مسائل و ملاحظات انسانی است که باید در نظر بگیریم. بعضی مواقع ممکن است که منافع کوتاه مدت ملی متعارض به نظر برسد اما در بلند مدت حتما با منافع ملی سازگار است. اگر قرار است در دنیا تاثیر بگذاریم این تاثیر اثباب و ابزار لازم دارد. هرچند امروزه فکر می کنند زور، قدرت و پول است که منشاء تاثیر است. اما یک موضوع دیگری نیز هست و اینکه مردم جهان شما را دوست داشته باشند. زمانی شما را دوست دارند که احساس کنند شما درد آنها را بفهیمد. درد مشترک هم درد انسانیت است. اما لازم است تا این درک مشترک را به طرف مقابل منتقل کرد. به نظر می رسد که جمهوری اسلامی ایران نیاز دارد به وسائلی تا به آن طرف انتقال دهد که ما شما را دوست داریم، انسانیت را دوست داریم، نمی توانیم نسبت به ظلم بی تفاوت باشیم. مثلا فلسطینی ها این موضوع را با تمام وجود خود حس کرده اند. رسانه بخشی از این انتقال پیام را برعهده دارد. هرچند مهم است در عمل نیز نشان داده شود. ظرفیت جمهوری اسلامی ایران نیز با توجه به عظمت آن نیازمند ابزار است. رسانه اگر در خدمت چنین هدفی قرار بگیرد کار مقدسی را انجام می دهد و از این جهت کار شما نوعی عبادت است.
* آقای کمالوندی نحوه ورود به وزرات خارجه شما چگونه بود و چه مراحل و مسولیت هایی را در این وزرات خانه طی کرده اید؟
کمالوندی: اجازه دهید کمی عقب تر برگردیم. زمانی که در کنکور شرکت کردم دوست داشتم حقوق بخوانم. در آن زمان هم رشته سیاسی دانشگاه تهران قبول شدم و هم حقوق دانشگاه ملی(شهید بهشتی). واقعیت آن بود که هزینه دانشگاه ملی برایم بالا بود و علی رغم آنکه ترجیح می دادم حقوق بخوانم به دانشگاه حقوق و علوم سیاسی تهران رفتم. اما چون حقوق را دوست داشتم علاوه بر واحدهای مشترک بین حقوق و علوم سیاسی، باقی واحدهای حقوق را نیز گذراندم به نحوی که در واقع بار حقوقی تحصیلاتم از بخش سیاسی بیشتر بود. زبان انگلیسی من خوب بود و کار خبرنگاری را در دوره دانشجویی انجام می دادم، مترجم بی بی سی بودم، جدا شدنم با اینها بر سر این بود که چرا این اندازه واقعیت را قلب می کنید که یادم می آید طرف می گفت شما برای ما کار می کنید اما می گفتم شما واقعیت را تغییر می دهید. برای ان اچ کی ژاپن و دویچه وله آلمان نیز سابقه کار کردن دارم. مدتی در وزارت بازرگانی بودم، مدت کوتاهی در آموزش و پروش، سپس در امتحان ورودی وزارت خارجه پذیرفته شدم ولی نرفتم چون وزرات بازرگانی کار می کردم و حقوقم هم خیلی بهتر بود. از آنجا که زبان انگلیسی ام خوب بود خیلی هم اصرار می کردند که به وزارت خارجه ملحق شوم. ابتدا قبول نمی کردم. بعدا تصمیم گرفتم به وزارت خارجه بیایم. البته تصمیم سختی در آن زمان بود چرا که نه انگیزه دلار بود و نه انگیزه حقوق و حقوقم در وزارت بازرگانی چند برابر دریافتی از وزارت خارجه بود. تنها این حس که در این جا برای کشور مفید تر هستم و واقعا با این دید به وزارت خارجه آمدم که فکر می کردم برای کشور مفید تر واقع می شوم.
زمانی که آمدم، ابتدا به همراه خانواده و یک فرزند کوچک به ماموریت سیرالئون در غرب آفریقا اعزام شدم،آنجا هم انواع بلا ها سرمان آمد؛ مالاریا گرفتیم و اتفاق های عجیب و غریب دیگری در دو سال و نیمی که در آنجا بودیم برای ما روی داد. بعد به ما حکم ماموریت انگلیس دادند که همزمان شد با جنگ سفارت خانه ها و تنش های ایران و اروپا؛ و عملا به لندن نرفتم. بنابراین پس از یکی دو ماه به سوئد اعزام شدم و در مجموع حدود سه سال و نیم در سیرالئون و سوئد بودیم. پس از بازگشت به ایران در پستهای مختلفی انجام وظیفه کردم. اولین پست مدیریتی ام معاون اداره گذرنامه بود. مدتی کفیل سرکنسولگری در میلان بودم. بعد نفر دوم سفارت در اسپانیا شدم. ۴ سال و نیم در اسپانیا بودم و در بازگشت مدیر کل اداری وزارت امور خارجه شدم. پس از ۴ سال به زیمبابوه به عنوان سفیر عازم شدم. پس از بازگشت به ایران مدیر کل ارزشیابی و بازرسی و گزینش وزارت خارجه بودم. پس از حدود ۴ سال به عنوان سفیر به اندونزی رفتم و در بازگشت از اندونزی آقای متکی پیشنهاد کرد معاون آمریکا شوم و یک سال و اندی این پست را برعهده گرفتم. زمانی که آقای صالحی وزیر شدند، هرچند ما هیچ شناختی از یکدیگر نداشتیم، اما آنگونه که وی می گفت چند نفراز افراد مورد وثوق وی پیشنهاد داده بودند که اگر کمالوندی را به معاونت مالی وزارت خانه بیاورید با توجه به تجربه اش در حوز های اداری و نظارتی خیلی خوب است.
با تمام شدن کار آقای صالحی، آقای ظریف محبت داشتند و پیشنهاد همه جا را به من دادند. تقریبا همه کشورهای مهم اروپایی، بعلاوه چین، روسیه، کویت، امارات... گفتم من ۱۸ سال سفارت بوده ام و خانواده ام هم تمایلی به خارج از کشور ندارند و ترجیح می دهیم در داخل بمانیم. دراین بین آقای صاحی پیشنهاد کردند به سازمان انرژی اتمی بپیوندم و با توجه به شناختی که از روحیات والای آقای صالحی داشتم پیشنهاد وی را قبول کردم.
* رسم شده که دیپلمات ها از شبکه های اجتماعی استفاده می کنند. شما در شبکه های فیس بوک و توئیتر عضو هستید؟
کمالوندی: خیر؛ علت اش این است که هم وقت این کارها را ندارم، و فکر می کنم انقدر کارهای دیگر هست که می شود انجام داد. هرچند قدرت رسانه ای این شبکه را نفی نمی کنم. فکر می کنم اگر کسی بتواند وقت اش را تنظیم کند و از این ها هم استفاده کند کار خوبی است.
* دولت جدید ایران رویکرد را در موضوع هسته ای تغییر کرد و به توافق ژنو منتهی شد. چه اتفاقی افتاد که جمهوری اسلامی ایران به این سمت حرکت کرد؟
کمالوندی: از دید شخصی خودم و به عنوان فردی که در حوزه سیاسی تجربه داشته، اعتقاد دارم در واقع سال گذشته می گفتیم اگر قرار باشد واردبحث های جدی شویم یک بار دیگر باید به آنها ثابت کنیم که کسانی که روبروی شما نشسته اند نماینده واقعی مردم هستند و در نتیجه قدرت بیشتری دارند. انتخاباتی با مشارکت بالای مردم در کشور صورت گرفت. به نظر من هر گروه دیگری که در این انتخابات پیروز می شد اولین دستور کارش موضوع هسته ای بود. یعنی هر دولت دیگری هم روی کار می آمد باید تکلیف برنامه هسته ای را روشن می کرد. حالا اتفاقی که افتاده این است که به نظرم مذاکرات به صورت جدی انجام شده است. مذاکره هم معنایش نوعی بده بستان است. حالا باید زرنگ بود و کم تر داد و بیشتر گرفت. ورود به مذاکرات به صورت جدی باید اتفاق می افتاد و بهترین موقع اش هم بلافاصله پس از انتخابات پر شوری است که دولت اقتدار خوبی دارد و راحت تر می تواند مذاکره کند. پس این رویکرد طبیعی است که باید پیش می آمد. از اینجا به بعد بایستی سوالات عوض شود، سوال چرا رفته اید به مذاکرات اکنون برای همه توجیه دارد. اگر در دوجمله بخواهم بگویم این است که ظرفیت جمهوری اسلامی ایران بزرگ شده است. این نظرم را بر اساس الگوی اقتصادی و صنعتی می گویم. وقتی الگوی جایگزین واردات را انتخاب می کنید از یک مرحله ای بازار درونی اشباع می شود و شما نیز به بازار های جدید نیاز دارید. پس ظرفیت جمهوری اسلامی ایران الان به گونه ای است که نیاز به فضاهای بیرونی و تعامل دارد. اتفاقا آنها برای آنکه جلوی رشد جمهوری اسلامی را بگیرند تلاش می کنند ما را محدود و منزوی کنند. ایران مزیت نسبی فوق العاده ای دارد بنابراین باید محدودیت هایی که دور و بر ایران است برداشته شود. تصور دولتمردها که به نظر من کاملا درست است این است که الان زمان مذاکره است. البته مقام معظم رهبری چارچوب مذاکرات را اشاره کرده اند که مذاکرات محدود و مشخص و حول محور هسته ای است و در عین حال با بدبینی است. که یک نوع بد بینی لازم و منطقی با طرف هایی است که بد قول بوده اند. تعامل به معنای کنار گذاشتن همه مسائل و اختلافات به صورت ریشه ای نیست. بر اساس تجربه دیپلماتک من، این رویکرد درست، لازم و به موقع بوده است. اما اینکه در مسیر درست است بحث جداگانه ای است.
* آیا اعتقاد دارید که رویکرد آمریکا هم تغییر کرد و پای توافقی را امضا کرد که تاکنون از آن امتناع می کرد؟
کمالوندی: چندین بار تا کنون گفته ام که آمریکا حساب هیئت حاکمه اش را از حساب کنگره به خصوص تندرو ها باید جدا کرد. هرچند از نظر افکار یکی هستند و هر سه گروه به دنبال ایران ضعیف هستند. اما دولت آمریکا اعلام و اذعان کرد این کار شدنی نیست. آنها آزمون و خطا هم کرده اند، در حمله به عراق، افغانستان... به نظر من اوباما از همه اینها درس گرفته است، نه اینکه موضوع را کنار گذاشته باشد. درس گرفته است که جنگ جواب نمی دهد. همچنان که گفت اگر می توانستم پیچ و مهره های برنامه هسته ای ایران را هم باز می کردم ولی نمی توانند. زمانی که طرف مقا بل یک واقعیتی را شروع کرده است به پذیرفتن؛ باید کمک کنید تا این واقعیت که تلخ است را بپذیرد و ضمن فرصت دادن اعلام کنید که درباره عزت و منافع ملی خودمان هیچ گذشتی نداریم.
* نظرتان درباره انتقال پرونده هسته ای از شورای عالی امنیت ملی به وزرات خارجه چیست؟
کمالوندی: نظر شخصی من این است که همه بخش ها باید با هم هماهنگ کارکنند. این که کجا باشد خیلی مهم نیست. اما مهم این است که بخش های ذیربط با هم هماهنگ باشند. ملاحظات و جنبه های سیاسی،حقوقی و فنی را با هم ببینند. اکنون وزارت خارجه پیشانی موضوع شده است. اما هم سازمان انرژی اتمی، شورای عالی امنیت ملی و دیگر دستگاه ها و حتی به نحوی مجلس در این مسیر نقش دارند. به خصوص در سازمان انرژی اتمی و شورای عالی امنیت ملی جلسات مرتبی در سطوح کارشناسی، معاونین و بالاتر موضوعات بررسی می شود.
* نظرتان درباره اعمال تحریم های جدید آمریکا پس از توافق چیست. حداقل چیزی که مشخص است این است که این تحریم ها و تهدیدات با روح توافق ژنو مغایرت دارد.
کمالوندی: آنها سعی کردند توجیه کنند که تحریم ها مربوط به قبل بوده است و از این قبیل توجیهات. تلقی شخصی من است که هیات حاکمه فعلی آمریکا در برخی جاها احساس می کند که از سوی گروه های تندرو تحت فشار قرار دارد و هرچند می داند کار را سخت تر می کند اما اقدامات و اظهاراتی انجام می دهد. گروه های تندرو حتی به دنبال این بودند که با رای دو سومی حق وتو را از رئیس جمهور آمریکا سلب کنند. از سوی دیگر اوباما تحریم های جدید را تهدید به وتو کرد. همچنین اقداماتی انجام می دهند که به مذاکرات صدمه می زند. اما درست است و همچنان که از سوی مسئولین کشورمان اعلام شده است حداقل با روح توافق در تضاد است.
* تحریم ها با متن هم مغایرت داشت؟
کمالوندی: می شود استدلال کرد که با متن هم مغایر هستند. اصلا متن و روح را نمی توان خیلی از هم منفک کرد. مونتسکیو کتابی نوشته است به نام روح القوانین، قوانین هم مانند انسان ها روح دارند. روح که از بدن خارج شود یک جنازه باقی می ماند. روح از متن نمی تواند جدا باشد. بنابراین می شود گفت که وقتی که با روحش مخالف باشد به نحوی با متن هم مخالف است. بنابراین به هر دلیلی که بگیریم این کار قابل نکوهش است.
* آمریکا مدعی است که با توافق موقت ژنو، ساختار تحریم ها دست نخورده باقی مانده است و در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات نهایی تحریم ها تشدید می شود. نظرتان دراین باره چیست؟
کمالوندی: اگر آنها این تلقی را دارند که الان تحریم ها را شل کردند و بعدا دوباره تشدید می کنند کاملا اشتباه کرده اند. این را براساس تجربیاتم می گویم و حاضر به بحث مفصل دراین باره هستم. اکنون کار آنها بسیار سخت تر شده است. من خودم کسی بودم که با کمک مردم اندونزی آخرین اجماع آنها را شکستیم. در زمان آخرین قطعنامه، در اندونزی سفیر بودم. تنها کشوری که رای ممتنع در شورای امنیت داد اندونزی بود. در آخرین قطعنامه ۱۴ کشور رای دادند و اندونزی رای ممتنع داد. البته تحت فشار سنگینی بود هر چند به ما قول داده بود رای منفی بدهد و انصافا کار بزرگی کرد. از آن به بعد هم سراغ شورای امنیت نرفتند چرا که مهم بود برایشان که اجماع را حفظ کنند. الان اجماع با کشوهایی است که تمایل نداشتند جزئی از آن باشند. اروپا را یکپارچه فرض نکنید. آنها در اولین فرصتی که بتوانند به دنبال منافع خودشان خواهند رفت. یعنی آن فشاری که بخواهد دوباره این حالت قبلی را ایجاد کند چند برابر قبل باید باشد. اقای روحانی جمله زیبا و حساب شده ای گفت که ساختار تحریم ها ترک برداشته است. این ساختار به زور اجماع نگه داشته شده بود.
* مقامات کشورمان تهدید کرده اند در صورتی که غرب به تعهدات خود عمل نکنند ما هم توانایی هسته ای را به سطح قبل بر می گردانیم. اگر بخواهیم غنی سازی را از ۵ درصد به ۲۰ درصد برسانیم از نظر فنی چه میزان زمان می برد؟
کمالوندی: از نظر فنی یک روز زمان می برد، حتی کم تر از یک روز، ۲-۳ ساعت؛ البته حدودا این زمان را اعلام کردم. زمانی که تصمیم بگیرید ارتباط بین آبشارها را برقرار کنید.
* برخی تحیلگران معتقدند توافق ژنو نهایت آن چیزی بود که می شد دست یافت. شما از نگاه یک کارشناس سیاسی در این باره چه نظری دارید؟
کمالوندی: البته بهترین اش این بود که به ما اعتماد می کردند. حضرت آقا هم در این باره فتوای تاریخی داده است. فتوا از لحاظ حقوقی بسیار معتبراست؛ فتوا ابدی است و اگر فتوا از سوی کسی که حکومت می کند و حکم حکومتی دارد صادر شود بر بقیه مراجع هم تکلیف می شود. اگر اینها فهم درستی از موضوع داشتند می گفتند ایران بالاترین تضمین ممکن را داده است و نگرانی از ایران نیست. اما اینگونه نیست ما با کسانی مواجه هستیم که دید دیگری نسبت به ما دارند. شاید برخی مواقع سیاست های اشتباه ما در گذشته به اینها کمک کرده است تا مدعی تهدید از سوی ایران شوند. و حتی این تصور را به کشورهای منطقه نیز تسری داده اند. ما باید این تبلیغات را پاک کنیم. ما ادعای این را هم نداریم که توافق ایده آلی است. اما به عنوان یک تحلیلگر و دید حقوقی می گویم بالاخره فضایی را ایجاد شده و داده و ستانده ای را داشته ایم. اما معتقدم چیزی را گرفته ایم که آنها هر چیزی را بگیرند جای آن را پر نمی کند. در مقابل ۶ قطعنامه و همه فشارهایی که وارد کردند آنها غنی سازی ما را به صورت دو فاکتو پذیرفته اند. اما اینکه دوباره بگویند ما ۶ ماه پذیرفتیم و پس از آن نمی پذیریم ممکن نیست. در مورد ۲۰ درصد هم مگر ما گفته ایم اصلا ۲۰ درصد تولید نمی کنیم؟ نه! ۲۰ درصد بلکه بالاتر از آن؛ ما حقوق اش را واگذار نکرده ایم. گفته ایم برای اعتماد سازی ۶ ماه تولید نمی کنیم. از سوی دیگر نسبت به دورهای قبلی مذاکرات خیلی جلوتر هستیم. اگر به خاطر داشته باشید قرار بود این ۲۰ درصد را از کشور خارج کنیم تا بعد صفحه سوخت بگیریم. در جمع آن چیزهایی که ما گرفتیم ارزش این توافق را دارد.
* نقش فردی آقای ظریف را در این روند چگونه ارزیابی می کنید؟
کمالوندی: اجازه دهید قضاوت درباره افراد را هر کسی نزد خودش بماند. بالاخره این حق هر کسی است که برداشتی داشته باشد. اما طبیعتاآقای ظریف شخصیت توانا و قابل احترامی است . وی ظریفت بسیار بالایی دارد و یکی از گزینه های خوب برای وزارت و هدایت این مذاکرات بودند. اما برآیند کار در واقع باید به صورت جمعی دیده شود. یک تیم منسجم باید کار کند.
البته یک نکته مهم است که اراده و حسن نیت حل و فصل در طرف مقابل وجود داشته باشد. اعتقاد دارم که کشوهای غربی به نقطه ای رسیده اند که شرایط را با ایران برای خودشان عادی کنند. البته عادی به معنای تمام شدن اختلافات نیست. اما به این نتیجه رسیده اند که برای اینکه ایران را مهار کنند فشاری که به خودشان وارد می شود بیشتر از فشاری است که به ما وارد می شود. یعنی نیرویی که برای کنترل ایران صرف می کنند. فکر نکنید کشور اسپانیا که با ما مشکلی ندارد وقتی که می گویند دیگر از ایران نفت نخر، به راحتی قبول می کند. اروپا و آمریکا فشار زیادی به اسپانیا می آورند تا راضی شود. فشار اقتصادی، سیاسی، روانی همه اینها ایجاب می کند که با ایران یک رابطه عادی داشته باشند، البته نه رابطه دوستانه. پس می توان گفت دلایلی هست که آنها جدی باشند. و وقتی می بینم که تند رو ها و رژیم صهیونیستی هیاهو می کنند و می خواهند بازی را به هم بزنندف دلایل درباره جدیت آنها بیشتر می شود. هر چند تند رو ها تلاش دارند بازی را به هم بزنند. اما این اتفاق می افتد که آمریکا وغرب باید دوباره فشار بیشتری به کشورها بیاورند.
از سوی دیگر فراموش نکنیم که اتفاقات منطقه توازن را به نفع ایران بر هم زده است. شاید اگر همان مصر سابق در کنار آنها بود و یا تونس و غیره و ساختار قدیم پابرجا بود بالاخره بخشی از این فشار را بر دوش این قبیل کشورها در منطقه می انداختند. اما اکنون چنین وضعی حاکم نیست. بنا براین فکر می کنم آنها جدی باشند. اما وقتی می خواهند حقوق ما را بدهند، برایشان سخت است تا با این واقعیت کنار بیایند.
* صحبتی است که آقای صالحی به برخی مقامات عالی نظام نامه نوشته اند و از توافق ژنو انتقاد کرده اند، شما این خبر را تایید می کنید؟
کمالوندی: نخیر، آقای صالحی چنین نامه ای ننوشته اند. این موضوع را من هم نمی دانم از کجا مطرح می شود. آقای صالحی برنامه میان مدت، بلند مدت و غیره را به مراجع مختلف داده اند. صالحی فردی رک و صریح است و اگر انتقادی داشته باشد ابراز می کنند. برای مثال در جلسه معارفه در حضور آقای روحانی از آقای احمدی نژاد تعریف کرد. بنابراین اگر انتقادی می داشت صریحا می گفت.
* با توجه به اهمیت موضوع حفاظت از دانشمندان هسته ای و فعالیت های تروریستی معاندان، درباره محافظت از دانشمندان هسته ای کشور نقش سازمان چگونه تعریف می شود؟
کمالوندی: محافظت از دانشمندان بر عهده سازمان نیست. سازمان توصیه می کند که به فلان شخص توجه بیشتری شود. این موضوع در شورای امنیت کشور بررسی می شود و تصمیم می گیرند چه سطحی از محافظت به این افراد داده شود. چون اصولا سازمان چنین امکاناتی ندارد. البته باید بگویم که شخص آقای صالحی هم از نظر علمی، سابقه، سیاسی ، حقوقی و حتی نماد سازمان است هدف اول اینگونه مسائل است. اما ایشان هم توکل زیادی به خدا دارد.
* بحث تحقیق و توسعه جزو مباحثی بوده است که کشورمان جزو خطوط قرمز اعلام کرده است، تحقیق در این زمینه در کشور در جریان است؟
کمالوندی: همواره یکی از خط قرمز های ما تحقیق و توسعه بوده است، هیچ محدودیتی را قبول نکرده ایم و الان هم داریم کار را ادامه می دهیم. هیچ تحقیقی تعطیل نشده است و این موضوع از مواردی است که هیچ فردی نمی پذیرد. این عقلانی و منطقی نیست همچنین کسی چنین اجازه ای ندارد. ما به هیچ وجه چنین خواسته هایی را نپذیرفته ایم.
* درباره توافقات جدیدی که با روسیه برای ساخت نیروگاه های جدید شده است، این مذاکرات در چه سطحی است؟
کمالوندی: آخرین خبر این است که فردا آقای اسپاسکی، برای مذاکره به تهران می آید. وی معاون بین الملل روس اتم است که در واقع معادل سازمان انرژی اتمی ایران در روسیه است. هدفمان نیز این است که زمینه یک پروتکلی را آماده کنیم که همکاری های کشور به خصوص در زمینه ساخت نیروگاه پیش بینی می شود. اینها در زمینه های مختلف و سطوح مختلف صحبت شده است. هم آقای روحانی با پوتین صحبت کرده اند، هم آقای ظریف در سفر به روسیه با پوتین از طرف آقای روحانی مطرح کردند و هم آقای صالحی اخیرا پیامی را به آقای کرینکو، رئیس روس اتم ارسال کردند. در این پیام خواستند که ما همکاری به خصوص در زمینه های تکنولوژیکی هم با داشته باشیم. بحث فردا برای رسیدن به پروتکلی است که بعدا توسط روسای دو سازمان به امضا برسد. تقریبا بخش عمده اش پیش رفته است و تفاوت دیدگاه درباره یک یا دو بند باقی مانده است که در مذاکرات چند ساعته فردا مورد بررسی قرار می گیرد. در ساخت نیروگاه های جدید به خصوص با توجه به کمبود آب در حاشیه جنوبی کشور بحث آب شیرین کن نیز مورد توجه است.( بر اساس آخرین گفتگوی خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم با کمالوندی، طی مذاکرات با مقامات شرکت روس اتم توافقات اصولی در خصوص همکاری برای احداث نیروگاه های جدید کسب شده است.)
* با توجه به اهمیت ویژه تاسیسات آب سنگین اراک، وضعیت این تاسیسات در حال حاضر چگونه است؟
کمالوندی: ما پذیرفته ایم ۳-۴ قطعه اصلی را نصب نکنیم و میله سوخت هم تهیه نمی کنیم. اما موضوعاتی را که پذیرفته ایم به لحاظ زمانی ما را عقب نمی اندازد. البته در مجموع می توان گفت شاید مقداری کار را کند کرده است اما اصلا کاری که بتواند ما را عقب بیاندازد به صورت قطعی می گویم که چنین چیزی نیست.
* شما در مصاحبه های قبلی تان از مذاکره برای بیمارستان هسته ای خبر داده بودید؛ این طرح اکنون در چه مراحلی قرار دارد؟
کمالوندی: درست است. ما زمین مناسبی هم داریم، تکنولوژی آن را هم داریم و نیاز به شریک مناسبی برای سرمایه گذاری داشتیم. اما دیدیدم شریک هایی که می آیند بیشتر دید تجاری دارند و با هدف های اولیه سازگار نیست. در نتیجه به دنبال طرف هایی بودیم که اهداف زیاد انتفاعی نداشته باشند. البته این بیمارستان درآمد هم خواهد داشت ولی در ابتدا نباید نگاه درآمدی مسلط باشد. لذا کار کمی با حوصله بیشتری پیش رفت. با برخی طرف ها صحبت هایی شده است که به خاطر اینکه هنوز نهایی نشده است نمی توان اخبار دقیقی ارائه کرد و البته اگر طرفهایی هم باشند که برای سرمایه گذاری آمادگی داشته باشند استقبال می کنیم. عمر رادیوایزوتوپ هایی که به درد انسان می خورد ماندگاری و عمرش کم است و باید در نزدیک همان محل تولید و استفاده شود. این بیمارستان با هدف تولید رادیوداورهایی که عمرشان کم است و اهمیت دارند در همان جا تولید شود و بلافاصله مصرف شود.
* درباره بازرسان حاضر در ایران، اکنون بازرس مقیم در کشورمان داریم؟
کمالوندی: خیر.ما از همان ابتدا درباره بازرس مقیم مخالفت کردیم. اروپایی ها به دنبال بازرس مقیم بودند. گفتیم بازرس ها را بفرستید، اما بازرس مقیم ما قبول نمی کنیم. خیلی هم اصرار کردند. خوشبختانه آژانس هم خیلی مایل به این کار نبود. همچنین دوریبن های نصب شده هم آن لاین نیست. چرا که بخشی از آن به پروتکل الحاقی مربوط می شود و ما دوربین آنلاین قبول نکرده ایم.
* با تشکر از حضورتان در خبرگزاری و وقتی که برای مصاحبه اختصاص دادید.
